Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Łomży I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2016 r.

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o.

przeciwko Skarbowi Państwa - Naczelnikowi Urzędu Celnego w Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda (...) Sp. z o.o.

od wyroku Sądu Rejonowego w Łomży

z dnia 11 grudnia 2015 r. sygn. akt I C 443/14

1. apelację oddala,

2. zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 120 złotych tytułem kosztów za instancję odwoławczą.

Joanna Rawa W. A. K.

Sygn. akt I Ca 78/16

UZASADNIENIE

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wniosła o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Naczelnika Urzędu Celnego w Ł. kwoty 90,42 zł wraz z ustawowymi odsetkami od daty wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Swoje roszczenie powódka opierała na odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie funkcjonariuszy publicznych przy wykonywaniu władzy.

W uzasadnieniu pozwu podnosiła, że jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność w zakresie organizowania gier na automatach o niskich wygranych w ramach posiadanego pozwolenia wydanego przez Dyrektora Izby Celnej w B.. W lokalu w G. o nazwie P. I. J. (1) użytkowany był automat o niskich wygranych (...) M. o numerze fabrycznym (...), zarejestrowany decyzją Ministra Finansów (poświadczenie rejestracji). Na skutek masowych działań funkcjonariuszy Urzędów Celnych, jakie rozpoczęły się na terenie całego kraju w grudniu 2009 r., po zmianie przepisów ustawy o grach hazardowych, w dniu 14 kwietnia 2011 r. do wskazanego wyżej lokalu wkroczyli funkcjonariusze Urzędu Celnego w Ł., którzy przeprowadzili eksperyment gry na rzeczonym automacie i dokonali negatywnej weryfikacji statusu urządzenia jako automatu o niskich wygranych, a w konsekwencji zatrzymali przedmiotowy automat. Zdaniem strony powodowej, funkcjonariusze nie mieli podstaw do zatrzymania automatu do przygotowawczego postępowania karno-skarbowego o umyślne przestępstwo karno-skarbowe, bowiem powinien być wdrożony inny tryb tj. administracyjny związany z kontrolą działania automatu w związku z legalizacją, a przynajmniej nie powinien być on zatrzymany gdyż nie zachodziła przesłanka dotycząca wypadku niecierpiącego zwłoki, stanowiąca podstawę do jego zatrzymania bez wcześniejszego żądania wydania. Powołano się przy tym na orzecznictwo NSA oraz przepisy unijne związane z oceną prawidłowości uchwalenia i stosowania przepisów ustawy. Dochodzone odszkodowanie obejmowało okres od dnia 15 kwietnia 2011 r. do dnia 3 maja 2011r.

Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Naczelnika Urzędu Celnego w Ł. nie uznał powództwa wnosząc o jego oddalenie i zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, że brak jest podstawowej przesłanki odpowiedzialności Skarbu Państwa, tj. niezgodnego z prawem działania funkcjonariuszy podległych Naczelnikowi Urzędu Celnego. W sprawie zabezpieczono urządzenie, które nie spełniało wymogów przepisów ustawy, w związku z ustaleniem w drodze eksperymentu, że realizuje on zakłady za stawki przewyższające maksymalne stawki dozwolone dla automatów o niskich wygranych. Zatrzymanie zostało zatwierdzone postanowieniem Prokuratora Rejonowego w Łomży, na które zażalenie powodowej spółki Sąd Rejonowy w Łomży oddalił. Następnie w toku prowadzonego postępowania przygotowawczego w sprawie, automat został uznany za dowód rzeczowy i również na to postanowienie zażalenie zostało oddalone jako niezasadne. Wskazano także, że obecnie prowadzone jest postępowanie karno-skarbowe, w którym przedmiotowy automat stanowi dowód rzeczowy. Przeprowadzono dowody z opinii biegłych, które wykazały, że automat umożliwia realizowanie gier w oparciu o stawki maksymalne, przewyższające dozwolone.

Sąd Rejonowy w Łomży wyrokiem z dnia 11 grudnia 2015r. oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 60 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd I Instancji ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją nr (...) z dnia 29.10.2003 r. Dyrektor Izby Skarbowej w B. udzielił (...) Spółce z o.o. w R. zezwolenia na okres 6 lat na urządzanie i prowadzenie w województwie (...) działalności w zakresie gier na automatach o niskich wygranych. Zezwolenie było udzielone na prowadzenie przez (...) Spółkę z o.o. 194 punktów gry na automatach o niskich wygranych - w tym w Pizzerii I. J. (1) w G.. Zgodnie z pkt VI decyzji powódka obowiązana była prowadzić działalność zgodnie z przepisami ustawy o grach i zakładach wzajemnych oraz wydanych na jej podstawie aktów wykonawczych. Szczegółowe warunki i zasady prowadzenia gier na automatach o niskich wygranych określał zatwierdzony przez Dyrektora Izby Skarbowej w B. regulamin gry stanowiący integralny element decyzji (pkt VIII decyzji - k. 11v). W myśl punktu 5 rozdziału II dotyczącego udziału w grze - wygrana nie mogła być wyższa niż równowartość 15 euro, a wartość jednej stawki za udział w jednej grze nie mogła przekraczać 0,07 euro. Równowartość 15 euro i 0,07 euro ustalana była wg kursu kupna ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia poprzedniego roku kalendarzowego.

Na postawie decyzji Dyrektora Izby Skarbowej w B. nr (...) (...)z dnia 26.10.2009 r. przedłużono Spółce zezwolenie (uprzednio nabyte na podstawie decyzji z dnia 29.10.2003 r.) na urządzanie i prowadzenie w województwie (...) działalności w zakresie gier na automatach o niskich wygranych na okres kolejnych 6 lat - do 29.10.2015 r. Zezwoleniem była objęta Pizzeria I. J. (1) w G.. Podstawą wydania decyzji, a zarazem integralnym jej elementem był regulamin gry na automatach, określający szczegółowe zasady i warunki prowadzenia gier. Regulamin zawierał tożsame uregulowania dotyczące wysokości wygranej oraz wysokości jednej stawki za udział w grze, co poprzednio obowiązujący, będący elementem uprzednio wydanej decyzji. Zgodnie z powyższym wygrana nie mogła być wyższa niż równowartość 15 euro, a wartość jednej stawki za udział w grze nie mogła przekraczać 0,07 euro, przy kursie euro ogłoszonym przez NBP z ostatniego dnia poprzedniego miesiąca kalendarzowego.

Decyzją z 8.08.2007 r. zmieniano decyzję udzielającą zezwolenia na urządzanie i prowadzenie działalności w zakresie gier na automatach o niskich wygranych w części dotyczącej miejsca prowadzenia tej działalności.

W dniu 18.01.2009 r. (...) Sp. z o.o. (dzierżawca) zawarła z I. J. (1), prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Pizzeria I. J. w G. (wydzierżawiająca) umowę dzierżawy. Przedmiotem dzierżawy była powierzchnia pod instalację automatów o niskich wygranych w lokalu stanowiącym własność wydzierżawiającej. Umowa została zawarta na czas określony – tj. czas posiadania przez dzierżawcę zezwolenia na punkty gier na automatach o niskich wygranych z możliwością jej wcześniejszego rozwiązania zarówno przez wydzierżawiającego i dzierżawcę - § 3 pkt 2 i 3 umowy, a także z możliwością automatycznego przedłużenia na okresy objęte nowym zezwoleniem (§ 3 pkt zd. 3 umowy). W umowie sprecyzowano wysokość czynszu należnego wydzierżawiającemu, uzależnionego od przychodu uzyskiwanego z zainstalowanych w lokalu urządzeń, a niewypłacanego wydzierżawiającemu w przypadku wystąpienia określonych zdarzeń. W przypadku nie osiągnięcia w danym miesiącu przychodu lub powstania straty wynikającej z eksploatacji zainstalowanych urządzeń, w szczególności w wyniku zniszczenia, przypadkowej utraty lub kradzieży, używania przez graczy fałszywych monet, banknotów, termin rozliczenia czynszu ulegał przesunięciu do momentu osiągnięcia przychodu w kolejnych miesiącach.

W dniu 25.10.2011 r. w Pizzerii I. J. (1) w G. funkcjonariusze Urzędu Celnego w Ł. wraz z funkcjonariuszem Komendy Miejskiej Policji w Ł. w obecności właścicielki lokalu I. J. (1) dokonali kontroli urządzenia – automatu o niskich wygranych (...) M. o numerze fabrycznym (...), nr rejestracyjny (...)- (...) należącego do powodowej - (...) Sp. z o.o. Kontrola odbyła się bez przedstawiciela firmy (...) Sp. z o.o., posiadającego klucze do wnętrza kontrolowanego automatu, co wykluczało możliwość dokonania oględzin wewnętrznych urządzenia. Właścicielka lokalu nie posiadała kluczy umożliwiających dostęp do wnętrza automatu. Na przedmiotowym automacie dokonano eksperymentu poprzez sprawdzenie rzeczywistej wysokości maksymalnej stawki za udział w jednej grze, pobieranej przez automat w odniesieniu do poziomu określonego ustawowo oraz zadeklarowanego przez pozwanego w regulaminie gry. Przebieg eksperymentu opisano w punkcie 2 protokołu kontroli. W wyniku czynności kontrolnych stwierdzono, że wartość maksymalnej stawki w jednej grze jest wyższa niż 0,50 zł - tj. wyższa niż określona w art. 129 ust. 3 ustawy o grach hazardowych i wynosi 10 zł.

W wyniku stwierdzonych nieprawidłowości kontrolujący dokonali zatrzymania wyżej opisanego automatu, w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa z art. 107 § 1 kks. Prokurator Prokuratury Rejonowej w Grajewie postanowieniem z dnia 14.11.2011 r. zatwierdził zatrzymanie rzeczy. Następnie na skutek zażalenia wniesionego przez powódkę Sąd Rejonowy w Łomży postanowieniem z dnia 17.01.2012 r. w sprawie II Kp 27/12 utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.

Powołany przez Urząd Celny w toku śledztwa o sygnaturze (...) biegły sądowy dr inż. A. C. w opinii z 29.11.2011 r. stwierdził, że opiniowany automat nie jest zgodny z zapisem ustawy z dnia 19.11. 2009 r. o grach hazardowych - w szczególności z art. 129 ust. 3 ustawy - w zakresie wysokości maksymalnej stawki za udział w jednej grze oraz maksymalnej jednorazowej wygranej w jednej grze.

Postępowanie karne, którym objęty był przedmiotowy automat prowadzone ostatecznie pod sygn. akt (...)postanowieniem z 29.12.2014 r. zostało umorzone z powodu niemożności przypisania winy umyślnej osobom odpowiedzialnym za urządzanie gier. Jednocześnie w postępowaniu tym stwierdzono, że sporny automat działał niezgodnie z przepisami ustawy o grach hazardowych.

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd ten stwierdził, że z uwagi na stanowisko strony powodowej reprezentowanej przez fachowego pełnomocnika, podstawą odpowiedzialności Skarbu Państwa mógł być jedynie art. 417 § 1 kc, a zgodnie z przyjmowanym powszechnie na tle tego przepisu stanowiskiem judykatury, dla przyjęcia odpowiedzialności Skarbu Państwa nie jest konieczne, aby zachowanie wyrządzającego szkodę było zawinione, wystarczające jest natomiast ustalenie, że jest obiektywnie bezprawne. W ocenie Sądu należało więc rozważyć, w jakich przypadkach wszczęcie i prowadzenie postępowania karnego może być uznane za czyn niedozwolony w rozumieniu art. 415 kc. Powołując się na literaturę i orzecznictwo uznał, że dotyczy to takich postępowań, które wszczęto i prowadzono przy oczywistym braku podstaw dowodów winy, ze świadomością sfabrykowania takich dowodów, bez zachowania podstawowych przepisów procedury. Nawet uniewinnienie oskarżonego w procesie karnym nie może prowadzić do przyjęcia wniosku, że działania organów ścigania były niezgodne z prawem. Obywatele z uwagi na konieczność zapewnienia przez państwo bezpieczeństwa publicznego, muszą liczyć się i ponosić ryzyko związane z legalnym wdrożeniem postępowania karnoskarbowego.

Sąd I Instancji stwierdził, że niewątpliwie funkcjonariusze Urzędu Celnego są uprawnieni do dokonywania przeszukań i zabezpieczania dowodów rzeczowych. Z czynnością przeszukania ściśle powiązana jest czynność procesowa zatrzymania rzeczy. W stosunku do automatu do gry, którego dotyczy niniejsza sprawa dokonano jego zatrzymania. Czynność zatrzymania była przedmiotem wniesionych przez powódkę zażaleń, które Sąd Rejonowy w Łomży uznał za bezzasadne, utrzymując w mocy postanowienie Prokuratora odnośnie zatwierdzenia zatrzymania rzeczy. Poddanie postanowień prokuratorskich kontroli sądowej w zakresie legalności zatrzymania automatu, pozwala w ocenie Sądu Rejonowego- na przyjęcie, że czynności podejmowane przez funkcjonariuszy Urzędu Celnego nie były bezprawne i z uwagi na podstawę prawną powództwa, którą jest niewątpliwie art. 417 § 1 kc, nie mogą być poddane kolejnej ocenie Sądu w niniejszym procesie, tym bardziej, że powódka nie podnosiła zarzutu bezprawności orzeczenia wydanego przez Sąd na skutek wniesionego przez nią zażalenia. Ewentualną bezprawność orzeczeń można byłoby rozpatrywać jedynie w kontekście odpowiedzialności Skarbu Państwa, wynikającej z treści art. 417 ¹ § 2 kc, który nie był podstawą dochodzenia przez powódkę roszczeń w niniejszym postępowaniu.

W niniejszym stanie faktycznym, obecnie przedmiotem badania nie może być kwestia bezprawności działania funkcjonariuszy, ponieważ prowadziłoby to do kwestionowania legalności orzeczeń zatwierdzających czynności zatrzymania automatu, co nie jest możliwie w toku procesu opartego o przesłanki odpowiedzialności, wskazane w art. 417 § 1 kc.

Stwierdził, że procesową i formalną podstawą działań funkcjonariuszy były przepisy art. 2 ust. 1 pkt 5,7 i 8, art. 30 ust. 2 pkt 3, art. 32 ust. 1 pkt 7, 13, 14 i 17 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej, a także art. 217 § 1 kpc.

W zasadzie brak przesłanki dotyczącej niezgodności z prawem działań podjętych przez funkcjonariuszy powoduje brak odpowiedzialności Skarbu Państwa i skutkuje oddaleniem powództwa.

Sąd uwzględnił, że postępowanie karno – skarbowe, z którym związane było zatrzymanie rzeczy zostało umorzone. Przesłanki umorzenia postępowania jednakże nie prowadzą do wniosków, że brak było podstaw do jego wszczęcia, a następnie prowadzenia.

Wszystkie dowody zgromadzone w sprawie, a zwłaszcza opinie biegłego A. C. wydane dla potrzeb postępowania karno – skarbowego wskazywały, że zatrzymane automaty nie są zgodne z zapisem ustawy z 19.11.2009 r. o grach hazardowych, a w szczególności z art. 129 ust. 3 ustawy w zakresie wysokości maksymalnej stawki za udział w jednej grze oraz maksymalnej jednorazowej wygranej w jednej grze. Powódka podnosząc w niniejszym procesie okoliczności dotyczące nieprawidłowości eksperymentów przeprowadzonych przez funkcjonariuszy podczas czynności kontrolnych, dotyczących urządzania i prowadzenia gier na automatach o niskich wygranych, powinna w niniejszym procesie przeprowadzić dowód przeciwny i wykazać zgodność automatów z zapisami obowiązującego w tym zakresie prawa, czego nie uczyniła.

