Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 września 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił G. T. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ, powołując się na przepis art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego 60 lat dla mężczyzn i 55 lat dla kobiet, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 r.) osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat dla mężczyzn a 20 lat dla kobiet. Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego bądź przekazania środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu za pośrednictwem Zakładu na dochody Budżetu Państwa. Organ rentowy wskazał, że wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 1999 r. osiągnęła krótszy, niż wymagany przez ustawodawcę ogólny staż pracy w ilości 17 lat, 1 miesiąca i 24 dni zamiast wymaganych 20 lat oraz nie osiągnęła 15 lat stażu pracy w szczególnych warunkach. Zakład uwzględnił do ogólnego stażu pracy następujące okresy zatrudnienia:

1) składkowe:

- okres zatrudnienia od 01.09.1979 r. do 25.09.1988 r., od 17.01.1989 r. do 01.10.1989 r., od 09.04.1990 r. do 30.04.1991 r. w Spółdzielni Pracy (...) w Ł.;

- od 21.05. (...). do 12.04.1993 r. – okres zarejestrowania w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoby bezrobotnej z prawem do zasiłku;

- okres zatrudnienia od 08.06.1993 r. do 16.06.1993 r. w FK KU – MI w Ł.;

- okres zatrudnienia od 05.07.1993 r. do 04.09.1993 r. w (...) Spółka z o.o. w Ł.;

- okres zatrudnienia od 01.07.1994 r. do 19.09.1994 r. w PPHU (...);

- okres zatrudnienia od 01.11.1995 r. do 31.12.1998 r. w (...) L. – (...) S.C. w Ł.;

2) okresy nieskładkowe: od 26.09.1988 r. do 16.01.1989 r. i od 02.10.1989 r. do 08.04.1990 r. ( urlop wychowawczy) oraz od 12.09.1994 r. do 16.09.1994 r. (zwolnienie lekarskie). Organ rentowy nie uwzględnił jako pracy w warunkach szczególnych okresów: od 01.09.1979 r. do 25.09.1988 r., od 17.01.1989 r. do 01.10.1989 r. i od 09.04.1990 r. do 30.04.1991 r. z tytułu zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w Ł. na stanowisku formowacza wyrobów szklanych ręcznie, gdyż nie zostało przedłożone świadectwo pracy w szczególnych warunkach. (decyzja k. 26 akt ZUS)

W odwołaniu złożonym w dniu 9 października 2015 r. do Sądu Okręgowego w Łodzi wnioskodawczyni uznała powyższą decyzję za krzywdzącą i wniosła o przyznanie prawa do świadczenia emerytalnego. Ubezpieczona podniosła, że ZUS bezpodstawnie odmówił jej uwzględnienia do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu praktyk szkolnych, które miały miejsce w Spółdzielni Pracy (...) w Ł.. (odwołanie k. 2)

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie wywodząc jak w zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie - k. 3 – 3 verte)

Na terminie rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku w dniu 18 maja 2016 r. wnioskodawczyni poparła odwołanie i przyznała, że do dnia 1 stycznia 1999 r. nie legitymuje się stażem pracy wynoszącym 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Ubezpieczona przyznała też, że wszystkie możliwe okresy zostały jej zaliczone do ogólnego stażu w tym okres urlopu macierzyńskiego oraz okresy niezdolności do pracy. Wnioskodawczyni przyznała też, że w latach 1991 – 2004 nie pracowała w warunkach szczególnych, lecz jako wytwórca artystyczny. Wnioskodawczyni wniosła o zaliczenie do ogólnego stażu okresu zatrudnienia w PPHU (...) od 2004 r.

Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i przyznał, że nie kwestionuje, że prace formowacza szkła ręcznie są wyszczególnione w wykazie A stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.). (protokół rozprawy z dnia 18.05.2016 r. oświadczenie wnioskodawczyni 00:01:41, oświadczenie pełnomocnika ZUS 00:09:06)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

G. T. urodziła się w dniu (...) (okoliczność bezsporna)

W okresie od dnia 02.09.1976 r. do 27.06.1979 r. wnioskodawczyni pobierała naukę w (...) Szkole Zawodowej (...) w zawodzie produkcja szkła i wyrobów szklanych . (świadectwo ukończenia (...) załączone do as)

