Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 kwietnia 2016 r.

Sąd Rejonowy dla Łodzi Widzewa w Łodzi II Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR H. S.

Protokolant sekr. sąd. E. M.

Po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2016 r. w Łodzi

Na rozprawie

Sprawy z powództwa A. S.

Przeciwko Wspólnocie mieszkaniowej (...) położonej w Ł. przy ulicy (...)

O zapłatę

1. oddala powództwo,

2. zasądza od A. S. na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej (...) położonej w Ł. przy ulicy (...) kwotę 3.417 zł(trzy tysiące czterysta siedemnaście złotych )tytułem zwrotu kosztów procesu,

3. nakazuje zwrócić Wspólnocie mieszkaniowej (...) położonej w Ł. przy ulicy (...) kwotę 400 zł(czterysta złotych) tytułem nadpłaconej zaliczki na wynagrodzenie biegłego uiszczonej w dniu 19 czerwca 2015 roku i zaksięgowanej pod poz. 2411 150657,

4. nakazuje pobrać od A. S. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla łodzi Widzewa w Ł. kwotę 624,65 zł(sześćset dwadzieścia cztery złote 65/100) tytułem brakującej części kosztów wynagrodzenia biegłego sądowego.

Sygn. akt II C 402/14

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 29 maja 2014 r. A. S. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego – Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości przy ul. (...) w Ł. kwoty 12.960 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 27 lutego 2014 r. do dnia zapłaty. Ponadto, powód wystąpił o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. Uzasadniając wytoczone powództwo A. S. wskazał, iż w dniu 8 sierpnia 2013 r. zawarł z pozwanym umowę o remont, w ramach której zobowiązał się do wykonania prac remontowych balkonów budynku należącego do pozwanego. Powód zakończył prace remontowe w połowie września 2013 r., zaś od października 2013 r. do końca roku 2013 wykonywał poprawki wskazane przez zamawiającego. A. S. podniósł, iż pomimo zgłaszania pozwanemu gotowości do odbioru prac, administrator reprezentujący pozwaną wspólnotę odmawiał mu odebrania wykonanego remontu, wobec czego powód dokonał odbioru samodzielnie i wezwał pozwanego do zapłaty ustalonego ryczałtowo wynagrodzenia w kwocie 12.600 zł. Ustosunkowując się do wezwania do zapłaty administrator pozwanej wspólnoty wskazał, iż powodowi za wykonane prace nie należy się wynagrodzenie, albowiem nie wykonał on łączącej strony umowy.

( pozew – k. 2-5)

W odpowiedzi na pozew z dnia 8 lipca 2014 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na swoją rzecz od powoda kosztów procesu według norm przepisanych. Podniósł, iż A. S. nie wykonał przedmiotu zawartej umowy zgodnie z jej postanowieniami, kosztorysem ofertowym oraz wymaganiami technicznymi, a nadto nie wykazał, że przy wykonywaniu prac użył materiałów budowlanych dobrej jakości. Dodał, że powód nie przedstawił mu szczegółowej dokumentacji wykonanych prac, w tym dokumentacji powykonawczej, ani nie zgłosił gotowości do oddania przedmiotu umowy wcześniej aniżeli w piśmie z 27 stycznia 2014 r. Wskutek powyższego, w ocenie pozwanego prace remontowe wykonane przez powoda dotknięte są istotnymi wadami, przez co A. S. nie jest uprawniony do żądania zapłaty wynagrodzenia. Ubocznie pozwany wskazał, że powód, pomimo istnienia po jego stronie obowiązku w tym zakresie, do dnia dzisiejszego nie przedstawił umowy zawartej z (...) w Ł. zezwalającej na zajęcie pasa drogowego na czas prowadzenia robót. Dodatkowo pozwany podniósł zarzut potrącenia wierzytelności dochodzonej pozwem z wierzytelnością przysługującą wspólnocie mieszkaniowej przeciwko A. S. z tytułu kary umownej za 138 dni opóźnienia w oddaniu prac, opiewającą na kwotę 1.788,48 zł.

( odpowiedź na pozew – k. 34-39)

Do końca postępowania strony pozostały przy dotychczasowych, przedstawionych powyżej stanowiskach procesowych.

( protokół rozprawy z 30 marca 2016 r. – k. 227)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód A. S. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą (...), której przedmiotem jest m.in. prowadzenie prac remontowo-budowlanych.

( okoliczność bezsporna; zaświadczenie z (...)k. 25)

Wspólnota mieszkaniowa nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) złożyła ofertę na wykonanie prac remontowych w budynku należącym do wspólnoty, polegających na remoncie 6 balkonów od strony ulicy, według technologii podobnej do zastosowanej podczas wcześniejszego remontu innych balkonów w budynku, znajdujących się od strony podwórza. Na powyższą ofertę odpowiedział powód, przedstawiając kosztorys ofertowy opiewający na kwotę 27.448,48 zł.

