Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

P., dnia 28 stycznia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Poznaniu VII Wydział Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:SSO Małgorzata Kuźniacka-Praszczyk

Protokolant:st. sek. sąd. Marta Jurga

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2015 roku w Poznaniu

odwołania E. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w O. W..

z dnia 21 maja 2014 roku Nr (...)

w sprawie E. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O. W..

o emeryturę

oddala odwołanie.

SSO Małgorzata Kuźniacka-Praszczyk

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 maja 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r. Nr 8 poz. 43 ze zm.) oraz ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) odmówił E. W. prawa do emerytury.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że nie udowodnił on wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach wynoszącego 15 lat na dzień 1 stycznia 1999 r. Organ rentowy przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 r. okresy pracy w warunkach szczególnych: od 1 lipca 1976 r. do 31 maja 1979 r. z tytułu zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) w K. oraz od 7 grudnia 1987 r. do 31 grudnia 1991 r. z tytułu zatrudnienia w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w L.. Łączny staż pracy w warunkach szczególnych uznany przez ZUS wyniósł 6 lat, 11 miesięcy i 25 dni.

Organ rentowy nie uwzględnił jako okresu wykonywania prac w szczególnych warunkach następujących okresów zatrudnienia:

- od 1 kwietnia 1980 r. do dnia 30 kwietnia 1983 r. w (...) Spółdzielni (...), ponieważ w świadectwie pracy z dnia 13 marca 2014 r. wykazano, że wnioskodawca pracował na stanowisku Kierownika Wydziału Mleczarni,

- od 15 stycznia 1985 r. do 30 czerwca 1986 r. w O. Spółdzielni (...) w K., ponieważ w świadectwie pracy z dnia 18 marca 2014 r. podano, że w wymienionym okresie wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku Kierownika Oddziału,

- od 1 stycznia 1992 r. do 31 grudnia 1998 r. w (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G., ponieważ w świadectwie pracy z dnia 18 marca 2013 r. wskazano, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku mistrz, kierownik działu produkcji, eksploatacji, inwestycji i rozwoju oraz kierownik zespołu kotłowni. Ponadto w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 26 marca 2014 r. wykazano, iż był on zatrudniony na stanowisku kierownika działu.

Organ rentowy wskazał, iż w przypadku pracowników dozoru inżynieryjno – technicznego, wykonywanego na różnych szczeblach zarządzania, wymienione w poz. 24, Działu XIV, wykazu A wymagania, oznaczają konieczność stałego i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przebywania w środowisku pracy, w którym są zatrudnieni pracownicy wykonujący prace w szczególnych warunkach, ponieważ właśnie te warunki (a nie pełniona funkcja, czy też zajmowane stanowisko) zdecydowały o umieszczeniu tego rodzaju pracy w wykazie prac w szczególnych warunkach. Zatem dla pracowników dozoru inżynieryjno-technicznego wyższego szczebla, a więc zatrudnionych na stanowisku np. kierownika oddziału, wykonywanie innych prac np. o charakterze administracyjno-biurowym lub przebywanie w czasie zmiany roboczej w pomieszczeniu oddalonym od stanowisk robotniczych wymienionych w wykazie – decydują o zaliczeniu danej pracy do prac w szczególnych warunkach. Zdaniem organu rentowego nie można uznać, że pracownik zatrudniony na stanowisku kierownika – stale pracuje w warunkach, w których nie są zachowane higieniczne normy pracy. Pracę wymienioną w poz. 24, Działu XIV, wykazu A wykonują pracownicy niższego szczebla dozoru inżynieryjno-technicznego np. mistrz, brygadzista.

Od powyższej decyzji E. W. – reprezentowany przez adwokata odwołał się do Sądu Okręgowego w Poznaniu z zachowaniem wymaganego trybu i przepisanego terminu, wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji w całości i orzeczenie co do istoty sprawy, zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., poprzez przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury, ewentualnie o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu. Pełnomocnik odwołującego zarzucił decyzji:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę decyzji i mających wpływy na jej treść, poprzez pominięcie okresu pracy E. W. od 1 kwietnia 1980 r. do 3 kwietnia 1983 r. w (...) Spółdzielni (...), w której był zatrudniony na stanowisku Kierownika Wydziału Mleczarni, od 15 stycznia 1985 r. do 30 czerwca 1986 r. w O. Spółdzielni (...) w K., w której był zatrudniony na stanowisku Kierownika Oddziału oraz od 1 stycznia 1992 r. do 31 grudnia 1998 r. w (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G., z tytułu zatrudnienia na stanowisku mistrza, kierownika działu produkcji, eksploatacji i rozwoju, kierownika zespołu kotłowni, kierownika działu. Nadto pełnomocnik odwołującego podniósł naruszenie prawa materialnego, tj. art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 oraz Dział XIV, poz. 24 wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, poprzez przyjęcie braku spełnienia wszystkich przesłanek do przyznania wcześniejszego prawa do emerytury.

W uzasadnieniu odwołania pełnomocnik skarżącego wskazał, że zgodnie ze wszystkim świadectwami pracy odwołujący wykonywał ww. okresach pracę w warunkach szczególnych, zaś jego praca polegała na kontroli, sprawdzaniu rzetelności odbioru dostaw przez pracowników, gdyż osoby te nie były osobami materialnie odpowiedzialnymi. Kontrolą międzyoperacyjną odwołujący musiał objąć także segregację mleka, gdyż nie każde nadawało się do dalszego przerobu a zdarzało się, że przywieziony surowiec ze względu na jego wątpliwą jakość należało zwrócić. Odwołujący sprawował kontrolę nad pracownikami laboratorium, dopilnowując aby próby mleka od dostawców były pobierane codziennie (od 300 dostawców) i prawidłowo zakonserwowane (dwuchromianem potasu) oraz zabezpieczone przed dostępem osób trzecich (próby znajdowały się szafkach na oddziale odbieralni mleka). Odwołujący wykonywał pracę jak wszyscy inni pracownicy – w kontakcie z substancjami niebezpiecznymi. Praktycznie nie dysponował swoim własnym biurem, tylko zajmował biuro w pomieszczeniu na odbieranie mleka w tzw. kantorku, którego przestrzeń dzielił wraz z magazynierem wyrobów gotowych oraz osobą, która prowadziła rejestr ilości odebranego mleka. Jako osoba zatrudniona na stanowisku kierowniczym dodatkowo wykonywał funkcje, tj. dostarczanie raportów produkcji z poszczególnych działów do rachmistrza produkcji oraz rozliczanie czasu pracy pracowników. Jednakże w ocenie pełnomocnika te czynności nie stoją na przeszkodzie do przyjęcia, iż należy zakwalifikować pracę odwołującego jako pracę wykonywaną w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie (...) Oddział w O. wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując argumentację z uzasadnienia zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący E. W. urodził się w dniu (...)

