Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 kwietnia 2016r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2016r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa G. D.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 27 czerwca 2014r., sygn. akt X GC 44/14

oddala apelację.

Sygn. akt V ACa 664/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2014 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach zwolnił spod egzekucji prowadzonej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowy w Żorach (sygn. akt Km 1253/13) drut twardy w szpulach wymieniony w protokole zajęcia ruchomości z dnia 15 maja 2013 r., stanowiący własność powódki G. D. oraz zasądził na jej rzecz od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 4.500 zł tytułem kosztów procesu.

Sąd Okręgowy poczynił następujące ustalenia faktyczne:

Powódka prowadzi działalność gospodarczą od 30 czerwca 2001 roku, początkowo prowadząc jedynie praktykę lekarską, a od listopada 2004 roku także w zakresie pozostałej sprzedaży hurtowej.

Na podstawie umowy z dnia 7 stycznia 2013 roku (...) Sp. z o. o. w R. podjęła się usługi przeciągania walcówki na drut z powierzonego przez powódkę G. D. materiału. Spółka zobowiązała się wziąć w depozyt walcówkę po wcześniejszym ustaleniu warunków wykonania usługi przeciągania. Odbiór drutu miał następować po uzgodnieniu telefonicznym. Zdeponowany materiał stanowił własność powódki, bowiem powódka dnia 9 maja 2013 roku zakupiła towar od (...) sp. z o. o. w W. (23,420 t walcówki ø 5,5 mm w gatunku (...) za cenę 58.189,33 zł) . Dnia 22 maja 2013 roku powódka dokonała ponownie zakupu od (...) sp. z o.o. w W. takiej samej walcówki w ilości 23.560 t. Powódka zleciła (...) przeciągnięcie walcówki o śr. 5,5 mm (produkcja (...)) z dwóch ostatnich dostaw majowych - waga pierwszej dostawy 23420 kg, a drugiej dostawy 23.560 kg. Po wykonaniu usługi przeciągania spółka miała finalnie wykonać z tego materiału drut o średnicy 2,4 mm żebrowany. Za zakupioną walcówkę powódka uiściła stosowną zapłatę

Pismem z dnia 20 maja 2013 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Żorach Bogdan Wypchoł poinformował powódkę, że dnia 15 maja 2013 roku dokonał zajęcia u dłużnika (...) Sp. z o. o. w R. drutu twardego w szpulach (rzecz oznaczona co do gatunku) w ilości 152 sztuk. W trakcie zajęcia Prezes dłużnika poinformował komornika, że prawo własności wskazanego towaru przysługuje powódce, w związku z czym ma ona prawo w ciągu miesiąca złożyć powództwo przeciwegzekucyjne w trybie art. 841 k.p.c. do właściwego Sądu. Powódka złożyła pozew dnia 13 czerwca 2013 roku.

Pismem z dnia 3 lipca 2013 roku pozwana zawiadomiła Prokuraturę Rejonową w R. o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z art. 300 k.k. polegającego na tym, że G. D. pomogła udaremnić i uszczuplić możliwość zaspokojenia (...) Sp. z o. o. jako wierzyciela, poprzez nabywanie majątku, z którego ma nastąpić spłata na jej rzecz, tj. czynu zabronionego, o którym mowa w art. 300 k.k. W uzasadnieniu wniosku pozwana wskazała, że M. D. jako Prezes Zarządu (...) Sp. z o. o. dokonywał czynności prawnych polegających na zbywaniu majątku tej spółki na rzecz swojej małżonki G. D.. Pozwana podejrzewa, że transakcja zakupu walcówki przez powódkę od firmy (...) Sp. z o.o. w W. została sfingowana, w związku z czym zasadne jest przeprowadzenie adekwatnego postępowania dowodowego.

Prezes Zarządu S. i M. w piśmie z dnia 30 kwietnia 2014 roku oświadczył, że zajęty przez Komornika towar w całości należał do G. D.. Zajęty przez Komornika drut 2,4 mm został wyprodukowany z walcówki dostarczanej na usługę przeciągania przez firmę G. D.. Na dzień 15 maja 2013 roku spółka (...) nie posiadała na magazynie żadnego innego drutu, co potwierdza wydruk remanentu na ten dzień.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uznał żądanie pozwu za uzasadnione. Sąd przyjął, że powódka wykazała, iż rzeczy ruchome zajęte w toku postępowania egzekucyjnego z wniosku pozwanego wierzyciela są własnością powódki, a nie dłużnika, co pozwalał na uwzględnienie żądania zwolnienia tych przedmiotów spod egzekucji w myśl art. 841 k.p.c.