( okoliczności bezsporne; pierwotny kosztorys remontowy – k. 6-14; zeznania M. K. – k. 130)

Koszt prac remontowych analogicznych do wynikających z oferty, wykonanych w tożsamej technologii w budynku pozwanej w 2011 roku przez firmę (...) na balkonach znajdujących się od strony podwórza, wyniósł 10.463,34 zł.

( kosztorys ofertowy dot. inwestycji z 2011 roku – k. 145-149; protokół odbioru robót wykonanych w 2011 roku – k. 143-144)

Pozwany zaakceptował kosztorys ofertowy przedstawiony przez A. S. w części dotyczącej zakresu rzeczowego robót, nie przyjął natomiast zaproponowanej przez powoda ceny za powyższe prace. W ocenie osób działających w imieniu pozwanego, dokonywanej poprzez porównanie z kosztami analogicznych prac wykonywanych w budynku w przeszłości, złożona przez powoda propozycja cenowa była zbyt wysoka. W związku z powyższym, administrator pozwanej wspólnoty zaproponował powodowi, aby ten obniżył cenę przy zachowaniu tożsamego zakresu rzeczowego robót jak w pierwotnym kosztorysie. W wyniku negocjacji powód dokonał przekalkulowania zaproponowanego wynagrodzenia, ustalając je na kwotę 12.960 zł.

( zeznania E. M. – k. 128-129; zeznania M. K. – k. 130)

W dniu 8 sierpnia 2013 r. A. S. jako wykonawca zawarł ze Wspólnotą Mieszkaniową nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) umowę nr (...), której przedmiotem było wykonanie remontu sześciu balkonów od strony wschodniej budynku położonego przy ul. (...) w Ł.. Zgodnie z § 1 ust. 1 umowy, w ramach zamówionych prac powód zobowiązał się do:

a)  odspojenia luźnych części tynku na płytach balkonowych i ich boczkach, oczyszczenia z rdzy elementów stalowych balkonów;

b)  wykonania na siatce nowych tynków na spodzie płyty oraz oszpałdowania oczyszczonych elementów stalowych wraz z zabezpieczeniem antykorozyjnym (8 sztuk);

c)  otynkowania boczków, wstawienia listwy z kapinosem oraz zagruntowaniem żywicą epoksydową;

d)  zerwania starych wylewek i wykonania izolacji poziomej z folii w płynie F. pod nową wylewką;

e)  wykonania nowych wylewek na balkonach oraz ułożenia płytek gresowych mrozoodpornych wraz z cokolikami;

f)  oczyszczenia i pomalowania barierek balkonów (8 szt.);

g)  uprzątnięcia placu budowy i wywiezienia odpadów budowlanych do utylizacji;

h)  wykonania i uzgodnienia z WIR projektu organizacji ruchu i zabezpieczenia robót;

i)  zawarcia umowy na zajęcie pasa drogowego oraz dokonania stosownych opłat.

Ponadto, przedmiotem zleconych prac była także renowacja dwóch dalszych balkonów, polegająca na pomalowaniu barierek oraz spodów płyt. Szczegółowy zakres rzeczowy wszystkich robót został wskazany w ofercie (§1 ust. 2 umowy).

( okoliczności bezsporne; umowa – k. 15-17; zeznania E. M. – k. 128)

Stosownie do § 5 i 9 ust. 1 umowy, za wykonanie wspomnianych prac strony ustaliły wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 12.960 zł, płatne w terminie 30 dni od dnia odbioru robót. Strony zastrzegły, że ceny użytych materiałów i wykorzystanego sprzętu nie mogą przekraczać średnich cen przyjętych z zeszytów (...) aktualnych na dzień złożenia oferty, zaś w przypadku użycia przez A. S. materiałów i sprzętu nieujętych w tych zeszytach rozliczenie miało nastąpić na podstawie zaakceptowanych przez pozwanego rachunków zakupu. Termin rozpoczęcia prac został określony na dzień 19 sierpnia 2013 r., zaś termin ich zakończenia przewidziano na 15 września 2013 r. ( § 2 umowy). Pozwana wspólnota mieszkaniowa zobowiązała się odbioru końcowego przedmiotu umowy w ciągu 7 dni od daty potwierdzenia przez inspektora nadzoru zakończenia robót i sprawdzenia kompletności tj. oferty ryczałtowej i faktury.

