Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 14 kwietnia 2016 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodnicząca: Sędzia S.R. Agata Kłosińska

Protokolant: staż. Ewa Jarzębska

po rozpoznaniu w dniu 14 kwietnia 2016 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z wniosku G. P.
z udziałem K. W. (1) i K. W. (2)

o stwierdzenie nabycia spadku po Z. P.

postanawia:

1.  stwierdzić, iż spadek po Z. P., synu Z. i S., zmarłym w dniu 9 stycznia 2014 roku w Ł., ostatnio stale zamieszkałym
w Ł., na podstawie ustawy z dobrodziejstwem inwentarza nabyli: żona G. P. primo voto K. z domu D. (córka J. i W.) i wnuk K. W. (2) (syn K. M. i A. D.) po 1/2 (jednej drugiej) części każde z nich;

2.  ustalić, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 1914/15

UZASADNIENIE

We wniosku z dnia 2 listopada 2015 r. G. P. reprezentowana przez adw. S. P. wniosła o stwierdzenie, iż spadek po Z. P., synu Z. i S., zmarłym w dniu 9 stycznia 2014 roku, ostatnio stale zamieszkałym w Ł. przy ulicy (...) nabyła na podstawie dziedziczenia ustawowego w całości jego żona – G. P. z domu D..

W uzasadnieniu wniosku wskazano, iż spadkodawca był żonaty
z wnioskodawczynią. Z poprzedniego związku pozostawił jedynego syna – K. W. (1), który odrzucił spadek po nim. Innych dzieci spadkodawca nie pozostawił, jak również nie sporządził testamentu.

/wniosek, k. 2-4/

Uczestnik postępowania przyłączył się do wniosku co do zasady. Przyznał, iż odrzucił spadek po ojcu, wskazał jednakże, iż posiada małoletniego syna K. W. (2), urodzonego w dniu (...), w imieniu którego ani on ani druga przedstawicielka ustawowa – matka dziecka A. W., nie składali oświadczenia od odrzuceniu spadku po Z. P.. W konsekwencji spadek przypada w częściach równych G. P. i K. W. (2).

/odpowiedź na wniosek, k. 20-22/

Postanowieniem z dnia 16 grudnia 2015 roku Sąd na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania K. W. (2).

/postanowienie, k. 26/

Na rozprawie strony podtrzymały dotychczas zajęte stanowiska.

/protokół skrócony rozprawy z dnia 2 lutego 2016, k. 33-34; protokół rozprawy z dnia 14.04.2016 r., 67-68/

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. P., syn Z. i S. zmarł w dniu 9 stycznia 2014 roku
w Ł., gdzie ostatnio stale zamieszkiwał przy ulicy (...). Zmarł jako żonaty z G. P. z domu D.. Pozostawił jedno dziecko – syna K. W. (1), który w dniu 9 czerwca 2014 roku odrzucił spadek po nim. K. W. (1) posiada syna – małoletniego K. W. (2), urodzonego w dniu (...), w imieniu którego ani ona ani matka dziecka A. W. nie odrzucali spadku po Z. P..

Spadkodawca nie pozostawiła testamentu. Żaden ze spadkobierców nie zrzekał się dziedziczenia, nie został uznany za niegodnego dziedziczenia, nie składał oświadczenia o przyjęciu spadku po Z. P..

W skład spadku nie wchodzi nieruchomość gruntowa ani lokalowa, chodzi ograniczone prawo rzeczowe w postaci spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu numer (...) przy ulicy (...) Ł., które nie ma złożonej księgi wieczystej.

/odpisy skrócone: aktu zgonu spadkodawcy, k. 5, aktu małżeństwa spadkodawcy
i wnioskodawczyni, k. 8, aktu urodzenia K. W. (2), k. 23, aktu małżeństwa K. W. (1) i A. W. k. 35; protokół przyjęcia oświadczenia o odrzuceniu spadku, Rep. A 2954/2014, k. 9; zapewnienie spadkowe złożone na rozprawie w dniu 2 lutego 2016r. przez wnioskodawczynię –protokół elektroniczny - CD, k. 35, czas rejestracji 00:13.18- 20.20/

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Zgodnie z regulacją zawartą w art. 924 i 925 k.c., spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy – z tym właśnie momentem spadkobiercy z mocy samego prawa nabywają spadek – wstępują w ogół praw i obowiązków, niezależnie od swojej woli, czy wiedzy
w tym przedmiocie.

