Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka (...) w S. pozwem z dnia 23 lipca 2015 r. skierowanym przeciwko E. K. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kwoty 11 203 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 31 października 2014 roku oraz z wszelkimi kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych powiększonych o kwotę 17 zł uiszczonych tytułem opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że pierwotnie strony postępowania łączyła umowa o pracę z dnia 28 listopada 2010 r., jednakże w związku z likwidacją stanowiska zajmowanego przez pozwaną E. K., powódka dnia 19 listopada 2012 r. wypowiedziała pozwanej wskazaną powyżej umowę o pracę w części dotyczącej stanowiska pracy, wynagrodzenia oraz zakresu obowiązków - z zachowaniem jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia. Pozwana w dniu 27 listopada 2012 r. złożyła w Sądzie Rejonowym Szczecin - Centrum w Szczecinie, IX Wydziale Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pozew o odszkodowanie w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia w związku z nieprawidłowym wypowiedzeniem zmieniającym. Wyrokiem Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie, IX Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn. akt: IX P 1330/13), utrzymanym następnie w mocy wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie, VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn. akt: VI Pa 34/14) zasądzono na rzecz pozwanej E. K. tytułem odszkodowania kwotę 5.561,62 zł. Sądy obu instancji, dokonując porównania warunków zatrudnienia pracownika, uznały likwidację stanowiska zajmowanego uprzednio przez E. K. za pozorną. Powódka wskazała dalej, iż w przypadku orzeczenia sądu przywracającego do pracy pracownika zwolnionego uprzednio z przyczyn niedotyczących pracownika lub zasądzenia na jego rzecz odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy przy jednoczesnym braku ustalenia przez sąd przyczyn owego wypowiedzenia, wypłacona z tego tytułu odprawa staje się świadczeniem nienależnym i, co do zasady, pracownik jest zobowiązany zwrócić ją pracodawcy.

Nakazem zapłaty z dnia 23 października 2015 r. Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie, IX Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Sprzeciwem od nakazu zapłaty z dnia 7 grudnia 2015 r. E. K. wniosła o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwana wskazała, że pismem z dnia 5 grudnia 2012 r. RK-02/04-01- (...) przyznano jej odprawę pieniężną z uwagi na rozwiązanie ze mną umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracowników a w piśmie tym strona powodowa nie zawarła oświadczenia o zastrzeżeniu zwrotu wypłaconego świadczenia. Pozwana podkreśliła również, że w toku postępowania w przedmiocie odszkodowania sąd ustalił, że stanowisko pracy na jakim byłam zatrudniona nie uległo likwidacji, a jedynie modyfikacji. W ocenie pozwanej posiadający obsługę prawną pracodawca pozostawał w pełnej świadomości pozornego charakteru likwidacji stanowiska pracy i tym samym wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany. Pozwana wskazała następnie, że żądanie pozwu jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a kwota dochodzonego świadczenia została zużyta na bieżące potrzeby mojej rodziny, która znalazła się w trudnej sytuacji materialnej. E. K. podkreśliła ponadto, że nie domagała się uprzednio przywrócenia do pracy, co oznacza, ze nie musiała się liczyć z obowiązkiem zwrotu świadczenia.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 1 lipca 2010 roku E. K. podpisała z (...) w S. umowę o pracę na stanowisku Głównego Specjalisty ds. Inwestycji, w pełnym wymiarze czasu pracy, na czas nieokreślony.

Stanowisko E. K. było stanowiskiem samodzielnym, które w strukturze organizacyjnej Akademii odpowiadało stanowisku Kierownika Działu; podlegało bezpośrednio Kanclerzowi. Pracodawca na stanowisku głównego specjalisty nie zatrudnia szeregowych pracowników, jest to nazwa zastrzeżona dla osoby o randze stanowiska kierowniczego. E. K. na zajmowanym stanowisku samodzielnie organizowała sobie pracę i ponosiła odpowiedzialność za jej wyniki.

niesporne, a nadto: dowód:

wyrok Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie, IX Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 stycznia 2014 r. wraz z uzasadnieniem (sygn. akt: IX P 1330/13) – k. 18-24v