( okoliczności bezsporne; umowa – k. 15-17)

Zasadniczy zakres robót przewidzianych powyższą umową odpowiadał zakresowi robót wynikającemu z kosztorysu ofertowego. W kosztorysie tym, w porównaniu z postanowieniami umowy, rozbudowano i uszczegółowiono zakres robót rozbiórkowych, oczyszczania elementów żelaznych i robót izolacyjnych.

( opinia biegłego z zakresu budownictwa – k. 159-166)

Przedstawiciele pozwanego nie wskazywali A. S. z jakich konkretnie materiałów budowlanych ma on korzystać podczas remontu, nie wskazali także konkretnych, preferowanych producentów tych materiałów.

( zeznania M. K. – k. 131)

A. S. rozpoczął umówione prace na przełomie sierpnia i września 2013 roku, informując o tym fakcie administratora pozwanego. Na okoliczność wejścia przez powoda na roboty nie został sporządzony żaden dokument, administrator nieruchomości przekazał jedynie powodowi klucze do budynku oraz zapewnił dostęp do źródła prądu i wody.

( zeznania E. M. – k. 129-130; zeznania M. K. – k. 130-131)

Przedstawiciel administratora pozwanego przed rozpoczęciem prac polecił ustnie A. S., aby wykonał remont opisanych w umowie balkonów „tak, jak zostały zrobione balkony od strony podwórza”.

( przesłuchanie powoda – k. 225)

Wszystkie prace remontowe wynikające z zawartej umowy wykonywali wyłącznie podwykonawcy pracujący na podstawie umów zawartych z A. S., za wyjątkiem malowania dwóch ostatnich balkonów, które wykonali pracownicy powoda, w tym T. K..

( okoliczność bezsporna; przesłuchanie powoda – k. 226)

Podczas robót pracownicy powoda nie korzystali z typowych rusztowań, lecz z kosza zamontowanego na samochodzie czy niekiedy z metalowej ramki.

( zeznania E. M. – k, 130; zeznania M. K. – k. 131; przesłuchanie powoda – k. 226)

Przebieg prac wykonywanych przez powoda był sporadycznie kontrolowany przez przedstawicieli (...) lub E. M. oraz członków zarządu wspólnoty – K. R. i L. B.. M. K. zgłaszał uwagi odnośnie robót bezpośrednio do wykonawcy, ponieważ powołany kierownik robót nie przebywał na terenie inwestycji. M. K. był zaniepokojony tym, że prace nie są prowadzone w sposób ciągły.

( zeznania E. M. – k. 129-130; zeznania M. K. – k. 131)

Część elementów żelaznych balustrady balkonowej przed malowaniem wierzchnim nie została przez powoda odpowiednio oczyszczona z rdzy i innych nieczystości. Ponadto, nie wszystkie elementy żelazne zostały zabezpieczone farbą antykorozyjną.

( opinia biegłego z zakresu budownictwa – k. 159-166)

W dniu 10 października 2014 r. na terenie nieruchomości należącej do pozwanego odbyło się spotkanie, w którym uczestniczyli przedstawiciele (...) i M. K. oraz powód A. S.. Podczas tego spotkania E. M. i M. K. zwrócili uwagę powodowi, że nie wszystkie prace zostały wykonane zgodnie z wynikającym z umowy zakresem rzeczowym. Stwierdzone niezgodności polegały zasadniczo na obłożeniu płyty balkonowej styropianem, podczas gdy w miejsce styropianu powinny być zastosowane tynki cienkowartwowe, a także na niezamocowaniu jednego z kapinosów, niedofugowaniu terakoty oraz niedomalowaniu barierek. Ponadto powód został wówczas poinstruowany o konieczności poliniowania belek, to jest zabezpieczenia ich przed korozją oraz oszpałdowania (obłożenia cegłą). A. S. zobowiązał się do poprawienia zaistniałych usterek. Zarząd wspólnoty mieszkaniowej wyraził zgodę na usunięcie wadliwości przez powoda, ponieważ ewentualne odstąpienie od umowy rodziłoby koszty ponownego wykonania prac na balkonach (z jednoczesną rozbiórką okładziny styropianowej) przez podmiot zewnętrzny.

( zeznania E. M. – k. 129-130; zeznania M. K. – k. 131-132)

Powód częściowo usunął usterki zgłoszone przez pozwanego, poprawiając fugi terakoty, mocując brakujący kapinos oraz domalowując barierki. A. S. nie usunął natomiast z balkonu zamontowanych uprzednio styropianów.

( opinia biegłego z zakresu budownictwa – k. 159-166)

A. S. zdecydował się na zamontowanie styropianu na balkonach, ponieważ w jego ocenie takie wykonanie robót było szybsze, a wygląd balkonów ładniejszy.

