Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

14 czerwca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Alicja Romanowska (spr.)

Sędziowie: SSO Grażyna Borzestowska

SSO Renata Żywicka

Protokolant : st. sekr. sądowy Łukasz Szramke

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2013 r. w Elblągu

na rozprawie

sprawy z odwołań P. P. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 28/03/2012r znak: (...)

i z dnia 17/04/2012r znak: (...)

o świadczenie rehabilitacyjne i zwrot nienależnie pobranego świadczenia

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Elblągu

z dnia 6 lutego 2013 r ., sygn. akt IV U 499/12

oddala apelację.

Syg akt IVUa 8/13

UZASADNIENIE

Ubezpieczony P. P. (1) wniósł do Sądu odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. z dnia 28 marca 2012 r. znak: (...), odmawiającej mu prawa do świadczenie rehabilitacyjnego na okres od dnia 13 marca 2012 r. do dnia 8 września 2012 r. oraz z dnia 17 kwietnia 2012 r. znak: (...), nakładającą obowiązek zwrotu zasiłku chorobowego za okres od dnia 20 kwietnia 2011 r. do dnia 14 września 2011 r. oraz świadczenia rehabilitacyjnego od dnia 15 września 2011 r. do dnia 12 marca 2012 r. wraz z odsetkami, jako nienależnego.

W uzasadnieniu swych odwołań wskazał, że wyrok Sądu (...) z dnia 13 października 2011 r. nie dotyczy skazania ubezpieczonego za popełnienie przestępstwa umyślnego, czego wymaga przepis art. 15 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Z tego wyroku, na którym wyłącznie organ rentowy się oparł nie ma stwierdzenia o popełnieniu tego przestępstwa w sposób umyślny, a nawet przeciwnie, że zostało ono popełnione w wyniku niedbalstwa.

Przed Sądem polskim nie stwierdzono żadnym prawomocnym wyrokiem faktu popełnienia przestępstwa umyślnego przez ubezpieczonego.

W odpowiedziach na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań. Uzasadniając swe stanowisko wskazał, że jego zdaniem ubezpieczony nie ma prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku ze swą niezdolnością do pracy ze względu na treść art. 15 i art. 22 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, gdyż z akt wynika, że w dniu 13 października 2011 r. wyrokiem Sądu Rejonowego w (...) uznany został za winnego z art. 281 § 5 kk R. L.(1) i wymierzono mu karę pozbawienia wolności na okres 3 lat i 6 miesięcy z warunkowym zawieszeniem. Z treści wyroku wynika, że ubezpieczony przyznał się do winy, naruszył przepisy ruchu drogowego, w wyniku czego doszło do wypadku drogowego, w którym zginęły 3 osoby. Zdaniem organu rentowego wina ubezpieczonego została udowodniona.

Powyższe stanowi podstawę do odmowy dla niego świadczenia rehabilitacyjnego i zasiłku chorobowego w spornym okresie, a to stanowiło podstawę do żądania zwrotu zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego już wypłaconego, jako nienależne.

Sąd Rejonowy w Elblągu wyrokiem z dnia 6 lutego 2013r w sprawie IV U 499/12 :

1.  zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 28 marca 2012r znak (...) w ten sposób,że przyznał ubezpieczonemu P. p. prawo do świadczenia rehabilitacyjnego na okres od 13 marca 2012r do 8 września 2012r z ubezpieczenia chorobowego,

2.  zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 17 kwietnia 2012r znak (...),w ten sposób,że uchylił wobec ubezpieczonego P. P. (1) obowiązek zwrotu pobranego zasiłku chorobowego za okres od 20 kwietnia 2011r do 14 września 2011r oraz świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 15 września 2011r do 12 marca 2012r w łącznej kwocie 35770,31 zł

Rozstrzygnięcie oparto o następujące ustalenia i rozważania;

Ubezpieczony P. P. (1) podlegał ubezpieczeniu społecznemu, w tym chorobowemu z tytułu zatrudnienia przez R. L.’a prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...). W ramach tego zatrudnienia od dnia 14 czerwca 2010 r. wykonywał na rzecz swego pracodawcy pracę na stanowisku kierowcy ciągnika siodłowego w transporcie krajowym, jak i międzynarodowym.

