Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 czerwca 2016 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 czerwca 2016 roku w Człuchowie

sprawy z powództwa A. D.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę

1.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda A. D. kwotę 10.000,00 zł (dziesięć tysięcy złotych) wraz z odsetkami ustawowymi, a od 1 stycznia 2016 roku z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 października 2015 roku do dnia zapłaty,

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

3.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda A. D. kwotę 1.050,00 zł (jeden tysiąc pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt I C 555/15

UZASADNIENIE

Pełnomocnik powoda A. D. wniósł przeciwko (...) S.A. w W. o zapłatę kwoty 15.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 1.10.2015 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia zgodnie z art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. oraz zasądzenie na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu pełnomocnik powoda wskazał, że 24.07.2006 r. na trasie B. –C. w miejscowości W. R. S. kierujący samochodem marki (...) nr rej. (...) z naczepą (...) o nr rej (...) w wyniku utraty panowania nad pojazdem doprowadził do uderzenia naczepą wchodzącą w skład zestawu w samochód marki F. (...) o nr rej (...), kierowanym przez S. D. (1). Na skutek zdarzenia kierowca samochodu marki F. S. D. (1) poniósł śmierć. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Chojnicach II Wydział Karny z dnia 13.02.2007 r., sygn. akt II K 312/06 R. S. został uznany winnym popełnienia zarzucanego mu czynu z art. 177 § 2 k.k. i skazany na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania orzeczonej kary na okres próby 4 lat. Sąd Okręgowy w Słupsku VI Wydział Karny Odwoławczy wyrokiem z 10.05.2007 r . sygn. akt VI Ka 253/07 utrzymał w mocy zaskarżony wyrok w zakresie orzeczonej kary pozbawieni a wolności. Pojazd, którym kierował sprawca zdarzenia, w dacie wypadku korzystał z ochrony ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej z towarzystwem ubezpieczeniowym (...) S.A. Powód był bardzo mocno związany ze zmarłym dziadkiem. Bardzo dużo pomógł jego rodzinie, w której tato chorował i otrzymywał niską rentę, a tylko mama zapewniała rodzinie środki finansowe. Poszkodowany zabierał wnuka na wycieczki, kupował ubrania j słodycze. Wspierał jak tylko mógł i potrafił. Dzięki niemu powód był szczęśliwy. Dziadek dzielił się z nim swoją wiedzą i doświadczeniem. Jego nagła i niespodziewana śmierć była dla powoda ogromnym szokiem i wielką tragedią. Nie mógł uwierzyć, że jedna chwila nieuwagi zabrała życie jego ukochanemu dziadkowi. Powód bardzo za nim tęskni, bardzo często wspomina jego osobę, jak również dobroć, którą okazał rodzinie.

Pełnomocnik pozwanego (...) S.A. w W. w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. Wskazał, iż następstwie przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego pozwany wypłacił dwojgu najbliższych członków rodziny zmarłego zadośćuczynienie na podstawie art. 448 k.c. w kwocie po 5.000 zł . Powód w chwili śmierci dziadka miał 17 lat i a on, ani jego najbliższa rodzina nie zamieszkiwała razem z dziadkiem. Nie wykazał również takiego rozmiaru krzywdy i intensywności przeżyć, które odbiegałyby od normalnego ich natężenia w sytuacji straty osoby bliskiej i wymagałyby jakiejkolwiek rekompensaty finansowej z powodu chociażby następstw zdrowotnych czy psychicznych. W zakresie dochodzonych odsetek z tytułu opóźnienia w spełnieniu świadczenia pozwany wywodził, że za bezpodstawne należy uznać żądanie odsetek od dnia 1.10.2015 r.

Sąd ustalił co następuje:

Powód A. D. jest wnukiem zmarłego na skutek wypadku drogowego w dniu 24.07.2006 r. S. D. (1). W chwili śmierci dziadka powód miał 17 lat.

(bezsporne).

Pojazd sprawcy wypadku R. S. w dacie zdarzenia posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym zakładzie ubezpieczeń.

(bezsporne, wyrok SR w Chojnicach II Wydziału Karnego i SO w Słupsku VI Wydziału Karnego Odwoławczego k.13-14).

Pozwany (...) S.A. w W. decyzją z 2.03.2016 r. odmówił powodowi wypłaty zadośćuczynienia za krzywdę z powodu śmierci dziadka S. D. (1).

(dowód: k.51).

Relacje między powodem a jego dziadkiem były bardzo bliskie. Powód od najmłodszych lat miał bardzo częste kontakty z zmarłym dziadkiem, który przyjeżdżał do kilka razy w tygodniu, i zabierał powoda do siebie na weekendy. Zmarły S. D. (1) miał sentyment do powoda, zabierał go na spacery, na grzyby i jeździł z nim nad jezioro, uczył go jeździć na rowerze, dawał mu kieszonkowe. Powód śmierć dziadka przeżył bardzo boleśnie. Budził się w nocy z płaczem, musiał brać tabletki uspokajające mimo młodego wieku. Bardzo to przeżył, długo płakał, nawet miesiącami, był bardzo zżyty z dziadkiem.

(dowód: zeznania świadków k. 61-62 G. C. od 00:19:04 do 00:30:22, M. W. od 00:30:58 do 00:36:15).

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z art. 822 k.c. w wyniku zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Zakres obowiązku odszkodowawczego zakładu ubezpieczeń określa umowa, z tym że w przypadku umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkodę powstałą w związku z ruchem pojazdów, umowa stron nie może wprowadzać dalej idących ograniczeń zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela niż wynikający z przepisów prawa regulujących ten stosunek prawny.

W niniejszej sprawie bezspornym jest fakt odpowiedzialności cywilnej pozwanego za szkody wyrządzone ruchem pojazdów mechanicznych, a także zaistnienia zdarzenia drogowego w okresie obowiązywania tej umowy.

Sąd podziela pogląd Sądu Najwyższego, iż najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 KC w związku z art. 24 § 1 KC zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed 3.8.2008 r. (por.: uchwała Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 22 października 2010 r. III CZP 76/10).

Należy podzielić też stanowisko Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, iż do zdarzeń sprzed nowelizacji kodeksu cywilnego, wprowadzającej do niego przepis art. 446 § 4 k.c., to jest do zdarzeń mających miejsce w okresie przed dniem 3 sierpnia 2008 roku, istnieje możliwość dochodzenia zadośćuczynienia za zerwanie szczególnie silnej więzi rodzinnej na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 23 i 24 § 1 k.c., tj. w oparciu o przepisy o ochronie dóbr osobistych oraz że odpowiedzialność ta mieści się w ramach art. 34 ust. 1 ustawy z 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (vide: wyrok s.apel.w Gdańsku z 2013-05-08, I ACa 144/13).

Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę zmierza do zaspokojenia szkody niematerialnej. Uprawnionym do uzyskania tego świadczenia jest wyłącznie najbliższy członek rodziny. Aby ustalić, czy występujący o zadośćuczynienie jest najbliższym członkiem rodziny nieżyjącego, należy stwierdzić, czy istniała silna i pozytywna więź emocjonalna pomiędzy dochodzącym tego roszczenia a zmarłym. Na rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołane śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem jego odejścia (np. nerwicy, depresji), roli pełnionej w rodzinie przez osobę zmarłą, stopnia, w jakim pokrzywdzony będzie umiał odnaleźć się w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego (porównaj: wyrok Sądu Najwyższego z 03 czerwca 2011 r. III CSK 279/10 - LEX nr 898254).

W tym miejscu należy zaznaczyć, że nie sposób precyzyjnie określić rozmiaru szkód emocjonalnych związanych z utratą bliskiej osoby. Nie oznacza to jednak, że sąd w postępowaniu o zadośćuczynienie jest całkowicie pozbawiony możliwości określenia rozmiaru cierpień i kwoty koniecznej do ich zadośćuczynienia. Rozstrzygając w przedmiocie zadośćuczynienia sąd musi rozważyć całokształt okoliczności sprawy, należy więc brać pod uwagę zarówno obiektywne okoliczności świadczące o rozmiarze krzywdy, tak jak stopień pokrewieństwa, wiek zmarłego i poszkodowanego, indywidualne stosunki miedzy zmarłym z członkiem rodziny, ale także okoliczności, które mogą mieć wpływ na indywidualne cechy pokrzywdzonego jak np. stopień nasilenia cierpień emocjonalnych, ich charakter i czas trwania. Zadośćuczynienie ma bowiem za zadania wynagrodzić doznaną krzywdę, a zatem jej wysokość nie może być oderwana od tych okoliczności, nie chodzi tu bowiem o wynagrodzenie samej przedwczesnej śmierci członka rodziny, ale o zadośćuczynienie doznanej krzywdy (takie stanowisko zaprezentował Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 16 stycznia 2014 roku sygn. akt VI ACa 862/13).

W ocenie sądu relacje powoda ze zmarłym dziadkiem były na tyle bliskie, częste i silne, iż można zaliczyć ja do kręgu osób najbliższych zmarłego.

Powód był jedynym z dwóch wnuków zmarłego S. D. (1). Z ustalonych okoliczności wynika, że powód od najmłodszych lat miał bardzo częste kontakty z zmarłym dziadkiem, który przyjeżdżał po kilka razy w tygodniu, i zabierał powoda do siebie na weekendy. Zmarły S. D. (1) miał sentyment do powoda, zabierał go na spacery, na grzyby i jeździł z nim nad jezioro, uczył go jeździć na rowerze, dawał mu kieszonkowe. Powód śmierć dziadka przeżył bardzo boleśnie. Budził się w nocy z płaczem, musiał brać tabletki uspokajające mimo młodego wieku. Bardzo to przeżył, długo płakał, nawet miesiącami, był bardzo zżyty z dziadkiem.

Powyższe wynika z niekwestionowanych i zdaniem sądu wiarygodnych zeznań świadków G. C. i M. W. oraz wyjaśnień powoda.

Sąd podziela pogląd, iż osoba dochodząca zadośćuczynienia za spowodowanie śmierci osoby najbliższej nie jest poszkodowana jedynie pośrednio. Ten sam czyn niedozwolony może wyrządzać krzywdę różnym osobom, źródłem krzywdy jest zatem czyn niedozwolony, którego następstwem jest śmierć. Krzywdą wyrządzoną zmarłemu jest utrata życia, natomiast dla osób mu bliskich jest to naruszenie jego własnego dobra osobistego poprzez zerwanie więzi emocjonalnej, szczególnie bliskiej w relacjach rodzinnych. Również osoba dochodząca ochrony na podstawie art. 448 k.c. może być poszkodowana bezpośrednio i dochodzić naprawienia własnej krzywdy, doznanej poprzez naruszenie jej własnego dobra osobistego (por.: wyrok s.apel. w Szczecinie z 2014-03-26, I ACa 937/13, LEX nr 1461186).

W doktrynie i orzecznictwie Sądu Najwyższego jak i Sądów Apelacyjnych wskazane zostały kryteria, które należy uwzględnić przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia. Zadośćuczynienie ma mieć charakter przede wszystkim kompensacyjny, dlatego jego wysokość nie może ograniczać się do zapłaty sumy symbolicznej, a stanowić powinno odczuwalną wartość ekonomiczną. W każdym przypadku w którym doszło do zerwania więzi z osobą najbliższą należy rozpatrywać sprawę indywidualnie, uwzględniając doznaną krzywdę pokrzywdzonego, na którą składa się ból i cierpienia psychiczne, polegające na ujemnych uczuciach przeżywanych w związku z śmiercią osoby najbliższej. W związku z powyższym w danej kategorii spraw nie można posługiwać się szablonami czy sztywnym schematem. Ustalając wysokość zadośćuczynienia należy uwzględnić wszystkie okoliczności odzwierciedlające doznaną krzywdę, a w szczególności nasilenie cierpień, charakter więzi rodzinnej.

Suma zadośćuczynienia musi być odpowiednia również w tym znaczeniu, że winna być utrzymana w rozsądnych granicach odpowiadającym aktualnym normom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa ( por. wyrok SN z 22 kwietnia 1985; II CR 94/85 – nie publikowany, wyrok SN z 9 stycznia 1978; OSNC 1978/11/210, wyrok S.A. w Białymstoku z 9 kwietnia 1991r. OSAiSN 1992/5/50, wyrok S.A. w Katowicach z 3 listopada 1994r. OSA 1995/5/41)

Ustalając odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia za krzywdę jaką doznał powód Sąd brał pod uwagę wszystkie przesłanki, które powyżej zostały przytoczone. Sąd uwzględnił zarówno natężenie cierpień psychicznych związanych z śmiercią dziadka, długotrwałość ich występowania jak i skutki utraty więzi i możliwości kontaktów dziadkiem.

Wielkość zadośćuczynienia zależy od oceny całokształtu okoliczności, w tym rozmiaru doznanych cierpień, ich intensywności, trwałości czy nieodwracalnego charakteru. Przy ustalaniu rozmiaru cierpień i ujemnych doznań psychicznych powinny być przede wszystkim uwzględniane zobiektywizowane kryteria oceny, jednakże w relacji do indywidualnych okoliczności danego przypadku. Żądanie zadośćuczynienia nie jest uzależnione od wystąpienia na skutek śmierci osoby najbliższej szczególnych następstw czy to zdrowotnych czy też psychicznych, mogą go uzasadniać również zwykłe cierpienia związane ze śmiercią i adekwatne przeżycia związana ze stratą bliskiej osoby.

W zakresie roszczeń powoda nie ustalono sposobu przeżywania śmierci dziadka w rozmiarze ponad przeciętną miarę cierpień zazwyczaj związanych ze śmiercią osoby najbliższej – i mógł on też liczyć na wsparcie ze strony matki i ojca. W celu jednak nadania zadośćuczynieniu charakteru kompensacyjnego, przyjęcia tego świadczenia na poziomie kwoty 10.000 złotych jest uzasadnione okolicznościami niniejszej sprawy, przede wszystkim zerwaniem silnej więzi emocjonalnej z dziadkiem oraz kilkumiesięcznym bólem po jego stracie przejawiającym się płaczem, budzeniem nocnym i koniecznością korzystania z leków uspakajających.

W ocenie sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę zadośćuczynienie w łącznej wysokości 10.000 zł jest adekwatne do naruszenia dóbr osobistych powoda poprzez zerwanie więzi rodzinnej z dziadkiem oraz cierpień psychicznych i jego lęków i bólu spowodowanych śmiercią dziadka na skutek wypadku drogowego. Powyższa kwota jest też stosowna do przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa, w którym funkcjonuje powód.

Żądana kwota zadośćuczynienia w wysokości 15.000 zł zdaniem sądu jest wygórowana, biorąc pod uwagę zarówno natężenie cierpień, ich długotrwałość jak i sytuację materialną powoda wynikającą z oświadczenia o stanie majątkowym. Powód w sposób adekwatny do młodego wieku i normalny, w tego typu sytuacjach, przeżywał stratę dziadka, jego stan psychiczny nie wymagał pomocy psychologicznej czy psychiatrycznej. Natomiast kwota zadośćuczynienia ma za zadanie kompensację cierpień i wyrównanie utraty więzi z dziadkiem i nie może być źródłem nieuzasadnionego wzbogacenia się powoda.

W zakresie daty początkowej zasądzonych odsetek, sąd zgodnie z żądaniem strony powodowej przyjął dzień po upływie miesięcznego terminu do spełnienia świadczenia po otrzymaniu zawiadomienia o szkodzie.

Mając na uwadze powyższe Sąd na podstawie przepisu art. 448 k.c. w zw. z art. 23 i 24 § 1 k.c. zasądził na rzecz powodów po 10.000 zł na rzecz każdego z nich wraz z ustawowymi odsetkami od 1.10.2015 r. i oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. i § 6 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustawionego z urzędu zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1050 zł tytułem kosztów procesu uwzględniając, iż powód wygrał proces w 2/3 a przegrał w 1/3 (tj. 2/3 z opłaty od pozwu w wysokości 750 zł i 2400 zł wynagrodzenia pełnomocnika powoda minus 1/3).