W okresie od 01.09.1979 r. do 30.04.1991 r. wnioskodawczyni była zatrudniona na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielni Pracy (...) w Ł. jako formowacz wyrobów szklanych ręcznie . W okresach od 26.09.1988 r. do 16.01.1989 i od 2.10.1989 r. do 08.04.1990 r. ubezpieczona korzystała z urlopu wychowawczego . (bezsporne a nadto, świadectwo pracy załączone do emerytalnych k. 12)

W okresie od 21.05.1991 r. do 12.04.1993 r. wnioskodawczyni była zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna z prawem do zasiłku. (bezsporne, a nadto zaświadczenie k. 5 akt kapitałowych ZUS)

W okresie od 08.06.1993 r. do 16.06.1993 r. G. T. była zatrudniona na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w FK KU – MI w Ł.. (bezsporne, a nadto zaświadczenie k. 7 akt kapitałowych ZUS)

Wnioskodawczyni w okresie od 05.07.1993 r. do 04.09.1993 r. świadczyła pracę na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Spółka z o.o. w Ł.. (bezsporne, a nadto zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp. 7 k. 17 akt kapitałowych ZUS)

Następnie w okresie od 01.11.1995 r. do 31.01.2002 r. ubezpieczona była zatrudniona na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) L. – (...) S.C. w Ł.. (bezsporne, a nadto zaświadczenie k. 13 akt kapitałowych ZUS)

W okresie od 12.09.1994 r. do 16.09.1994 r. ubezpieczona była niezdolna do pracy.

W okresach od 01.07.1994 r. do 19.09.1994 r., od 02.03.2004 r. do 31.03.2005 r. i od 01.04.2005 r. do 30.06.2011 r. wnioskodawczyni świadczyła pracę na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w PPHU (...) w Ł. . ( bezsporne, a nadto świadectwa pracy załączone do as, zaświadczenie k. 9 akt kapitałowych ZUS)

Następnie w okresie od 2.11.1995 r. do 31.01.2002 r. ubezpieczona świadczyła pracę na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) L. – J.- K.” S.C. w Ł. jako wytwórca wyrobów artystycznych. (bezsporne a nadto, świadectwo pracy załączone do as)

Wnioskodawczyni do dnia 1.01.1999 r. posiada łącznie 17 lat, 1 miesiąc i 24 dni okresów składkowych i nieskładkowych. (okoliczność bezsporna, a nadto karta przebiegu zatrudnienia k. 25 akt ZUS)

Ubezpieczona nie przystąpiła do Otwartego Funduszu Emerytalnego. (okoliczność bezsporna)

W dniu 7 września 2015 r. ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie prawa do emerytury. (wniosek k. 1 – 8 akt ZUS)

Decyzją z dnia 28 września 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił G. T. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 1999 r. osiągnęła krótszy, niż wymagany przez ustawodawcę ogólny staż pracy w ilości 17 lat, 1 miesiąca i 24 dni zamiast wymaganych 20 lat oraz nie osiągnęła 15 lat stażu pracy w szczególnych warunkach. Zakład uwzględnił do ogólnego stażu pracy następujące okresy zatrudnienia:

1) składkowe:

- okres zatrudnienia od 01.09.1979 r. do 25.09.1988 r., od 17.01.1989 r. do 01.10.1989 r., od 09.04.1990 r. do 30.04.1991 r. w Spółdzielni Pracy (...) w Ł.;

- od 21.05. (...). do 12.04.1993 r. – okres zarejestrowania w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoby bezrobotnej z prawem do zasiłku;

- okres zatrudnienia od 08.06.1993 r. do 16.06.1993 r. w FK KU – MI w Ł.;

- okres zatrudnienia od 05.07.1993 r. do 04.09.1993 r. w (...) Spółka z o.o. w Ł.;

- okres zatrudnienia od 01.07.1994 r. do 19.09.1994 r. w PPHU (...);

- okres zatrudnienia od 01.11.1995 r. do 31.12.1998 r. w (...) L. – (...) S.C. w Ł.;