( przesłuchanie powoda – k. 225)

Na skutek obłożenia balkonów styropianem, administrator nieruchomości należącej do pozwanej wspólnoty nie mógł ocenić prawidłowości wykonania oczyszczenia i zabezpieczenia antykorozyjnego elementów stalowych płyty balkonowej, ponieważ zostały one zakryte założonym styropianem.

( zeznania E. M. – k. 129; zeznania M. K. – k. 131)

Przed dniem 31 stycznia 2014 r. powód nie zgłaszał przedstawicielom pozwanej wspólnoty mieszkaniowej usunięcia wszystkich zgłoszonych usterek oraz gotowości do oddania robót.

( zeznania E. M. – k. 129)

Z perspektywy wiedzy technicznej dotyczącej prawidłowego prowadzenia robót budowlanych, prace wykonane przez powoda dotknięte były następującymi wadliwościami:

a)  brakiem oczyszczenia elementów konstrukcyjnych żelaznych (dźwigarów) płyt balkonowych z korozji oraz brakiem wypełnienia siatką tych elementów przed wyszpałdowaniem zaprawą cementową;

b)  brakiem właściwego oczyszczenia z nalotów korozji i innych nieczystości pasa dolnego żelaznej balustrady balkonowej.

Ponadto, A. S. wyłożył płytami styropianu dwie płyty konstrukcyjne, która to czynność nie została wyszczególniona ani w kosztorysach ani w umowie. Przy niewłaściwym, słabym mocowaniu styropianu od spodu płyty balkonowej umiejscowienie tego styropianu może spowodować jego odspojenie, a w związku z tym przyspieszenie korodowania elementów stalowych płyty balkonowej.

( opinia biegłego z zakresu budownictwa – k. 159-166; uzupełniająca pisemna opinia biegłego z zakresu budownictwa – k. 194-196)

Przy właściwym oczyszczeniu elementów metalowych z występującej korozji i uprzednio nałożonych materiałów antykorozyjnych, a także użyciu właściwego materiału, w okresie 18 miesięcy po powyższych czynnościach nie mogą powstać nowe ogniska korozyjne.

( uzupełniająca pisemna opinia biegłego z zakresu budownictwa – k. 194-196)

Wykonane odkrywki elementów metalowych konstrukcji balkonów wykazały znaczne naloty korozji. Były to naloty stare, nieoczyszczone przez położeniem tynku na tych elementach. Podobne wadliwości korozyjne wykazały odkrywki przeprowadzone w pasie dolnym płaskownika balustrady.

( opinia biegłego z zakresu budownictwa – k. 159-166; fotografie – k. 68-69)

Spostrzeżone wady wykonanych robót świadczą o niezachowaniu przez powoda wymogów określonych w warunkach technicznych wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych. Stwierdzenie przez inwestora wadliwości wykonanych prac w zakresie elementów stalowych dźwigarów płyt balkonowych mogło nastąpić jedynie przed położeniem przez powoda na balkonie płyt styropianowych i tynku.

( uzupełniająca pisemna opinia biegłego z zakresu budownictwa – k. 194-196)

Wykonując prace remontowe balkonów budynku należącego do pozwanej wspólnoty mieszkaniowej, powód wykorzystał materiały budowlane odpowiednie dla robót tego rodzaju.

( opinia biegłego z zakresu budownictwa – k. 159-166; dowody zakupy materiałów, atesty i specyfikacje – k. 56-122)

Stwierdzone wady robót wykonanych przez powoda mają charakter istotny dla zabezpieczenia postępowania korozji elementów stalowych balkonów, a tym samym wydłużenia okresu zadowalającego stanu technicznego tych elementów. Dla uzyskania zamierzonego przez pozwanego celu remontu balkonów należy obecnie obić tynk od spodu i z bocznych krawędzi płyt balkonowych w miejscach, gdzie tynk został odparzony, oczyścić dźwigary stalowe z korozji, wykonać odpowiednie zabezpieczenie antykorozyjne, założyć siatkę i otynkować, oczyścić balustrady balkonowe z nałożonej farby, dokładnie oczyścić balustrady z występującej korozji i nałożyć na nie farbę antykorozyjną.

( uzupełniająca pisemna opinia biegłego z zakresu budownictwa – k. 194-196; ustna uzupełniająca opinia biegłego z zakresu budownictwa – k. 224)

W dniu 7 stycznia 2014 r. A. S. dokonał wraz ze swym pracownikiem T. K. jednostronnego odbioru końcowego wykonanych prac remontowych. W protokole jednostronnego odbioru końcowego wskazano, że ujawnione wady, stwierdzone na podstawie odbioru robót z dnia 10 października 2013 r., zostały poprawione do dnia 15 października 2013 r., wobec czego w ocenie powoda roboty zostały wykonane zgodnie z umową oraz spełniają wymogi stawiane przez zamawiającego. Jakość wykonanych robót określono jako dobrą.

( protokół jednostronnego odbioru robót – k. 22; zeznania T. K. – k. 128)

Powód nie przekazał pozwanemu dokumentacji związanej z uzyskaniem pozwolenia z Zarządu Dróg i (...) w Ł. na zajęcie pasa drogowego.

( zeznania M. K. – k. 131)

Z tytułu wykonanych prac powód wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT z dnia 27 stycznia 2014 r., opiewającą na 12.960 zł. Pismem z dnia 27 stycznia 2014 r. (doręczonym pozwanemu w dniu 31 stycznia 2014 r.) A. S. wezwał pozwanego do zapłaty wynagrodzenia za wykonane prace remontowe w kwocie określonej na fakturze w terminie do 26 lutego 2014 r.

( faktura VAT – k. 21; wezwanie do zapłaty – k. 18-20)

Ustosunkowując się do wysuniętego przez powoda żądania zapłaty wynagrodzenia, administrator nieruchomości należącej do pozwanej wspólnoty ( (...) sp. z o.o. w Ł.) oświadczył, iż wobec nienależytego wykonania przez A. S. umowy łączącej strony powodowi nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za przeprowadzone prace. Wskazał, iż pomimo wystosowania żądania w tym zakresie, A. S. nie przedstawił pozwanej wspólnocie kosztorysu powykonawczego, nie wykazał, aby zastosowano zgodną z umową technologię robót, a także nie dostarczył umowy o zajęcie pasa drogowego.

( odpowiedź na wezwanie do zapłaty – k. 24; zeznania M. K. – k. 131)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie bezspornych twierdzeń stron, dowodów z zeznań świadków E. M., M. K. i T. K., dowodów z opinii biegłego z zakresu budownictwa ogólnego oraz zgromadzonego w sprawie obszernego dokumentarnego materiału dowodowego, w tym zawartej przez strony umowy o wykonanie prac remontowych. Dowód z przesłuchania stron ograniczony do przesłuchania powoda A. S. został oceniony jako częściowo wiarygodny i jako taki mógł służyć za podstawę ustalenia faktów jedynie w ograniczonym zakresie.

Depozycje A. S. jawią się miejscami jako wewnętrznie sprzeczne. Powód z jednej strony najpierw twierdził, że nikt łącznie z mieszkańcami nie miał do niego żadnych uwag pod kątem prawidłowości wykonanych prac, by za chwilę przyznać, że były jednak zgłaszane zastrzeżenia co do usterek fug czy niezamocowania kapinosa. Podobnie, w dalszej części przesłuchania powód podał, iż w trakcie robót M. K. nie zgłaszał mu żadnych zastrzeżeń, a uczynił to dopiero w momencie otrzymania faktury za wykonane prace, choć przecież sam powód przyznał, że na żądanie administratorów usuwał usterki zgłoszone podczas spotkania z 10 października 2013 r.

Jako niewiarygodne zostały ocenione wypowiedzi powoda, iż przez kilka miesięcy pomimo usilnych prób nie udało mu się nawiązać kontaktu zarówno z zarządcą remontowanej nieruchomości, jak i z pozwaną wspólnotą mieszkaniową. Wydaje się, że racjonalny przedsiębiorca widząc niemożność porozumienia się z zamawiającym, dla zabezpieczenia swoich interesów podjąłby jak najszybciej próbę oficjalnego kontaktu z kontrahentem, choćby w formie pisemnej czy komunikacji elektronicznej. Co więcej, dostrzegając możliwość przyszłych trudności z uzyskaniem płatności, niezwłocznie wystawiłby fakturę obejmującą wynagrodzenie za wykonane prace. Tymczasem pierwszym materialnym przejawem aktywności powoda na tym polu było nadanie na adres pozwanego wezwania do zapłaty wraz z fakturą VAT w dniu 30 stycznia 2014 r., czyli kilka miesięcy po wykonaniu, w ocenie powoda, niemalże bezusterkowych robót. Powyższy tok zdarzeń wskazuje na to, iż bliższa prawdzie jest wersja wynikająca z zeznań świadków E. M. i M. K.. Mianowicie, w dniu 10 października 2013 r. powodowi zgłoszono szereg usterek, które A. S. usunął jedynie w części. Co istotne, powód nie poprawił zasadniczej spośród zgłaszanych wadliwości, to jest nie usunął z balkonów położonego niezgodnie z umową styropianu, co wiązałoby się z nakładami i koniecznością wykonania znaczącej części robót od początku. Wiedząc, że przedstawiciele pozwanej wspólnoty podczas kolejnej kontroli jakości wykonanych prac nie zaakceptują ich bez powyższych poprawek, A. S. bez uprzednich konsultacji z pozwanym zdecydował się na jednostronny „odbiór” przeprowadzonych robót, co w przekonaniu powoda uzasadniało powstanie po jego stronie roszczenia o wynagrodzenie.

Przedłożoną w sprawie opinię biegłego z zakresu budownictwa ogólnego należało ocenić jako wartościową i rzetelną. Wnioski wynikające z opinii cechują się logicznością, zaś zaprezentowane wywody jasnością i komunikatywnością. Zgłaszane przez strony w toku postępowania wątpliwości oraz dodatkowe pytania dotyczące przedmiotu opinii zostały przez biegłego wyczerpująco omówiono w opiniach uzupełniających, złożonych zarówno na piśmie, jaki i ustnie podczas rozprawy z 30 marca 2015 r.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się niezasadne i jako takie podlegało oddaleniu.

Na przedpolu rozważań dotyczących zasadności roszczenia powoda należy określić, jakiego rodzaju umowa łączyła strony, definiując powstały na jej podstawie stosunek prawny. W tej materii należało rozważyć możliwość zakwalifikowania powyższej umowy jako umowy o dzieło (art. 627-646 k.c.) bądź jako umowy o remont budynku, do której stosuje się odpowiednio przepisy o umowie o roboty budowlane (art. 658 k.c. w zw. z art. 647-657 k.c.). W nauce prawa i judykaturze przyjmuje się, że wykonywanie remontu polega na oddziaływaniu na istniejący, ukończony już dawniej budynek (obiekt budowlany) lub dużą część takiego budynku (cały lokal mieszkalny, większe pomieszczenia użytkowe, przemysłowe, handlowe). Remontem nie będzie więc modernizacja jedynie części budynku, na przykład poszczególnych, odrębnych pomieszczeń. Umowę zakładającą tego rodzaju świadczenie należy zakwalifikować jako umowę o dzieło (tak: Sokołowski T. Komentarz do art. 658 k.c. w: A. Kidyba (red) Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część szczególna. LEX\el 2014; wyrok Sądu Najwyższego z 22 września 1972 r. sygn. akt I CR 338/72). Ubocznie należy wskazać, że przedmiotem umowy o remont (roboty budowlane) jest przedsięwzięcie o większych rozmiarach, zindywidualizowanych właściwościach fizycznych i użytkowych, z reguły powiązane z wymaganiem projektowania i zinstytucjonalizowanym nadzorem (tak: J. Gudowski (red.) Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania tom III cz. 2 Lexis Nexis 2013 str. 225; wyroki Sądu Najwyższego z 26 września 2012 r. II CSK 84/12 i 18 maja 2007 r. I CSK 51/07).

W przedmiotowej sprawie, wynikające z umowy świadczenie powoda opiewało wyłącznie na wykonanie zasadniczych prac remontowych sześciu balkonów oraz drobnej modernizacji dwóch innych balkonów w budynku należącym do pozwanej wspólnoty mieszkaniowej. Biorąc więc pod uwagę rozmiary całego budynku oraz jego charakterystykę techniczną nie sposób uznać, aby prace wykonane przez A. S. dotyczyły jego dużej części tak pod względem powierzchniowym, jak i rzeczowym. Konsekwentnie należało przyjąć, że zawarta przez strony umowa nr (...) z dnia 8 sierpnia 2013 r. stanowiła umowę o dzieło. Powyższej okoliczności nie zmienia potoczne określanie wykonanych prac jako „remontu” czy „prac remontowych”, albowiem o rodzaju umowy decyduje charakter wzajemnych świadczeń stron.

Stosownie do art. 627 k.c., przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Zasadą jest, że przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie w chwili oddania dzieła (art. 642 § 1 k.c.), rozumianego jako zaofiarowanie dzieła zamawiającemu w sposób umożliwiający zbadanie, czy zostało ono wykonane zgodnie z zobowiązaniem oraz dokonanie czynności odbioru (J. Gudowski op. cit. str. 279). Co istotne, wykładnia art. 642 § 1 k.c. prowadzi do wniosku, że powstanie stanu wymagalności roszczenia o wynagrodzenie jest związane z oddaniem przez przyjmującego zamówienie dzieła prawidłowo wykonanego, co znajduje uzasadnienie w regule ekwiwalentności świadczeń stron umowy o dzieło. Jeżeli natomiast oddane dzieło dotknięte jest wadami, to wymagalność wynagrodzenia przyjmującego zamówienie zależy od tego, czy zaistniałe wady mają charakter istotny czy też nieistotny. Należy przychylić się do dominującego w orzecznictwie i doktrynie ugruntowanego już poglądu, że w sytuacjach, gdy oddawane dzieło jest dotknięte wadą istotną, to jest czyniącą je niezdatnym do zwykłego użytku lub sprzeciwiającą się w sposób wyraźny umowie, wynagrodzenie przyjmującego zamówienie nie staje się wymagalne (zob. J. Gudowski op. cit. str. 279; wyroki Sądu Najwyższego z 14 lutego 2007 r. II CNP 70/06 oraz z 26 lutego 1998 r. I CKN 520/97; postanowienie Sądu Najwyższego z 17 kwietnia 2015 r. III CZP 8/15). Natomiast w przypadku, gdy dzieło wykazuje jedynie wady nieistotne, to jego oddanie w myśl art. 642 § 1 k.c. powoduje wymagalność wierzytelności przyjmującego zamówienie o zapłatę wynagrodzenia, lecz zamawiający powinien wówczas skorzystać z uprawnień z tytułu rękojmi.