Sąd Okręgowy stwierdził, że powódka przedstawiła faktury dokumentujące dokonany przez nią zakup walcówki od (...) sp. z o. o. w W., umowę z dłużną spółką zawartą 7 stycznia 2013 roku dotyczącą świadczenia usług przeciągania walcówki na drut z powierzonego materiału, w której zawarto zastrzeżenie, że zdeponowany materiał stanowić będzie jej własność oraz dokumenty potwierdzające dostawę walcówki do dłużnej spółki. Prezes dłużnej spółki zeznał, że w miesiącu maju tylko powódka dostarczyła do spółki walcówkę do przeciągnięcia. W zakładzie tym nie wykonuje się w tym samym czasie usługi przeciągania walcówki na drut na rzecz innych podmiotów. Tym samym powódka wykazała, że jest właścicielem zdeponowanego w zakładzie dłużnika drutów, które zostały wykonane z walcówki przez nią zakupionej i powierzone (...) sp. z o. o. jedynie w celu wykonania usługi jej przeciągnięcia.

Dodał też, że w jego ocenie pozwana nie udowodniła, że drut zajęty przez Komornika stanowi własność zobowiązanego dłużnika.

Wyjaśnił Sąd Okręgowy, iż nie było podstaw do zawieszenia postępowania do czasu zakończenia postępowania przygotowawczego zainicjowanego przez pozwaną na wskutek informacji pozwanej o możliwości popełnienia przez powódkę przestępstwa z art. 300 k.k. Zgromadzony materiał dowodowy nie daje uzasadniających podstaw do uznania, że powódka popełniła przestępstwo z art. 300 kk mające na celu uszczuplenie majątku, z którego pozwana mogłaby zaspokoić swoje roszczenia w stosunku do dłużnej spółki.

Sąd uznał, iż powódka sprostała ciężarowi wynikającemu z art. 6 k.c., a pozwana nie wykazała dowodami przeciwnymi bezzasadności roszczenia. W obecnym stanie sprawy nie można bez jednoznacznego materiału dowodowego uznać za pozwanym, że czynność prawna w postaci zawarcia umowy usługi przeciągania walcówki miała charakter umowy pozornej i zmierzała do ukrycia innej czynności prawnej.

Okosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od wyroku wniosła pozwana, która domagała się jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Pozwana zarzuciła:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że powódka wykazała własność rzeczy ruchomych;

2.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę materiału dowodowego, w

tym faktur przedłożonych przez powódkę do akt sprawy bez analizy okoliczności oraz terminu ich wystawienia;

3.  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez pominięcie w uzasadnieniu wyroku

okoliczności podnoszonych w toku postępowania i pominięcie wskazania przyczyn odmowy wiarygodności wybranymdowodom przeprowadzonym w sprawie:

4.  naruszenie art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, że to na pozwanej ciążył obowiązek

wykazania, że drut nie jest własnością powódki.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów ⁷ postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej nie odniosła zamierzonego skutku i jako niezasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Apelacja pozwanej nie jest uzasadniona w zakresie zarzutu naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 328 § 2 k.p.c. Cytowany przepis określa, jakie elementy sąd jest zobowiązany ująć w uzasadnieniu wyroku. Powinno ono zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Braki te mogą dotyczyć zarówno podstawy faktycznej, jak i prawnej. Niedostatecznie jasno ustalony stan faktyczny może uniemożliwiać dokonanie oceny wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2011 r., sygn. akt II UK 346/10), a tym samym uzasadniać zarzut naruszenia prawa materialnego, gdyż o jego prawidłowym zastosowaniu można mówić dopiero wówczas, gdy ustalenia stanowiące podstawy zaskarżonego wyroku pozwalają na ocenę tego zastosowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2004 r., sygn. akt V CK 92/04). Wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku polega natomiast na wskazaniu nie tylko przepisów prawa, ale także na wyjaśnieniu, w jaki sposób wpływają one na treść rozstrzygnięcia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2011 r., sygn. akt I CSK 581/10). W orzecznictwie wyraźnie wskazuje się, iż zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. powinien być uznany za uzasadniony jedynie w przypadkach wyjątkowych, kiedy treść uzasadnienia całkowicie uniemożliwia sądowi drugiej instancji dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 2011 r., sygn. akt I UK 325/10).

Zarzut pozwanej w tym zakresie kumuluje się wokół podnoszonych wątpliwości co do autentyczności przedstawionych przez powódkę dokumentów, przy czym w apelacji wyraźnie powołano się na wątpliwości wyrażane przez prezesa pozwanej spółki. W takim ujęciu zarzut ten łączy się z zachowaniem zasady swobodnej oceny dowodów ustanowionej w' art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie o dowody z dokumentów złożonych do akt sprawy i zeznaniach świadka M. D.. Wszystkie te dowody uznał za wiarygodne. Sformułowany w zarzutach apelacji argument o braku wskazania przyczyn odmowy wiarygodności „wybranym dowodom” nie może być uznany za skuteczny, gdyż dowodów takich nie było, nie wskazuje ich także skarżący. Podkreślić też należy, że przepis art. 328 § 2 k.p.c. wymaga, żeby uzasadnienie wyroku zawierało wskazanie przyczyn, dla których sąd odmówił wiarygodności i mocy dowodowej dowodów nie stanowiących podstawy dokonanych ustaleń. Nie wymaga natomiast, żeby uzasadnienie wyjaśniało, dlaczego sąd uznał za wiarygodne i posiadające moc dowodową te dowody, na których się oparł (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2009 r., sygn. akt II CSK 39/09).

Oceniając wiarygodność przeprowadzonych dowodów Sąd Okręgowy nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów' określonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c. Za chybione należało uznać zarzuty apelującego dotyczące prawidłowości poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 czerwca 1999r. (sygn. akt II UKN 685/98) ramy swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Błąd w ustaleniach faktycznych następuje, gdy zachodzi dysharmonia pomiędzy materiałem zgromadzonym w sprawie a konkluzją, do której dochodzi sąd na skutek przeinaczenia dowodu oraz wszelkich wypadków wadliwości wynikających z naruszenia przepisu art. 233 § i k.p.c. Przepis ten byłby naruszony, gdy ocena materiału dowodowego koliduje z zasadami doświadczenia życiowego łub regułami logicznego wnioskowania. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu. Tak rozumianego zarzutu sprzeczności ustaleń Sądu z treścią materiału dowodowego Sądowi pierwszej instancji w niniejszej sprawie skutecznie zarzucić nie można.

Wyrażane przez stronę pozwaną wątpliwości co do zgodności treści przedstawionych przez powódkę dokumentów z rzeczywistym stanem rzeczy nie są wystarczające do odmowy im wiarygodności. Nie potwierdza ich spóźniona, w opinii skarżącej, inicjatywa dowodowa powódki, Do pozwu, wniesionego w jednomiesięcznym terminie od zawiadomienia osoby trzeciej o zajęciu ruchomości w toku postępowania egzekucyjnego, powódka dołączyła fakturę zakupu walcówki z dnia 9 maja 2013 r. W odpowiedzi na wezwanie Sądu do podania wartości przedmiotu zaskarżenia powódka przedstawiła już dwie faktury, ponownie fakturę z dnia 9 maja 2013 r. i po raz pierwszy fakturę zakupu z dnia 22 maja 2013 r. Oba dokumenty przedstawione zatem zostały jeszcze przed zawiśnięciem sporu, W odpowiedzi na pozew pozwana kwestionowana okoliczności zakupów walcówki zobrazowanych w fakturach. Na pierwszej rozprawie, po wysłuchaniu stron, Sąd Okręgowy wyznaczył stronie powodowej tygodniowy termin na wykazanie tożsamości towaru zajętego przez komornika z towarem zakupionym przez powódkę. Postanowienie takie miało oparcie w art. 207 § 3 k.p.c. i było uzasadnione tym bardziej, że powódka nie korzystała z fachowej pomocy prawnej. Powódka wykonała zarządzenie w terminie wyznaczonym i w piśmie z dnia 30 kwietnia 2014 r. złożyła wnioski dowodowe. Dowody te zostały przeprowadzone, a przeciwko tej czynności procesowej strona pozwana nie oponowała. Tok postępowania powódki, która od początku wywodziła swoje prawo własności z umów zakupu walcówki zawartych z (...) Sp. z o.o. w W., nie może przekładać się na wniosek, który forsuje strona pozwana, iż dokumenty te zostały stworzone dla potrzeb postępowania i obrazują jedynie fikcyjne transakcje.

Brak jest również podstaw do odmowy wiarygodności zeznaniom świadka M. D. z powodu relacji osobistych tego świadka ze stroną. Zasada swobodnej oceny dowodów odnosi się do wszystkich środków dowodowych, co oznacza, że brak jest podstaw do przyjęcia jakiejkolwiek hierarchii środków dowodowych z punktu widzenia ich wiarygodności i mocy. Świadek M. D. potwierdził, że zajęty drut w jego przedsiębiorstwie należy do powódki, która przekazała materiał (walcówkę) do jego wykonania. Ale jednocześnie wskazał, że w dniu dokonywania czynności przez komornika w zakładzie dłużnej spółki znajdował się drut innego podmiotu - (...) Sp. z o.o. w S., a także całkowicie wykluczył, że drut należał do dłużnika. W protokole zajęcia z dnia 15 maja 2013 r. wskazano właśnie na tych dwóch właścicieli drutu, przy czym ze 162 sztuk szpuli do powódki należało 152. Dokument przyjęcia towaru z maja 2013 r. do przedsiębiorstwa dłużnej spółki celem wykonania usługi przeciągnięcia nie stoi w sprzeczności ani z twierdzeniami świadka, ani z treścią protokołu zajęcia. Zasadnie już jednak podkreśla skarżąca, że druk określony jako (...) - przesunięcie materiałów nie jest spójny z tymi dowodami pod względem ilości szpuli, na który był nałożony gotowy drut. Brak również daty sporządzenia tego dokumentu. Oznacza to, że dokument ten jest całkowicie nieprzydatny do czynienia wiążących ustaleń faktycznych, ale za zbyt daleko idące należy uznać rozumowanie pozwanej, iż świadczy to o tym, że zajęte ruchomości w żadnej części nie mogły należeć do powódki. Sama skarżąca w apelacji uznała za prawdopodobne, że zajęty w zakładzie dłużnika drut należy do powódki, choć prawdopodobieństwo to ulokowała na niskim poziomie.

Przyczyny umieszczenia na szpulach przywieszki z nazwą firmy dłużnika były wyjaśniane przez stronę powodową. Dłużnik po wykonaniu usługi przypinał na gotowy produkt swoje zawieszki. Firma powódki nie miała i nie korzystała z takich zawieszek. Brak jest jakichkolwiek podstaw do zanegowania takiej okoliczności, a wątpliwości skarżącej opierają się wyłącznie na jej subiektywnym odczuciu.

Za niezrozumiałe należy uznać potrzebę obciążenia powódki koniecznością przedstawienia innych zleceń złożonych dłużnikowi przez „klientów zewnętrznych”. Dowód taki byłby poza możliwościami strony powodowej i całkowicie zbędny. Pozwana nawet nie twierdzi, że dłużnik nie wykonywał takich usług, a swoje wątpliwości kieruje jedynie wobec usługi zleconej przez powódkę. Zlecenie takiej usługi potwierdza nie tylko pisemne zamówienie, ale także zeznania świadka M. D.. Argumentacja pozwanej w zasadzie sprowadza się do żądania przedkładania dalszych dowodów-' wykazując prawo własności powódki tak długo, aż pozwana nabędzie przekonanie, że zajęte ruchomości do niej należą. Tymczasem przedłożona dokumentacja, dostępna powódce, została przedstawiona, a wobec braku materiału dowodowego przeczącego okolicznościom wskazanym w dopuszczonych dowodach, odmowa wiarygodności tym dokumentom nie znajduje podstaw.

Z informacji udzielonych w odpowiedzi na apelację przez powódkę wynika, że postępowanie przygotowawcze prowadzone z wniosku pozwanej, a mające na celu wykazanie, iż powódka wspólnie z dłużnikiem dopuściła się przestępstwa z art. 300 k.k., zostało zakończone i umorzone, a wyniki tego postępowania nie pozwoliły na stwierdzenie, że doszło do jakichkolwiek nieprawidłowości. Powódka odwoływała się również do przeprowadzonej w jej przedsiębiorstwie i przedsiębiorstwie sprzedawcy walcówki kontroli skarbowej, która także nie potwierdziła zarzutów podnoszonych przez pozwaną spółkę.

Wobec powyższego brak jest jakichkolwiek podstaw, aby przyjąć, że wątpliwości pozwanej pozwalają na zdyskredytowanie całości zebranego w sprawie materiału dowodowego, co pozwoliłoby na przyjęcie wniosku, iż powódka nie wykazała prawa własności do zajętych ruchomości. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby W' równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami łub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Nie jest usprawiedliwiony zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wyłącznie z tej tylko przyczyny, że własna ocena dowodów dokonana przez stronę jest odmienna od oceny sądu. W konsekwencji Sąd Apelacyjny uznał ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy za prawidłowe i przyjął je za własne.

Nie był także uzasadniony zarzut naruszenia prawa materialnego - art. 6 k.c. Sąd Okręgowy prawidłowo rozłożył w niniejszym procesie ciężar dowodu przyjmując, że to na powódce ciąży obowiązek wykazania własności rzeczy ruchomych zajętych w postępowaniu egzekucyjnym toczonym na wniosek pozwanego wierzyciela. W wyniku oceny materiału dowodowego doszedł do przekonania, że powódka sprostała temu zadaniu. Stwierdzenia w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku o braku wykazania przez pozwaną bezzasadności roszczenia nie odnosiły się do reguł określonych w art. 6 k.c., ale do wyników postępowania dowodowego.

Wykazując prawo własności do rzeczy zajętych w toku egzekucji powódka miała

prawo żądać ich zwolnienia w myśl art. 841 § 1 k.p.c.

SSO (del.) Katarzyna Żymełka SSA Lucjan Modrzyk SSA Olga Gornowicz-Owczarek