2) okresy nieskładkowe: od 26.09.1988 r. do 16.01.1989 r. i od 02.10.1989 r. do 08.04.1990 r. ( urlop wychowawczy) oraz od 12.09.1994 r. do 16.09.1994 r. (zwolnienie lekarskie). Organ rentowy nie uwzględnił jako pracy w warunkach szczególnych okresów: od 01.09.1979 r. do 25.09.1988 r., od 17.01.1989 r. do 01.10.1989 r. i od 09.04.1990 r. do 30.04.1991 r. z tytułu zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w Ł. na stanowisku formowacza wyrobów szklanych ręcznie, gdyż nie zostało przedłożone świadectwo pracy w szczególnych warunkach. (decyzja k. 26 akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w załączonych do akt sprawy aktach ZUS, w tym świadectwa pracy, zaświadczenia o przebiegu ubezpieczenia oraz zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp. 7. Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie budzi wątpliwości, pozwalając tym samym na wydanie rozstrzygnięcia

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawczyni G. T. nie jest zasadne, co skutkuje jego oddaleniem.

Zgodnie z treścią art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. 20 lat dla kobiet.

Zgodnie z ust. 2 powołanego artykułu emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa .

Jak wynika z cytowanych przepisów datą istotną dla oceny uprawnień wnioskodawczyni jest w przypadku art. 184 ustawy emerytalnej, data 1 stycznia 1999 roku (art. 196 ustawy). Wnioskodawczyni musiałaby zatem spełnić wskazane w przepisie art. 184 ustawy emerytalnej, wymogi stażowe w dniu 1 stycznia 1999 roku, aby uzyskać emeryturę na jego podstawie, po osiągnięciu wieku emerytalnego.

Na mocy § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

3) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Prawo do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS nabywa ubezpieczony, który na dzień wejścia ustawy w życie (01.01.1999 r.) spełnił określone w niej wymogi stażowe, a po tej dacie osiągnął wymagany wiek, niezależnie od tego, czy w chwili osiągnięcia tego wieku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub był pracownikiem wykonującym inną pracę, czy też pozostawał w zatrudnieniu na innej podstawie niż stosunek pracy bądź nie pozostawał w jakimkolwiek zatrudnieniu.( tak wyrok SN z dnia 6.12.2007 r. I UK 132/07, opubl. LEX nr 621798, vide także w szczególności wyrok SA w Łodzi z dnia 9.01.2013 r., III AUa 781/12, opubl. LEX nr 1246769, wyrok SA w Katowicach z dnia 18.12.2012 r., III AUa 1489/12, opubl. LEX nr 1282575, wyrok SA w Krakowie z dnia 13.09.2012 r., III AUa 386/12, opubl. LEX nr 1223249, wyrok SA w Katowicach z dnia 30.11.2010 r., III AUa 930/10, opubl. LEX nr 1120340)

Przekładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawczyni ma udokumentowane jedynie 17 lat, 1 miesiąc i 24 dni, co jest bezsporne.

Na gruncie przywołanych przepisów podkreślić należy jednak, że do przyznania emerytury konieczne jest, aby wszystkie wskazane w cytowanych przepisach przesłanki zostały spełnione łącznie. Wnioskodawczyni musi zatem wykazać, nie tylko, że spełniła warunki stażowe w postaci wymaganego 15‑letniego stażu pracy w warunkach szczególnych, ale także 20-letniego stażu ogólnego na dzień 1 stycznia 1999 roku oraz również mieć ukończone 55 lat. Bez kumulatywnego spełnienia powyższych warunków prawo do emerytury w oparciu o art. 184 powołanej ustawy, nie przysługuje.

Zauważyć należy, że warunki nabycia prawa do emerytury określone w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych muszą być spełnione łącznie w chwili orzekania przez organ rentowy o prawie ubezpieczonego do tego świadczenia. (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 7 czerwca 2006 roku, I UK 134/05). Dlatego też Sąd ocenia prawidłowość decyzji na dzień jej wydania.

W myśl art. 27 pkt. 1 cytowanej ustawy wymagane okresy składkowe i nieskładkowe wynoszą co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 27a.

Na dzień 1 stycznia 1999 r. G. T. ma udokumentowane jedynie 17 lat, 1 miesiąc i 24 dni okresów składkowych i nieskładkowych i jednocześnie podkreśla, że nie ma możliwości wykazania wyższego stażu ogólnego do tej daty.