W dniu 24 marca 2014 r. złożył wniosek o emeryturę.

Zaskarżoną decyzją z dnia 21 maja 2014 r. organ rentowy odmówił mu przyznania prawa do emerytury z uwagi na brak 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Odwołujący legitymuje się okresem 26 lat, 3 miesięcy i 14 dni okresów składkowych i nieskładkowych na dzień 01.01.1999 r., nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Wiek 60 lat ukończy z dniem 26 grudnia 2012 r. Ponadto posiada łączny staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 6 lat, 11 miesięcy i 25 dni. Na staż pracy uznany przez ZUS składa się okres zatrudnienia od 1 lipca 1976 r. do 31 maja 1979 r. w (...) Spółdzielni (...) w K. oraz od 7 grudnia 1987 r. do 31 grudnia 1991 r. w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w L..

W okresie od 1 lipca 1976 r. do 30 kwietnia 1983 r. odwołujący był zatrudniony w (...) Spółdzielni (...) z siedzibą w K.. Początkowo w okresie od dnia 1 lipca 1976 r. do dnia 31 maja 1979 r. odwołujący pracował jako mistrz produkcji Zakładu w K.. Następnie w okresie od dnia 1 czerwca 1979 r. do dnia 31 marca 1980 r. wykonywał prace samodzielnego referenta do spraw technicznych w Zakładzie w K.. Od dnia 1 kwietnia 1980 r. do dnia 30 kwietnia 1983 r. odwołujący pracował jako Kierownik Wydziału Mleczarni w K..

Zgodnie z zakresem czynności na stanowisku Kierownika Wydziału Mleczarni z dnia 1 czerwca 1980 r. odwołujący by zobowiązany do wykonywania następujących obowiązków: 1) kierowanie działalnością wydziału mleczarni w K. , obejmujące dokonywanie takich czynności jak: planowanie i organizowanie pracy, dokonywanie podziału zadań, opracowywanie zakresów czynności, systematyczne szkolenie pracowników w zakresie obsługi maszyn i urządzeń na stanowiskach pracy, prowadzenie szkolenia z zakresu BHP na stanowisku pracy szczególnie pracowników nowoprzyjętych, sporządzanie kart pracy podległym pracownikom w terminie do 1-go dnia każdego miesiąca; 2) z zakresu produkcji obejmujących w szczególności: 1) przyjęcie surowca i rozdysponowanie go na poszczególne kierunki przerobu, sprawowanie operatywnej koordynacji działań zabezpieczających ciągły rytmiczny i sprawny przebieg produkcji zgodnie z planem produkcji ilościowym i jakościowym, prawidłowe prowadzenie procesów technologicznych, czuwanie nad przestrzeganiem jakości produkowanych wyrobów przy ścisłej współpracy służby laboratoryjnej, dostosowywanie produkcji do aktualnych potrzeb rynku oraz dostosowywanie wyrobów gotowych do żądanej przez rynek formy podania konsumentom, bieżące prowadzenie dokumentacji i rozliczeń surowca przyjętego do produkcji oraz wyrobów gotowych pod względem ilościowym i jakościowym, prowadzenie racjonalnej i nowoczesnej technologii, badanie możliwości stosowania nowej produkcji, wnioskowanie o modernizację aparatury, opracowywanie norm zużycia surowca i materiałów pomocniczych na poszczególne wyroby mleczarskie oraz kontrolowanie ich zużycia, prowadzenie ewidencji norm, zgłaszanie do Wojewódzkiej Spółdzielni (...) wniosków o zmianę zatwierdzonych norm, ustalanie zdolności produkcyjnych wydziału, współudział w opracowywaniu planów wykorzystania surowca, produkcji wyrobów mleczarskich oraz czuwanie nad ich realizacją; pozostałe zadania: inicjowanie racjonalizacji i wynalazczości pracowniczej, prowadzenie prawidłowej gospodarki opakowaniem, prowadzenie właściwej eksploatacji powierzonych środków trwałych, prawidłowe ich zabezpieczenie, przestrzeganie cykli remontowych, bieżące prowadzenie ewidencji środków trwałych i przedmiotów nietrwałych oraz ich oznakowanie, potwierdzanie w kartach pracy kierowcom środków transportowych świadczących usługi w zakresie przywozu surowca i towarów oraz wywozu produkcji i towarów, zapewnienie właściwej obsługi dostawcom mleka- zaopatrzenie dostawców w mleko paszowe i artykuły nabiałowe- współpraca z członkami Komitetu dostawców przy zlewni przyzakładowej, inicjowanie racjonalizacji i wynalazczości pracowniczej, sporządzanie planu urlopów dla podległych pracowników i prawidłowe ich udzielenie, przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przeciwpożarowych. Odwołujący był odpowiedzialny za całość prowadzonych spraw a w szczególności za: prawidłowe i terminowe wykonanie zadań, sprawną organizację i kierowanie podległym zespołem pracowników, stworzenie zespołowi pracowniczemu właściwych warunków pracy, jakości produkcji, celowe wykorzystanie czasu pracy pracowników, przestrzeganie obowiązujących przepisów, dyscypliny wewnętrznej organizacyjnej i dyscypliny pracy, przestrzeganie tajemnicy państwowej i służbowej, prawidłowe, terminowe i rzetelne udokumentowanie operacji gospodarczych oraz przekazanie dokumentów dla potrzeb rachunkowości i statystyki zgodnie z instrukcją obiegu dokumentów, za stan sanitarny Zakładu.

Wydział Mleczarni w K. (...) Spółdzielni (...) był podzielony na kilka działów: dział odbioru, na którym odbierano i segregowano pod względem jakościowym i ilościowym surowiec- mleko od rolników, aparatowni, w której następowała obróbka cieplna mleka i przekazywanie mleka lub śmietanki na poszczególne działy, twarożkarnia, na której produkowano twaróg, galanteria, na którym produkowano kefiry, maślanki, mleko spożywcze i śmietankę. Na terenie zakładu znajdowały się dwa laboratoria chemiczne i jedno mikrobiologiczne, którymi kierował kierownik laboratorium. Próbki mleka pobierane w dziale odbioru mleka przez laborantki, poddawane następnie były analizie na zawartość tłuszczy. Analizę dokonywano przy użyciu kwasu siarkowego i alkoholu amylowego. Wyniki laboratoryjne przekazywano Kierownikowi Wydziału Mleczarni, który podejmował decyzję o skierowaniu mleka na poszczególne działy. Odwołujący zajmował pomieszczenie wraz z magazynierem wyrobów gotowych, oraz z osobą, która rozliczała produkcję (rachmistrza). Drzwi pomieszczenia wychodziły bezpośrednio na dział odbioru mleka i aparatownię. Odwołujący był odpowiedzialny za prawidłowy odbiór i zważenie mleka, przez wyznaczonych przez siebie pracowników. W trakcie dnia pracy zdarzały się przypadki, że bywał zarówno przy odbiorze mleka jak i na pozostałych działach Wydziału Mleczarni. Musiał bowiem pozbierać od pracowników małe raporty dotyczące produkcji (które przekazywał rachmistrzowi) a także wydawać dyspozycje pracownikom oraz organizować ich pracę. Czynności te nie wypeniały jednak całego spektrum działań i obowiązków, w chodzących w zakres obowiązków Kierownika Wydziału Mleczarni.

(...) Spółdzielnia (...) w dniu 29 kwietnia 1983 r. wystawiła odwołującemu świadectwo pracy, w którym potwierdziła zajmowane przez niego w okresie zatrudnienia następujące stanowiska pracy: mistrza produkcji, samodzielnego referenta do spraw technicznych oraz kierownika wydziału produkcyjnego.

W okresie od 15 stycznia 1985 r. do 30 czerwca 1986 r. odwołujący zatrudniony był w O. Spółdzielni (...) w K. na stanowisku Kierownika (...) Oddziału w Ś.. Zgodnie z zakresem obowiązków z dnia 15 stycznia 1985 r. odwołującemu podlegali: rachmistrz produkcji, referent rozliczeń, brygadzista, poszczególne działy produkcji, brukarze- magazynierzy, punkty skupu w rejonie działania. Zgodnie z zakresem obowiązków do obowiązków odwołującego należały następujące czynności: kierowanie, nadzór i kontrola działalność produkcji oddziału, zabezpieczanie wykonanie planów skupu produkcji i gatunkowości, dbanie o należytą i prawidłową organizację pracy oraz należyte wykorzystanie urządzeń technicznych, surowców i materiałów, przestrzeganie ustalonych reżimów technologicznych, zabezpieczanie oszczędnego i racjonalnego zużycia surowców i materiałów pomocniczych oraz ponoszenie materialnej odpowiedzialności za rozliczenie surowca, materiałów pomocniczych oraz towarów, pasz i opakowań (pkt 1-5) (…) , nadzorowanie pracy brakarza i magazyniera jak również punktów skupu mleka w rejonie oddziału (pkt 9), współpracowanie z kierownikiem laboratorium w zakresie higieny i technologii mleczarskiej (pkt 16), odpowiedzialność za codzienne prowadzenie dzienników technologicznych przy produkcji twarogów, kazeiny i zakwasów i serów (pkt 26), opracowywanie zakresów czynności i odpowiedzialności podległych pracowników oraz bieżąco je uzupełnianie (pkt 28) , itp. zgodnie z zakresem. Zakres wykonywanych obowiązków i charakter wykonywanej pracy nie odbiegał zasadniczo od tych, które odwołujący wykonywał w poprzednim zakładzie (...) w K. (...) Spółdzielni (...).

O. Spółdzielnia (...) w K. w świadectwie pracy z dnia 2 lipca 1986 r. potwierdziła odwołującemu okres zatrudnienia od 15 stycznia 1985 r. do 30 czerwca 1986 r. na stanowisku Kierownika Oddziału.

W okresie od 7 grudnia 1987 r. do 31 grudnia 1991 r. odwołujący pracował w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w L. – (...) G., na stanowisku mistrza wykonując prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Z dniem 1 lutego 1992 r. przedsiębiorstwo uległo podziałowi, na skutek, którego powstał zakład budżetowy- Zakład (...) w G..

W Zakładzie (...) w G. w okresie do 29 lutego 1992 r. odwołujący kontynuował pracę mistrza. Od dnia 1 marca 1992 r. odwołującemu powierzono obowiązki Kierownika D. Produkcji, Eksploatacji, Inwestycji i (...). Do zadań odwołującego zgodnie z zakresem obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności z dnia 23 kwietnia 1992 r. należało m.in.: współpraca z bezpośrednimi odbiorcami i dostawcami w celu pozyskiwania danych do planowania produkcji, opracowywanie bilansów ciepła dla poszczególnych źródeł i rejonów odbioru ciepła w skali rocznej, opracowywanie projektów planów produkcji ciepła, (…) nadzór nad przestrzeganiem technologii pracy kotłowni, sieci oraz innych urządzeń, opracowywanie bilansu potrzeb opału, załatwianie spraw związanych z zaopatrzeniem Zakładu w opał, opracowywane norm zużycia opału dla poszczególnych kotłowni oraz prowadzenie rozliczenia opału itp. Do zakresu uprawnień należało m.in. podejmowanie decyzji w sprawach sposobu, kolejności i terminów usuwania awarii i przestojów (pkt 1), podejmowanie interwencji u dostawców ciepła w przypadkach niedotrzymywania warunków umowy (pkt 2), zgłaszania wniosków dotyczących rozwiązania umów o dostawę energii cieplnej lub ponownego ich nawiązywania (pkt 3), uznawanie zasadności reklamacji oraz wysokości bonifikat z tytułu niedotrzymania warunków umowy (pkt 4), informowanie odbiorców o zmianach warunków dostawy energii cieplnej (pkt 5), wydawanie technicznych warunków przyłączania obiektów, wnioskowania modernizacji lub remontów urządzeń ciepłowniczych (pkt 6), (…), nadzór nad działalnością brygady remontowej, w tym głównie: kontrola rozliczeń materiałów pobieranych do wykonywania prac remontowych, modernizacyjnych i konserwacyjnych, programowanie pracy zgodnie z planami i zapotrzebowaniem, kontrola wykorzystania czasu pracy przez pracowników brygady remontowej (pkt 72), (…), prowadzenie całości gospodarki energetycznej w Zakładzie (pkt 85) …itp. zgodnie z zakresem.

W 1995 r. decyzją władz miasta majątek Zakładu (...) w L. – (...) G. został przejęty przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w G. (aktualna nazwa (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa w G.). Z dniem 1 lutego 1996 r. odwołującemu powierzono obowiązki Kierownika Zespołu Kotłowni Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G.. Zgodnie z zakresem czynności z dnia 1 lutego 1996 r. odwołujący m.in. był odpowiedzialny za systematyczne kontrolowanie pracy kotłów i urządzeń ciepłowniczych oraz sposobu ich eksploatacji (pkt 1), nadzór i kontrolę nad prawidłowym ruchem i eksploatacją urządzeń energetycznych podległym przepisom Urzędu Dozoru Technicznego i ścisła współpraca z tym urzędem (pkt 2, 4), prowadzenie rejestru urządzeń poddozorowych stosowanych w spółdzielni (pkt 3), nadzór i kontrolę nad utrzymaniem przez odpowiednie służby właściwych parametrów w źródłach ciepła i sieciach ciepłowniczych (pkt 5) (…), nadzorowanie i kontrola nad działalnością brygady eksploatacyjnej w tym głównie: kontrola eksploatacji kotłów, węzłów cieplnych, urządzeń ciepłowniczych i sieci ciepłowniczych, kontrola rozliczeń opału i materiałów pobranych do eksploatacji, kontrola wykorzystania czasu pracy (pkt 14), (…) nadzór nad działalnością własnej brygady remontowej w tym głównie: kontrola rozliczeń materiałów pobieranych do wykonania prac remontowych, modernizacyjnych i konserwacyjnych, kontrola wykorzystywania czasu pracy przez pracowników brygady remontowej (pkt 25) itp. zgodnie z zakresem.

Z dniem 1 sierpnia 2008 r. nastąpiła zmiana nazwy zajmowanego przez odwołującego stanowiska pracy na Kierownik D. Ciepłownictwa i Remontów. Odwołujący aktualnie nadal pracuje na stanowisku kierowniczym w (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G..

W okresie zatrudniania w Zakładzie (...) w G. oraz w okresie zatrudnienia w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. (aktualnie w (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa w G.) na ww. stanowiskach kierowniczych odwołujący posiadał uprawnienia energetyczne; obejmujące uprawnienie do prowadzenia eksploatacji urządzeń energetycznych na stanowiskach dozoru w zakresie kotłów wodnych średniotemperaturowych do 150ºC i cieplnych urządzeń wodnych oraz sieci. W zakresie wykonywanych obowiązków odwołujący m.in. sprawował ogólny nadzór nad pracami w kilku kotłowniach przynależnych do zakładów pracy, które ogrzewały budynki w mieście. Obowiązki w tym zakresie wypełniał za pomocą ww. brygady eksploatacyjnej oraz brygady remontowej, którymi kierowali dwaj mistrze zmianowi. Z racji szerokiego spektrum wykonywanych obowiązków kierowniczych odwołujący nie był w stanie stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywać bezpośredni nadzór nad pracą w kotłowniach i sieciach energetycznych. Odwołujący pracował na ternie zakładu w wydzielonym biurze. Zdarzały się przypadki kiedy odwołujący musiał w celu wykonania obowiązków nadzorczych udać się na teren kotłowni lub miejsce awarii sieci. Czynności te nie wypełniały jednak całego spektrum działań i obowiązków, wchodzących w zakres obowiązków Kierownika D. Produkcji, Eksploatacji, Inwestycji i (...) oraz Kierownika Zespołu Kotłowni/ Kierownik D. Ciepłownictwa i Remontów.

Odwołujący posiada świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawione przez:

1) (...) Spółdzielnię (...) z dnia 13 marca 2014 r. potwierdzające, że w okresie od 1 kwietnia 1980 r. do 30 kwietnia 1983 r. wykonywał prace w warunkach szczególnych będąc zatrudnionym na stanowisku Kierownika Wydziału Mleczarni;

2) następcę prawnego O. Spółdzielni (...) w K.- Spółdzielnię (...) Zakład w K. z dnia 18 marca 2014 r. potwierdzające, że w okresie od 15 stycznia 1985 r. do 30 czerwca 1986 r. wykonywał prace w warunkach szczególnych będąc zatrudnionym na stanowisku Kierownika Oddziału;

3) (...) Spółdzielnię Mieszkaniową z dnia 18 marca 2013 r. potwierdzające, że w okresie od 1 stycznia 1992 r. do 31 grudnia 1998 r. będąc zatrudnionym na stanowisku mistrz, kierownik działu produkcji, eksploatacji, inwestycji i rozwoju, kierownik zespołu kotłowni.

Razem z odwołującym w okresie zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) zatrudniona była w latach 1974-2014 r. świadek S. C. na stanowisku w laboratorium.

W okresie zatrudnienia w Zakładzie (...) w G. razem z odwołującym pracował świadek J. B., który w latach 1992-1995 r. był Dyrektorem Zakładu a w 1996 r. jego likwidatorem.

Od chwili przejęcia przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w G. (aktualna nazwa (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa w G.) Zakładu (...) w L. – (...) G., tj. od 1995 roku do chwili obecnej razem z odwołującym pracuje świadek S. W., który aktualnie jest zatrudniony na stanowisku Prezesa Spółdzielni.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: odwołania, odpowiedzi na odwołanie, dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, dokumentów zgromadzonych w aktach (...) Oddział w O., zeznań świadków oraz odwołującego oraz akt osobowych odwołującego z okresów zatrudnienia w ww. zakładach pracy.

Sąd przyjął, że dokumenty zgromadzone w sprawie są prawdziwe i wiarygodne. Nie ma bowiem żadnych podstaw do ich kwestionowania z urzędu, a żadna ze stron nie podniosła zarzutu ich nieprawdziwości. Nie dotyczy to jednak ww. świadectw pracy w szczególnych warunkach z dnia 18 marca 2013 r., z dnia 13 marca 2014 r. oraz z dnia 18 marca 2014 r.