Do obowiązków służbowych Głównego Specjalisty ds. Inwestycji należało wykonywanie zadań związanych z przygotowywaniem do realizacji inwestycji budowlanych oraz: diagnozowanie i opiniowanie potrzeb inwestycyjnych uczelni, w uzgodnieniu z właściwymi jednostkami organizacyjnymi i Działem Technicznym, opracowywanie planów rzeczowych i finansowych inwestycji budowlanych, uzgadnianie tych planów z kierownictwem naczelnym Uczelni i Działem Technicznym, wypracowanie koncepcji urbanistycznych i budowlanych inwestycji w uzgodnieniu z przyszłymi użytkownikami i Działem Technicznym, uczestnictwo i doradztwo w całym procesie projektowania i wykonawstwa inwestycji budowlanych, prowadzenie spraw związanych z pozyskiwaniem terenów pod inwestycje, uzyskiwaniem uzgodnień lokalizacyjnych, środowiskowych, technicznych podłączeń itp., przygotowanie innej dokumentacji administracyjno-prawnej do realizacji inwestycji budowlanych, przygotowanie merytorycznego opisu zamówienia na roboty projektowe inwestycji, nadzór nad procesem projektowania pod kątem zgodności tych prac z przyjętą koncepcją, możliwościami finansowymi i potrzebami przyszłego użytkownika, współudział w pozyskiwaniu pozwoleń na budowę inwestycji, przygotowanie opisu merytorycznego zamówienia na roboty budowlane inwestycji, nadzór nad procesem realizacji tych robót pod kątem zgodności tych prac z projektem i potrzebami przyszłego użytkownika, udział w odbiorze inwestycji budowlanych (odbiór rzeczowy i jakościowy), utrzymanie bieżących kontaktów z przyszłymi użytkownikami, koordynacja współpracy i kontaktów na płaszczyźnie użytkownik - Dział Techniczny - inne właściwe jednostki organizacyjne Uczelni - wykonawcy, przygotowanie rozliczeń finansowych inwestycji budowlanych finansowanych z budżetu państwa, prowadzenie korespondencji i przygotowywanie planów inwestycyjnych ogólnouczelnianych dla jednostki nadrzędnej - Ministerstwa infrastruktury, prowadzenie ewidencji kosztów inwestycji budowlanych zleconych na zewnątrz i przygotowywanie informacji w tym zakresie, roczna inwentaryzacja nakładów na inwestycje budowlane zlecane na zewnątrz, wykonywanie innych zadań zleconych przez przełożonego.

W tym zakresie E. K. odpowiedzialna była między innymi za organizację, koordynację działań i nadzór nad prowadzonymi inwestycjami budowlanymi w sposób gwarantujący terminową i zgodną z założeniami ich realizację.

dowód:

wyrok Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie, IX Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 stycznia 2014 r. wraz z uzasadnieniem (sygn. akt: IX P 1330/13) – k. 18-24v

W dniu 29 kwietnia 2011 roku E. K. podpisała aneks nr (...) do umowy o pracę z dnia 28 czerwca 2010 roku. Na mocy zawartego porozumienia stron na okres od 1 maja 2011 roku do dnia 31 grudnia 2011 roku do E. K. objęła stanowisko Starszego Specjalisty ds. Budowlanych w projekcie „Uruchomienie (...) w K. jako nowoczesnego narzędzia szkoleniowego”.

W skład wynagrodzenia powódki na tym stanowisku wchodziła płaca zasadnicza w XVII kategorii zaszeregowania w kwocie 3566 zł, dodatek za staż pracy- 20 %, premia -20 %, dodatek specjalny w kwocie 1031 zł. W powyższym okresie powódce cofnięto natomiast dodatek funkcyjny w kwocie 454 zł.

Stanowisko Starszego Specjalisty ds. Budowlanych znajdowało się w Dziale Technicznym i podlegało służbowo Kierownikowi tego działu.

dowód:

wyrok Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie, IX Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 stycznia 2014 r. wraz z uzasadnieniem (sygn. akt: IX P 1330/13) – k. 18-24v

W związku ze stałym wzrostem znaczenia inwestycji budowlano-rozwojowych na uczelni, koniecznością poszukiwania nowych źródeł finansowania, jak i wzrostem ilości i znaczenia inwestycji rozwojowych przede wszystkim w zakresie realizowanych projektów unijnych, zarządzeniem Rektora (...) z dnia 11 października 2011 roku, nr (...), od dnia 15 października 2011 roku w Pionie Kanclerza zlikwidowano samodzielne stanowisko Głównego Specjalisty ds. Inwestycji i w to miejsce utworzono Dział Inwestycji i Rozwoju oraz stanowisko Zastępcy Kanclerza ds. Rozwoju, któremu bezpośrednio podporządkowano Dział Inwestycji i Rozwoju oraz Dział Techniczny.

Do podstawowych zagadnień prowadzonych przez Dział Inwestycji i Rozwoju należały inwestycje budowlano-rozwojowe. Zadania Działu Inwestycji i Rozwoju wskazane były szczegółowo w punktach 1-15 ust 3 § 52 Zarządzenia.

Reorganizacja polegała na wyłączeniu z Działu Technicznego części zadań, które dotyczyły planowania i przygotowania inwestycji, w związku z czym zadaniem nowego działu było całościowe realizowanie inwestycji oraz pozyskiwanie źródeł finansowania na nowo planowane inwestycje na rozwój uczelni.