Oprócz racji związanych z ekwiwalentnością świadczeń stron umowy o dzieło, za powyższym stanowiskiem przemawia także charakter tej umowy jako umowy rezultatu, wytworzonego przez dłużnika z dołożeniem należytej staranności (art. 355 § 1 i 2 k.c.). Zgodnie z art. 643 k.c., zamawiający ma obowiązek odbioru dzieła - a więc dokonania czynności wyrażającej wolę przyjęcia świadczenia i uznania go za wykonanego - nie każdego, lecz tylko takiego, które przyjmujący zamówienie wydaje mu zgodnie ze swym zobowiązaniem. Nie sposób uznać, nawet przy ograniczeniu się do reguł wykładni językowej, aby zamawiający miał obowiązek odebrania dzieła, o którym mowa w art. 643 k.c., i zapłaty wynagrodzenia (art. 642 § 1 k.c.) w razie wydania mu dzieła z wadami istotnymi. Charakter tych wad jest bowiem tego rodzaju, że nie można uznać, aby dzieło nimi dotknięte było wydane przez przyjmującego zamówienie zgodnie ze swym zobowiązaniem, od czego jest uzależniona wymagalność roszczenia o zapłatę wynagrodzenia (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z 17 kwietnia 2015 r. III CZP 8/15).

Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni aprobuje przedstawione wcześniej jednolite poglądy orzecznictwa i doktryny. W ocenie sądu, zróżnicowanie przejścia roszczenia o wynagrodzenie w stan wymagalności w zależności od tego, czy oddawane dzieło dotknięte jest wadami istotnymi czy też nie jawi się jako uzasadnione, a wręcz konieczne. Należy wskazać, iż z chwilą oddania dzieła aktualizuje się obowiązek zamawiającego do jego odebrania (art. 643 k.c.). Gdyby przyjąć założenie, iż każde oddanie dzieła, nawet oczywiście i istotnie wadliwego, zobowiązywałoby zamawiającego do dokonania odbioru, częstokroć dochodziłoby do niemającego podstaw ograniczenia uprawnień zamawiającego. Pomimo dostrzeżonej wadliwości dzieła, niechcący popaść z zwłokę zamawiający zostałby wówczas zmuszony do jego odbioru, wskutek czego utraciłby możliwość skorzystania z przewidzianego w art. 636 § 2k.c. uprawnienia do powierzenia dalszego wykonania dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie i swych praw mógłby dochodzić wyłącznie na podstawie rękojmii. Co więcej, do opisanego ograniczenia uprawnień zamawiającego doszłoby z wyłącznej inicjatywy przyjmującego zlecenie, a więc osoby przeciwko której takie roszczenie przysługuje. Taki stan rzeczy, jako znacząco naruszający słuszne interesy jednej ze stron kontraktu, byłby nie do pogodzenia z istotą umów wzajemnych oraz zasadą swobody umów.

Celem remontu balkonów budynku należącego do pozwanej wspólnoty było nie tylko nadanie im korzystniejszych walorów estetycznych, lecz jak się wydaje – przede wszystkim konserwacja elementów wpływających na trwałość i bezpieczeństwo użytkowania całej konstrukcji. Decydując się na taką inwestycję, pozwany dążył do wydłużenia okresu żywotności budynku, co miały zapewnić maksymalnie efektywne i zgodne z aktualnym stanem wiedzy technicznej czynności remontowe. Pozwanemu zależało więc na gruntownej, kompleksowej modernizacji remontowanych balkonów wykonanej w taki sposób, aby zwłaszcza elementy konstrukcyjne położone z dala od warstwy wierzchniej nie musiały być ponownie konserwowane na przestrzeni następnych kilku lat.

Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, w szczególności w postaci dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa wskazuje, iż na skutek zaniedbań powoda powyższy cel remontu, a przez to zawarcia umowy, nie został zrealizowany. Powód zaniechał bowiem m.in. oczyszczenia elementów konstrukcyjnych żelaznych płyt balkonowych z korozji, a nadto przed wyszpałdowaniem nie wypełnił ich siatką. Należy podkreślić, że wskutek postąpienia przez powoda wbrew umówionemu sposobowi realizacji robót i przykryciu tych elementów styropianem, pozwana spółdzielnia nie miała możliwości weryfikacji jakości prac wykonanych w tym zakresie. Słusznie zatem przed odbiorem robót przedstawiciele pozwanego domagali się od powoda przedstawienia kompletnej dokumentacji technicznej, albowiem tylko w ten sposób mogli ocenić prawidłowość wykonanego dzieła. Ponadto, wadliwość prac prowadzonych przez powoda przejawiła się także w nieoczyszczeniu z nalotów korozji i innych nieczystości pasa dolnego żelaznej balustrady balkonowej.

Na skutek wadliwej realizacji umowy przez powoda, w okresie kilkunastu miesięcy od zakończenia prac na żelaznych dźwigarach konstrukcji balkonów można zaobserwować ogniska korozji. Zgodnie z oceną biegłego, usunięcie zaistniałych wad wymaga przeprowadzenia szeregu prac na elementach, do których dostęp jest obecnie utrudniony ze względu na ich położenie pod warstwami wierzchnimi. Ujmując rzecz obrazowo, dla usunięcia wad konieczne jest m.in. obicie tynku od spodu i z bocznych krawędzi płyt balkonowych, oczyszczenie dźwigarów stalowych z korozji i zabezpieczenie ich przed korozją, wreszcie założenie siatki i ponowne otynkowanie. Powyższe uprawnia do wniosku, że usunięcie wad dzieła wykonanego przez powoda wymaga przeprowadzenia inwazyjnych prac budowlanych wiążących się zapewne ze znaczącymi kosztami.

W ocenie sądu, charakter stwierdzonych wad w kontekście celu umowy oraz pracochłonność ich usunięcia przesądzają o uznaniu tych wadliwości za istotne. Wobec istotności owych wad nie sposób przyjąć, aby roszczenie A. S. z tytułu wykonania dzieła stało się wymagalne w rozumieniu art. 642 § 1 k.c. Powód zgłosił bowiem pozwanemu gotowość przekazania dzieła, które jako dalece niepełnowartościowe nie przedstawia dla zamawiającego wartości użytkowej określonej treścią i celem zawartej umowy. Mając na uwadze poczynione wcześniej rozważania dotyczące skutków takiego stanu rzeczy należy wskazać, iż roszczenie powoda – jako niewymagalne – nie mogło zostać uwzględnione w toku niniejszego procesu, co skutkowało oddaleniem powództwa. Dopóki powód nie usunie stwierdzonych istotnych wad wykonanego dzieła, dopóty należne mu wynagrodzenie określone nadal wiążącą strony umową nie stanie się wymagalne.

Mając na uwadze treść merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie, o kosztach procesu orzeczono na zasadzie art. 98 § 1 k.p.c., zasądzając od powoda A. S. na rzecz pozwanego Wspólnoty mieszkaniowej nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) kwotę 3.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Na powyższą kwotę złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego będącego adwokatem w kwocie 2.400 zł (§ 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, Dz. U. z 2013 r. poz. 461 j.t.), uiszczona i wykorzystana zaliczka na wynagrodzenie biegłego w kwocie 1000 zł (art. 98 § 2 k.p.c. w zw. z art. 89 ust. 1 u.k.s.c) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Jako, że uiszczona przez pozwanego zaliczka na uzupełniającą pisemną opinię biegłego w kwocie 400 zł nie została wykorzystana, w myśl art. 84 ust. 1 i 2 u.k.s.c. w zw. z art. 80 ust. 1 u.k.s.c. orzeczono o jej zwrocie pozwanej wspólnocie mieszkaniowej.

Dotychczas nierozliczone koszty sądowe opiewają na łączną kwotę 1.024,65 zł, na którą złożyły się wydatki na uzupełniającą pisemną opinię biegłego w kwocie 359,81 zł oraz niepokryta zaliczką część wynagrodzenia biegłego za pierwszą opinię wydaną w sprawie w kwocie 664,84 zł. Kierując się dyspozycją art. 113 ust. 1 u.k.s.c. w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. oraz faktem, iż powód uiścił zaliczkę na wynagrodzenie biegłego w kwocie 400 zł, nakazano pobrać od powoda A. S. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi kwotę 624,65 zł (1.024,65 zł minus 400 zł) tytułem brakującej części kosztów wynagrodzenia biegłego sądowego.