Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 kwietnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Płocku VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Hanna Parzybut-Dan

Protokolant: sekr. sądowy Justyna Zalewska

po rozpoznaniu w dniu 14 kwietnia 2016 roku w Płocku

sprawy S. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania S. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 28 listopada 2014 roku, znak: (...)

oddala odwołanie.

SSO Hanna Parzybut-Dan

UZASADNIENIE

S. L. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P. z dnia 28 listopada 2014 r., którą organ rentowy odmówił mu prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu wniósł o zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) od 14 kwietnia 1977 r. do 30 listopada 1977 r. oraz w Szkole Podstawowej w S. ; od 10 października 1987 r. do 31 sierpnia 1991 r., od 15 października 1991 r. do 30 kwietnia 1992 r., od 15 października 1992 r. do 30 kwietnia 1993 r.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu swojego stanowiska argumentował, że wnioskodawca nie udokumentował pracy w Przedsiębiorstwie (...) w O. za pomocą świadectwa pracy w warunkach szczególnych. Ponadto w zakresie zatrudnienia w Szkole Podstawowej w S. wskazał na wątpliwości prawne odnośnie świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez szkołę, w świetle którego wnioskodawca na stanowisku palacza c.o. zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze wykaz A Dział XIV poz. 1 „ prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych”. Wskazał dalej , że w judykaturze utrwalony jest pogląd, iż przepisy resortowe o których traktuje § 1 ust. 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. nie stanowią źródła prawa, a więc nie można z nich wywodzić uprawnień emerytalnych, ale na etapie stosowania prawa dopuszcza się posiłkowanie ich treścią dla wykładni i właściwej kwalifikacji stanowisk pracy określonych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. W niniejszej sprawie organ rentowy posiłkował się zarządzeniem Ministra Oświaty i Wychowania z 15 czerwca 1984 r., w którym to przepisie resortowym nie wymieniono prac nie zautomatyzowanych palaczy i rusztowych kotów parowych i wodnych typu przemysłowego. Zgodnie z Polską Normą - PN-70/H- (...), która określała pojęcie kotłów grzewczych oraz ich parametry - jako niezautomatyzowane kotły parowe lub wodne typu przemysłowego należało rozumieć urządzenia z paleniskiem, przeznaczone do wytwarzania pary lub podgrzewania wody ciepłem wywiązującym się w procesie spalania paliwa, których moc przekracza 1 MW, przy czym w kotłach wodnych temperatura wody na wylocie przekracza (...) (115°C), a w kotłach parowych ciśnienie pary przekracza 70 Kpa (ok. 0,7 at).

Tymczasem w przedmiotowej sprawie odwołujący obsługiwał dwa kotły [prawdopodobnie wodne] o łącznej mocy 150 KW [a zatem o temperaturze na wylocie nie przekraczającej 90 °C]. Obsługiwane kotły nie odpowiadały wyżej wymienionym parametrom, zatem nie były to kotły typu przemysłowego i prace przy ich obsłudze - wykonywane przez ubezpieczonego zatrudnionego na stanowisku palacza - nie były pracami w szczególnych warunkach. W wyroku z dnia 20.03.2013 r. sygn. akt I UK 517/12 Sąd Najwyższy stwierdził, że „Nie każda praca na stanowisku palacza jest pracą wymienioną pod poz. 1 działu XIV wykazu A będącego załącznikiem do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), ale tylko praca palacza kotła parowego lub wodnego typu przemysłowego. W identycznej sprawie, jak niniejsza, wyrokiem z dnia 12.06.2014 r. sygn. akt III AUa 1535/13 Sąd Apelacyjny w Łodzi na skutek apelacji organu rentowego od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie ubezpieczonego od decyzji organu rentowego, którą odmówiono ubezpieczonemu prawa do emerytury. Sąd Apelacyjny stwierdził, że „w zarządzeniu Ministra Oświaty i Wychowania z 15 czerwca 1984 r. w ogóle nie ujęto stanowiska pracy palacza co. [i] nie jest to zwykłe przeoczenie. (...) K. typu przemysłowego są w placówkach oświatowych rzadkością, toteż nie doszło do powielenia w zarządzeniu regulacji odnoszącej się do palaczy i rusztowych. W świetle powyższych ustaleń decyzją z dnia 28.11.2014 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury, ponieważ nie udowodnił wykonywania pracy w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 10 października 2014 r. S. L. złożył do organu rentowego wniosek o emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Nie był członkiem OFE. Wiek 60 lat osiągnął w dniu (...)

Organ rentowy uznał za udowodniony na dzień 1.01.1999 r. okres składkowy i nieskładkowy uzupełniony pracą w gospodarstwie rolnym w wymiarze 25 lat oraz okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 9 lat, 8 miesięcy i 23 dni.

Wnioskodawca w okresie od 14.04.1977 r. do 30.11.1977 r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w O. na stanowisku pracownika fizycznego ( dowód: karta wynagrodzeń 37 w aktach organu rentowego). W czasie zatrudnienia pracował przy konserwacji rowów, odmulaniu rzeki W., koszeniu terenów przy rzece, wykonywał też prace drenarskie na polach ( dowód: zeznania świadka E. K. – nagranie adnotacje od 00:22:29 do 00:36:03 k. 19-20, zeznania świadka A. W. – nagranie adnotacje od 00:36:37 do 00:38:48 – k. 20, zeznania wnioskodawcy- adnotacje od 00:02:20 do 00:07:12 –k. 18-19 ).

Odwołujący w okresach od 10.10.1987 r. do 31.08.1991 r. ,od 15.10.1991 r. do 30.04.1992 r., od 15.10.1992 r. do 30.04.1993 r. pracował w Szkole Podstawowej w S. na stanowisku palacza c.o. Pracodawca w dniu 10 listopada 2014 r. ( k. 44 akt ZUS) wystawił odwołującemu za ten okres pracy świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym pracodawca powołał się na Wykaz A Dział XIV poz. 1 (prace nie zautomatyzowanych palaczy i rusztowych kotłów parowych i wodnych typu przemysłowego) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. Kotły obsługiwane przez wnioskodawcę służyły do zasilania budynku szkoły w S.. Wnioskodawca obsługiwał ręcznie dwa kotły żeliwne na koks o łącznej mocy 150 kW ( 150.000 W). Praca jego polegała najpierw na znoszeniu koksu do magazynu, ręcznym paleniu w piecach oraz konserwowaniu pieców przed sezonem grzewczym. Powierzchnia ogrzewanych pomieszczeń wynosiła 800 m ². Odwołujący zaczynał palić w piecach od września danego roku do maja następnego roku. Natomiast między majem a rozpoczęciem kolejnego sezonu grzewczego palił w piecach , jak zaszła taka konieczność. Zimą wnioskodawca wykonywał czynności polegające na przygotowywaniu opału na zimę, koszeniu terenu, żywopłotu, naprawie spłuczek do kanalizacji. ( dowód: zeznania odwołującego w charakterze strony – nagranie adnotacje od 00:07:12 do 00:17:31 k. 19).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS, aktach osobowych, w oparciu o zeznania świadków oraz odwołującego, częściowo na podstawie opinii biegłego zakresu (...) – k. 27-30 , k. 71-74).

Spór między stronami skoncentrował się wokół charakteru pracy wykonywanej przez odwołującego w Przedsiębiorstwie (...) w O. w okresie od 14.04.1977 r. do 30.11.1977 r., w Szkole Podstawowej w S. w okresach od 10.10.1987 r. do 31.08.1991 r. ,od 15.10.1991 r. do 30.04.1992 r., od 15.10.1992 r. do 30.04.1993 r. na stanowisku palacza c.o.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków E. K. i A. W. zeznających na okoliczność pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w Przedsiębiorstwie (...) w O.. W szczególności zeznanie E. K. posłużyło Sądowi do odtworzenia charakteru pracy wnioskodawcy z tych lat, bowiem A. W. niewiele pamiętał z okresu zatrudnienia wnioskodawcy. W świetle zeznań E. K., S. L. pracował w spornym okresie przy konserwacji rowów melioracyjnych, wykaszaniu terenów przy rzece W., wykonywaniu drenaży na polach.

Sąd podzielił również zeznania wnioskodawcy dotyczące pracy wykonywanej w Szkole Podstawowej w S. na stanowisku palacza c.o. Zauważyć trzeba jednak, że odwołujący nie wykonywał pracy palacza centralnego ogrzewania cały czas w okresach od 10.10.1987 r. do 31.08.1991 r. ,od 15.10.1991 r. do 30.04.1992 r., od 15.10.1992 r. do 30.04.1993 r. Sam podał w swoich zeznaniach, że okres grzewczy trwał od września do maja, zatem nie pracował jako palacz c.o. od 10.10.1987 r. do 31.08.1991 r, tylko do końca kwietnia 1991 r.

Sporna w sprawie była też kwalifikacja prawna pracy przy obsłudze pieców, bowiem organ rentowy zakwestionował, że nie były to kotły typu przemysłowego i prace przy ich obsłudze - wykonywane przez ubezpieczonego zatrudnionego na stanowisku palacza - nie były pracami w szczególnych warunkach.

Celem oceny, czy kotły spełniały normy urządzeń przemysłowych określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze wykaz A Dział XIV poz. 1 „ prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych”, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu bhp. Biegły W. K. w opinii z dnia 3 września 2015 r. podał, że z zaświadczenia wystawionego przez pracodawcę w dniu 5.08.2014 r. wynika, że S. L. wykonywał swoje czynności w wydzielonym pomieszczeniu przeznaczonym na kotłownię i obsługiwał dwa kotły żeliwne o mocy 150 kW ( 150.000 W). Urządzenia te opalane były paliwem stałym ( koksem lub węglem) z ręcznym narzutem. Nie były to kotły zautomatyzowane. Ich moc znamionowa świadczy o tym, ze musiały być wykorzystywane do zapewnienia ciepła dla pomieszczeń większych niż mieszkanie czy budynek mieszkalny. Powierzchnia mieszkalna wynosiła 800 m ² . W ocenie biegłego kotły obsługiwane przez wnioskodawcę były rusztowymi kotłami parowymi lub wodnymi typu przemysłowego.

Organ rentowy wniósł zastrzeżenia do powyższej opinii , zarzucając, że zgodnie z Polską Normą PN-70/H- (...) za kotły typu przemysłowego uważa się kotły służące do wytwarzania pary lub podgrzewania wody , których moc przekracza 1 MW, przy czym na kotłach wodnych temperatura przy wylocie przekracza 115 ^o C, a kotłach parowych ciśnienie pary przekracza 0,7 at. Tymczasem w przedmiotowej sprawie odwołujący obsługiwał dwa kotły o łącznej mocy 0,15 MW( a zatem o temperaturze na wylocie 90 ^o C). Obsługiwane kotły nie odpowiadały ww. parametrom .Zatem praca odwołującego nie była pracą w szczególnych warunkach.

Biegły sądowy z zakresu bhp W. K. w opinii uzupełniającej z dnia 7 grudnia 2015 r. podtrzymał swoje stanowisko, konkludując, że Polska Norma PN-70/H- (...) została wycofana w 2005 r. Polska Norma nie definiuje pojęcia „ kocioł typu przemysłowego”. Pojęcie to nie zostało zdefiniowane w żadnej znanej literaturze fachowej. Żadna klasyfikacja nie wprowadza zależności nazewnictwa od ciśnienia wytwarzanego czynnika cieplnego. Nie zgodził się zatem ze stanowiskiem organu rentowego, że wnioskodawca nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Osoby zatrudnione w szczególnych warunkach mogą przejść na wcześniejszą emeryturę. Muszą udowodnić odpowiedni staż ubezpieczeniowy oraz okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a niekiedy fakt osiągnięcia wieku emerytalnego w czasie takiego zatrudnienia.

Możliwość uzyskania emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przewiduje art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015r. poz.748). Szczegółowe warunki, na jakich można otrzymać to świadczenie, zawarte są w rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 r. Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z art. 184 ustawy emerytalnej prawo do emerytury mężczyźnie urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ust. 4 w zw. z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. 60 lat, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. 1 stycznia 1999 r. osiągnął: co najmniej 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach, tj. 25 lat. Powyższa emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego lub przekazania środków z funduszu na dochody budżetu państwa.

W świetle § 2 ust. 2 ww. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. zakład pracy wydaje zaświadczenie o zatrudnieniu w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji. Natomiast w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody (tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 21 września 1984 r., III UZP 48/84, LEX nr 14630). Ze złożonych dokumentów w sposób jednoznaczny wynika, iż odwołujący ukończył już 60 lat życia oraz nie jest członkiem OFE.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że wnioskodawca w okresie zatrudnienia od 14.04.1977 r. do 30.11.1977 r. w Przedsiębiorstwie (...) w O. na stanowisku pracownika fizycznego nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach, o której mowa w wykazie A Dział X. „W rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym” poz.1. prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych. Wnioskodawca w okresie zatrudnienia w ww. przedsiębiorstwie pracował przede wszystkim przy czyszczeniu rowów, koszeniu traw przy rzece W., czasami przy pracach drenarskich na polach. Zatem tylko prace przy drenowaniu można zaliczyć do prac w warunkach szczególnych.

Sąd nie podzielił opinii biegłego z zakresu bhp W. K., że pracę wnioskodawcy wykonywaną w Szkole Podstawowej w S. można zakwalifikować do Działu XIV rozporządzenia Rady Ministrów z 7 02 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). „Prace różne” poz.1 „prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego”. Piece, przy których pracował ubezpieczony, służyły do podgrzewania wody, która miała zastosowanie także do ogrzewania pomieszczeń, a nie do wzbudzania procesów technologicznych. Piece te nie były wykorzystywane do przeprowadzania procesów technologicznych w przemyśle, a do ogrzewania budynku szkoły. Pojęcie „rusztowe kotły parowe lub wodne typu przemysłowego” nie jest ujęte w fachowej literaturze technicznej i należy do oceny prawnej Sądu. Dla kwalifikacji prawnej rodzaju pracy wykonywanej przez wnioskodawcę istotne jest, czy kotły rusztowe lub parowe były wykorzystywane w przemyśle. W wyroku z dnia 8.05.2013 r. sygn. akt III AUa 282/13 Sąd Apelacyjny w Lublinie stwierdził, że (...) pieców, które służyły do ogrzewania centralnego budynków szkoły lub mieszkalnych oraz pieca parowego do podgrzewania wody na potrzeby szkoły, internatu i szklarni, nie powoduje zaliczenia ich do kotłów przemysłowych lub typu przemysłowego, w efekcie do zakwalifikowania tej pracy jako pracy w szczególnych warunkach.". Takie samo stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20.03.2013 r. sygn. akt I UK 517/12, LEX nr 1383245 powołanym już przez organ rentowy oraz Sąd Apelacyjny w Łodzi w sprawie sygn. akt III AUa 1535/13 (patrz: portal orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi).

Tym samym odwołujący nie udowodnił co najmniej 15 – letniego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Z tych względów Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie oddalił.

SSO Hanna Parzybut – Dan