Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

J. K. oskarżony został o to, że w dniu 1 lutego 2015 r. w R. na ul. (...), będąc wcześniej prawomocnie skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w Raciborzu o sygn. akt II K 969/09 za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości oraz wyrokiem Sądu Rejonowego w Raciborzu o sygn. akt II K 557/13 za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, w okresie obowiązywania orzeczonego tym wyrokiem dwuletniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, znajdując się w stanie nietrzeźwości (1,14 mg/l oraz w kolejnych badaniach 1,07 mg/l i 1,06 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu) prowadził pojazd mechaniczny marki V. (...) o nr rej. (...) w ruchu lądowym, tj. o czyn z art.178a§4 k.k.

Wyrokiem z dnia 17 grudnia 2015 r., wydanym w sprawie II K 95/15, Sąd Rejonowy w Raciborzu uznał oskarżonego J. K. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, wyczerpującego znamiona przestępstwa z art.178a§4 k.k. i za to na podstawie art.178a§4 k.k. skazał go na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności (punkt 1 wyroku).

Na podstawie art.69§1 i 2 k.k. i art.70§1 pkt 1 k.k. według stanu prawnego sprzed 1.07.2015 r. warunkowo zawiesił wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności, ustalając okres próby na 2 lata (punkt 2 wyroku).

Na podstawie art.71§1 k.k. orzekł wobec oskarżonego karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 20 złotych (punkt 3 wyroku).

Na podstawie art.42§2 k.k. według stanu prawnego sprzed 18.05.2015 r. Sąd orzekł wobec oskarżonego tytułem środka karnego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 4 lat oraz zobowiązał oskarżonego do zwrotu posiadanego prawa jazdy do właściwego miejscowo starostwa powiatowego w terminie 7 dni od uprawomocnienia się orzeczenia (punkt 4 wyroku).

Na podstawie art.49§2 k.k. według stanu prawnego sprzed 18 maja 2015 r. orzekł świadczenie pieniężne w kwocie 500 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej (punkt 5 wyroku).

Na podstawie art.627 k.p.k. zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w postaci wydatków w wysokości 70 złotych i obciąża go opłatą w kwocie 220 złotych.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł Prokurator, zaskarżając zapadłe orzeczenie w części dotyczącej kary na niekorzyść oskarżonego. Na podstawie art.438 pkt 1 i 4 k.p.k. zarzucił skarżonemu wyrokowi:

1.  obrazę prawa materialnego, a to art.69§4 k.k. poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy przepis ten stanowi dodatkową przesłankę zastosowania dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania kary w przypadku uznania osoby za winną popełnienia przestępstwa z art.178a§4 k.k.,

2.  rażąco niesłuszne zastosowanie środka probacyjnego w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności na okres próby wynoszący 2 lata, którego orzeczenie jest nieadekwatne do postawy sprawcy, jego właściwości i

warunków osobistych, dotychczasowego sposobu życia oraz zachowania się po popełnieniu przestępstwa.

Podnosząc powyższe zarzuty, oskarżyciel publiczny wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie punktów 2 i 3 wyroku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja Prokuratora zasługiwała na uwzględnienie, a jej wniesienie doprowadziło do zmiany zaskarżonego wyroku.