Wyniki postępowania dowodowego nie pozwoliły bowiem na ustalenie, że w spornych okresach, tj. w okresach od 1 kwietnia 1980 r. do dnia 30 kwietnia 1983 r., od 15 stycznia 1985 r. do 30 czerwca 1986 r. oraz od 1 marca 1992 r. do 31 grudnia 1998 r., będąc zatrudnionym kolejno na stanowiskach: Kierownika Wydziału Mleczarni, Kierownika Oddziału, kierownika działu produkcji, eksploatacji, inwestycji i rozwoju, kierownika zespołu kotłowni/ kierownika D. Ciepłownictwa i Remontów odwołujący wykonywał w pełnym wymiarze czasu prace wymienione w wykazie A, dziale XIV poz. 24 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c. także wtedy, gdy wydane zostaje przez urząd administracji państwowej (wyrok SN z 20.02.1991 r., I PR 422/90, LEX nr 14682). Zgodnie natomiast z art. 245 k.p.c. dokument prywatny stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.

Oceniając zeznania świadków na wstępie należy wskazać, że nie wszyscy przesłuchani świadkowie mogli stanowić wiarygodne źródło w zakresie wykonywania przez odwołującego obowiązków w całym spornym okresie. Przede wszystkim świadek S. W. dopiero z dniem przejęcia przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w G. (aktualna nazwa (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa w G.) Zakładu (...) w L. – (...) G., tj. od 1995 roku rozpoczął współpracę z odwołującym, jako że był wcześniej już zatrudniony przez zakład przejmujący. Stąd też za okres sporny obejmujący okres pracy w Zakładzie (...) w G. przypadający przed 1995 r., świadek jak sam zresztą zeznał, nie mógł się wypowiedzieć, gdyż w tym czasie z nim nie współpracował. W zakresie oceny wiarygodności zeznań świadka, Sąd uznał je za wiarogodne. Świadek spontanicznie, logicznie i w sposób przekonujący zeznał na jakim stanowisku pracy odwołujący był zatrudniony oraz że do jego obowiązków należało ogólny nadzór nad kotłowniami eksploatowanymi przez spółdzielnię. W zakresie zeznań świadka odnośnie charakteru wykonywanych obowiązków, zeznania świadka sprowadzały się do potwierdzenia wykonywania przez odwołującego funkcji ogólnego nadzoru, świadczy o tym przede wszystkim potwierdzenie przez świadka, że pracownikami nadzoru byli mistrzowie zmianowi. Jego zeznania dotyczące sprawowania przez odwołującego ogólnego nadzoru potwierdzają także dowody z akt osobowych odwołującego, mianowicie rozbudowany zakresu zakres czynności z dnia 1 lutego 1996 r. Także zeznania świadka w zakresie dotyczącym pomieszczenia, w którym odwołujący przebywał w związku z wykonywaniem pracy oraz rozmieszczenia kotłowni podlegających spółdzielni w ocenie Sądu zasługiwały na uwzględnienie, ponieważ potwierdzają je zeznania innego świadka J. B. oraz odwołującego.

Z kolei świadek J. B. będąc Dyrektorem Zakładu (...) w L. – (...) G. jedynie w okresie jego funkcjonowania tj. w okresie od 1 stycznia 1992 r. do momentu przejęcia przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w G. (aktualna nazwa (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa w G.), względnie do momentu zakończenia jego likwidacji, tj. najpóźniej do 1996 r. mógł wypowiedzieć się w sprawie odnośnie zatrudnienia odwołującego w spornym okresie. Jego zeznania w zakresie w jakim potwierdza, że pod biurem, gdzie odwołujący przebywał znajdowało się laboratorium, gdzie wykonywano analizy chemiczne, czyszczenie chemiczne kwasami: solnymi, mlekowymi, azotowymi pozostały bez większego wpływu na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy.

W ocenie Sądu zeznania świadka J. B. zasługują jedynie w części na wiarygodność, w zakresie w jakim potwierdzają stanowisko pracy odwołującego, pomieszczenie na terenie zakładu, w jakim prace odwołujący wykonywał, kotłownie i ich rozmieszczenie na terenie miasta. Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom świadka w zakresie w jakim świadek zeznaje, że odwołujący cyt. „stał i pilnował ludzi: palaczy i grupę remontową: ślusarzy, spawaczy” i że kotłowniach nie było mistrzów. Po pierwsze zeznania te stoją w sprzeczności z zeznaniami świadka S. W., przy czym nie ma tu znaczenia, że świadkowie mogli potwierdzić okresy wykonywania pracy w innym przedziale czasowym (zakres obowiązków odwołującego w związku z likwidacją (...) w G. nie uległ zmianie). Po drugie ostatecznie sam świadek J. B. przyznaje, że odwołujący nie był w stanie, być osobiście przy każdej pracy. Jak zeznaje cyt. „był odpowiedzialny za jakość pracy, musiał mieć zaufanie do tych ludzi, którzy wykonywali tę pracę, bo przy tych pracach osobiście nie mógł być, jeśli wykonywane były w różnych miejscach”. Nadto na uwagę zasługuje fakt, że skoro świadek sam zajmował stanowisko Dyrektora (i zgodnie z jego zeznaniami jego biuro znajdowało się w innym budynku niż pomieszczenie odwołującego), doprawdy trudno dać wiarę jego zeznaniom w zakresie naocznego potwierdzenia bezpośredniego nadzorowania pracowników kotłowni. W pozostałym zakresie zeznania świadka wskazują na wykonywanie przez odwołującego obowiązków typowych dla ogólnego nadzoru. Świadczą o tym choćby jego zeznania cyt. „odwołujący prowadził zlecenia remontowe, wykaz godzin pracy grup remontowych i palaczy” (..) miał uprawnienia energetyczne w zakresie dozoru technicznego i jego obowiązkiem było, by prace były prawidłowo wykonane, przy czym z całości jego zeznań wynika, że prace te wykonywane były przez brygady remontowe a odwołujący nie zawsze mógł fizycznie przebywać w miejscu dokonywania napraw. Także zakres obowiązków odwołującego z dnia 23 kwietnia 1992 r. wskazuje bardzo rozbudowany zakres obowiązków obejmujących nie tylko nadzór ale także wykonywanie szeregu czynności organizacyjno – administracyjnych. W odniesieniu do nadzoru nad brygadami remontowymi to zakres tego nadzoru zgodnie z pkt 72 zakresu obowiązków obejmował głównie: kontrola rozliczeń materiałów pobieranych do wykonywania prac remontowych, modernizacyjnych i konserwacyjnych, programowanie pracy zgodnie z planami i zapotrzebowaniem, kontrola wykorzystania czasu pracy przez pracowników brygady remontowej.