W przedmiotowym postępowaniu zaś wnioskodawczyni wniosła o zaliczenie do ogólnego stażu pracy okresu zatrudnienia w PPHU (...) od 2004 r. Jak już wyżej wskazano, w świetle obowiązujących przepisów oraz judykatury nie budzi wątpliwości, że nie jest dopuszczalne uwzględnienie do ogólnego stażu pracy okresów zatrudnienia po dacie 1.01.1999 r. (wejście w życie ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Podkreślić zaś należy, że przepisy przewidujące prawo do emerytur z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze są przepisami szczególnymi, ich wykładnia rozszerzająca jest niedopuszczalna, podlegają one wykładni ścisłej. (vide wyrok SA w Katowicach z dnia 16.09.2015 r., III AUa 1880/14, LEX nr 1814772)

W świetle wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2005 r., I UK 104/05, opubl. w (...) z (...), który Sąd Okręgowy w pełni podziela, „przepisy prawa ubezpieczenia społecznego mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Tworzą system prawa ścisłego, zamkniętego. Nie mogą być interpretowane rozszerzająco, zwłaszcza przy zastosowaniu wykładni aksjologicznej.“

Z uwagi na powyższe nie są dopuszczalne żadne odstępstwa od treści przepisów cytowanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zatem uznać należy, że G. T. nie spełniła jednego z wymaganych przez ustawodawcę warunków do uzyskania prawa do emerytury określonych na mocy art. 184 ustawy emerytalnej – to jest nie legitymuje się ogólnym stażem pracy w ilości 20 lat. Jej ogólny staż pracy wynosi tylko 17 lat, 1 miesiąc i 24 dni.

W tej sytuacji bez znaczenia pozostaje okoliczność, że w okresie od 01.09.1979 r. do 30.04.1991 r. wnioskodawczyni świadczyła pracę jako formowacz wyrobów szklanych ręcznie określoną w Wykazie A, dziale XIV poz. 20 stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz.43 z późn zm) szczególnie, że jednocześnie brak jest z kolei podstaw do uwzględnienia do prac w szczególnych warunkach okresu nauki w (...) Szkoły Zawodowej od 02.09.1976 r. do 27.06.1979 r.

Przede wszystkim brak jest umowy o naukę zawodu oraz świadectwa pracy z przedmiotowego okresu.

Nadto Sąd podziela pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2009 roku, sygn. akt II UK 334/08, opubl. OSNP 2010/23 – 24/294, zgodnie, z którym młodociany, odbywający naukę zawodu w ramach umowy zawartej z zakładem pracy na podstawie przepisów ustawy z dnia 2 lipca 1958 roku o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz.U. Nr 45, poz. 226 ze zm.), posiadał status pracownika w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym oraz ubezpieczeniu społecznym.

Okres nauki zawodu połączonej z obowiązkiem dokształcania się w zasadniczej szkole zawodowej nie stanowił okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej na zasadach określonych w § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr. 8, poz. 43 ze zm.).

Dla spełnienia wymagania wykonywania pracy w szczególnych warunkach istotne jest to, czy taka praca była przez pracownika faktycznie wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przewidzianym dla stanowiska, na którym takie warunki występowały.

W tym stanie rzeczy uznać należy w okresie od 02.09.1976 r. do 27.06.1979 r. wnioskodawczyni posiadała status ucznia Szkoły Zasadniczej Zawodowej i z uwagi na obowiązek dokształcania się, nie mogła wykonywać i faktycznie nie wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach, to jest o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, z którą łączyło się wykonywanie zatrudnienia na stanowisku pracy do wykonywania której była przyuczania. Oprócz zajęć praktycznych ubezpieczona odbywała bowiem również zajęcia teoretyczne w warunkach szkolnych.

Z uwagi na powyższe także staż pracy w szczególnych warunkach wnioskodawczyni nie wyniesie wymaganych 15 lat bo tylko 10 lat, 9 miesięcy i 29 dni.

Zgodnie z treścią art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

A zatem oczywistym jest, że skarżąca nie mogła nabyć uprawnień do emerytury, z uwagi na brak zarówno ogólnego stażu pracy jak i stażu pracy w warunkach szczególnych. Niespełnienie bowiem chociażby jednego z warunków wymaganych w art. 184 ustawy, czyni odwołanie wnioskodawczyni bezzasadnym.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie, art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie jako niezasadne.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawczyni.