Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: Urszula Kalinowska

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2016 r. w Warszawie

sprawy H. L. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę

na skutek odwołania H. L. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 5 listopada 2015 r. znak: (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

W dniu 4 grudnia 2015r. H. L. (1) złożył za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odwołanie od decyzji z dnia 5 listopada 2015r., znak: I/(...), odmawiającej przyznania prawa do wcześniejszej emerytury.

W uzasadnieniu odwołania H. L. (1) w pierwszej kolejności wskazał, że organ rentowy nie uwzględnił jego pracy w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez siostrę S. W. oraz szwagra T. W. w latach 1971-1974. Odwołujący zaznaczył, że przez 20 lat swojego dzieciństwa, w latach 1965 - 1985 był zameldowany w gospodarstwie rolnym siostry jako domownik i uzyskał w 1997r. zaświadczenie z Urzędu Gminy w D., jednakże Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił uwzględnienia tego dokumentu uznając go za nieważny. Konsekwencją powyższego była konieczność wyjazdu do D. wraz ze świadkami w celu uzyskania nowego zaświadczenia. Po jego uzyskaniu i przedłożeniu do Zakładu w dniu 28 września 2015r. odwołujący został zobowiązany do dostarczenia aktu małżeństwa siostry, o co wcześniej go nie proszono. To zobowiązanie wywołało skutek w postaci konieczności ponownego załatwiania spraw, a jego siostra oraz
jej małżonek to osoby starsze, mające trudności z poruszaniem się. Odwołujący wyraził swoje niezadowolenie ze sposobu załatwienia sprawy przez organ rentowy wskazując,
że Zakładowi brakuje woli uwzględnienia pracy w gospodarstwie mimo przedstawienia zaświadczenia z Urzędu Gminy, kserokopii dowodu osobistego i strony z zameldowaniem.

Odwołujący podniósł również okoliczność, że w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu w Spółdzielni Usług Rolniczych widnieje informacja, że za lata 1976-1977 brak kwot zarobkowych w archiwum, wobec czego przypuszcza, iż z tego okresu nie miał uwzględnionych prawie półtorarocznych zarobków. Odwołujący zaznaczył, że do dzisiaj pamięta pierwsze trzy wypłaty w wysokości odpowiednio 20.100 zł, 20.400 zł
i 20.600 zł, a ponadto, że posiada wszystkie angaże z całego zatrudnienia. Wskazał także,
że nie rozumie zapisu widniejącego w końcowej części wydruku przedstawionego przez ZUS Oddział w L. z dnia 1 czerwca 1998r. o treści (...). (...). (...). (...). (...)) – 0.00”.

Odwołujący wyraził nadzieję, że Sąd Pracy przychyli się do jego odwołania w sprawie pracy w szczególnych warunkach w Spółdzielni Usług Rolniczych, gdzie był kierowcą ciągnika rolniczego, ciągnika gąsienicowego i kombajnistą. Jednocześnie wskazał,
że w Przedsiębiorstwie (...) był operatorem mechanicznego sprzętu przeładunkowego w Oddziale Przeładunkowym i kierowcą ciągnika w Oddziale Transportu. Zaznaczył również, że gdyby doliczyć mu pracę w gospodarstwie rolnym w wymiarze 3 lat, to łączny okres składkowy i nieskładkowy – przy uwzględnieniu wyliczenia organu rentowego – wynosiłby 24 lata, 7 miesięcy i 22 dni, w tym 17 lat, 1 miesiąc i 24 dni pracy w szczególnych warunkach. W tej sytuacji, zdaniem odwołującego, brakujące 4 miesiące i 8 dni można byłoby uznać do 25 lat.

Dodatkowo odwołujący podkreślił, że praca w Spółdzielni Usług Rolniczych w D. w latach 1974 – 1984 nie trwała tylko 8 godzin, gdyż bardzo często była to praca
w nadgodzinach w związku z pracami przy żniwach w okresie letnim (trwała od 16 do 18 godzin) lub przy odśnieżaniu w okresie zimowym. Zaznaczył także, że obecnie ponosi skutki ciężkiej pracy, gdyż ma zrujnowany kręgosłup, pozrywane ręce, uszkodzone barki, cukrzycę, jest po wymianie zastawki aortalnej, ma uszkodzone obydwa kolana, a ponadto czeka w kolejce na endoprotezę lewego kolana. Jest nadto osobą praktycznie bezdomną, gdyż od półtora roku mieszka w starym baraku i korzysta z pomocy opieki społecznej (odwołanie z 04.12.2015r., k. 2-3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania H. L. (1) od decyzji z dnia 5 listopada 2015r. na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., a w przypadku rozszerzenia odwołania na decyzję z dnia 4 stycznia 2016r.,
znak: ENS/15/(...), na podstawie art. 477 ¹³ k.p.c. wnioskował o umorzenie postępowania w takim zakresie, w jakim decyzja z dnia 5 listopada 2015r. została zmieniona decyzją z dnia 4 stycznia 2016r.

Uzasadniając swe stanowisko organ rentowy wskazał, że H. L. (1)
na dzień 1 stycznia 1999r. nie udokumentował dwudziestopięcioletniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz piętnastoletniego okresu pracy w szczególnych warunkach, w związku z czym nie spełnił przesłanek do uzyskania wcześniejszej emerytury, przewidzianych w art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015r., poz. 748) oraz
w § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983r., Nr 8, poz. 43 ze zm.). Na podstawie przedłożonych dokumentów organ rentowy uznał za udowodniony ogólny staż ubezpieczonego wynoszący 21 lat, 7 miesięcy
i 22 dni oraz staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 3 lat i 11 miesięcy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ponadto, że w związku z wpływem odwołania od skarżonej decyzji, po ponownym przeanalizowaniu akt rentowych doliczono do ogólnego stażu pracy H. L. (1) okres pracy w gospodarstwie rolnym siostry od 27 października 1971r. do 27 października 1974r. Po doliczeniu tego okresu staż ogólny wyniósł 24 lata, 7 miesięcy i 24 dni. Jednocześnie wobec niewykazania w dalszym ciągu dodatkowych okresów pracy w szczególnych warunkach organ rentowy wydał w dniu 4 stycznia 2016r. kolejną decyzję, w której ponownie odmówił przyznania prawa do wcześniejszej emerytury (odpowiedź na odwołanie z dnia 8 stycznia 2016r., k. 4 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

H. L. (1), urodzony w dniu (...), w okresie od 14 grudnia 1965r. do 4 lipca 1985r. był zameldowany na pobyt stały w gospodarstwie rolnym należącym do jego siostry S. W. oraz jej męża T. W., położonym
w D. przy ul. (...). W okresie od 27 października 1971r.
do 27 października 1974r. ubezpieczony stale wykonywał w tym gospodarstwie pracę jako domownik. Pomagał przy wykonywaniu następujących czynności: dojeniu krów, podawaniu paszy zwierzętom, wyrzucaniu obornika, karmieniu trzody chlewnej i koni, jak również przy czynnościach związanych z uprawą roli, takich jak: orka, kultywatorowanie, bronowanie, zasiew i zbiór zboża oraz zwózka do gospodarstwa, młócenie, koszenie traw, zgrabianie i zwożenie siana (ksero dowodu osobistego H. L. (1) – nieoznaczona karta akt rentowych tom I, oświadczenie wnioskodawcy w sprawie zatrudnienia w gospodarstwie rolnym, k. 13 a.r. tom III, pisemne zeznania świadków S. D. z 23.07.2015r. i K. M. z 23.07.2015r., k. 15 i 17 a.r. tom III).

W okresie od 1 czerwca 1984r. do 30 kwietnia 1988r. ubezpieczony był zatrudniony
w Przedsiębiorstwie (...) Lasy Państwowe – Nadleśnictwo S. (świadectwo pracy NK.123.16.2015EK, k. 37 a.r. tom III, świadectwo pracy z 28.04.1988r. – nieoznaczone karty akt rentowych tom I). Następie w okresie od 5 maja 1988r. do 31 grudnia 1993r. pracował
w Przedsiębiorstwie (...) w D. na stanowiskach operatora mechanicznego sprzętu przeładunkowego oraz kierowcy ciągnika, w pełnym wymiarze czasu pracy (świadectwo pracy (...) z 31.12.1993r. – nieoznaczona karta akt rentowych tom I).

H. L. (1) był zarejestrowany jako osoba bezrobotna w Rejonowym Urzędzie Pracy w K. Filia w D. w okresach: od 4 stycznia 1994r. do 3 stycznia 1995r. oraz od 15 grudnia 1995r. do 14 grudnia 1996r. W tych też okresach pobierał zasiłek z tytułu pozostawania bez pracy (zaświadczenia z RUP w K. Filia w D. z 26.08.1997r. – nieoznaczone karty akt rentowych tom I).

W okresie od 14 czerwca 1995r. do 13 grudnia 1995r. ubezpieczony był zatrudniony
w Zakładzie Użyteczności Publicznej w D. na stanowisku pracownik niewykwalifikowany wykonujący roboty publiczne (świadectwa pracy ZUP w D. z 17.09.1997r. – nieoznaczone karty akt rentowych tom I).

W okresie od 29 grudnia 1987r. do 27 maja 1996r. H. L. (1) mieszkał
ze swoim ojcem J. L. (1) w jego domu położonym w D. przy ul. (...). J. L. (2) miał wówczas ponad 70 lat i nie mógł zamieszkiwać sam, gdyż cierpiał na zaniki pamięci i zdarzało się, że nie pamiętał drogi powrotnej do domu i błądził po okolicy. W tym okresie H. L. (1) sprawował opiekę nad ojcem, przygotowywał i podawał posiłki, sprzątał i ogrzewał mieszkanie, wykonywał pranie itp. (poświadczenia o adresach i okresach zameldowania J. L. (2) i H. L. (2) z 04.02.2016r., oświadczenie wnioskodawcy H. L. (2) z 08.02.2016r., pisemne zeznania świadków W. K. z 05.02.2016r. i M. C. z 09.02.2016r. przedłożone do akt rentowych – nieoznaczone karty akt rentowych, zeznania H. L. (1) – nagranie rozprawy z dnia 4 kwietnia 2016r., minuty 00:05:19-00:11:00, płyta CD, k. 43 a.s.).

J. L. (2) w okresie, gdy ubezpieczony sprawował nad nim opiekę, pobierał emeryturę rolniczą. Nie chciał chodzić do lekarzy. Nie miał orzeczonej niezdolności do pracy, niezdolności do samodzielnej egzystencji, jak również grupy inwalidzkiej i niepełnosprawności w stopniu znacznym (zeznania H. L. (1) – nagranie rozprawy z dnia 4 kwietnia 2016r., minuty 00:05:19-00:11:00, płyta CD, k. 43 a.s.).

J. L. (2) zaginął w dniu 27 maja 1996r. Po okresie około 2 miesięcy odnaleziono jego ciało (zeznania H. L. (1) – nagranie rozprawy z dnia 4 kwietnia 2016r., minuty 00:05:19-00:11:00, płyta CD, k. 43 a.s.).

H. L. (1) w dniu 29 września 2015r. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o emeryturę. Do wniosku dołączył kwestionariusz informacyjny dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych wraz z załącznikami (wniosek odwołującego o emeryturę z 29.09.2015r. wraz z załącznikami, k. 1-47 a.r. tom III).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 5 listopada 2015r. decyzję znak: I/(...), w której odmówił przyznania prawa do wcześniejszej emerytury ze względu na niewykazanie 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz nieudowodnienie wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.
W ocenie organu rentowego ubezpieczony udokumentował okres składkowy
i nieskładkowy wynoszący 21 lat, 7 miesięcy i 22 dni oraz staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 3 lat i 11 miesięcy (decyzja ZUS z 05.11.2015r., k. 59 a.r. tom III).

Od powyższej decyzji H. L. (1) złożył odwołanie (odwołanie z 04.12.2015r., k. 2-3 a.s.).

Wobec treści odwołania H. L. (1) Zakład Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W. ponownie dokonał przeliczenia okresu składkowego
i nieskładkowego ubezpieczonego i uwzględnił do ogólnego stażu okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym jego siostry od dnia 27 października 1971r. do 27 października 1974r. W wyniku tego łączny okres składkowy i nieskładkowy wyniósł 24 lata,
7 miesięcy i 22 dni. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że ubezpieczony w dalszym ciągu nie spełnia przesłanek uprawniających go do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach ze względu na niewykazanie 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz nieudowodnienie wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W związku z tym w dniu 4 stycznia 2016r. została ponownie wydana decyzja odmawiająca przyznania ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury (decyzja ZUS z 04.01.2016r., k. 65 a.r. tom III).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie, w skład którego wchodziły przede wszystkim dowody
z dokumentów, jak również dowód z przesłuchania ubezpieczonego H. L. (1).

Dowody z dokumentów obejmowały w szczególności dokumentację załączoną
do akt organu rentowego, tj. świadectwa pracy, zaświadczenia od pracodawców oraz inne dokumenty świadczące o historii zatrudnienia ubezpieczonego. Mając na uwadze przedmiot sporu Sąd w szczególności wziął pod uwagę dokumentację zawierającą informacje dotyczące wykonywania przez ubezpieczonego pracy w gospodarstwie rolnym jego siostry, jak również pisemne zeznania świadków dołączone do wniosku ubezpieczonego o wcześniejszą emeryturę na okoliczność powyższą oraz dodatkowo celem potwierdzenia sprawowania opieki nad ojcem. Dowody te, jako niekwestionowane przez organ rentowy, Sąd uznał za w pełni wiarygodne. Jednocześnie Sąd pominął dowody z dokumentów dołączone do pisma procesowego ubezpieczonego z dnia 23 lutego 2016r. w postaci dokumentacji medycznej, gdyż informacje z nich płynące nie były istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Ustalenia faktyczne w sprawie Sąd oparł również na zeznaniach H. L. (1) złożonych na okoliczność sprawowania opieki nad ojcem J. L. (3). Zostały one ocenione jako wiarygodne. Co prawda ubezpieczony nie był w stanie dokładnie wskazać niektórych okoliczności, jak choćby daty rozpoczęcia zamieszkiwania z ojcem w celu sprawowania opieki, jednakże pozostałe podane przez niego informacje były zbliżone do informacji płynących z pozostałego materiału dowodowego, a w szczególności z pisemnych zeznań świadków W. K. i M. C. - sąsiadów J. L. (3).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie H. L. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 5 listopada 2015r., znak: I/(...), było bezzasadne i jako takie podlegało oddaleniu.

Spór w rozpatrywanej sprawie dotyczył ustalenia, czy H. L. (1) spełnia wymogi konieczne do uzyskania prawa do emerytury, którą ustawodawca uregulował na gruncie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440; ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Przepis art. 184 ust. 1 wskazanej ustawy przewiduje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia
do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przy określaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
nie ma żadnej swobody. Prace te ściśle i jasno określone są w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Na wykazach prac zawartych we wskazanym rozporządzeniu, nie kończą się jednak ograniczenia dotyczące uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik musi ją wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Dodatkowo, zgodnie
z powołanym rozporządzeniem, aby mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien:

1.  posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia);

2.  wykonywać pracę wymienioną w wykazie A (Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do rozporządzenia;

3.  osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia) oraz

4.  być zatrudnionym przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia).

W myśl stanowiska wyrażonego w orzecznictwie, w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, warunki nabycia prawa do wcześniejszej emerytury muszą być spełnione łącznie w chwili wydania decyzji przez organ rentowy. W postępowaniu odwoławczym
od decyzji odmawiającej prawa do tego świadczenia, sąd ubezpieczeń społecznych ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania (wyrok SN z dnia
7 lutego 2006r., I UK 154/05).

W ustalonym przez Sąd stanie faktycznym bezsporne jest, że H. L. (1) ukończył w dniu 27 października 2015r. wiek 60 lat, a nadto nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Wedle organu rentowego nie spełnił jednak dwóch pozostałych przesłanek warunkujących przyznanie mu prawa do wnioskowanego świadczenia, a mianowicie nie udowodnił 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz 15 lat pracy w warunkach szczególnych bądź w szczególnym charakterze.

W odwołaniu z dnia 4 grudnia 2015r. H. L. (1) zakwestionował nieuwzględnienie przez organ rentowy przy obliczaniu ogólnego stażu okresu pracy w gospodarstwie rolnym jego siostry oraz nieuwzględnienie pracy w Spółdzielni Usług Rolniczych w D. oraz w Przedsiębiorstwie (...)
w D. jako wykonywanej w szczególnych warunkach.

W toku postępowania organ rentowy ustalił, że H. L. (1) legitymuje się łącznym okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze jedynie 21 lat, 7 miesięcy i 22 dni oraz okresem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 3 lat i 11 miesięcy. Stanowisko organu rentowego uległo częściowej zmianie, nie powodującej jednak uwzględnienia odwołania. Organ rentowy po ponownym rozpatrzeniu sprawy H. L. (1) zaliczył do ogólnego stażu pracy okres wykonywania przez ubezpieczonego pracy w gospodarstwie rolnym jego siostry S. W. oraz szwagra T. W. w okresie od dnia 27 października 1971r. do dnia 27 października 1974r. Efektem powyższego
było wydanie w dniu 4 stycznia 2016r. decyzji znak: ENS/15/(...), w której organ rentowy wyliczył, że łącznie staż pracy ubezpieczonego wynosi 24 lata, 7 miesięcy
oraz 22 dni.

H. L. (1) w piśmie procesowym z dnia 23 lutego 2016r. zgodził się z wyliczeniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dotyczącym ogólnego stażu pracy, przy czym jednocześnie podniósł okoliczność, że w latach 1988-1996 sprawował opiekę nad ojcem i wniósł o zaliczenie tego okresu do stażu pracy. Celem potwierdzenia sprawowania takiej opieki przedstawił pisemne zeznania świadków oraz zaświadczenie o zameldowaniu swoim oraz ojca w domu położonym w D. przy ul. (...).

Analizując możliwość uwzględnienia ubezpieczonemu do ogólnego stażu pracy okresu opieki nad ojcem, wskazać należy, że ustawodawca w ustawie
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przewidział możliwość zaliczenia okresu sprawowania opieki nad członkami rodziny do okresu nieskładkowego. Zgodnie z art. 7 pkt 7 powołanej ustawy, okresami nieskładkowymi są między innymi przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy niewykonywania pracy, w granicach do 6 lat, spowodowane koniecznością opieki nad innym niż dziecko członkiem rodziny zaliczonym do I grupy inwalidów lub uznanym za całkowicie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo uznanym za osobę niepełnosprawną w stopniu znacznym, sprawowanej przez członka jego rodziny w wieku powyżej 16 lat, który w okresie sprawowania opieki nie osiągnął przychodu przekraczającego miesięcznie połowę najniższego wynagrodzenia.

Sąd ocenił zeznania H. L. (1) dotyczące faktycznego sprawowania przez niego opieki nad ojcem za wiarygodne. Były one zbieżne z pisemnymi zeznaniami świadków W. K. i M. C., sąsiadów J. L. (3), którzy wskazywali, że ojciec ubezpieczonego był osobą schorowaną, miewał zaniki pamięci i potrzebował pomocy. H. L. (1) sprawował w związku z tym opiekę nad ojcem od momentu zameldowania pod adresem (...) w D., tj. od dnia 29 grudnia 1987r. aż do dnia zaginięcia ojca, tj. do 27 maja 1996r.

Powyższe ustalenia nie są jednak, zdaniem Sądu, wystarczające, by zgodnie z wnioskiem odwołującego uwzględnić mu jako nieskładkowy okres opieki nad ojcem. Podążając za słusznym stanowiskiem pełnomocnika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wyrażonym na rozprawie w dniu 4 kwietnia 2016r. należy podkreślić, że powyższy okres pokrywający się w przeważającej części z okresem sprawowania opieki nad ojcem został już uwzględniony przez organ rentowy jako okres składkowy oraz okres nieskładkowy, co wprost wynika z informacji zawartych zarówno w zaskarżonej decyzji z dnia 5 listopada 2015r., jak i w decyzji z dnia 4 stycznia 2016r. Stanowisko to odpowiada tzw. zasadzie korzystności wyrażonej przez ustawodawcę w art. 11 ustawy emerytalnej, w myśl którego jeżeli okresy, o których mowa w art. 6 (składkowe), art. 7 (nieskładkowe) i art. 10 (dodatkowe) zbiegają się w czasie, przy ustalaniu prawa do świadczeń określonych w ustawie uwzględnia się okres korzystniejszy. Równoczesne okresy podlegania różnym ubezpieczeniom społecznym nie są sumowane przy obliczaniu okresów wymaganych do ustalenia prawa do świadczeń emerytalnych lub rentowych (wyrok Sądu Najwyższego z 19 grudnia 2001r., II UKN 698/00). Zasadne jest więc stwierdzenie braku podstaw do podwójnego uwzględnienia powyższego okresu. Jednocześnie zaznaczenia wymaga fakt, że istnieją krótkie okresy sprawowania przez ubezpieczonego opieki nad ojcem, których Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił w związku z pozostawaniem w zatrudnieniu czy zgłoszeniem w PUP, jednakże Sąd uznał, że ich zaliczenia na poczet ogólnego stażu pracy ubezpieczonego, ze względu na treść art. 7 pkt 7 ustawy emerytalnej, nie można dokonać.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się ścisłe interpretowanie okresu opisanego w art. 7 pkt 7 ustawy emerytalnej jako stanu prawnego, a nie faktycznego. Zgodnie z tezą tego Sądu wyrażoną w wyroku z dnia 4 października 2011r. (sygn. akt I UK 87/11) okres nieskładkowy z art. 7 pkt 7 ustawy emerytalnej wymaga aktualnego do okresu sprawowania opieki potwierdzenia, że członek rodziny został zaliczony do I grupy inwalidów lub uznany za całkowicie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo uznany za osobę niepełnosprawną w stopniu znacznym. Z kolei w uchwale z dnia
5 lipca 2011r. (sygn. akt I UZP 3/11) Sąd Najwyższy podkreślił, że „przypadający przed dniem nabycia prawa do emerytury okres niewykonywania pracy, spowodowany koniecznością opieki nad innym niż dziecko członkiem rodziny, który nie legitymował się orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, nie stanowi okresu nieskładkowego w rozumieniu art. 7 pkt 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych”. Jako argumentację na poparcie powyższej tezy Sąd Najwyższy wskazał redakcję omawianej regulacji, w której ustawodawca wprost stosuje określenia takie jak „zaliczenie” lub „uznanie” w kontekście statusu osoby, nad którą opieka jest sprawowana, jako osoby posiadającej zaliczenie do grupy inwalidzkiej lub którą uznano za całkowicie niezdolną do pracy i samodzielnej egzystencji lub niepełnosprawną, co w ocenie Sądu Najwyższego świadczy o położeniu nacisku na konieczność wcześniejszego uzyskania przez tą osobę odpowiedniego statusu na podstawie trybu przewidzianego w ustawie emerytalnej, ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, jak również rozporządzeń wykonawczych do tych ustaw. Do uznania okresu sprawowania opieki jako okresu nieskładkowego w myśl art. 7 pkt 7 ustawy emerytalnej konieczne jest więc, aby osoba, która wymaga opieki, legitymowała się stosownym orzeczeniem lub zaświadczeniem; nie chodzi natomiast o niezdolność do pracy czy samodzielnej egzystencji, która wynika z okoliczności faktycznych.

W związku z powyższym, o ile okoliczności wskazane przez ubezpieczonego oraz świadków mogą świadczyć o konieczności sprawowania przez ubezpieczonego opieki nad ojcem, jak również o tym, że opieka ta była rzeczywiście sprawowana, o tyle zgodnie z prezentowaną wyżej interpretacją art. 7 pkt 7 ustawy emerytalnej, nie pozwalają na zaliczenie okresu sprawowania przez ubezpieczonego opieki do ogólnego stażu pracy jako okresu nieskładkowego. Dla uwzględnienia okresu sprawowania opieki nad członkiem rodziny konieczne jest bowiem wykazanie, że osoba ta legitymuje się jednym ze statusów wskazanych w cytowanej wyżej regulacji, a więc całkowitą niezdolnością do pracy
i do samodzielnej egzystencji, zaliczeniem do grupy inwalidzkiej lub uznaniem za osobę niepełnosprawną. Taka sama potrzeba istniała również w rozpatrywanej sprawie
w stosunku do okresu wskazanego przez ubezpieczonego jako okresu sprawowania opieki nad ojcem J. L. (3). Takiej okoliczności ubezpieczony jednak nie tylko nie wykazał, a nawet w toku przesłuchania potwierdził, że wobec J. L. (3) nie wydano żadnego orzeczenia, a co więcej, prawdopodobnie w toku sprawowania opieki nie był on poddawany badaniom przez komisje lekarskie, gdyż - jak wskazał sam ubezpieczony - nie chciał chodzić do lekarzy. W związku z powyższym nie zachodziły podstawy do zaliczenia spornego okresu sprawowania opieki przez ubezpieczonego jako okresu nieskładkowego.

Powyższe skutkowało przyjęciem, iż H. L. (1) legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym w łącznym wymiarze obliczonym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w decyzji z dnia 4 stycznia 2016r., a więc nieprzekraczającym minimalnego wymiaru stażu pracy określonego w § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Z powyższych względów Sąd uznał za bezprzedmiotowe rozstrzyganie kwestii
dotyczącej charakteru pracy świadczonej przez ubezpieczonego w okresach zatrudnienia
w Spółdzielni Usług Rolniczych w D. oraz w Przedsiębiorstwie (...) w D. jako potencjalnej pracy w szczególnych warunkach. Zaznaczyć należy, że istota decyzji organu rentowego polega na rozstrzygnięciu o prawie
do konkretnego świadczenia lub jego wysokości jako całości, a nie o poszczególnych elementach składających się na to prawo. Sąd stwierdzający spełnienie przez ubezpieczonego jednego lub więcej warunków powstania prawa do świadczenia, nie może zatem ustalić tego w sentencji wyroku, przy jednoczesnym oddaleniu odwołania ubezpieczonego od niekorzystnej dla niego decyzji organu rentowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2000r. II UKN 147/00).

Sąd Okręgowy pełni podziela powyższy pogląd i podkreśla, że przyznanie prawa do emerytury z warunków szczególnych wymaga łącznego spełnienia przesłanek określonych w art. 184 ustawy emerytalnej oraz stosownych przepisach rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Jednocześnie wskazać należy, że w rozpatrywanej sprawie, w której Sąd działa w granicach zaskarżonej decyzji, nie rozstrzyga się o poszczególnych okresach pracy przy jednoczesnej kwalifikacji charakteru świadczonej pracy, lecz o tym, czy ubezpieczony spełnia wszystkie przesłanki konieczne do otrzymania prawa do wcześniejszej emerytury. Wobec powyższych okoliczności oraz stwierdzenia braku możliwości uwzględnienia stażu pracy ubezpieczonego jako przekraczającego wymiar 25 lat, dalsze rozważania w zakresie spełnienia przesłanki 15 lat pracy w szczególnych warunkach nie mogły więc w jakikolwiek sposób wpłynąć na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie, wobec czego rozstrzyganie o tych przesłankach było bezprzedmiotowe.

W tych okolicznościach należało stwierdzić, że H. L. (1)
nie przysługuje wcześniejsza emerytura, w związku z czym decyzja organu rentowego była prawidłowa i zgodna z prawem. Z tych też względów Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku i oddalił odwołanie jako niezasadne.

ZARZĄDZENIE

(...)