W dniu 13 marca 2011 r. wyjechał w trasę samochodem ciężarowym marki R. (...). W pierwszej kolejności wyjechał do Niemiec, a stamtąd udał się na Litwę do miejscowości K..

W trakcie podróży już na terenie Litwy w dniu 17 marca 2011 r., warunki pogodowe sprawiły, że droga była trochę śliska, na poboczach leżał śnieg, nie było opadów. Ubezpieczony podróżował z prędkością około 90 km/h. po przejechaniu około 37 km od granicy z Rzecząpospolitą Polską doszło do zderzenia jego pojazdu z pojazdem kierowanym przez innego uczestnika ruchu, jadącego z przeciwnego kierunku.

W chwili zderzenia ubezpieczony na chwilę stracił przytomność, a po jej odzyskaniu stwierdził, że jego pojazd leży na boku. Miał problemy z opuszczeniem pojazdu, podejrzewał, że noga jest złamana. Na miejsce zdarzenia przyjechała karetka pogotowia wezwana przez innego kierowcę, a następnie po wydostaniu ubezpieczonego na zewnątrz kabiny jego pojazdu został zawieziony do szpitala.

Ubezpieczony przebywał w szpitalu do 6 kwietnia 2011 r., w czasie tego pobytu poddawany był różnym zabiegom medycznym w związku ze stwierdzonym złamaniem nogi. Po wyjściu ze szpitala ubezpieczony powrócił do Polski, gdzie kontynuował proces leczenia.

Ubezpieczony nie został skazany przez Polski Sąd za żaden czyn zabroniony z dnia 17 marca 2011 r.

Nie przekazano też do Rzeczypospolitej Polskiej do wykonania żadnego orzeczenia Sądu innego kraju, który przypisywałby ubezpieczonemu sprawstwo jakiegokolwiek przestępstwa w związku ze zdarzeniem z dnia 17 marca 2011 r.

W ocenie Sądu I instancji odwołania ubezpieczonego zasługiwały na uwzględnienie.

W toku postępowania Sąd Rejonowy opierał swe ustalenia na podstawie zgromadzonej w sprawie dokumentacji w postaci dokumentacji powypadkowej, korespondencji prowadzonej z Ministerstwem Sprawiedliwości, tłumaczeniem wyciągu Kodeksu Karnego R. L.(1). Dokumentacja ta nie była kwestionowana przez żadną ze stron postępowania.

Kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia, czy ubezpieczonego można uznać za osobę, która spowodowała swą niezdolność do pracy na skutek popełnionego umyślnie przestępstwa, albowiem organ rentowy odwoływał się w tym zakresie do tego, że ubezpieczony P. P. (1) w związku ze zdarzeniem z dnia 17 marca 2011 r. został skazany przez Sąd R. L.(1) wyrokiem z dnia 13 października 2011 r. za popełnienie przestępstwa. Opierał jednocześnie swe wnioski na treści art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r. Nr 77 poz. 512 z późn. zm.) – zwanej dalej ustawą zasiłkową.

Sąd Rejonowy podkreślił, że w niniejszej sprawie ubezpieczony domagał się świadczeń z ubezpieczenia chorobowego z tzw. ogólnego stanu zdrowia, a nie z ubezpieczenia wypadkowego. Co za tym idzie nie mogły i nie miały doń zastosowania przepisy ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 167 poz. 1322 z późn. zm.), a zwłaszcza przepis art. 21 ust. 1 tej ustawy, który stanowi o okolicznościach pozbawienia ubezpieczonego prawa do świadczeń w przypadku, gdy wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było naruszenie przez niego przepisów o ochronie zdrowia i życia spowodowane przez niego umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa.

Koniecznym zatem stało się ustalenie, czy ubezpieczony P. P. (1) popełnił przestępstwo lub wykroczenie umyślne, w wyniku czego spowodowana została u niego niezdolność do pracy. Zgodnie z treścią art. 15 ust. 2 ustawy zasiłkowej stwierdzenie tego nastąpić może wyłącznie na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.