Zgodnie z art. 926 § 1 i § 2 k.c. powołanie do spadku może wynikać bądź
z przepisów ustawy, bądź z testamentu. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą.

Przeprowadzone postępowanie spadkowe nie wykazało, aby spadkodawca Z. P. sporządził testament. Dlatego też, o tym kto i w jakiej części jest jej spadkobiercą decydują przepisy kodeksu cywilnego (art. 926 § 2 k.c.).

W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych (art. 931 § 1 i § 2 k.c.).

W niniejszej sprawie nie mają zastosowania dalsze przepisy ustawy z uwagi na fakt, iż Z. P. zmarł jako żonaty i pozostawił syna K. W. (1) oraz wnuka K. W. (2) - których istnienie wyłącza od spadkobrania dalszych krewnych.

Po stronie uczestnika postępowania – K. W. (1) zaszła przeszkoda w dojściu do dziedziczenia bowiem oświadczeniem złożonym przed notariuszem w Ł. A. B. w dniu 9 czerwca 2014 roku odrzucił spadek po Z. P.. Rzeczone oświadczenie zostało złożone w terminie (art. 1015 § 1 k.c.), a więc należy uznać je za skuteczne. Przeprowadzone postępowanie nie wykazało natomiast aby wnioskodawczyni, zawarła ze spadkodawcą umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia, odrzucała spadek po nim, bądź też została uznana za niegodną dziedziczenia.

Ponieważ uczestnik postępowania skutecznie odrzucił spadek, a więc jest traktowany w świetle przepisu art. 1020 k.c. jak by nie dożył otwarcia spadku, do dziedziczenia w jego miejsce, zgodnie z art. 931 § 2 k.c. dochodzi wnuk spadkodawcy – K. W. (2), w imieniu którego żaden z jego przedstawicieli ustawowych nie składał oświadczenia o odrzuceniu spadku po Z. P..

W tym miejscu należy wskazać, iż zgodnie z przepisem art. 1015 k.c. w brzmieniu na datę otwarcia spadku oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Jednakże brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku, za wyjątkiem sytuacji gdy spadkobiercą jest osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna. Wtedy brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

W analizowanej sprawie uczestnik K. W. (2) jako osoba małoletnią a więc nieposiadającą pełnej zdolności do czynności prawnej, jest objęty dyspozycją przepisu § 2 art. 1015 k.c. W konsekwencji w sytuacji niezłożenia oświadczenia w przedmiocie przyjęcia bądź odrzucenia spadku w terminie 6 miesięcy, który zaczął biec od daty odrzucenia spadku przez K. W. (1) – uczestnik K. W. (2) przyjął spadek przez upływ czasu z dobrodziejstwem inwentarza.

Stosownie do art. 1016 k.c., który został uchylony na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy
z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Dz.U.2015, poz. 539), a który zgodnie z art. 6 ww. ustawy nadal obowiązuje
w stosunku do spadków otwartych przed dniem 18 października 2015 roku – jeżeli jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, uważa się, że także spadkobiercy, którzy nie złożyli w terminie żadnego oświadczenia, przyjęli spadek
z dobrodziejstwem inwentarza.

Przepis art. 1016 k.c. stanowi o złożeniu oświadczenia, stąd też może powstać wątpliwość, czy w razie milczenia spadkobierców, którzy z mocy ustawy przyjmują spadek z dobrodziejstwem inwentarza, powyższa fikcja może mieć zastosowanie. W tym zakresie należy wskazać, iż orzecznictwo oraz przeważająca część doktryny, przyjmują, że jeżeli jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza bez względu na to, czy nastąpiło to wskutek odpowiedniego oświadczenia woli, czy też przez niezłożenie takiego oświadczenia przez osobę niemającą pełnej zdolności do czynności prawnych, uważa się, że także inni spadkobiercy, posiadający pełną zdolność do czynności prawnych, którzy nie złożyli w ustawowym terminie żadnego oświadczenia w kwestii przyjęcia spadku, również przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1970 r., II CR 388/69, OSNC 1970, nr 12, poz. 229; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2012 r., III CZP 89/12, Lex nr 1294690).

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w pkt. 1 sentencji postanowienia, stwierdzając, iż spadek po Z. P., synu Z. i S., zmarłym w dniu 9 stycznia 2014 roku w Ł., ostatnio stale zamieszkałym w Ł., na podstawie ustawy z dobrodziejstwem inwentarza nabyli: żona G. P. primo voto K. z domu D. (córka J. i W.) i wnuk K. W. (2) (syn K. M. i A. D.) po 1/2 (jednej drugiej) części każde z nich

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. Zgodnie z jego brzmieniem każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem
w sprawie. Wyjątki od tej zasady zostały ustanowione w dalszych paragrafach art. 520, stanowiąc, iż jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników (§ 2). Paragraf 3 zaś stanowi, iż jeżeli interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio, jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie.
W orzecznictwie i doktrynie zwraca się uwagę, iż w postępowaniu nieprocesowym nie ma „pojedynku" dwóch przeciwstawnych sobie stron, dlatego też nie można mówić
o przegrywającym, który powinien zwrócić koszty postępowania wygrywającemu (por. art. 98 § 1). Przeciwnie, z treści całego art. 520 wynika, że ustawodawca zakłada, że w zasadzie uczestnicy postępowania są w tym samym stopniu zainteresowani jego wynikiem,
a orzeczenie sądu udziela ochrony prawnej każdemu uczestnikowi. Dlatego ten, kto poniósł koszty sądowe lub koszty zastępstwa procesowego, nie uzyska zwrotu wydanych kwot od innego uczestnika, ale i nie jest obowiązany do zwracania kosztów poniesionych przez innego uczestnika (tak. Bodio Joanna, Demendecki Tomasz, Jakubecki Andrzej, Marcewicz Olimpia, Telenga Przemysław, Wójcik Mariusz P [w] Komentarz do art.520 kodeksu postępowania cywilnego, LEX/el. 2010; Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 grudnia 1999 roku, III CKN 497/98, OSNC za 2000 r., nr 6, poz. 116). Stanowisko takie uzasadnione jest niezależnością i samodzielnością udziału w tym postępowaniu każdego jego uczestnika (B. J., Z. A. artykuł Palestra.1995.7-8.58, Lex nr 11671/1).

W niniejszej sprawie, wszyscy uczestnicy postępowania w równym stopniu byli zainteresowani jej rozstrzygnięciem. Wszyscy bowiem należą do kręgu spadkobierców Z. P.. Z drugiej strony Sąd w postępowaniu w przedmiocie stwierdzenia nabycia praw do spadku, jest zobowiązany z urzędu podejmować czynności celem ustalenia prawidłowego kręgu spadkobierców (testamentowych czy ustawowych). Z tego względu rozbieżności stanowisk co osób spadkobierców nie świadczy o sprzeczności interesów, uzasadniającej odejście od zasady rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania. Każde odejście od zasady z art. 520 § 1 k.p.c. wymaga precyzyjnego uzasadnienia, adekwatnego przede wszystkim do wyniku i toku postępowania, ale też powinno uwzględniać szczególną sytuację materialną uczestników (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2012 roku, II CZ 159/11 i z dnia 15 lutego 2012 roku, I CZ 1/12). W ocenie Sądu zasada, iż każdy uczestnik postępowania ponosi koszty związane ze swym udziałem w sprawie, oznacza bowiem, że obciążają go koszty tej czynności, której sam dokonał, jak i czynności podjętej w jego interesie, także przez sąd, na jego wniosek lub z urzędu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2010 roku, III CZ 47/10). W przedmiotowej sprawie okoliczności wskazane wyżej, dają uczestnikom przymiot zainteresowanych w sprawie, a jednocześnie uzasadniają pozostanie przy zasadzie wyrażonej w art. 520 § 1 k.p.c. Z tego względu orzeczono, jak w punkcie 2 sentencji postanowienia.