Niewątpliwie uchybieniem Sądu I instancji było pominięcie art.69§4 k.k. w podstawie prawnej orzeczenia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary, jakkolwiek wobec uwzględnienia drugiego z postawionych zarzutów – kwestionującego już samą zasadność zastosowania wobec oskarżonego instytucji probacji – zarzut obrazy prawa materialnego stał się w istocie bezprzedmiotowy. Sięgnięcie przez Sąd Rejonowy po dobrodziejstwo warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności było w okolicznościach sprawy niezasadne i sprawiło, że rozstrzygnięcie o karze zawarte w zaskarżonym wyroku należy oceniać jako rażąco łagodne. W każdym przypadku wymogiem skorzystania z instytucji określonej w art.69§1 k.k. jest stwierdzenie – przede wszystkim w oparciu o analizę postawy sprawcy, jego właściwości i warunków osobistych, dotychczasowego sposobu życia i zachowania się po popełnieniu przestępstwa (art.69§2 k.k.) – że warunkowe zawieszenie wykonania kary jest wystarczające dla osiągnięcia względem sprawcy celów kary, w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. W odniesieniu do sprawcy występku z art.178a§4 k.k. ustawodawca formułuje dodatkowe obwarowanie, przewidując, że sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach (art.69§4 k.k.). Istnienia takich nadzwyczajnych okoliczności – jak trafnie zauważa skarżący -nie sposób dopatrzyć się w rozpoznawanej sprawie, co więcej, nie podaje ich także Sąd I instancji w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku. Sąd Rejonowy nie wskazał, na czym ma opierać się ma pozytywna prognoza kryminologiczna wobec oskarżonego, ograniczając się do – nie popartego argumentacją – stwierdzenia, że „w stosunku do oskarżonego J. K. możliwe jest zastosowanie instytucji warunkowego zawieszenia kary”. Oskarżony tymczasem działał z dużym natężeniem złej woli, bez jakichkolwiek dających się usprawiedliwić, czy choćby zrozumieć powodów. W dacie zdarzenia siadł za kierownicę samochodu po to, by dojechać do baru, a następnie – bezpośrednio po wypiciu znacznej ilości alkoholu - postanowił w ten sam sposób pokonać drogę powrotną. Co więcej, usiłując uniknąć kontroli drogowej, oskarżony podjął ucieczkę z miejsca zatrzymania, czym zmusił funkcjonariuszy Policji do pościgu. Zawartość alkoholu w wydychanym przez niego powietrzu wielokrotnie przekraczała wartość progową, decydującą o przyjęciu stanu nietrzeźwości (definicja legalna z art.115§16 k.k.). Wreszcie, przypomnieć należy, iż w dacie obecnie przypisanego czynu J. K. był już karany za przestępstwa identycznego rodzaju i pozostawał w okresie próby związanym z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności, orzeczonej w sprawie II K 557/13 Sądu Rejonowego w Raciborzu za występek z art.178a§4 k.k. Świadczy to o tym, że oskarżony jest sprawcą niepoprawnym, lekceważącym porządek prawny i nie wyciągającym pożądanych wniosków z uprzednich skazań. Trudno doszukać się po stronie oskarżonego przejawów rzeczywistej refleksji nad dotychczasowym postępowaniem. Nie można przeceniać przyznania się przez oskarżonego do zarzucanego czynu, zważywszy, że został zatrzymany w istocie na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa i nie był w stanie podważyć jednoznacznych wyników pomiaru zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu. Na leczenie z powodu zależności alkoholowej J. K. zgłosił się – co dostrzegł również skarżący - dopiero w dniu 21 września 2015 r., a zatem po upływie wielu miesięcy od daty przypisanego czynu. Było to

zarazem już po dacie pierwszej wyznaczonej rozprawy, która odroczona została na wniosek oskarżonego. W przytoczonych wyżej okolicznościach bezwzględna kara pozbawienia wolności jest niezbędna, by osiągnąć cele zapobiegawcze i wychowawcze wobec oskarżonego, a w odbiorze społecznym dać wyraz temu, że przypadki lekceważenia norm prawnych spotykają się z odpowiednią reakcją wymiaru sprawiedliwości. W przypadku oskarżonego kara wolnościowa nie byłaby w stanie spełnić celów stawianych przed wymiarem kary (art.58§1 k.k.). Co się z kolei tyczy – podnoszonego przez obrońcę w toku rozprawy odwoławczej – faktu sprawowania przez J. K. opieki nad chorą matką, to należy zauważyć, że okoliczność ta w przypadku jej wykazania może stanowić co najwyżej przesłankę ubiegania się o odroczenie wykonania kary.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchylił rozstrzygnięcia zawarte w punktach 2 i 3 o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności oraz o kumulatywnej karze grzywny, ta ostatnia bowiem związana była immanentnie z orzeczeniem o warunkowym zawieszeniu kary pozbawienia wolności.

W toku kontroli instancyjnej dostrzeżono nadto z urzędu konieczność korekty zaskarżonego wyroku także w punktach 1, 4 i 5. Po pierwsze, nie mógł ostać się w dotychczasowej postaci opis czynu, w którym przyjęto, że oskarżony dopuścił się wskazanego tam zachowania, będąc wcześniej prawomocnie skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Raciborzu w sprawie o sygn. akt II K 969/09 za przestępstwo z art.178a§1 k.k. Wymienionym wyrokiem orzeczono wobec J. K. samoistną karę grzywny, która została wykonana w dniu 30 kwietnia 2010 r. (k.16). Na datę wyrokowania przez Sąd I instancji w obecnie rozpoznawanej sprawie, skazanie to uległo już zatarciu i zostało usunięte z kartoteki Krajowego Rejestru Karnego (k.41). Jak podnosi się w orzecznictwie, „fakt zatarcia z mocy prawa wcześniejszego prawomocnego skazania za przestępstwo określone w art.178a§1 k.k. lub wymienione w art.178a§4 k.k., zaistniały w dacie wyrokowania co do popełnienia czynu określonego w art.178a§1 k.k., uniemożliwia przyjęcie odpowiedzialności sprawcy na podstawie art.178a§4 k.k. także wtedy, gdy do popełnienia tego czynu doszło przed upływem okresu niezbędnego do zatarcia wcześniejszego skazania” (wyrok SN z 4 grudnia 2014 r., III KK 381/14). W rezultacie, wypełnienie przez oskarżonego swoim działaniem znamion kwalifikujących z art.178a§4 k.k. należało wiązać wyłącznie z faktem jego uprzedniego skazania wyrokiem Sądu Rejonowego w Raciborzu z dnia 30 lipca 2013 r. w sprawie II K 557/13 i wynikającym z tego wyroku okresem obowiązywania środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Po drugie, nieprawidłowym było zobowiązanie oskarżonego do zwrotu posiadanego prawa jazdy do właściwego miejscowo starostwa powiatowego. Pomijając fakt, że Sąd I instancji nie podał podstawy takiego rozstrzygnięcia (zob. art.42§3 k.k.), należy zwrócić uwagę, że J. K. nie jest w posiadaniu dokumentu prawa jazdy, dokument ten bowiem został mu bowiem zatrzymany w związku z popełnieniem wcześniejszego przestępstwa z art.178a§4 k.k., objętego wyrokiem skazującym Sądu Rejonowego w Raciborzu w sprawie II K 557/13 i znajduje się już w Starostwie Powiatowym w R. (k.68). Wreszcie, zdaniem Sądu odwoławczego, nieprecyzyjnie sformułowane zostało w zaskarżonym wyroku rozstrzygnięcie o świadczeniu pieniężnym, Sąd I instancji nie wskazał bowiem, że świadczenie na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej orzekane jest od oskarżonego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok także w ten sposób, że wyeliminował z opisu przypisanego czynu sformułowanie „będąc wcześniej prawomocnie skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w Raciborzu o sygn. akt II K 969/09 za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości”, wyeliminował z rozstrzygnięcia zawartego w pkt 4 zobowiązanie oskarżonego do zwrotu prawa jazdy właściwemu starostwu powiatowemu oraz sprecyzował w pkt 5, iż świadczenie pieniężne orzekane jest tytułem środka karnego od oskarżonego.

W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

Nie stwierdzając przesłanek z art.624§1 k.p.k., zasądzono od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa opłatę za obie instancje i obciążono go wydatkami postępowania odwoławczego (art.635 k.p.k., art.10 ustawy z 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych).