Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

L. C. (1) wniósł odwołanie od decyzji ZUS odmawiającej mu prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy.

W uzasadnieniu zaprzeczył, jakoby jedyną przyczyną wypadku było naruszenie przez niego przepisów o ochronie życia i zdrowia.

Podniósł, że (...) oceniło, że wskutek wypadku doznał 3% trwałego uszczerbku na zdrowiu.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. (ZUS) wniósł o oddalenie odwołania, podnosząc, że wyłączną przyczyną wypadku było zawinione przez ubezpieczonego naruszenie przepisów BHP.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

L. C. (1) w dniu 13.080.2014 r. na terenie hali montażowej kontenerów należącej do zakładu pracy montował siatkę wewnątrz metalowego kontenera.

Kontener był zbudowany z metalowych belek. Miał kształt szkieletu prostopadłościanu o wymiarach podstawy około 3m x 7 m i wysokości około 2,5m.

Metalowe belki konstrukcyjne kontenera mają ostre krawędzie. Belki w trakcie montażu są obudowywane siatką, wełną mineralną i płytami pilśniowymi, tak by utworzyć pomieszczenie (ze ścianami, dachem i podłogą).

Gdy L. C. (1) montował siatkę, kontener nie miał podłogi, ścian, ani dachu. Składał się tylko z belek.

L. C. (1) przybijał siatkę do belek stanowiących konstrukcję podłogi. Belki podłogowe mają szerokość 5 cm i są rozstawione co 33 cm, około 40 cm nad poziomem posadzki hali.

Nie jest możliwym przybijanie siatki do belek podłogowych, jeżeli stoi się na zewnątrz kontenera, bo kontener jest zbyt szeroki.

L. C. (1) przybijając siatkę, znajdował się wewnątrz kontenera.

Aby przemieszczać się wewnątrz kontenera pracownik ma dwie możliwości: może stawiać stopy na belkach lub może stawiać stopy na posadzce hali.

Gdy L. C. (1) przybijał siatkę, stojąc na posadzce, inni pracownicy hali zawołali go, aby przyszedł pomóc wypychać gotowy kontener na podwórze.

L. C. (1) wiedział, że zgodnie z obowiązującą organizacją pracy jest zobowiązany na wezwanie przyjść i pomóc.

Ubezpieczony stanął na belkach stanowiących konstrukcję podłogi i zaczął po nich iść. Na stopach miał sandały.

Gdy przechodził po metalowej konstrukcji, potknął się i stracił równowagę. Aby nie upaść oparł się o metalową konstrukcję ściany bocznej kontenera. Wtedy metalowa belka rozcięła mu prawe przedramię.

Dowód: zeznania świadków: P. S. k. 18, M. T. k. 18 – 18v, L. R. ki. 29v, W. W. (1) k. 29v – 30, protokół powypadkowy k. 2 akt organu rentowego.

L. C. (1) z wykształcenia jest elektrykiem. Pracował fizycznie jako monter, magazynier. Obecnie pracuje fizycznie przy średnio ciężkiej pracy. Jest praworęczny.

W trakcie wypadku doznał rany płatowo - szarpanej. Rana jest dobrze wygojona. Na skórze pozostała widoczna nitkowata blizna o długości około 15 cm, szerokości około 2 – 3 mm.

W wyniku rany przedramienia prawego ubezpieczony odczuwa dolegliwości bólowe po wysiłku. Przy zmianie pogody blizna boli i piecze.

Uszkodzenie tkanek miękkich (mięśni i skóry) stanowi trwały uszczerbek na zdrowiu w wysokości 2%.

Dowód : opinia biegłego ortopedy k. 40, 47, oględziny k. 52,opinia biegłego chirurga k. 57, 58.

Sąd zważył, co następuje.

Odwołanie L. C. (1) zasługuje na uwzględnienie.

Zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy, uznając, iż wyłączną przyczyną wypadku było naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia spowodowane umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 Ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U.2009.167.1322) – zwanej dalej Ustawą wypadkową - świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują, gdy wyłączną przyczyną wypadku, było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Wyrażenie „rażące niedbalstwo” nie zostało jednak zdefiniowane w ustawie. Prawo ubezpieczeń społecznych nie ma również własnego pojęcia winy. Nie definiuje też takich pojęć jak umyślność, lekkomyślność, niedbalstwo. W związku z tym dla wyjaśnienia ich znaczenia należy się odwołać do terminologii prawa karnego.

Według art. 9 § 1 k.k. czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi. W myśl natomiast art. 9 § 2 k.k. czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć. Jak nietrudno zauważyć, różnica między umyślnością i nieumyślnością wynika z istnienia lub braku zamiaru sprawcy popełnienia czynu zabronionego. W pojęciu winy umyślnej zawarty jest zawsze zamiar popełnienia czynu, a więc element świadomości sprawcy, a ponadto element jego woli skierowanej na popełnienie tego czynu („chce popełnić”) lub chociażby godzenia się na jego popełnienie - przy jednoczesnym przewidywaniu możliwości tego popełnienia. Istota nieumyślności polega zaś na braku zamiaru popełnienia czynu, lecz mimo to na jego popełnieniu wskutek niezachowania należytej ostrożności wymaganej w danych okolicznościach. Przepis art. 21 ust. 1 Ustawy wypadkowej przewiduje utratę prawa do świadczeń nie tylko w razie „umyślnego” naruszenia przez pracownika przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, ale także w razie ich naruszenia spowodowanego „wskutek rażącego niedbalstwa”.

W orzecznictwie sądowym przyjmuje się w sposób zgodny, że rażące niedbalstwo jest zachowaniem graniczącym z umyślnością, a zarazem takim, które daje podstawę do „szczególnie negatywnej oceny postępowania” pracownika. Powyższe rozumienie tego pojęcia zapoczątkował Trybunał Ubezpieczeń Społecznych, który w wyroku z dnia 20 listopada 1973 r. III TO 84/73 (Praca i Zabezpieczenie Społeczne 1975/1 str. 74), wyjaśnił, że niedbalstwo pracownika jako wyłączna przyczyna wypadku przy pracy zwalnia zakład pracy od odpowiedzialności tylko wtedy, jeżeli miało charakter rażący, „a więc graniczyło z umyślnością”. Stanowisko Sądu Najwyższego w tej mierze, ukształtowało się pod wpływem wyroku z dnia 6 sierpnia 1976 r. III PRN 19/76 (OSNCP 1977/3 poz. 55). Przyjęto w nim, że przez działanie z rażącym niedbalstwem należy rozumieć między innymi sytuacje, w których poszkodowany pracownik zdaje sobie sprawę z grożącego mu niebezpieczeństwa, gdyż zwykle ono występuje w danych okolicznościach faktycznych, tak, że każdy człowiek o przeciętnej przezorności ocenia je jako ewidentne - a mimo to, z naruszeniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, naraża się na to niebezpieczeństwo, ignorując następstwa własnego zachowania się. Rozważania powyższe - w pełni podzielane przez obecny skład - zawiera wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1999 r. II UKN 221/99 (OSNAPiUS 2001/6 poz. 205).

Reasumując, rażące niedbalstwo jest postacią winy nieumyślnej, zawierającą – w odróżnieniu od zwykłego niedbalstwa – element świadomie nieprawidłowego wykonywania czynności grożącej niebezpieczeństwem przy jednoczesnym lekceważeniu następstw takiego postępowania. Łączy się z tym tak zwany element staranności. Naruszenie tego obowiązku może wywołać pewne skutki określone na przykład w przepisie prawnym lub wynikające z danej sytuacji faktycznej. Rażące niedbalstwo charakteryzuje się takim zachowaniem poszkodowanego, które w sposób jaskrawy odbiega od norm bezpiecznego postępowania i świadczy o całkowitym zlekceważeniu przepisów o ochronie zdrowia.

Regulacja ta zawiera więc okoliczności wyłączające prawo do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego i oznacza, że w razie ich zaistnienia świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego – w tym sporne jednorazowe odszkodowanie - nie przysługują.

Przez przepisy dotyczące „ochrony życia i zdrowia” rozumie się wszelkie instrukcje, ustanowione lub przyjęte zasady określające prawidłowy i bezpieczny sposób obsługi urządzeń, a także przepisy o bezpieczeństwie i higienie pracy.

Treść przytoczonego przepisu wskazuje na potrzebę wyjaśnienia:

-

czy wyłącznie postępowaniu ubezpieczonego należy przypisać zaistnienie wypadku, a zatem postępowaniu polegającemu na faktycznym naruszeniu przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia po wyeliminowaniu jakichkolwiek pośrednich ogniw związku przyczynowego zachowania się ubezpieczonego z wypadkiem,

-

czy postępowanie ubezpieczonego na pewno naruszyło przepisy dotyczące ochrony życia i zdrowia oraz,

-

czy miał miejsce przypadek umyślności bądź zaistniał fakt rażącego niedbalstwa.

Wszystkie te przesłanki: wyłączność przyczyny, umyślne lub rażące niedbalstwo w naruszeniu przez ubezpieczonego podanych wyżej przepisów muszą być spełnione łącznie.

Ciężar dowodu w wykazaniu tych przesłanek spoczywa na organie rentowym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 1980 r., IIPRN 8/80). Oznacza to, że nie jest wystarczające udowodnienie przez organ rentowy, iż ubezpieczony zaniedbał przepisy dotyczące ochrony życia i zdrowia. Organ rentowy musi ponadto udowodnić, że zaniedbanie to miało charakter rażący lub nastąpiło umyślnie oraz, że takie zachowanie ubezpieczonego było wyłączną przyczyną wypadku.

Przy braku udowodnienia łącznego wystąpienia tych elementów ubezpieczony nie może być pozbawiony świadczeń przewidzianych ustawą wypadkową (wyrok SN z dnia 5 maja 1998r., II UKN 29/98, OSNAPiUS 1999/8/288).

Odnosząc powyższe rozważania do okoliczności niniejszej sprawy, należy wskazać, że przedmiotem sporu stała się kwestia przyczyny wypadku, jakiemu uległ ubezpieczony w relacji do zarzucanego mu przez organ rentowy rażącego niedbalstwa lub umyślności, jako wyłącznej przyczyny zdarzenia.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, iż ubezpieczony będąc zatrudniony jako monter uległ wypadkowi przy pracy w dniu 13.08.2014 r., na skutek którego doznał rany prawego przedramienia.

Ubezpieczony odbył szkolenie wstępne ogólne w dziedzinie bhp oraz szkolenie wstępne stanowiskowe.

ZUS podnosił, że przyczyną potknięcia było niewłaściwe obuwie ubezpieczonego.

W ocenie Sądu przedstawione przez organ rentowy dowody nie potwierdzają takiej tezy.

Z zeznań specjalisty do spraw bhp u pracodawcy ubezpieczonego (k. 28v, 00.03.03 – 00.10.12), obuwie przemysłowe z utwardzonymi noskami nie zabezpiecza przed potknięciem, choć zabezpiecza przed urazem stopy w razie uderzenia oraz przed poślizgnięciem. Gdyby zatem ubezpieczony nosił w dniu wypadku buty przemysłowe, to mógłby się tak samo potknąć.

Noszenie określonego rodzaju obuwia nie było zatem w ogóle przyczyną wypadku.

Nawet gdyby przyjąć odmienny punkt widzenia, to należy zauważyć, że ubezpieczony był w sandałach na porannej zbiórce i bezpośredni przełożony nie nakazał mu zmienić obuwia (tak: zeznania świadka W. W. (1) k. 29, 00.20.15). Wynika z tego, że noszenie sandałów było tolerowane w zakładzie pracy. Nie można zatem przyjąć, że zachowanie ubezpieczonego miało postać rażącego zaniedbania.

ZUS podnosił również, że przyczyną wypadku było przechodzenie przez kontener po metalowej konstrukcji zamiast po posadzce hali.

Z zeznań ubezpieczonego i świadków wynika, że można było przejść przez kontener stawiając stopy na metalowych belkach lub krocząc między belkami i stawiając stopy na posadzce. W ocenie Sądu oba sposoby niosą jednakowe ryzyko potknięcia.

Z procesu montażu okładzin ściennych wynika, że po zamontowaniu siatki nie było możliwe kroczenie między belkami i stawianie stóp na posadzce hali, bo doprowadziłoby to do zerwania siatki. Nie było wówczas innej możliwości niż stawianie stóp na belkach. Wynika z tego, że organizacja pracy ze swej natury zakładała, że sposób przemieszczenia wybrany przez ubezpieczonego będzie jedynym możliwym po zakończeniu montażu siatki. A zatem ten sposób przemieszczania się był przyjęty za normalny przez pracodawcę.

Skoro tak, to zachowanie ubezpieczonego nie może być uznane za wyłączną przyczynę wypadku, bo organizacja procesu montażu nie była zależna od ubezpieczonego, tylko od pracodawcy.

Dlatego Sąd badał, czy powód doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku i w jakiej wysokości.

W tym celu Sąd powołał na podstawie art. 278 k.p.c. biegłego z zakresu ortopedii i traumatologii narządu ruchu oraz chirurgii.

Jak wynika z pisemnej opinii biegłego lekarza sądowego z zakresu ortopedii i traumatologii narządu ruchu u ubezpieczonego nie występuje ograniczenie ruchomości kończyny.

Z opinii biegłego chirurga wynika jednak, że wytrzymałość tkanek miękkich jest niższa niż przed wypadkiem. W ocenie biegłego ubezpieczony doznał długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 2%.

Opinie wydane przez biegłych w ocenie Sądu są jasne i czytelne. Spełniają wymogi fachowości, rzetelności i logiczności. Wnioski zawarte w opiniach zostały uzasadnione w sposób jasny i przekonywujący, dlatego stały się podstawą rozstrzygnięcia Sądu.

Zdaniem Sądu orzekającego w niniejszej sprawie nie jest wadą opinii, że nie są one w pełni zgodne. Skoro biegli posiadają inne specjalizacje i wypowiadali się w ich ramach, to ich punkty widzenia musiały być inne. Dlatego odmienność wniosków jest tu naturalna.

Wnioski biegłego chirurga nie budzą wątpliwości Sądu, gdyż są zgodne z doświadczeniem życiowym, które wskazuje, że zabliźnione tkanki miękkie (skóra, mięśnie) mogą mieć mniejszą wytrzymałość na rozciąganie, napinanie.

Reasumując, zaskarżoną decyzję należało zmienić i przyznać ubezpieczonemu jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy.

Zgodnie z art. 6 ust. 4 Ustawy wypadkowej ubezpieczonemu, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu przysługuje jednorazowe odszkodowanie.

Dlatego też, z powodów wyżej wskazanych, Sąd uznał odwołanie ubezpieczonego za zasadne i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił skarżoną decyzję w całości przyznając ubezpieczonemu jednorazowe odszkodowanie z tytułu 2% długotrwałego uszczerbku na zdrowiu doznanego wskutek wypadku przy pracy, o czym orzeczono w sentencji wyroku.

Sędzia Sądu Rejonowego Joanna Kołodziej Michałowicz