Należy też wskazać, że powódka opierała swoje przekonanie co do odpowiedzialności pozwanego na uznaniu przepisu art. 107 kks za przepis blankietowy, który należało uzupełnić przepisami ustawy o grach hazardowych, co z kolei wiązało się z koniecznością dokonania oceny zgodności przepisu o charakterze technicznym w rozumieniu dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22.06.1998 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego. Zdaniem powódki brak notyfikacji ustawy o grach hazardowych powoduje, że nie może być ona stosowana w polskim porządku prawnym jako sprzeczna z dyrektywą. Podnoszone przez powódkę argumenty nie są jednoznaczne i powszechnie uznane, zaś w świetle orzeczeń sądów i trybunałów nie prowadzą wprost do konkluzji niemożliwości stosowania w polskim porządku prawnym nienotyfikowanych przepisów technicznych i w ogóle do przyjęcia, że przepisy, na które powołuje się powódka są przepisami o charakterze technicznym. Rozpatrując przedmiotowy problem należy kierować się zasadą efektywności prawa unijnego oraz zasadą proporcjonalności. Zwrócić należy uwagę na wyrok Trybunału z 11 czerwca 2015 r. wydany w sprawie C – 98/14 mający za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 (...) orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczącym powództw o naprawę szkód poniesionych w wyniku stosowania niezgodnych z prawem Unii ustaw krajowych w zakresie użytkowania automatów do gier. W wyroku tym Trybunał nakazał ocenę nienotyfikowanych przepisów prawa krajowego pod kątem ograniczenia swobodnego świadczenia usług. Jednocześnie wskazał, że ograniczenia tego mogą być uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego, jeżeli sąd krajowy po dokonaniu ogólnej oceny okoliczności przyjęcia i wejścia w życie tych przepisów stwierdzi, że spełniają one cele dotyczące ochrony konsumentów przed uzależnieniem od gry i zapobiegania przestępczości i oszustom związanym z grami losowymi, przy czym sama okoliczność, że ograniczenie działalności w zakresie gier losowych przyczynia się dodatkowo, poprzez zwiększenie wpływów podatkowych, do zwiększenia wpływów do budżetu danego państwa członkowskiego nie stoi na przeszkodzie temu, aby można było uznać, że ograniczenie to dąży w rzeczywistości przede wszystkim do osiągnięcia takich celów; że spełniają one te cele w sposób spójny i systematyczny oraz że spełniają one wymogi wynikające z ogólnych zasad prawa Unii, a w szczególności z zasad pewności prawa i ochrony uzasadnionych oczekiwań, a także prawa własności.

W wyroku stwierdzono, że artykuł 1 pkt 11 dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r., ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego, zmienionej dyrektywą Rady 2006/96/WE z dnia 20 listopada 2006 r., należy interpretować w ten sposób, że: krajowe przepisy ustawowe, które pięciokrotnie podwyższają kwotę zryczałtowanego podatku podlegającego zapłacie od użytkowania automatów do gier w salonach gier, a ponadto ustanawiają podatek proporcjonalny podlegający zapłacie od tej samej działalności, nie stanowią „przepisów technicznych” w rozumieniu tego przepisu oraz krajowe przepisy ustawowe, które zakazują użytkowania automatów do gier poza kasynami, stanowią „przepisy techniczne” w rozumieniu tego przepisu, których projekty powinny być przedmiotem powiadomienia przewidzianego w art. 8 ust. 1 akapit pierwszy tej dyrektywy.

Celem art. 56 (...) jest przyznanie jednostkom praw w taki sposób, że jego naruszenie przez państwo członkowskie, w tym naruszenie wynikające z działalności ustawodawczej tego państwa, rodzi dla jednostek prawo uzyskania ze strony tego państwa członkowskiego naprawienia szkody poniesionej w wyniku tego naruszenia w zakresie, w jakim wspomniane naruszenie jest wystarczająco istotne i istnieje bezpośredni związek przyczynowy między samym naruszeniem a poniesioną szkodą, czego ustalenie należy do sądu krajowego.

Celem art. 8 i 9 dyrektywy 98/34, zmienionej dyrektywą (...), nie jest przyznanie jednostkom praw, a zatem ich naruszenie przez państwo członkowskie nie rodzi dla jednostek prawa do uzyskania ze strony tego państwa członkowskiego naprawienia szkody poniesionej w wyniku tego naruszenia na podstawie prawa Unii. Sąd Rejonowy przeprowadził analizę powyższego orzeczenia w odniesieniu do ustalonego stanu faktycznego i stwierdził, że nie pozwala na przyjęcie, że przepisy będące podstawą działań funkcjonariuszy nie obowiązują w polskim porządku prawnym oraz, że brak ich notyfikacji rodzi dla jednostki prawo do uzyskania ze strony państwa członkowskiego naprawienia szkody poniesionej w wyniku naruszenia na podstawie prawa Unii. Jak wynika to z treści przedstawionego wyroku - prawo do odszkodowania jest przez prawo Unii uznane wówczas, gdy spełnione są trzy przesłanki, to jest gdy celem naruszonej normy prawnej jest przyznanie praw jednostkom, gdy naruszenie jest wystarczająco istotne oraz, gdy istnieje bezpośredni związek przyczynowy między naruszeniem zobowiązania nałożonego na państwo i szkodą poniesioną przez osoby poszkodowane. Za oddaleniem powództwa i uznaniem twierdzeń powódki za bezzasadne przemawia również treść uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego o sygn. akt P 4/14, który orzekł, że art. 14 ust. 1 i art. 89 ust. 1 i 2 ustawy z 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych są zgodne z ustawą zasadniczą.

Jako podstawę orzeczenia o kosztach procesu wskazano art. 98 kpc.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona powodowa.

Zaskarżając orzeczenie w całości zarzuciła: naruszenie przepisów prawa materialnego, poprzez nieprawidłowe uznanie, że zachowanie funkcjonariuszy Urzędu celnego w Ł., polegające na dokonaniu zatrzymania urządzenia do gier rozrywkowych eksploatowanego przez stronę powodową jako dowód przestępstwa karnego skarbowego z art. 107 kks oparte na przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. o Służbie Celnej ( Dz. U. z 2013r. poz. 1404 ze zm.), przepisach ustawy kpc z dnia 6 czerwca 1997r. ( Dz. U. nr. 89 poz. 555), przepisach kks z dnia 10 września 1999r. ( Dz. U. z 1999, nr. 83,poz. 930), rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 8 grudnia 2009r. ( Dz. U. z 2013r. poz. 156) oraz Ustawy o grach hazardowych z dnia 19 listopada 2009r. ( Dz.U. z 2009r.,nr. 201,poz. 1540) nie nosiło cech bezprawności uzasadniających odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa na zasadzie art. 4172 1 kc, podczas gdy zatrzymanie przedmiotowych automatów do gier miało charakter bezprawny, gdyż dokonane zostało w sytuacji oczywistego braku zaistnienia wyżej opisanego przestępstwa karnego skarbowego, z uwagi na bezwzględną nieskuteczność przepisu sankcjonującego z art. 14 ust. 1 ugh( oraz art. 6 ust. 1 ugh), wypełniającego blankietową treść przepisu sankcjonującego z art. 107 2 1 kks.

Wskazując na powyższe skarżąca wnosiła o zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa w całości wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa, ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I Instancji z obciążeniem strony pozwanej kosztami postepowania za obie instancje.

Strona pozwana w odpowiedzi wniosła o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy w Łomży zważył co następuje:

Apelacja strony powodowej jako bezzasadna nie zasługiwała na uwzględnienie. Sąd Rejonowy dokonał w sprawie prawidłowej oceny materiału dowodowego i poczynił właściwe ustalenia faktyczne. Sąd Okręgowy podziela je i przyjmuje za własne. Sąd Rejonowy dokonał również prawidłowej interpretacji prawnej dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych i przedstawił trafną argumentację na potwierdzenie swego stanowiska co do braku spełnienia przesłanek z art. 417 § 1 k.c. jako przepisu będącego podstawą prawną dochodzonego roszczenia.

Zgodnie z art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Przesłankami odpowiedzialności na podstawie tego przepisu są: szkoda, fakt jej wyrządzenia przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej oraz łączący te zdarzenia normalny związek przyczynowy.

Odnosząc się do przesłanki niezgodności działania lub zaniechania z prawem należy stwierdzić, iż zostaje ona spełniona w przypadku sprzeczności zachowania z normą prawną dekodowaną z obowiązującego przepisu prawnego, obojętnie jakiej rangi (ustawa, ratyfikowana umowa międzynarodowa, rozporządzenie). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 kwietnia 2012 r., IV CSK 406/11 LEX nr 1169347 „zachowanie niezgodne z prawem to zachowanie sprzeczne z porządkiem prawnym, polegające na sprzeczności między zakresem kompetencji organu, sposobem jego postępowania i treścią rozstrzygnięcia wynikającymi z wzorca ustawowego, a jego działaniem rzeczywistym.” Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Rejonowego, że tak rozumiana bezprawność funkcjonariuszy Urzędu Celnego w przedmiotowej sprawie nie wystąpiła. Sformułowany w apelacji zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego był nietrafny.

Sąd I instancji prawidłowo wskazał przepisy prawa, które uprawniały funkcjonariuszy Urzędu Celnego w Ł. do dokonania przeszukań pomieszczeń, w których znajdowały się automaty do gier oraz zatrzymania tych urządzeń i zachodzi zatem potrzeba ich ponownego przytaczania. Należy przede wszystkim podkreślić, że zatrzymanie automatów zostało dokonane w oparciu o art. 217 k.p.k. i znajdowało w nim uzasadnienie.

Nie budzi wątpliwości, że zatrzymanie urządzeń było jednym z elementów postępowania przygotowawczego prowadzonego przez Urząd Celny w Ł. w sprawie o przestępstwo skarbowe określone w art. 107 § 1 k.k.s. polegające na urządzaniu gier na automatach będących przedmiotem zatrzymania wbrew przepisom ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych. Podstawę prawną zatrzymania stanowił art. 217 k.p.k., pozwalający na zatrzymanie rzeczy, które mogą stanowić dowód w sprawie. Przepis ten określa również tryb wydania i zatrzymania zobowiązując do wydania rzeczy na żądanie sądu lub prokuratora, a wypadkach niecierpiących zwłoki, także na żądanie Policji lub innego uprawnionego organu. Jeżeli wydania żąda Policja albo inny uprawniony organ działający we własnym zakresie, osoba, która rzecz wyda, ma prawo niezwłocznie złożyć wniosek o sporządzenie i doręczenie jej postanowienia sądu lub prokuratora o zatwierdzeniu zatrzymania, o czym należy ją pouczyć. Zgodnie z art. 236 k.p.k. na postanowienie dotyczące przeszukania, zatrzymania rzeczy i w przedmiocie dowodów rzeczowych przysługuje zażalenie osobom, których prawa zostały naruszone. Zażalenie wydane w postępowaniu przygotowawczym rozpoznaje sąd, w okręgu którego toczy się postępowanie. Przepisy procedury karnej zapewniają zatem każdej osobie, której prawa zostały naruszone prawo do weryfikacji podjętych przez funkcjonariuszy czynności oraz uzyskania w ten sposób rozstrzygnięcia w przedmiocie ich prawidłowości i legalności.

Zgodnie z niekwestionowanymi ustaleniami Sądu Rejonowego w dniu 25.10.2011 r. dokonano odebrania i zatrzymania automatu. Następnie czynności te zostały zatwierdzone postanowieniem Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Grajewie z dnia 14.11. 2011 r., które następnie utrzymał w mocy Sąd Rejonowy rozpoznając zażalenie. Kwestia legalności zatrzymania rzeczy została zatem skontrolowana, w przewidzianym przepisami prawa trybie. Nie budzi więc wątpliwości, że skarżąca nie wykazała bezprawności działania pozwanego, co stanowi niezbędną przesłankę odpowiedzialności.

Uznanie w trakcie postępowania przygotowawczego urządzenia za dowód rzeczowy implikuje wniosek, że rzecz ta stanowi środek dowodowy niezbędny do prawidłowego osądzenia sprawy, powoduje obowiązek jej zabezpieczenia przed zmianą lub deformacją lub zniszczeniem, czy ukryciem. Tego rodzaju czynności organów ścigania związane są z wypełnianiem przez nie ustawowych obowiązków i nie noszą znamion niezgodności z prawem. Tym samym sąd – rozpoznające zażalenie strony powodowej – potwierdził, że czynności zatrzymania dokonywane były zgodnie z prawem, a zatrzymanie dotyczyło rzeczy stanowiących dowód w sprawie. Poddanie postanowienia prokuratorskiego kontroli sądowej, w wyniku której zostało ono utrzymane w mocy, prowadzi z kolei do wniosku, że kwestionowane przez skarżącego czynności funkcjonariuszy Urzędu Celnego w Ł., polegające na zatrzymaniu urządzeń do gier, nie były bezprawne. Sąd Rejonowy słusznie przy tym zauważył, że obecnie w toku niniejszego postępowania – opartego o przesłanki odpowiedzialności z art. 417 § 1 k.c. – przedmiotem badania nie może być kwestia, czy ww. orzeczenia sądów były wadliwe.

W takiej sytuacji na użytek roszczeń odszkodowawczych, nie ma potrzeby szerszego wypowiadania się w kwestiach podnoszonych w apelacji, a dotyczących bezprawności powiązanej z niemożnością stosowania określonych norm przewidzianych ustawą o grach losowych, z uwagi na brak notyfikacji projektu ustawy o grach hazardowych Komisji Europejskiej. Nie mniej należy zwrócić uwagę, że problem braku notyfikacji przepisów art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych w rozumieniu Dyrektyw 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego w świetle orzecznictwa nie był i nie jest jednolicie postrzegany. W szczególności dotyczy on kwestii, czy sądy krajowe orzekające w sprawach o przestępstwa określone w art. 107 § 1 k.k.s. są uprawnione do odmowy zastosowania powołanych przepisów ustawy o grach hazardowych jako niezgodnych z prawem unijnym. Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 19 lipca 2012 r. w połączonych sprawach C 213/11, C 214/11 i C 217/11 (wydanym w związku z pytanie prejudycjalnym Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G.) stwierdził, że zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego zobowiązuje sąd krajowy do stosowania prawa wspólnotowego i do odstąpienia od stosowania sprzecznych z nim przepisów krajowych. Stanowisko to podzielił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 27 listopada 2014 r. w sprawie II KK 55/14 (OSNKW 2015/4/37), w którym stwierdził również, że wynikającą z prawa Unii konsekwencją braku notyfikacji przepisów technicznych, w tym art. 6 i art. 14 ustawy o grach hazardowych, jest bezskuteczność tych przepisów, która powinna być rozumiana jako obowiązek powstrzymania się przez sądy od ich stosowania. Należy jednak zwrócić uwagę, iż w innymi postanowieniu z dnia 28 listopada 2013 r. sygn. I KZP 15/13(OSNKW 2013/12/101, Prok.i Pr.-wkł. 2014/2/9, LEX nr 1393793, Biul.PK 2013/11/8, Biul.SN 2013/12/28-29) Sąd Najwyższy poddał w wątpliwość obowiązywanie normy niestosowania przez państwo wobec jednostek nienotyfikowanych przepisów technicznych, wskazując, że nie wynika ona z żadnego wyraźnego przepisu dyrektywy 98/34/WE, ani też z żadnej regulacji traktatowej, a orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie mają charakteru powszechnie wiążącego. Stąd też w orzecznictwie brak jest jednolitego stanowiska co do tego, czy w prawie unijnym funkcjonuje norma, która w jakimkolwiek zakresie miałaby wyłączyć zastosowanie przepisów krajowych uznanego za nienotyfikowane. Kwestia związana ze skutkiem braku notyfikacji przepisów technicznych ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych dotyczy niewątpliwie wykładni prawa europejskiego, tj. art. 8 ust. 1 Dyrektywy nr 98/34/WE z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającej procedurę udzielenia informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego. Wyłącznie właściwym do orzekania w trybie prejudycjalnym o wykładni Traktatów oraz o ważności i wykładni aktów przyjętych przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii jest Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (art. 267 TfUE). Problem tejże wykładni został już dostrzeżony przez Sąd Okręgowy w Łodzi, który w orzeczeniu z dnia 24 kwietnia 2015 r. w sprawie V Kz 142/15 postanowił zwrócić się do Trybunał Sprawiedliwości pytaniem prejudycjalnym, czego skutkiem są liczne orzeczenia sądów krajowych w przedmiocie zawieszenia postępowania, których przedmiotem są czyny określone w art. 107 § 1 k.k.s. w związku z art. 6 i art. 14 ustawy o grach hazardowych do czasu wydania przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzeczenia w sprawie C – 303/15. W związku z powyższym nie sposób jest uznać, iż w chwili podjęcia przez funkcjonariuszy Urzędu Celnego w Ł. czynności zatrzymania urządzenia istniała bezwzględna bezskuteczność przepisu art. 14 ust. 1 i art. 6 ust. 1 ustawy o grach hazardowych, wypełniającego blankietową treść przepisu sankcjonującego z art. 107 § 1 k.k.s. Istniała zatem podstawa prawna do wszczęcia postępowania karnego skarbowego w tym przedmiocie i podejmowania w jego ramach czynności służących do zatrzymania i zabezpieczenia dowodów rzeczowych.

Mając na uwadze powyższe okoliczności i nie podzielając zarzutów zawartych w apelacji, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w wyroku

O kosztach procesu w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 1 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz. 490 j.t.), obciążając nimi stronę skarżącą, stosowanie do wyniku sprawy w II instancji.