Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Piotr Jarmundowicz

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2016 roku we Wrocławiu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Gminy W.

przeciwko J. W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej we Wrocławiu, XIV Wydział Cywilny

z dnia 06 maja 2015 r.

sygn. akt XIV C 1625/14

1.  oddala apelację,

2.  przyznaje od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu na rzecz adwokata R. K. 600 zł, powiększoną o należny podat e k od towarów i usług w wysokości 138 zł , tytułem n ieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu.

Sygn. akt II Ca 1812/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy dla Wrocławia we Wrocławiu zasądził od pozwanego J. W. na rzecz strony powodowej Gminy W. 5 226,54 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 3 601,40 zł od dnia 1 lipca 2013 r. do dnia zapłaty i od 1 625,14 zł od dnia 27 lutego 2014 r. do dnia zapłaty (pkt I), oddalając w pozostałej części powództwo (pkt II) oraz nie obciążając pozwanego obowiązkiem zwrotu kosztów procesu (pkt III). Ponadto Sąd Rejonowy przyznał od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego dla Wrocławia Fabrycznej) na rzecz adwokata R. K. 2 952 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu, w tym 552 zł podatku VAT (pkt IV).

Apelację do zaskarżonego wyroku wywiódł pozwany J. W., zaskarżając go w części, tj. co do pkt I zasądzającego od niego na rzecz strony powodowej 5 226,54 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 3 601,40 zł od dnia 1 lipca 2013 r. do dnia zapłaty i od 1 625,14 zł od dnia 27 lutego 2014 r. do dnia zapłaty.

Zaskarżonemu wyrokowi pozwany zarzucił naruszenie prawa materialnego, a to art. 5 k.c. w związku z art. 622 k.c. przez jego nieprawidłowe zastosowanie w sprawie, polegające na uznaniu roszczenia powodowej Gminy o natychmiastową zapłatę kilkutysięcznej kwoty tytułem zaległego czynszu, za prawnie dopuszczalne i uzasadnione, przy jednoczesnym pominięciu szczególnie trudnej sytuacji materialnej i życiowej pozwanego, pośrednio - na skutek rażących uchybień w wykonywaniu umowy najmu przez Gminę, w szczególności zaniedbaniach w utrzymywaniu przedmiotu najmu w należytym stanie technicznym.

Przy tak sformułowanym zarzucie pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o nieobciążanie kosztami postępowania apelacyjnego. Wniósł także o przyznanie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika pozwanego kwotę 738,00 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu przez adwokata ustanowionego z urzędu przed Sądem II instancji, w tym kwotę 138,00 zł podatku VAT.

W ocenie pozwanego błędne zastosowanie prawa materialnego, skutkowało nieuwzględnieniem podniesionego zarzutu nadużycia przez Gminę W. przysługującego jej prawa podmiotowego, a w konsekwencji, sądowym zezwoleniem na wykorzystywanie go w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego - w szczególności z zasadą zaufania do organów samorządu terytorialnego, którego ustawowym zadaniem jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych najuboższych mieszkańców W.. Jednocześnie, prawidłowe zastosowanie zaskarżonego przepisu, prowadzić powinno do oddalenia powództwa jako niezasadnego, a co najmniej przedwczesnego, do czasu odzyskania przez pozwanego płynności finansowej odstąpienia od zajęcia przez komornika jego renty.

Strona powodowa Gmina W. nie złożyła odpowiedzi na apelację.

Na wstępie rozważań Sąd Okręgowy wskazuje, że stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., uzasadnienie wyroku ograniczył do wyjaśnienia podstawy prawnej orzeczenia z przytoczeniem przepisów prawa.

Zdaniem Sądu Odwoławczego apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Skarżący zarzucił Sądowi I instancji naruszenie art. 5 k.c. poprzez jego nie zastosowanie i w konsekwencji zasądzenie w części powództwa przez stronę powodową. Należy zauważyć, że zgodnie z art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Należy zauważyć, że Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 października 2000 r., SK 5/99 (OTK 2000, Nr 7, poz. 254) zważył, że klauzula zasad współżycia społecznego odwołuje się do wartości powszechnie uznanych w kulturze naszego społeczeństwa, jest klauzulą generalną, która współistnieje z całym systemem prawa cywilnego. Dlatego musi być rozważana przez sądy przy rozstrzyganiu każdej sprawy. Norma wyrażona w art. 5 k.c. ma charakter wyjątkowy i wchodzi w grę wtedy, gdy w inny sposób nie można zabezpieczyć interesu zagrożonego wykonywaniem prawa podmiotowego. Wskazywał na to także Sąd Najwyższy, podkreślając, że zasady współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 k.c. są pojęciem pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia w wyjątkowych sytuacjach, które przepis ten ma na względzie. Dlatego dla zastosowania art. 5 k.c. konieczna jest ocena całokształtu okoliczności danego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 1994 r., II CRN 127/94, nie publ., z dnia 3 lutego 1998 r., I CKN 459/97, nie publ., z dnia 28 października 2003 r., I CK 222/02, nie publ., z dnia 15 kwietnia 2004 r., IV CK 284/03, nie publ., z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CSK 640/10, nie publ., z dnia 11 maja 2012 r., II CSK 540/11, nie publ., z dnia 12 kwietnia 2012 r., II CSK 484/11, nie publ., z dnia 24 stycznia 2013 r., II CSK 286/12, nie publ., z dnia 11 kwietnia 2013 r., II CSK 438/12, nie publ. i z dnia 20 sierpnia 2015 r., II CSK 555/14, nie publ.).

Wskazać także trzeba, że klauzula generalna ujęta w art. 5 k.c. ma na celu zapobieganie stosowaniu prawa w sposób schematyczny, prowadzący do skutków niemoralnych lub rozmijających się z celem, dla którego dane prawo zostało ustanowione. Powołany przepis ma wprawdzie charakter wyjątkowy, niemniej przewidziana w nim możliwość odmowy udzielenia ochrony prawnej musi być uzasadniona istnieniem okoliczności rażących i nieakceptowanych w świetle powszechnie uznawanych w społeczeństwie wartości (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 2 października 1991 r., III CRN 169/91, "Orzecznictwo Gospodarcze" 1992, Nr 2, poz. 31, z dnia 9 grudnia 2009 r., IV CSK 290/09, nie publ., z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CSK 640/10, nie publ. i z dnia 26 kwietnia 2012 r., III CSK 300/11, OSNC 2012, Nr 12, poz. 144).

W ocenie Sądu Odwoławczego, trafne było stanowisko Sądu I instancji, że nie można było uznać, w świetle ustaleń faktycznych poczynionych w toku postępowania pierwszoinstancyjnego, że w zakresie w jakim powództwo zostało uwzględnione norma art. 5 k.c. znajdowała zastosowanie. Sąd Okręgowy zważył, że podnoszone w apelacji kwestie związane z prowadzonymi egzekucjami w związku z zaciągniętym kredytem przez pozwanego na wymianę drzwi wejściowych do mieszkania najmowanego przez pozwanego, nie mają żadnego znaczenia dla oceny zasadności roszczenia Gminy W. o zapłatę czynszu najmu. Wskazać bowiem trzeba, że pozwany nie regulował na bieżąco należności czynszowych, jeszcze w okresie poprzedzającym montaż drzwi. Jak wynika z dołączonej do pozwu kartoteki pozwany posiadał zadłużenie już na dzień 31 grudnia 2005 r. (k. 8). Oznacza to, że pozwany nie wywiązywał się z ciążącego na nim obowiązku jeszcze przed zawarciem umowy o kredyt na wymianę drzwi. Ponadto kwestia dochodzonych przez (...) należności, które częściowo miały zostać wcześniej spłacone, nie ma żadnego znaczenia dla oceny zasadności roszczenia strony powodowej. Okoliczności te mogły mieć ewentualne znaczenie w sprawie z powództwa (...)przeciwko pozwanemu o zapłatę.

Podobnie należy ocenić podnoszone przez skarżącego okoliczności dotyczące zawarcia przez pozwanego umowy kredytu na wymianę i montaż drzwi.

Podkreślić należy, że podstawowym obowiązkiem najemcy jest zapłata czynszu (art. 659 § 1 k.c.). Brak zapłaty czynszu stanowi naruszenie postanowień umowy najmu i może stanowić podstawę do jej wypowiedzenia (patrz art. 11 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, [Dz. U. z 2014, poz. 150 z zm.]). Z tego względu, w sytuacji gdy sam pozwany nie wywiązywał się z ciążącego na nim obowiązku zapłaty czynszu, nie może zasadnie zarzucać powodowej Gminie, iż wystąpiła na drogę postępowania sądowego z żądaniem zapłaty należności czynszowych. Kwestia wysokości czynszu nie może być przedmiotem oceny w niniejszym postępowaniu. Istotne jest także, że te okoliczności nie były zarzucane przez pozwanego w toku postępowania przed Sądem I instancji.

Okoliczności związane z sytuacją materialną pozwanego nie mogą zostać uznane za przemawiające za oddaleniem powództwa strony powodowej. Nie wątpliwie sytuacja materialna pozwanego nie jest dobra. Nie oznacza to jednak, że pozawala na uznanie, że słuszne roszczenie strony powodowej winno zostać oddalone. Na marginesie można w tym miejscu wskazać, że pozwany może wystąpić do Gminy W. o umorzenie należności czynszowych lub rozłożenie ich na raty.

Z tych przyczyn brak było podstaw do uznania, że Sąd Rejonowy naruszył w zaskarżonym wyroku postanowienia art. 5 k.c.

Brak było także podstaw do uznania, że Sąd dopuścił się naruszenia normy art. 622 k.c. Zauważyć trzeba, że powołany w apelacji przepis w ogóle nie znajdował w sprawie zastosowania. Z tego względu nie sposób jest uznać, że doszło w zaskarżonym wyroku do naruszenia powyższej normy prawnej.

Zdaniem Sądu Okręgowego brak jest podstaw do stwierdzenia, że doszło w zaskarżonym wyroku do naruszenia innych, niż wskazane w apelacji naruszeń prawa materialnego. Z tych przyczyn apelacja pozwanego jako bezzasadna podlegała oddaleniu, o czym orzeczono na podstawie art. 385 k.p.c. w pkt I wyroku.

Orzeczenie w przedmiocie wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu pozwanego znajduje uzasadnienie w § 19 w związku z § 13 ust. 1 pkt 1 w związku z § 6 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w związku z § 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015 r., poz. 1800).