Także zeznania świadka S. C., w zakresie w jakim potwierdza stanowisko pracy, na którym odwołujący był zatrudniony w (...) Spółdzielni (...), organizację pracy zakładu, w szczególności podział na poszczególne odziały zakładu pracy a także podleganie bezpośrednio kierownikowi laboratorium zasługują w pełni na wiarygodność. Świadek wykonywał swoje obowiązki w zasadzie w laboratorium. Widywał odwołującego najczęściej przy odbiorze mleka i przy przekazywaniu wyników analizy surowca. I choćby z tych zeznań wynika, że odwołujący sprawował ogólny nadzór nad pracą podległych pracowników przy odbiorze mleka. Przy czym świadek nie był w stanie dokładnie opisać całego zakresu zadań pracy odwołującego, gdyż z racji wykonywanych obowiązków nie przebywała z nim stale.

Treść zeznań odwołującego korespondowała zasadniczo z treścią zeznań świadków w zakresie uwzględnionym powyżej w odniesieniu do wykonywania przez niego obowiązków ogólnego nadzoru. Sąd nie podzielił stanowiska odwołującego co do wykonywania przez niego wyłącznie pracy w szczególnych warunkach. Także zeznania odwołującego w zakresie wykonywania przez niego nadzoru nad kotłownią lub maszynownią w niedziele podczas zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) nie znalazły potwierdzenia w dokumentacji osobowej ani w zeznaniach świadka S. C., stąd też w ocenie Sądu nie zasługiwały na uwzględnienie.

Na uwagę zasługuje, że na potrzeby przeprowadzenia dowodu na okoliczność potwierdzenia wykonywania przez odwołującego pracy w O. Spółdzielni (...) w K. na stanowisku Kierownika (...) Oddziału w Ś. nie został przeprowadzony żaden dowód z zeznań świadków. Pod tym względem ustalenia stanu faktycznego ograniczają się do zakresu obowiązków pracowniczych odwołującego z dnia 15 stycznia 1985 r., którego bardzo rozbudowana treść (w zakresie choćby samych uprawnień – 117 pkt) wskazuje, że odwołujący wykonywał szereg obowiązków nadzorczych, planistycznych, ewidencyjnych i administracyjnych i choćby z tego powodu nie można uznać, iż praca w tym okresie była pracą w szczególnych warunkach.

Należy wskazać, że okres zatrudnienia na stanowisku mistrza okres od 1 stycznia 1992 r. do 29 lutego 1992 r. nie stanowił przedmiotu postępowania dowodowego, gdyż strona odwołująca nie powołała w tym zakresie żadnego świadka. Jedyny wiarygodny świadek, który mógłby się w tym zakresie wypowiedzieć J. B. w swoich zeznaniach odwołuje się jedynie do pracy odwołującego na stanowisku kierowniczym. Stąd też w ocenie Sądu postępowanie dowodowe w tym zakresie ograniczone zostało jedynie do potwierdzenia zajmowanego w tym okresie stanowiska pracy bez badania charaktery jej wykonywania przez odwołującego.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie E. W. nie zasługuje na uwzględnienie.

Zasady nabywania prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948r. określa przepis art. 184 ustawy emerytalnej.

Zgodnie z treścią art. 184 ust. 1 cyt. ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (tj. co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

Obowiązująca ustawa emerytalna weszła w życie na mocy przepisu art. 196 tejże ustawy w dniu 1 stycznia 1999r. Wymogi określone w przepisie art. 184 ust. 1 pkt 1 i 2 powinny zatem zostać spełnione na dzień 1.01.1999r.

Kolejne przesłanki do przyznania wcześniejszej emerytury z uwagi na zatrudnienie w szczególnych warunkach/szczególnym charakterze są zawarte w przepisie art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej. Zgodnie z treścią tego przepisu emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Z kolei wiek emerytalny przewidziany w przepisie art. 32 ustawy emerytalnej to wiek ustalony na podstawie przepisów dotychczasowych (art. 32 ust. 4 cytowanej ustawy). W przepisach dotychczasowych zawarte są również okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, które uprawniają do ubiegania się o przyznanie emerytury.

Przepisami dotychczasowymi, o których mowa powyżej jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) wraz z załącznikiem do tego rozporządzenia – zarządzeniem właściwego ministra. Powyższe rozporządzenie mimo, iż zostało wydane na podstawie uchylonej już obecnie ustawy z dnia 14.1982r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin zachowało moc obowiązującą. Zakres podmiotowy tego rozporządzenia obejmuje osoby pozostające w stosunku pracy.

Zgodnie z § 4 ust. 1 w/w rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Wykaz A, stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. dziale XIV w pkt 24 wymienia jako prace wykonywane w warunkach szczególnych prace polegające na kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno-technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Praca świadczona w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze musi być wykonywana stale w pełnym wymiarze czasu pracy. Przesądza o tym treść przepisu § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7.2.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z treścią tego przepisu okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku nie korzysta z uprawnienia do emerytury przy niższym wieku emerytalnym (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15.12.1997r., sygn. II UKN 417/97, OSNP 1998/21/638).

Istotne jest też to, że do okresów uwzględnianych do pracy w szczególnych warunkach zalicza się tylko okresy, w których praca była faktycznie wykonywana.

Trzeba też wskazać, że emerytura dla osób zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest przywilejem uprawniającym do uzyskania świadczenia emerytalnego wcześniej, niż wynika to z ogólnej zasady. Regulacja ta ma więc wyjątkowy charakter, a zatem przepisów określających zasady przyznawania tej emerytury nie można interpretować w sposób rozszerzający.

O uprawnieniu do emerytury na podstawie § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) decyduje łączne spełnienie przez pracownika wszystkich warunków określonych w tym przepisie, a nie jego przekonanie, że charakter lub warunki pracy wystarczają do uznania jej za wykonywaną w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21.11.2001r., sygn. II UKN 598/00, OSNP 2003/17/419).

Istota sporu w niniejszym postępowaniu sprowadzała się zatem do oceny, czy pozwany słusznie odmówił odwołującemu prawa do emerytury na tej podstawie, że odwołujący nie udowodnił 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, wymaganego na dzień 01.01.1999r., bowiem pozostałe przesłanki określone w przepisach zostały spełnione. W szczególności spór dotyczył ustalenia czy taki charakter miała praca odwołującego w okresie od 1 kwietnia 1980 r. do dnia 30 kwietnia 1983 r. , od 15 stycznia 1985 r. do 30 czerwca 1986 r. , oraz od 1 marca 1992 r. do 31 grudnia 1998 r., będąc zatrudnionym kolejno na stanowiskach: Kierownika Wydziału Mleczarni, Kierownika Oddziału, kierownika działu produkcji, eksploatacji, inwestycji i rozwoju, kierownika zespołu kotłowni/ kierownika D. Ciepłownictwa i Remontów.

W tym miejscu podkreślić należy, iż w przedmiotowym postępowaniu obowiązek udowodnienia faktu wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy spoczywał na odwołującym. Zgodnie bowiem z art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Sąd uznał w niniejszej sprawie, że zgromadzony materiał dowodowy nie daje podstawy do zaliczenia jako pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia odwołującego od 1 kwietnia 1980 r. do dnia 30 kwietnia 1983 r. , od 15 stycznia 1985 r. do 30 czerwca 1986 r. oraz od 1 marca 1992 r. do 31 grudnia 1998 r., w okresach, w których odwołujący kolejno był zatrudniony na stanowiskach: Kierownika Wydziału Mleczarni, Kierownika Oddziału, kierownika działu produkcji, eksploatacji, inwestycji i rozwoju, kierownika zespołu kotłowni/ kierownika D. Ciepłownictwa i Remontów.

Zgodnie z § 2 ust. 2 cytowanego rozporządzenia okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Odwołujący przedłożył świadectwo pracy w szczególnych warunkach, z którego wynika, że w tym okresie odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał prace określone w wykazie A dziale XIV poz. 24 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. tj. kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Wykaz A, stanowiący załącznik do w/w rozporządzenia, w dziale XIV zatytułowanym „Prace różne” w poz. 1 i 2 wymienia jako prace wykonywane w warunkach szczególnych prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego, prace oczyszczaczy przemysłowych kotłów parowych lub wodnych.

Organ rentowy nie dał wiary przedłożonym świadectwom pracy wskazując, że nie można uznać by odwołujący stale i pełnym wymiarze czasu pracy pracował przy pracach wymienionych w wykazie A dziale XIV poz. 24 cyt. rozporządzenia.

Judykatura pozwala jednak na dowodzenie w sposób inny, niż wskazany w § 2 ust. 2 cytowanego rozporządzenia z 7.02.1983r., że praca wykonywana była w szczególnych warunkach. Oznacza to możliwość przesłuchania świadków na okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach, nawet w przypadku braku możliwości uzyskania świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a także możliwość przesłuchania świadków w sytuacji istnienia takiego świadectwa i jedynie kwestionowania jego treści przez organ rentowy.

Zakwalifikowanie danego stanowiska jako kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie wymaga odniesienia się do wskazania konkretnej pracy kontrolowanej przez wnioskodawcę i wymienionej w wykazie, jako praca w warunkach szczególnych, a przynajmniej odbywająca się na wydziałach i oddziałach, na których jako podstawowe są wykonywane prace wymienione w wykazie. Jak bowiem wynika z opisu tego stanowiska, nie jest to rodzaj pracy, którą zaszeregować można całkowicie samodzielnie, w oderwaniu od innych prac wykonywanych w warunkach szczególnych. Najpierw bowiem koniecznym jest ustalenie, że praca podlegająca kontroli bądź nadzorowi ubezpieczonego spełnia wymogi pracy w warunkach szczególnych, a dopiero w dalszej kolejności - czy charakter kontroli sprawowanej przez osobę ubezpieczoną pozwala na zakwalifikowanie jej jako pracy, o której mowa w wykazie A dziale XIV poz. 24 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Odwołujący domagał się zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w obu spółdzielniach mleczarskich w (...) Spółdzielni (...) oraz w O. Spółdzielni (...) w K., głównie dlatego że jak zeznawał wykonując obowiązki kierownicze narażony był na stały kontakt z substancjami szkodliwymi. Żadna z prac w mleczarni nawet praca laboranta w spółdzielni mleczarskiej, przy produkcji wyrobów mleczarskich nie została wymieniona w wykazach A lub B rozporządzeniu z 7 lutego 1983 r., w tym przede wszystkim w wykazie A dział X w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym. Nie wykazano ich również w uchwale nr 16/83 Zarządu Centralnego Związku Spółdzielni (...) z 27 czerwca 1983 r. w sprawie stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach w spółdzielczości mleczarskiej (Biuletyn (...) Nr 5, poz. 34). Wykaz A stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w Dziale X odnoszącym się do prac w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym wśród 16 prac zaliczonych do prac w warunkach szczególnych wymienia tylko jeden rodzaj prac, który mógłby odnosić się do przemysłu mleczarskiego a mianowicie wymienia: Prace w chłodniach składowych i przyzakładowych o temperaturze wewnętrznej poniżej 0°C (poz. 7). Uchwała nr 16/83 Zarządu Centralnego Związku Spółdzielni (...) z 27 czerwca 1983 r. wylicza również prace przy obsłudze pras filtracyjnych, wirówek i suszarek w przemysłem mleczarskim na stanowiskach aparatowy obróbki surowca, aparatowy koncentratów mleczarskich, aparatowy proszkowni mleka, kazeiniarz, młynowy kazeiny, suszarniowy surowców, topiarz sera i odbieracz surowca, przy czym należy zwrócić uwagę, że rozporządzenie Rady Ministrów nie wymienia takiego rodzaju pracy, ograniczając te stanowiska przy pracach w wirówkach i suszarkach wyłącznie do przemysłu drożdżowego i piwowarskiego (uzasadnienie do wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 23 lipca 2014 r. sygn. akt III AUa 418/14). Także w sprawie niniejszej nie powołano adekwatnych przepisów zarządzeń resortowych, ograniczając się jedynie do schematycznego skopiowania wykazu A, dział, XIV poz. 24 pkt 1 zarządzeń/ uchwał resortowych, całkowicie bez zastanowienia i uwzględnienia konieczności odniesienia się do wskazania konkretnej pracy kontrolowanej przez wnioskodawcę i wymienionej w wykazie, jako praca w warunkach szczególnych. Więcej odwołujący nie starał się wykazać, że tego typu prace na oddziałach były wykonywane. Zgodnie zaś z przywołanym orzeczeniem Sądu Apelacyjnego praca laborantki nie stanowi pracy odpowiadającej tego typu wymogom.

Na marginesie należy zaznaczyć, że wykonywanie pracy na stanowisku określonym w zarządzeniu resortowym, której nie wymieniono w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uprawnia do uzyskania emerytury w wieku niższym (wyroki Sądu Najwyższego z 20 października 2005 r., I UK 41/05, OSNP 2006 nr 19-20, poz. 306; z dnia 23 listopada 2004 r., I UK 15/04, OSNP 2005 Nr 11, poz. 161). Jedynie bowiem te prace, która są wymienione w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów są pracami w szczególnych warunkach dającymi prawo do emerytury. Wykazy resortowe muszą być natomiast dostosowane do treści załącznika do rozporządzenia z 1983 r., w którym zawarty jest kompletny wykaz stanowisk pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, bowiem jeżeli określają niezgodnie z ww. załącznikiem stanowiska pracy, których wykonywanie uprawnia do nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym, nie wywołują skutków przewidzianych w art. 32 ustawy emerytalnej. Wykazy te mogą natomiast stanowić - jako, że z reguły mają charakter informacyjny, techniczno - porządkujący, uściślający ogólne pojęcia istniejące w rozporządzeniu Rady Ministrów - swego rodzaju wskazówkę, dowód, że takie a nie inne czynności były przez pracownika istotnie wykonywane w szczególnych warunkach (por. wyrok Sądu Najwyższego z 29 stycznia 2008 r., I UK 192/07, Lex nr 447272).

W odniesieniu do zaliczenia jako pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 1 marca 1992 r. do 31 grudnia 1998 r. w Zakładzie (...) w G. oraz w okresie zatrudnienia w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. (aktualnie w (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa w G.), to jak zostało to wykazane powyżej nie można stwierdzić, że wykonując obowiązki kierownicze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy nadzorował tylko i wyłącznie oraz bezpośrednio prace wymienione w dziale XIV poz. 1 i 2 cyt. rozporządzenia tzn. prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego, prace oczyszczaczy przemysłowych kotłów parowych lub wodnych. Jego obowiązki wykraczały daleko poza nadzór kotłowni, a nawet jeśli zdarzyło się także musiał udać się do jakiejś z nich to na uwagę zasługuje, że zarówno w okresie zatrudniania w Zakładzie (...) w G. miał do dyspozycji tzw. brygadę remontową zaś w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. (aktualna nazwa (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa w G.) oprócz brygady remontowej także tzw. brygadę eksploatacyjną. Zeznania świadka S. W. potwierdzają wprost, że zakład zatrudniał mistrzów zmianowych. W tym zakresie także zeznania J. B. wskazują, że odwołujący sam osobiście nie mógł przebywać stale i we wszystkich kotłowniach bądź miejscach gdzie usuwano awarie. Mając na uwadze całość materiału dowodowego nie można wnioskować, że odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał bezpośredni nadzór nad pracami przeprowadzanymi w kotłowniach należących do zakładów pracy. Dysponował on bowiem bazą pracowników (mistrzami zmiany, brygadami), którymi w zakresie bezpośrednich prac nadzorczych mógł się posługiwać, zważywszy, że w obu zakładach pracy zakres jego obowiązków był bardzo rozumowany, i jak zastało to wykazane powyżej, obejmował szereg innych czynności kierowniczych, administracyjnych i organizacyjnych.

Wyniki postępowania dowodowego dowodzą ponad wszelką wątpliwość, że odwołujący nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace, których wykonywanie można by zaliczyć do stażu pracy w szczególnych warunkach.

Przewidziane w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach prawo do emerytury w niższym niż określony w art. 27 tej ustawy wieku emerytalnym jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo. Podzielając takie rozumienie instytucji emerytury z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach, należy stwierdzić, że określonymi w poz. 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia czynnościami ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, są wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki.

Należy również przytoczyć pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w tezie wyroku tego Sądu z dnia 4 czerwca 2008 r. (II UK 306/07, OSNP 2009/21-22/290), zgodnie z którym nie jest dopuszczalne uwzględnienie okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowego wymiaru czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika.

Okoliczności takie bez wątpienia występują w odniesieniu do pracowników wykonujących prace na stanowiskach kierowniczych. Samo przyglądanie się pracownikom wykonującym ciężkie prace np. w kotłowniach (abstrahując że nie wypełniały wszystkich wykonywanych przez odwołującego obowiązków pracowniczych) podejmowane w ramach zwierzchniego nadzoru kierowniczego nad prawidłową organizacją pracy i funkcjonowaniem całego działu, nie implikuje wykonywanie pracy w warunkach bezpośrednio zagrażających życiu takiej osoby.

W ocenie Sądu tak przedstawiony zakres obowiązków odwołującego nie mógł stać się podstawą do stwierdzenia, że odwołujący w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Jak już powyżej wskazano za pracę w szczególnych warunkach uznajemy tylko czynności wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.2.1983r., wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy.

Ponieważ jak wspomniano już wyżej prawo do emerytury w obniżonym wieku stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego nie można poprzestać tylko na uprawdopodobnieniu wykonywania pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), lecz musi zostać to udowodnione.

W rozpoznawanej sprawie, wobec w/w zakresu czynności odwołującego, nie można uznać, że czynności odwołującego w okresach spornych należy kwalifikować jako wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy kontrola/dozór, o którym mowa w dziale XIV, poz. 24 ww. wykazu. Odwołujący w trakcie okresu spornego wykonywał zwierzchni nadzór kierowniczy nad prawidłową organizacją pracy i funkcjonowaniem całego działu w zakładach pracy.

Reasumując, wskazać trzeba, że o uprawnieniu do wcześniejszej emerytury decyduje łączne ścisłe spełnienie wszystkich warunków określonych w art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.), a nie przekonanie pracownika, że praca była wykonywana w szczególnym charakterze lub warunkach W sytuacji zatem ustalenia, że E. W. nie legitymuje się okresem pracy w warunkach szczególnych wynoszącym co najmniej 15 lat, nieuprawnionym byłoby przyznanie mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd w oparciu o cytowane przepisy i art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie od zaskarżonej decyzji.

SSO Małgorzata Kuźniacka- Praszczyk

.