Zdaniem Sądu Rejonowego ciężar wykazania tych okoliczności w procesie sądowym spoczywał na stronie pozwanej, zgodnie z dyrektywami wynikającymi z art. 3 k.p.c. oraz art. 232 k.p.c.

W ocenie Sądu Rejonowego w Elblągu nie można uznać, że w świetle polskiego porządku prawnego ubezpieczony P. P. (1) popełnił przestępstwo umyślne.

W tym zakresie nie jest wystarczające powołanie się przez organ rentowy na treść kopii dokumentu, wg którego P. P. (1) miałby zostać skazany przez Sąd R. L.(1) za popełnienie przestępstwa polegającego na naruszeniu przepisów bezpieczeństwa ruchu drogowego w związku z czym doszło do zdarzenia drogowego, podczas którego zginęli ludzie, a więc o to, że w dniu 17 marca 2011 r. około godziny 01:40 ba 37,320 kilometrze drogi (...) K. – M. – S., nieostrożnie prowadząc samochód marki r. (...) o numerze rejestracyjnym (...), jadąc w kierunku K., naruszył przepisy pkt 125, 133, 136.2 przepisów Ruchu Drogowego, a więc nie jechał jak najbliżej prawego pasa ruchu, nie uwzględnił warunków jazdy, aby mógł zatrzymać pojazd przed każdą wcześniej zauważoną przeszkodą, nie zachował bezpiecznej prędkości i jadąc około 107 km/h przekroczył dozwoloną na tym odcinku prędkość 90 km/h. w wyniku tego miał zjechać na przeciwległy pas ruchu, gdzie zderzył się z nadjeżdżającym z przeciwnego kierunku samochodem V. (...). W wyniku tego zderzenia zginęły trzy osoby podróżujące pojazdem marki V. (...), a jedna z pasażerek została ranna.

Przedłożona przez stronę pozwaną kopia dokumentu nie ma charakteru dokumentu urzędowego, nie ma żadnych potwierdzeń, co do jej zgodności z oryginałem. W odniesieniu do tłumaczenia na język polski, to również ono nie posiada żadnych oznaczeń, które mogłyby potwierdzać, że zostało ono dokonane przez uprawnionego do tego tłumacza przysięgłego, a więc, że nie zawiera w swej treści jakichkolwiek przeinaczeń lub przekształceń, co ma istotne znaczenie, dla dokonywania oceny, czy można mówić o tym, że ubezpieczony popełnił przestępstwo lub wykroczenie oraz, że ma ono charakter umyślny.

Sąd I instancji wskazał,że według informacji udzielonej w toku postępowania przez Ministerstwo Sprawiedliwości Rzeczypospolitej Polskiej w stosunku do ubezpieczonego P. P. (1) nie podejmowano żadnych kroków zmierzających do wykonania wyroku państwa obcego. Tryb wykonywania na terenie naszego kraju orzeczeń w sprawach karnych wydanych przez Sądy państw obcych uregulowane zostały w art. 608 i art. 609 k.p.k. Zgodnie z pierwszym z tych przepisów w razie prawomocnego skazania obywatela polskiego przez sąd państwa obcego na karę pozbawienia wolności podlegającą wykonaniu albo prawomocnego orzeczenia wobec obywatela polskiego środka polegającego na pozbawieniu wolności, Minister Sprawiedliwości może wystąpić do właściwego organu tego państwa z wnioskiem o przejęcie skazanego albo osoby, wobec której orzeczono środek, w celu wykonania kary pozbawienia wolności lub środka w Rzeczypospolitej Polskiej. W razie prawomocnego skazania przez sąd państwa obcego obywatela polskiego, osoby mającej miejsce stałego pobytu, posiadającej mienie lub prowadzącej działalność zawodową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na grzywnę lub w razie prawomocnego orzeczenia wobec niej zakazu zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej, zakazu prowadzenia pojazdów, przepadku albo środka zabezpieczającego nie polegającego na pozbawieniu wolności, Minister Sprawiedliwości może wystąpić do właściwego organu tego państwa z wnioskiem o przejęcie orzeczenia do wykonania w Rzeczypospolitej Polskiej. Przed wystąpieniem z tymi wnioskami Minister Sprawiedliwości zwraca się do właściwego sądu o wydanie postanowienia w przedmiocie dopuszczalności przejęcia orzeczenia do wykonania w Rzeczypospolitej Polskiej. Podobna procedura przewidziana została w przypadku, gdy to obce Państwo zwraca się do Państwa Polskiego o wykonanie orzeczenia.

W toku postępowania strona pozwana tej okoliczności nie wykazała. Nie można więc mówić o tym, że w niniejszej sprawia ma zastosowanie art. 11 k.p.c., zgodnie z którym ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym.

Sąd Rejonowy podniósł,że nawet zakładając, że kopia załączona do akt sprawy, stanowi wystarczający dowód na potwierdzenie tego, że ubezpieczony został skazany za popełnienie przestępstwa, to stwierdzić należy, że nie da się wobec niego postawić skutecznie zarzutu, że czyn, o którym mowa w tym „wyroku” jest przestępstwem umyślnym.

Dla prawidłowej kwalifikacji rodzaju czynu przypisanego ubezpieczonemu, wedle treści tego wyroku, odwołać się należy do autoryzowanego tłumaczenia art. 281 par 5 kodeksu karnego R. L.(1), dokonanego w toku postępowania z tekstu angielskiego udostępnionego Sądowi przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Z treści tego tłumaczenia dokonanego przez tłumacza przysięgłego języka angielskiego wynika następujący opis tego czynu: „kto prowadząc pojazd drogowy, narusza przepisy dotyczące bezpieczeństwa ruchu drogowego lub eksploatacji pojazdów w przypadku, gdy skutkuje to to wypadkiem powodującym śmierć osoby, podlega karze pozbawienia wolności do lat ośmiu”. Jednocześnie stwierdzić należy, że stronę podmiotową opisu tego czynu definiuje art. 281 par 6 tego aktu prawnego wskazując wprost i wyraźnie, że: „Osoba podlega odpowiedzialności na zasadzie opisanej w ustępie 1-6 niniejszego artykułu tylko jeżeli czyny popełnione zostały wskutek niedbalstwa.”.

Wedle załączonego tłumaczenia Kodeks Karny R. L.(1) przewiduje dwie formy winy, przestępstwo lub wykroczenie może być popełnione umyślnie lub wskutek niedbalstwa. Z tego już widać, że skoro są to dwie odrębne, przeciwstawne sobie formy winy, to dyrektywa wymagająca, by przestępstwo opisane w art. 281 par. 5 Kodeksu Karnego r. L., było popełnione wskutek niedbalstwa, wyklucza możliwość uznania, że jest ono popełnione umyślnie, co musiałoby się zdarzyć, gdyby organ rentowy chciał zastosować sankcję wynikającą z treści art. 15 ustawy zasiłkowej.

Sąd Rejonowy wskazał, że wedle definicji ustawowych zawartych w Kodeksie karnym R. L.(1) przestępstwo lub wykroczenie jest popełnione wskutek niedbalstwa, jeżeli zostało popełnione wskutek przestępczego błędnego założenia lub przestępczego niedbalstwa. W pierwszym wypadku chodzi o sytuację, gdy osoba, która je popełniła przewidywała, że jej działanie lub zaniechanie może spowodować skutki przewidziane przez kodeks karny, lecz lekkomyślnie spodziewała się ich uniknięcia, w drugim zaś chodzi o sytuację, gdy osoba nie przewidywała, że jej działanie lub zaniechanie może spowodować skutki przewidziane przez kodeks mimo, że mogła i powinna przewidzieć taki skutek na podstawie okoliczności czynu i cech własnego charakteru (art. 16 ust. 1 – 3 Kodeksu Karnego R. L.(1)).

Definicję przestępstwa umyślnego w rozumieniu polskiego prawa karnego zawiera art. 9 par. 1 i 2 k.k., zgodnie z którym czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi. Z kolei czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć.

Na tym tle widać różnicę pomiędzy koncepcją formy winy i strony podmiotowej, jako przesłanki czynu zabronionego w zakresie pojmowania umyślności i nieumyślności, co jednak nie przekłada się na możliwość zakwalifikowania czynu przypisanego ubezpieczonemu przez Sąd litewski wedle treści załączonych kopii dokumentów, jako czynu popełnionego umyślnie, skoro wyklucza to wprost przepis art. 281 ust. 7 Kodeksu Karnego R. L.(1).

Poszukując adekwatnego opisu czynu zabronionego, który popełniony miał zostać przez ubezpieczonego wedle opisu zawartego w dokumencie, na który powołuje się strona pozwana, Sąd Rejonowy stwierdził, że najbliższym mu jest przepis art. 177 par. 1 w zw. z art. 177 par. 2 k.k. Zgodnie z powszechnie przyjętą linią interpretacji tego przepisu przyjmuje się, że przestępstwo to ma charakter przestępstwa nieumyślnego. Czym innym jest kwestia naruszenia zasad ruchu drogowego, które stanowią jedną z przesłanek tego czynu zabronionego. Te mogą być bowiem naruszone w sposób umyślny, jak i nieumyślny, co nie przekłada się jednak wprost na aspekt umyślności tego przestępstwa, jako elementu strony podmiotowej (zob. Kodeks karny część szczególna pod red. Andrzeja Zolla Komentarz do art. 117-277, str. 398, Zakamycze 1999, Wydanie I).

Mając powyższe na uwadze ,zdaniem Sądu I instancji, brak jest podstaw do stwierdzenia, że niezdolność do pracy ubezpieczonego P. P. (1) w spornym okresie spowodowana została przez przestępstwo lub wykroczenie popełnione przez niego umyślnie.

Konsekwencją powyższego było uznanie, że zasiłek chorobowy dotychczas ubezpieczonemu wypłacony nie może być uznany za świadczenie nienależne w rozumieniu ustawy systemowej.

O tym, czy dane świadczenie może zostać zakwalifikowane, jako nienależne decyduje treść art. 84 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205 poz. 1585 z późn. Zm.). W myśl tego przepisu za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się: 1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania; 2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Mając na względzie poczynione w toku postępowania ustalenia,Sąd I instancji stwierdził, że żadne z wypłaconych ubezpieczonemu świadczeń związanych z jego niezdolnością do pracy w spornym okresie nie było objęte którąkolwiek z sytuacji opisanych w powyższym przepisie.

W związku z tym na zasadzie art. 477 ^{( 14)} par. 2 k.p.c. Sąd Rejonowy w Elblągu zmienił obie zaskarżone decyzje: z dnia 28 marca 2012 r. znak: (...), przyznając ubezpieczonemu prawo do świadczenia rehabilitacyjnego na okres od dnia 13 marca 2012 r. do dnia 8 września 2012 r. oraz z dnia 17 kwietnia 2012 r. znak: (...), uchylając obowiązek zwrotu zasiłku chorobowego za okres od dnia 20 kwietnia 2011 r. do dnia 14 września 2011 r. oraz świadczenia rehabilitacyjnego od dnia 15 września 2011 r. do dnia 12 marca 2012 r. wraz z odsetkami.

Apelację od wyroku wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. zaskarżając go w całości .Pozwany zarzucił :

1) art. 15 i art. 22 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ( Dz. U z 2010r nr 225 poz.1463 ze zm ) poprzez przyjęcie , iż ubezpieczonemu przysługuje prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 13.03.2012 r do 08.09.2012r z ubezpieczenia chorobowego , pomimo iż niezdolność do pracy w tym okresie została spowodowana wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez ubezpieczonego ,a okoliczności te zostały stwierdzone przez Sąd Rejonowy w (...) wyrokiem z dnia 13 października 2011r

2) art. 66 w związku z art.69, w związku z art. 15 i z art. 22 ustawy z dnia czerwca 1999r o
świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ( Dz.Uz2010rnr 225 poz.1463zezm) poprzez przyjęcie , iż- powód ma prawo do wypłaty zasiłku chorobowego pobranego za okres od 20.04.2011r do 14.09.2011r oraz prawo do wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego pobranego za okres od 15.09.2011 r do 12.03.2012r oraz ,że wymienione powyżej świadczenia we wskazanych okresach przysługiwały wnioskodawcy za cały okres niezdolności i przyjęcie ,że wymienione świadczenia nie zostały przez wnioskodawcę pobrane nienależnie z winy ubezpieczonego lub wskutek okoliczności o których mowa wart. 15 ustawy z dnia czerwca 1999r o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa a także przez mylne przyjęcie ,że uchyla się wobec ubezpieczonego obowiązek zwrotu pobranego zasiłku chorobowego za okres od dnia 20.04.2011r do dnia 14.09.2011r oraz że uchyla się obowiązek zwrotu pobranego świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 15.09.2011 do 12.03.20012 wraz z odsetkami w kwocie łącznej 35 770,31 zł.

art. 84 ustawy z dniał 3 października 1998r o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz.U nr137,poz. 887 ze zm./, w związku z art. 15 i art. 22 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ( Dz.U z 2010r nr 225 poz.1463 zezm) poprzez orzeczenie , że uchyla się względem wnioskodawcy P. P. (1) obowiązek zwrotu pobranego zasiłku chorobowego za okres od dnia 20.04.2011r do dnia 14.09.2011r oraz że uchyla się obowiązek zwrotu pobranego świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 15.09.2011 do 12.03.20012 wraz z odsetkami w kwocie łącznej 35 770,31 zł.

naruszenie art. 11k.p.c, który stanowi ,iż prawomocny wyrok karny skazujący wiąże sąd w postępowaniu cywilnym.

II naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c polegającego na braku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, co doprowadziło do sprzecznych istotnych ustaleń sądu z treścią
zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Wskazując na powyższe, pozwany organ rentowy wnósł o uwzględnienie apelacji w całości i:

1 .zmianę zaskarżonego wyroku w całości, ewentualnie o:

2. uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I instancji - z przyczyn podanych w uzasadnieniu.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy podniósł,że Sad I instancji wydał zaskarżony wyrok pomijając fakt,iż wnioskodawca naruszył przepisy ruchu drogowego i został przez Sąd Rejonowy w (...) wyrokiem z dnia 13 października 2011 (spr. karna nr 1-328- (...)) uznany za winnego z art. 281 §5 kodeksu karnego R. L.(1) i wymierzono mu m.in. karę pozbawienia wolności na okres 3 lat i 6 miesięcy w zawieszeniu .

Z treści wyroku wynika ,iż pan P. P. (1) przyznał się do swojej winy całkowicie .wnioskodawca dokonał czynu przestępczego, naruszył przepisy ruchu drogowego .przekroczył dozwoloną prędkość , nie opanował samochodu , wjechał na przeciwległy pas ruchu , gdzie zderzył się z samochodem poruszającym się swoim pasem ruchu , doszło do zdarzenia drogowego w wyniku .którego zginęły 3 osoby i jedna doznała lekkiego rozstroju zdrowia. Taki czyn odpowiada oznakom przestępstwa z art. 281 §5 kk R. L.(1) Sąd (...) uznał , iż wina oskarżonego została udowodniona całkowicie.

Stosownie do treści art. 15 w związku z art. 22 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r oświadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.z 2010r, Nr. 77, poz.512 ze zm ), świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje ubezpieczonemu za cały okres niezdolności do pracy, jeżeli niezdolność ta spowodowana została w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego . Okoliczności , których mowa w ust 1 stwierdza się na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.

Zatem pomimo orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z dnia 08.03.2012r (...) o celowości przyznania świadczenia rehabilitacyjnego z ogólnego stanu zdrowia za sporny okres -mając na uwadze treść powołanych przepisów i stan faktyczny sprawy (zwłaszcza wyrok sadu (...)) - prawo do wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego za sporny okres tj. okres od 13.03.2012r do 08.09.2012 wnioskodawcy nie przysługuje.

Zgodnie z art.66 w związku z art. 69 powoływanej wcześniej ustawy oświadczeniach pieniężnych (...) wypłatę zasiłku , świadczenia rehabilitacyjnego wstrzymuje się jeżeli prawo do zasiłku ustało albo okaże się ,że prawo takie w ogóle nie istniało Jeżeli świadczenie zostało pobrane nienależnie z winy ubezpieczonego lub wskutek okoliczności o których mowa w art. 15 .wypłacone kwoty podlegają potraceniu z należnych ubezpieczonemu zasiłków bieżących oraz innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji

Mając powyższe na względzie - świadczenie chorobowe za okres od 20.04.2011 do 14.09.2011 oraz świadczenie rehabilitacyjne za okres od 15.09.2011 do 12.03.2012r zostało pobrane nienależnie wskutek okoliczności o których mowa w art. 15 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa i podlega zwrotowi zgodnie z treścią art. 66tejże ustawy oraz art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.z 2007 Nr 11 poz.74 j.t. z póżn.zm.)

Stosownie do treści art. 84 ust. 1 i ust 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.z 2007 Nr 11 poz.74 j.t. z póżn.zm.) - osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się (m.in.)

W ocenie pozwanego sąd I instancji wydając zaskarżony wyrok naruszył również treść art. 11k.p.c.

Z art. 11kpc wynika moc wiążąca prawomocnych skazujących wyroków karnych. Art. 11 k.p.c.jest wyrazem dążenia ustawodawcy do wyeliminowania sprzeczności między rozstrzygnięciami sądu karnego i cywilnego. W przedmiotowej sprawie postępowanie karne zakończyło się przed wszczęciem postępowania cywilnego. Wyrok prawomocny i skazujący wydany w postępowaniu karnym ma moc wiążącą (prejudycjalną) w postępowaniu cywilnym. Sąd cywilny związany jest ustaleniami co do popełnienia przestępstwa. Związanie dotyczy, ustalonych w sentencji wyroku, znamion przestępstwa, a także okoliczności jego popełnienia co do czasu, miejsca, poczytalności sprawcy itp. Istotą związania sądu cywilnego ustaleniami wyroku karnego skazującego polega na wyłączeniu możliwości ustalenia w postępowaniu cywilnym, że prawomocny wyrok karny skazujący jest wadliwy.

W ocenie organu rentowego odmowa prawa do wypłaty wnioskodawcy świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia chorobowego za okres do 13.03.2012r do 08.09.2012r oraz żądanie od ubezpieczonego zwrotu pobranych świadczeń : zasiłku chorobowego za okres od 20.04.2011 do 14.09.2011 oraz świadczenia i rehabilitacyjnego za okres od 15.09.2011 do 12.03.2012r wraz z odsetkami jest zasadne.

Ubezpieczony P. P. (1) w odpowiedzi na apelację wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz powoda kosztów postępowania według norm prawem przepisanych, w tym kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego podlega oddaleniu,nie zawiera bowiem zarzutów, które mogłyby prowadzić do podważenia przeprowadzonej przez Sąd I instancji oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, poczynionych przez ten Sąd ustaleń w zakresie okoliczności stanu faktycznego sprawy ,czy dokonanej subsumpcji prawnej.

Sąd Okręgowy akceptuje w całości ustalenia faktyczne Sądu I instancji ,traktując je za własne ,nie widząc w związku z tym konieczności ich ponownego przytaczania.

Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy w prawidłowy sposób ustalił stan faktyczny w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zaś w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233kpc,nie popełnił błędów w rozumowaniu w zakresie ustalonych faktów, jak też kwalifikacji prawnej, albowiem prawidłowo zinterpretował i zastosował odpowiednie przepisy prawa.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z art. 15 w związku z art. 22 ustawy z 25.06.1999r o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa świadczenia z ubezpieczenia społecznego tj. zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne nie przysługują ubezpieczonemu za okres niezdolności do pracy jeżeli niezdolność ta została spowodowana w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez ubezpieczonego. W sprawie za bezsporne należy uznać, iż P. P. (1) został skazany wyrokiem Sądu (...) za popełnienie przestępstwa polegające na naruszeniu przepisów bezpieczeństwa ruchu drogowego.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że brak jest podstaw do przyjęcia, iż P. P. (1) dopuścił się popełnienia przestępstwa umyślnego. Sąd Rejonowy w szczegółowy sposób, powołując się na autroyzowane tłumaczenie Kodeksu Karnego R. L.(1), dokonał analizy powyższych przepisów i uznał, iż brak jest podstaw, aby uznać, że ubezpieczony popełnił przestępstwo umyślne.

W tym miejscu powtórzyć trzeba za Sądem Rejonowym, że kodeks karny R. L.(1) przewiduje dwie formy winy, stwierdzając ,że przestępstwo lub wykroczenie może być popełnione umyślnie lub wskutek niedbalstwa.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że skoro przestępstwo zarzucone ubezpieczonemu, opisane w art. 281 § 6 tego aktu prawnego przewiduje odpowiedzialność za czyny popełnione wskutek niedbalstwa , to wyklucza to przyjęcie, że P. P. (1) popełnił przestępstwo umyślnie. Sąd Okręgowy w pełni akceptuje także dokonaną przez Sąd Rejonowy analizę przepisów prawa (...).

W szczególności na uwagę zasługuje fakt, że według definicji ustawowych zawartych w kodeksie karnym R. L.(1), przestępstwo lub wykroczenie jest popełnione wskutek niedbalstwa, jeżeli zostało popełnione w skutek przestępczego błędnego założenia lub w skutek przestępczego niedbalstwa. Za Sądem Rejonowym wskazać należy, że w pierwszym wypadku chodzi o sytuacje, że osoba która je popełniła przewidywała, że jej działanie lub zaniechanie może spowodować skutki przewidziane przez kodeks karny, lecz lekkomyślnie spodziewa się ich uniknięcia, w drugim zaś chodzi o sytuacje gdy osoba nie przewidywała, że jej działanie lub zaniechanie, może spowodować skutki przewidziane przez kodeks, mimo że mogła i powinna taki skutek na podstawie okoliczności czynu i cech własnego charakteru przewidzieć.

Sąd Okręgowy akceptuje także rozważania Sądu Rejonowego w przedmiocie różnic pomiędzy koncepcją formy winy i strony podmiotowej w zakresie pojmowania umyślności i nieumyślności w polskim prawie karnym i litewskim prawie karnym. Rozważania te prowadzą do aprobowanej przez Sąd Okręgowy konkluzji, że chodź kwestia naruszenia zasad ruchu drogowego może mieć charakter umyślny to nie przedkłada się to wprost na aspekt umyślności przestępstwa spowodowania kolizji drogowej.

W świetle powyższych ustaleń chybiony jest zatem zarzut apelacji, iż Sąd Rejonowy naruszył przepisy art. 15 i 22 ustawy zasiłkowej. Konsekwencją przyjęcia przez Sąd Rejonowy,że ubezpieczony nie dopuścił się popełnienia przestępstwa umyślnego,co aprobuje Sąd Okręgowy, jest brak podstaw do przyjęcia, iż ubezpieczony nienależnie pobrał zasiłek chorobowy za okres od 20.04.2011r do 14.09.2011r oraz świadczenie rehabilitacyjne od 15.09.2011r do 12.03.2012r.

Tym samym chybiony okazuje się podnoszony przez pozwanego w apelacji zarzut naruszenia art. 66 w związku z art. 69, w związku z art. 15 i 22 Ustawy z dnia 25.06.1999r o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, a także art. 84 ustawy z dnia 13.10 1998r o systemie ubezpieczeń społecznych .

Skoro Sąd I instancji słusznie przyjął, iż brak jest podstaw do przyjęcia, że ubezpieczony dopuścił się popełnienia przestępstwa umyślnego, to argumenty podnoszone w apelacji przez pozwanego dotyczące naruszenia art. 11 kpc nie mają znaczenia i stanowią jedynie próbę podważenia zasadności stanowiska i argumentacji Sądu I instancji.

Uznając zatem rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego za prawidłowe, Sąd Okręgowy na mocy art. 385 kpc orzekł jak w sentencji.