Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2016 r.

Sąd Rejonowy w Olsztynie Wydział IX Karny

w składzie:Przewodniczący: SSR Joanna Sienicka

Protokolant: Katarzyna Kij-Pikorz

Bez udziału oskarżyciela publ

po rozpoznaniu w dniu 29II, 31 V 2016 r. sprawy

G. N.

s. T. i Z. z domu M.

ur. (...) w L.

obwinionego o to, że: w dniu 02.08.2015r. – niewskazanie kierującego pojazdem o nr rej. (...), który naruszył przepisy ruchu drogowego w miejscowości R. gm. (...) (...); (...) w dniu 02.08.2015r. o godzinie 15:02:00 kierujący tym pojazdem jadąc z prędkością 59/40 przekroczył dozwoloną prędkość o 19km/h, brak informacji, aby pojazd został użyty wbrew jego woli

- tj. za wykroczenie z art. 96 § 3 kw w zw. z art. 78 ust. 4 i 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym

ORZEKA:

I obwinionego G. N. uznaje za winnego tego, że na żądanie uprawnionego organu, Straży Miejskiej w T., nie wskazał komu powierzył w dniu 2 08 2015r do kierowania lub użytkowania pojazd o nr rej. (...), którego kierujący w miejscowości R. gm. (...) (...) w dniu 02.08.2015r. o godzinie 15:02:00 jadąc z prędkością 59km/h przekroczył dozwoloną prędkość o 19km/h przyjmując, iż obwiniony popełnił opisany czyn w dniu 27 sierpnia 2015r.i za to na podstawie art. 96 § 3 kw w zw. z art. 78 ust. 4 i 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym skazuje go wymierzając na podstawie art. 96§1kw w zw z art 96 § 3kw karę 300 (trzysta) złotych grzywny;

II na podstawie art. 118 § 1 kpw i art. 3 ust. 1 w zw. z art. 21 pkt. 2 ustawy o opłatach w sprawach karnych obciąża obwinionego zryczałtowanymi wydatkami postępowania w kwocie 100 (sto) złotych i opłatą w kwocie 30 (trzydzieści) złotych.

Sygn. akt IX W 258/16

UZASADNIENIE

G. N. obwiniony został o to, że: w dniu 02.08.2015r. nie wskazał kierującego pojazdem o nr rej. (...), który naruszył przepisy ruchu drogowego w miejscowości R. gm. (...) (...); (...), w dniu 02.08.2015r. o godzinie 15:02:00 kierujący tym pojazdem jadąc z prędkością 59/40 przekroczył dozwoloną prędkość o 19km/h, brak informacji, aby pojazd został użyty wbrew jego woli tj. za wykroczenie z art. 96 § 3 kw w zw. z art. 78 ust. 4 i 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym.

W dniu 2 sierpnia 2015r ujawnione zostało przez Straż Miejską w T. popełnienie wykroczenia polegającego na przekroczeniu o 19km/h dozwolonej prędkości jazdy przez kierującego pojazdem marki M. o nr rej. (...) w miejscowości R. gm. (...). Wykroczenie to zarejestrowane zostało przez urządzenie pomiarowe do rejestracji prędkości pojazdów .

W związku z ujawnieniem opisanego wykroczenia wysłane zostało w dniu 6 sierpnia 2015r do obwinionego G. N. wezwanie do wskazania w terminie 7 dni od jego otrzymania komu w dniu 2 sierpnia 2015r o godzinie 15.02 powierzył do kierowania lub używania pojazd o nr rej (...). Wezwanie to zawierało pouczenie o treści art. 78ust 4 i 5 ustawy prawo o ruchu drogowym oraz informację, iż niedopełnienie obowiązku wskazania na żądanie uprawnionego organu komu powierzył pojazd do użytkowania lub kierowania rodzi odpowiedzialność z art. 96§3kw( k 21) . Wezwanie skierowane do obwinionego przez Straż Miejską w T. zawierało jedynie wezwanie do wskazania komu powierzył do kierowania lub używania opisany pojazd we wskazanym czasie.

W dniu 21 sierpnia 2015r obwiniony przesłał do Straży Miejskiej w T. pismo zawierające wniosek o umorzenie postępowania. Obwiniony powołał się na orzeczenie SN z 30 września 2014r oraz m.in. na brak uprawnień SM do samodzielnego karania grzywną właściciela pojazdu z tytułu niewskazania kto w danym terminie użytkował pojazd, a także na wyrok TK z dnia 12 marca 2014r , iż nie ma podstaw prawnych adresowania do właściciela lub posiadacza pojazdu przez uprawniony organ alternatywnego żądania wskazania komu został powierzony pojazd do kierowania lub użytkowania w oznaczonym czasie albo przyjęcia mandatu karnego za popełnione wykroczenie drogowe , a takim właśnie bezprawnym -zdaniem obwinionego wezwaniem z dnia 6 sierpnia 2015r wszczęto to postępowanie. Obwiniony złożył oświadczenie, iż jeśli jest osobą podejrzaną to korzysta z prawa odmowy składania wyjaśnień odnośnie pytania o wskazanie kierującego pojazdem, natomiast jeśli jest świadkiem to uchyla się zgodnie z art. 183§1kpk w zw z art. 41§1kpw od udzielenia odpowiedzi na pytanie o użytkownika pojazdu w chwili czynu z obawy przed odpowiedzialnością za przestępstwo fałszywego oskarżenia , gdyż nie wiedząc kto kierował pojazdem , a nie wie tego, wzywany mógłby wskazać osobę przypadkową i godzić się na to, że oskarży osobę niewinną. Obwiniony podniósł, iż Straż Miejska nie miała prawa wymuszać zeznań strasząc odpowiedzialnością za wykroczenie. Pismo obwinionego nie zawierało wskazania komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. Pismo to wpłynęło do Straży Miejskiej w T. w dniu 27 sierpnia 2015r.( k 16-19)

W dniu 28 sierpnia 2015r Straż Miejska w T. ponownie wysłała do obwinionego analogiczne wezwanie . Doręczono je obwinionemu w dniu 3 września 2015r ( k 15, 14)

W odpowiedzi obwiniony ponownie wysłał wniosek o umorzenie postępowania o treści analogicznej jak w sierpniu 2015r (k 6-9)

Straż Miejska w T. wniosła we wrześniu 2015r wniosek o ukaranie obwinionego za wykroczenie z art. 96§3kw. Postępowanie zostało wszczęte 25 09 2015r ( k 1, 4) .

Do toczącego się postępowania wszczętego na podstawie wniosku o ukaranie Straży Miejskiej przystąpił prokurator korzystając z uprawnień wynikających z art. 18§2kpw (k 59)

(d. wniosek k 6-9,16-19, wezwanie k 15, 21, zpo k 14, pismo Prokuratury Rejonowej O.-(...)k 59)

Obwiniony nie złożył wyjaśnień przed Sądem .

Ze zgromadzonej dokumentacji jednoznacznie wynika, iż obwiniony został wezwany do wskazania w terminie 7 dni od otrzymania pisma komu w dniu 2 sierpnia 2015r o godzinie 15.02 powierzył do kierowania lub używania pojazd o nr rej (...). Wezwanie to zostało doręczone obwinionemu o czym świadczy pismo obwinionego z dnia 21 sierpnia 2015. Odpowiedź obwinionego zawierająca wniosek o umorzenie postępowania odnosi się wprost do powyższego wezwania. Nie zawiera natomiast wskazania komu pojazd powierzony został do kierowania lub używania. Z treści pisma wynika, iż obwiniony nie wie kto kierował opisanym pojazdem w oznaczonym czasie . Pismo to wpłynęło do SM w T. w dniu 27 sierpnia 2015r.

Bezspornym jest, iż obwiniony nie wskazał komu w oznaczonym czasie powierzył pojazd do kierowania lub używania. Nieudzielenie przez obwinionego w/w informacji uniemożliwiło przeprowadzenie dalszych czynności wyjaśniających w sprawie wykroczenia polegającego na przekroczeniu dozwolonej prędkości. Obwiniony wskazał , iż nie wie kto wówczas kierował pojazdem. Ustalenie powyższej okoliczności mogłoby być przedmiotem dalszych czynności wyjaśniających w sytuacji wskazania przez obwinionego osoby której powierzył pojazd do używania , czego obwiniony nie uczynił . Podkreślenia wymaga, iż od daty zdarzenia polegającego na przekroczeniu dozwolonej prędkości przez kierującego pojazdem do wezwania obwinionego do wskazania osoby, której pojazd powierzył minęło kilka dni, co przemawia za przekonaniem ,iż ustalenie jej danych było możliwe.

Znamieniem warunkującym odpowiedzialność z art. 96 § 3 kw jest niewskazanie na żądanie uprawnionego organu, wbrew obowiązkowi, komu został powierzony pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. Niewskazanie polega na odmowie udzielenia informacji odnośnie osoby, której pojazd został przekazany. Za niewskazanie uznać należy zarówno odpowiedź negatywną jak i zupełne zaniechanie odpowiedzi.

Żądanie wskazania pochodzić winno od uprawnionego organu. Zgodnie z art. 17 § 3 kpw i art. 129b ustawy Prawo o ruchu drogowym straże miejskie (gminne) posiadają uprawnienia oskarżyciela publicznego w sprawach dotyczących art. 96 § 3 kw, mogą zatem żądać od właściciela lub posiadacza pojazdu wskazania komu powierzyli pojazd do kierowania lub używania w określonym czasie. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego straży miejskiej przysługują uprawnienia oskarżyciela publicznego w sprawach o wykroczenie z art. 96 § 3 kw. Nadane strażnikom w art. 129b ust. 3 pkt. 7 upoważnienia do żądania od właściciela lub posiadacza pojazdu wskazania, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w określonym czasie należy postrzegać jako uprawnienie do podejmowania szczególnego rodzaju czynności wyjaśniającej, ukierunkowanej na wykrycie sprawcy wykroczenia drogowego. W przypadku niewskazania przez adresata żądania osoby, której powierzył pojazd , dochodzi do zaistnienia wykroczenia z art. 96 § 3 kw, które straż miejska (gminna) ujawnia właśnie w ramach prowadzonej czynności wyjaśniającej należącej do zakresu jej działania. W konsekwencji dochodzi co spełnienia określonego w art. 17 § 3 kpw warunku nabycia przez straż uprawnienia oskarżyciela publicznego w sprawach o wymienione wykroczenie . W obowiązującym stanie prawnym obowiązek wskazania, komu został powierzony pojazd do kierowania lub używania, wynika z art. 78 ust. 4 p.r.d.

Wyłączenie odpowiedzialności za wykroczenie określone w art. 96 § 3 k.w. jest możliwe w sytuacji, gdy udzielenie odpowiedzi, komu został powierzony pojazd mogłaby narazić osobę najbliższą właścicielowi lub posiadaczowi pojazdu na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Natomiast możliwość narażenia na odpowiedzialność za wykroczenie nie wyłącza obowiązku właściciela lub posiadacza pojazdu wskazania osoby najbliższej na żądanie właściwego organu, jeżeli dopuściła się ona wykroczenia, kierując powierzonym jej pojazdem lub go używając. Art. 96 § 3 k.w. nie nakłada obowiązku "denuncjacji", ale sankcjonuje zachowanie polegające na niewskazaniu na żądanie uprawnionego organu, komu został powierzony pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. Wskazanie na żądanie uprawnionego organu, komu właściciel lub posiadacz pojazdu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, nie przesądza jeszcze o ewentualnej odpowiedzialności wskazanej osoby za wykroczenie. Odmowa może jednak skutkować odpowiedzialnością właściciela lub posiadacza pojazdu za wykroczenie określone w art. 96 § 3 k.w. (por. post. SN z dnia 02.04.2014 r. sygn. akt V KK 378/13, uchwała siedmiu sędziów SN - zasada prawna w sprawie I KZP 16/14 z 30.09.2014 r , Wyrok Trybunału Konstytucyjnego, z dnia 12 marca 2014 r. P 27/13).

Uprawnienia straży miejskiej(gminnej) wynikają z ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r o strażach gminnych . Do zadań straży gminnych należy w szczególności czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego w zakresie określonym w przepisach prawa o ruchu drogowym- art. 11 ust 1 pkt 2 ustawy o strażach gminnych. Normą ustawową określającą kompetencje staży gminnych (miejskich) w obszarze kontroli ruchu drogowego jest art. 129b ustawy z dnia 20 czerwca 1997r prawo o ruchu drogowym. Zgodnie ust 1 cyt przepisu kontrola ruchu drogowego w gminach i miastach może być wykonywania przez strażników gminnych (miejskich) . Ust 2 określa natomiast wobec kogo strażnikom miejskim(gminny) służy prawo do wykonywania czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego.

Od 01.01.2016 r. w myśl dyspozycji art. 129b ust 2 p.r.d., strażnicy gminni (miejscy) są uprawnieni do wykonywania kontroli ruchu drogowego wobec: kierującego pojazdem niestosującego się do zakazu ruchu w obu kierunkach, określonego odpowiednim znakiem drogowym; do uczestnika ruchu naruszającego przepisy o zatrzymaniu lub postoju pojazdów, ruchu motorowerów, rowerów, wózków rowerowych, pojazdów zaprzęgowych oraz o jeździe wierzchem lub pędzeniu zwierząt, oraz ruchu pieszych. W ramach wykonywania kontroli ruchu drogowego w zakresie o którym mowa w cyt przepisie strażnicy miejscy(gminni) upoważnieni są między innymi do żądania od właściciela lub posiadacza pojazdu wskazania komu powierzył do kierowania lub użytkowania pojazd w oznaczonym czasie –art. 129b ust 3 pkt 7 cyt. ustawy.

Z dniem 01.01.2016 r. straż gminna (miejska) utraciła uprawnienia do dokonywania kontroli ruchu drogowego wobec osób naruszających przepisy ruchu drogowego , w wypadku ujawnienia i zarejestrowania czynu przy użyciu urządzenia rejestrującego . Tym samym utraciła uprawnienia do żądania od właściciela lub posiadacza pojazdu wskazania komu powierzył do kierowania lub użytkowania pojazd w oznaczonym czasie w wypadku naruszenia przepisu ruchu drogowego ujawnionego i zarejestrowanego przy użyciu urządzenia rejestrującego , a także do występowania w charakterze oskarżyciela publicznego w sprawach dotyczących w/w wykroczeń. Uprawnienie do żądania informacji komu przez właściciela powierzony został dany pojazd do kierowania lub ubytkowania w oznaczonym czasie służy strażnikom miejskim(gminnym) bowiem jedynie w ramach uprawnień do wykonywania kontroli ruchu drogowego w odniesieniu do wskazanych w ustawie sytuacji. Nie należy do nich od 1 01 2016r naruszanie przepisów ruchu drogowego , w wypadku ujawnienia i zarejestrowania czynu przy użyciu urządzenia rejestrującego. Przed wskazaną datą Straże Miejskie (Gminne) uprawnienia takie posiadały.

Z materiałów załączonych do wniosku o ukaranie wynika, iż obwiniony wezwany został do wskazania komu powierzył pojazd do kierowania lub użytkowania z uwagi przekroczenie dozwolonej prędkości jazdy przez kierującego tym pojazdem, co ujawnione i zarejestrowane zostało przy użyciu urządzenia rejestrującego. Wezwanie to wysłane zostało do obwinionego w sierpniu 2015r ,a zatem przed omówioną zmianą ustawy prawo o ruchu drogowym. Straży Miejskiej służyło wówczas prawo do występowania z przedmiotowym żądaniem.

Wniosek o ukaranie wniesiony został także przed zmianą art. 129b ustawy prawo o ruchu drogowym.

Sąd Rejonowy w O. IX Wydział Karny zwrócił się do Prokuratury Rejonowej w O. z zapytaniem, czy prokurator skorzysta z uprawnień wynikających z art. 18 § 2 kpw i wstąpi do toczącego się postępowania wszczętego z wniosku Straży Miejskiej w T.. W sprawie niniejszej prokurator skorzystał z przysługujących mu uprawnień w zakresie wstąpienia do toczącego się przed tut. Sądem postępowania.

Zgodnie z wyrokiem TK z dnia 12 marca 2014 r. Sygn. akt P 27/13 art. 96 § 3 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń jest zgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 42 ust. 1 Konstytucji.

Z uzasadnienia powyższego wyroku wynika, iż zgodnie z art. 78 ust. 4 p.r.d. właściciel lub posiadacz pojazdu nie mają obowiązku wskazania, komu powierzyli pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, jeżeli pojazd został użyty wbrew ich woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mogli zapobiec. Odpowiedzialność za wykroczenie określone w art. 96 § 3 k.w. zostanie wyłączona także w sytuacji, gdy właściciel lub posiadacz pojazdu uchylą się od obowiązku wskazania, komu powierzyli pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie w ramach prawa do obrony na podstawie art. 74 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego w związku z art. 20 § 3 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Właściciel lub posiadacz pojazdu nie mają zatem obowiązku wskazania, komu powierzyli pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, jeżeli sami tym pojazdem kierowali lub go używali i dopuścili się np. wykroczenia przekroczenia prędkości zarejestrowanego za pomocą urządzenia rejestrującego.

Zgromadzony materiał dowodowy nie wskazuje, by w niniejszej sprawie zachodziły powyższe okoliczności. Z pisma obwinionego wynika jedynie , iż nie wie kto kierował pojazdem w oznaczonym czasie.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał obwinionego G. N. za winnego tego, że na żądanie uprawnionego organu, Straży Miejskiej w T., nie wskazał komu powierzył w dniu 2 08 2015r do kierowania lub użytkowania pojazd o nr rej. (...), którego kierujący w miejscowości R. gm. (...) (...) w dniu 02.08.2015r. o godzinie 15:02:00 jadąc z prędkością 59km/h przekroczył dozwoloną prędkość o 19km/h przyjmując, iż obwiniony popełnił opisany czyn w dniu 27 sierpnia 2015r. Z data tą do SM w T. wpłynęło pismo obwinionego zawierające wniosek o umorzenie postępowania, a nie zawierające wskazania komu powierzył pojazd, stanowiące odpowiedz na przedmiotowe wezwanie. Obwiniony swoim zachowaniem wyczerpał znamiona wykroczenia określonego w art 96§3kw w zw. z art. 78 ust. 4 i 5 ustawy Prawo o ruchu drogowym.

W świetle wskazanych wyżej okoliczności Sąd orzekł wobec obwinionego karę grzywny w wysokości 300 złotych. Orzeczona kara, w ocenie Sądu, jest współmierna do stopnia zawinienia obwinionego i społecznej szkodliwości zarzucanego mu czynu i nie może być postrzegana jako rażąco surowa.

Na podstawie art. 118 § 1 kpw i art. 3 ust. 1 w zw. z art. 21 pkt. 2 ustawy o opłatach w sprawach karnych obwiniony został obciążony zryczałtowanymi wydatkami postępowania w kwocie 100 zł i opłatą w kwocie 30 zł.