Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 22 marca 2016 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie XI Wydział Gospodarczy w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Dariusz Plewczyński

Protokolant: sekr. sąd. Agata Trawka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 marca 2016 w S.

sprawy z powództwa Gminy M. S.

przeciwko Z. B., T. B.

o zapłatę

I.  oddala powództwo ;

II.  zasądza od powódki na rzecz pozwanych kwotę 1217zł (tysiąca dwustu siedemnastu złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt XI GC 82/16

UZASADNIENIE

Sprawa rozpoznawana w postępowaniu gospodarczym „zwykłym”.

Pozwem z dnia 30 grudnia 2015 roku powódka Gmina M. S. wniosła przeciwko pozwanym Z. B. oraz T. B. o zasądzenie solidarnie kwoty 6129,14 złotych wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 6089,59 złotych od dnia 1 listopada 2008 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, iż dnia 30 marca 2011 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie wydał nakaz zapłaty w postepowaniu upominawczym (sygn. akt III Nc 1634/11), zgodnie z którym na rzecz strony powodowej od strony pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. zasądzono kwotę 8099,20 złotych wraz z odsetkami ustawowymi w stosunku rocznym liczonymi od kwoty 8 tysięcy złotych od dnia 1 listopada 2008 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 99,20 złotych od dnia 25 marca 2011 roku do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania w kwocie 1275 złotych. Postanowieniem z dnia 8 czerwca 2011 roku ww. orzeczeniu nadano klauzulę wykonalności. Powódka wskazała, iż w czasie, gdy wierzytelność objęta ww. nakazem stała się wymagalna, to jest w dniu 1 listopada 2008 roku, pozwani pełnili funkcję członków zarządów w dłużnej spółce. Dysponując tytułem wykonawczym, powódka wszczęła postępowanie egzekucyjne, które z powodu braku majątku dłużnika zostało umorzone. Pismem z dnia 5 grudnia 2012 roku komornik sądowy zawiadomił wierzyciela o bezskuteczności prowadzonej egzekucji, zaś postanowieniem z dnia 31 grudnia 2012 roku, doręczonym wierzycielowi w dniu 4 stycznia 2013 roku postępowanie egzekucyjne zostało umorzone. Powódka podniosła, że pozwani we właściwym czasie nie wystąpili o ogłoszenie upadłości, co było przyczyną powstania po jej stronie szkody – na skutek opóźnienia doszło do powstania zobowiązań, które by nie powstały, gdyby pozwani we właściwym czasie zgłosili stosowny wniosek. Powołując się na treść art. 299 k.s.h. powódka wskazała, iż wobec bezskuteczności wszczętej przeciwko spółce egzekucji, to pozwani ponoszą odpowiedzialność za jej zobowiązania. Pomimo wezwania ich do zapłaty, nie uregulowali należności powódki. Na dochodzoną kwotę stwierdzoną tytułem wykonawczym, pomniejszoną o dokonane przez dłużną spółkę wpłaty, składają się również koszty postępowania egzekucyjnego .

Pod adresem na który skierowano przesyłkę z odpisem pozwu pozwani nie zamieszkują.

Na rozprawie w dniu 22 marca 2016 roku pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanych kosztów procesu wg norm przepisanych. Uzasadniając swoje stanowisko pozwani wskazali, że roszczenie objęte pozwem ma charakter odszkodowawczy, dlatego przedawnia się w ciągu 3 lat od dowiedzenia się o szkodzie. Dalej wskazano, że strona powodowa o szkodzie dowiedziała się w dniu 10 grudnia 2012 roku, ponieważ tego dnia powódce zostało doręczone pismo komornika z dnia 5 grudnia 2012 roku informujące o braku istnienia majątku z którego mogłaby prowadzić dalszą egzekucję, wzywające jednocześnie do wierzyciela do wystąpienia z ewentualnymi wnioskami oraz informacjami dotyczącymi majątku dłużnika, w terminie 7 dni, pod rygorem umorzenia postępowania.

W odpowiedzi, strona powodowa wskazała, że wobec braku przepisów szczególnych do przedawnienia roszczeń, wobec członków zarządu z tytułu odpowiedzialności za zobowiązania spółki, należy stosować termin ogólny wynikający z art. 118 k.c., to jest termin 10-letni. Dalej wskazała, że zwykle postanowienie o umorzeniu egzekucji jest uznawane za środek dowodowy za pomocą którego wierzyciel może wykazać bezskuteczność egzekucji i takie stanowisko aprobuje Sąd Apelacyjny w Warszawie (wyrok z dnia 16 kwietnia 2013 roku, sygn. akt I ACa 1230/12). Kończąc powódka wskazała, że gdyby przyjąć za zasadny wskazywany przez pozwanych 3-letni termin przedawnienia, to powództwo uległoby przedawnieniu w dniu 4 stycznia 2016 roku, zaś pozew został złożony w dniu 30 grudnia 2015 roku.

Sąd ustalił, co następuje:

Dnia 30 marca 2011 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (sygn. akt III Nc 1634/11), zgodnie z którym na rzecz strony powodowej od strony pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. zasądzono kwotę 8099,20 złotych wraz z odsetkami ustawowymi w stosunku rocznym liczonymi od kwoty 8 tysięcy złotych od dnia 1 listopada 2008 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 99,20 złotych od dnia 25 marca 2011 roku do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania w kwocie 1275 złotych. Postanowieniem z dnia 8 czerwca 2011 roku ww. orzeczeniu nadano klauzulę wykonalności. W czasie zaistnienia przedmiotowego zobowiązania pozwani byli członkami zarządu dłużnej spółki (do dzisiaj pozwany Z. B. piastuje funkcję prezesa zarządu).

-niesporne, a nadto

-odpis pełny z rejestru przedsiębiorców k. 11-12

-nakaz zapłaty, k. 29;

-postanowienie, k. 30.

Na podstawie powyższego tytułu powódka wszczęła przeciwko dłużnikowi postępowanie egzekucyjne. Pismem z dnia 5 grudnia 2012 roku komornik sądowy poinformował powódkę, że postępowanie egzekucyjne będzie umorzone, albowiem dłużna spółka nie posiada majątku. Pismo to zostało doręczone powódce w dniu 10 grudnia 2012 roku. Wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji, postanowieniem z dnia 31 grudnia 2012 roku postępowanie zostało umorzone. Postanowienie zostało doręczone powódce w dniu 4 stycznia 2013 roku.

Dowód:

-pismo komornika z dnia 5 grudnia 2012 roku, k. 13;

-postanowienie komornika z dnia 4 stycznia 2013 roku, k. 14-15

Pismami z dnia 10 listopada 2015 roku powódka wezwała pozwanych do zapłaty kwoty wynikającej z prawomocnego nakazu zapłaty, pomniejszonej o wysokość dokonanych wpłat.

Dowód:

-pisma powódki, k. 20-21

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie okazało się bezzasadne.

Podstawę prawną powództwa stanowi art. 299 ksh. Stosownie do brzmienia wskazanego artykułu, jeżeli egzekucja skierowana przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Zgodnie z § 2 powyższego przepisu, członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

Według dominującego w orzecznictwie Sądu Najwyższego i znacznej części przedstawicieli doktryny poglądu, który podziela również na gruncie niniejszej sprawy Sąd Rejonowy, odpowiedzialność członków zarządu ma charakter odpowiedzialności odszkodowawczej (por. np. uchwałę z dnia 19 stycznia 1993 r. III CZP 162/92, OSNCP 1993, z. 6, poz. 103; uchwałę składu siedmiu sędziów z dnia 15 września 1993 r. III UZP 15/93, OSNCP 1994, z. 3, poz. 48; uchwałę z dnia 9 sierpnia 1993 r. III CZP 116/93, OSNCP 1994, z. 2, poz. 35; uchwałę z dnia 2 lutego 1994 r. I PZP 58/93, (...) 1994, nr 4, s. 63; uchwałę z dnia 9 listopada 1994 r. III CZP 140/94, OSNC 1995, z. 3, poz. 44; uchwałę z dnia 20 września 1996 r. III CZP 72/96, OSNC 1997, z. 3, poz. 25, uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 1997 r., III CZP 24/97, OSNC 1997, nr 11, poz. 165 i cytowane tam orzeczenia oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 2002 r., IV CKN 1138/00 niepubl. z dnia 21 lutego 2002 r., IV CKN 793/00, OSNC 2003, nr 2, poz. 22, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2005r ,V CK 736/04 LEX nr 180879, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2007r sygn. akt III CSK 227/2006r opubl. w programie Lex nr 303325).W literaturze przedmiotu podnoszono, iż surowa odpowiedzialność członków zarządu wynika z przyjętej w Kodeksie spółek handlowych konstrukcji prawnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i źródło swe upatruje w wyłączeniu prawa wspólników do prowadzenia spraw spółki i powierzenia tego prawa właśnie członkom zarządu spółki. Członkowie zarządu mają bowiem jasno zarysowany zakres kompetencji i daleko posuniętą niezależność w prowadzeniu spraw spółki. Konsekwencją tej konstrukcji, jest to, iż w rzeczywistości to nie wspólnicy, lecz członkowie zarządu – w określonych przepisami Kodeksu spółek handlowych sytuacjach, ponoszą nie tylko odpowiedzialność cywilnoprawną, ale i karnoprawną. Jak już zresztą podkreślono, od tej odpowiedzialności członek zarządu może zwolnić się, w trzech sytuacjach, określonych treścią § 2 art. 299 ksh. Ciężar dowodu w tych wypadkach spoczywa na osobie pozwanej – członku zarządu. Z kompozycji okoliczności zwalniających od odpowiedzialności wynika, iż ratio legis art. 299 § 1 ksh jest ponoszenie odpowiedzialności za zobowiązania spółki przez tych członków zarządu, za urzędowania których zaistniały przyczyny uzasadniające zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego, a którzy nie zgłosili odpowiedniego wniosku. Wobec oparcia odpowiedzialności kreowanej przepisami omawianej regulacji na zasadzie winy, osoby, przeciwko którym podniesione zostaną roszczenia, mogą ekskulpować się od odpowiedzialności, wykazując, iż nie ponoszą winy w niezłożeniu lub opóźnionym złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości.

W niniejszej sprawie bezspornym było zarówno to że powódce przysługuje w stosunku do (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. niezaspokojona wierzytelność wynikająca z nakazu wydanego w dniu 30 marca 2011 r. przez Sąd Rejonowy Szczecin P. i Zachód w S. w sprawie o sygn. akt III Nc 1634/11 jak i to, że pozwany Z. B. pełni we wskazanej spółce funkcję członka zarządu, a pozwana funkcję taką pełniła wcześniej w okresie wskazanym w pozwie.

Pozwani podnieśli zarzut przedawnienia.

W ocenie Sądu zgłoszony zarzut przedawnienia jest uzasadniony. Przyjmując, że odpowiedzialność członków zarządu jest odpowiedzialnością odszkodowawczą, w przedmiocie przedawnienia zastosowanie znajduje art. 442 ¹§ l k.p.c., dotyczący przedawnienia roszczeń wyrządzonych czynem niedozwolonym, jako przepis szczególny w stosunku do art 118 k.c. (por. uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008r, III CZP 112/08, OSNC 2009/2/20, Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2008r III CZP 12/08 lex nr 490503). Zgodnie z art 442 ¹§ l k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Powołany przepis określa zarówno początek jak i długość terminu przedawnienia roszczenia opartego na przepisie art 299 § l k.s.h. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2.10.2007 r., H CSK 301/07; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 11.01.2007 r., ACa 608/06). W orzecznictwie podkreśla się, że termin przedawnienia roszczeń wobec członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością rozpoczyna bieg od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, nie wcześniej niż od dnia bezskuteczności egzekucji prowadzonej na podstawie prawomocnego tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko spółce. Wierzyciel uzyskuje wiedzę o szkodzie z momentem uzyskania świadomości, że wyegzekwowanie długu od spółki jest niemożliwe. Szkoda wierzyciela polega na uszczerbku w jego majątku spowodowanym niemożnością zaspokojenia wierzytelności z majątku spółki. Przed dniem bezskuteczności egzekucji bieg trzyletniego terminu przedawnienia wobec członków zarządu nie może się rozpocząć, ponieważ dopiero w tym dniu powstają przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej przewidzianej w art 299 k.s.h. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31.01.2007 r., CSK 417/06, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2004r sygn. akt IV CK 176/02, i z dnia 27 października 2004r sygn. akt IV CK 148/04).

Jak wcześniej wspomniano, art. 442 ¹ § 1 k.c. łączy skutek w postaci przedawnienia roszczenia z faktem dowiedzenia się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Najpóźniej tą chwilą jest doręczenie postanowienia o umorzeniu egzekucji z powodu jej bezskuteczności, ale nie można wykluczyć sytuacji, że osoba poszkodowana o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia dowiedziała się wcześniej. Pogląd ten był wyrażany wielokrotnie w orzecznictwie, gdzie wskazywano, że wierzyciel może powziąć wiedzę o bezskuteczności egzekucji z czynności w postępowaniu komorniczym, bądź upadłościowym. W szczególności wskazano, że zawiadomienie komornika o bezskuteczności egzekucji skierowane do wierzyciela przed jego wysłuchaniem może stanowić dostateczne źródło wiedzy wierzyciela o bezskutecznej egzekucji (por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2008r sygn. akt VCSK 130/08 opubl. Lex nr 479334, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27 stycznia 2010r sygn. akt I ACa 1269/09 opubl Lex nr 653691, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 października 2009r sygn. akt I ACa 672/09 opubl. Lex nr 628211, Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 sierpnia 2009r sygn.. akt I CSK 34/09 opubl. OSNC ZD 2010/2/57). Stanowisko to jest podtrzymywane w nowszym orzecznictwie, m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2011r (sygn. akt II CSK 571/10 opubl. Lex nr 847124), gdzie wskazano, że nie można zawężać chwili dowiedzenia się wierzyciela o podmiotach zobowiązanych do zaspokojenia jego wierzytelności tylko do sytuacji uzyskania tej wiedzy z postanowienia komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z uwagi na bezskuteczność egzekucji.

W niniejszej sprawie już w piśmie z 5 grudnia 2012r (doręczonym w dniu 10 grudnia 2012r, co nie jest sporne) komornik zawiadomił powódkę o podjętych dotychczas czynnościach egzekucyjnych i braku majątku z którego egzekucja mogłaby być prowadzona. Jednocześnie wezwał ją do złożenia stosownych wniosków, co do sposobu dalszego prowadzenia postępowania oraz wskazał, że pismo to należy traktować jako wysłuchanie stron w trybie art 827 §1 k.p.c. przed umorzeniem postępowania. Pismo to jest zdecydowanie bogatsze w treść, co do przebiegu egzekucji, niż wydane postanowienie z dnia 31 grudnia 2012r, które ogranicza się do suchego faktu stwierdzenia bezskuteczności egzekucji i rozliczenia kosztów.

W ocenie Sądu już po otrzymaniu pisma z dnia 5 grudnia 2012r, powódka miała wiedzę o niemożności zaspokojenia swoich wierzytelności. Sama zresztą tak to traktowała wskazując w uzasadnieniu pozwu (k.4 akt), że „pismem z dnia 5 grudnia 2012r Komornik zawiadomił wierzyciela o bezskutecznej egzekucji w przedmiotowej sprawie”. Na rozprawie stanowisko to nie zostało w żaden sposób logicznie wyjaśnione.

Tym samym roszczenie objęte pozwem uległo przedawnieniu.

Dla porządku wskazać należy, że w sytuacji gdyby uznać z jakiegoś powodu, że o bezskuteczności egzekucji powód dowiedział się dopiero w dniu 4 stycznia 2013r tj. w dniu otrzymania postanowienia o umorzeniu egzekucji wówczas do przedawnienia by nie doszło, powództwo należałoby uznać za uzasadnione w zakresie dochodzonej pozwem kwoty 6129,14zł, a jedynie skorygować datę żądania odsetek tj. po wezwaniu do zapłaty. Pozwani nie powoływali się, a tym bardziej nie wykazali żadnej z przesłanek zwalniających ich z odpowiedzialności, a to na nich spoczywał ciężar dowodu w tym zakresie

Sąd dokonał ustaleń w oparciu o częściowo niesporne twierdzenia stron oraz dowody z dokumentów urzędowych i prywatnych. Dokumenty urzędowe sporządzone zostały przez kompetentne organy w prawem przewidzianej formie, brak więc podstaw do ich kwestionowania. Również dokumenty prywatne nie były kwestionowane, co do swojej autentyczności. Strony różniły się, jedynie w ocenie części złożonych dokumentów.

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach stanowił art. 98 k.p.c. zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Do kosztów tych zalicza się także wynagrodzenie adwokata, o ile reprezentował stronę w procesie oraz koszt opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Wobec powyższego zasądzono od powoda na rzecz pozwanych kwotę 1217zł na którą składają się koszty zastępstwa procesowego ustalone na podstawie § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.) w stawce minimalnej, adekwatnie do wartości przedmiotu sporu (1200zł) i opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17zł).

ZARZĄDZENIE

1. (...)

2. (...)

(...)

3. (...)

(...)

4.(...)