Nowym Działem zarządzać miał Kierownik Działu ds. Inwestycji i Rozwoju.

Po otrzymaniu treści zarządzenia (...) i informacji o dokonanej reorganizacji – w formie maila kierowanego do wszystkich pracowników, E. K. pytała przełożonego, jaka będzie jej przyszłość w (...), odpowiedzi jednak nie uzyskała.

dowód:

wyrok Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie, IX Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 stycznia 2014 r. wraz z uzasadnieniem (sygn. akt: IX P 1330/13) – k. 18-24v

Po zakończeniu z dniem 31 grudnia 2011 roku projektu w K., pracodawca zaproponował E. K. czasowe objęcie stanowiska Kierownika Działu Inwestycji i Rozwoju.

W związku z tym, na mocy porozumienia stron w okresie od dnia 1 stycznia 2012 roku do dnia 31 października 2012 roku E. K. objęła stanowisko Kierownika Działu Inwestycji i Rozwoju. Na tym stanowisku przysługiwało jej wynagrodzenie zasadnicze wg. XVIII kategorii zaszeregowania w wysokości 3350 zł, dodatek funkcyjny wg. IV kategorii w wysokości 454 zł miesięcznie oraz premia zgodnie z regulaminem premiowania.

Jako Kierownik Działu E. K. miała dwóch podwładnych.

Pracownica nadal nie była informowana co stanie się z jej poprzednim stanowiskiem. Kanclerz informował powódkę wyłącznie o tym, iż ma wobec niej inne plany. W rzeczywistości na stanowisku Kierownika Działu E. K. wykonywała te same czynności, które wykonywała jako Główny Specjalista ds. Inwestycji, spoczywała na niej ta sama odpowiedzialność. Wykonywała również część zadań, które uprzednio należały do Działu Technicznego. Różnica między stanowiskami polegała na tym, że Kierownik Działu sprawował nadzór nad podwładnymi, którzy faktycznie udzielali mu pomocy przy realizacji zadań przypasanych uprzednio do jednoosobowego i samodzielnego stanowiska Głównego Specjalisty a obecnie Kierownika działu.

dowód:

-wyrok Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie, IX Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 stycznia 2014 r. wraz z uzasadnieniem (sygn. akt: IX P 1330/13) – k. 18-24v

We wrześniu 2012 roku w Dziale Inwestycji i Rozwoju w miejsce samodzielnego referenta G. G. (1) zatrudniono na umowę na zastępstwo E. T., która faktycznie zatrudniona była do dnia 15 stycznia 2013 roku. W Dziale Inwestycji i Rozwoju pracowała również pani G.-B. oraz przez pewien czas pani B.. Od dnia 1 stycznia 2013 roku w Dziale tym na stanowisku Starszego Specjalisty zatrudniony jest P. K..

dowód:

wyrok Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie, IX Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 stycznia 2014 r. wraz z uzasadnieniem (sygn. akt: IX P 1330/13) – k. 18-24v

W dniu 29 października 2012 roku E. K. złożyła wniosek o przedłużenie jej zatrudnienia na stanowisku Kierownika Działu Inwestycji i Rozwoju od dnia 1 listopada 2012 roku na czas nieokreślony.

dowód:

-wyrok Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie, IX Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 stycznia 2014 r. wraz z uzasadnieniem (sygn. akt: IX P 1330/13) – k. 18-24v

W okresie od listopada 2012 roku E. K. nadal pracowała w Dziale Inwestycji i Rozwoju, gdzie otrzymywała wynagrodzenie odpowiednie dla stanowiska Głównego Specjalisty ds. Inwestycji, mimo, że stanowisko to uległo likwidacji z dniem 15 października 2011 roku.

dowód:

-wyrok Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie, IX Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 stycznia 2014 r. wraz z uzasadnieniem (sygn. akt: IX P 1330/13) – k. 18-24v

Pismem z dnia 19 listopada 2012 roku pracodawca wypowiedział E. K. powódce warunki umowy o pracę zawartej w dniu 28 czerwca 2010 roku w części dotyczącej stanowiska pracy, wynagrodzenia za pracę oraz zakresu obowiązków, z zachowaniem jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia, który upływał w dniu 31 grudnia 2012 roku. Jako przyczynę wypowiedzenia dotychczasowych warunków umowy o pracę wskazano likwidację stanowiska Głównego Specjalisty ds. Rozwoju. Po upływie okresu wypowiedzenia zaproponowano E. K. stanowisko starszego Specjalisty w Dziale Inwestycji i Rozwoju w pionie Kanclerza z wynagrodzeniem zasadniczym wg. XVII kategorii w kwocie 2700 zł, premią zgodną z regulaminem premiowania oraz cofnięto dodatek funkcyjny w wysokości 454 zł. Nowe stanowisko zakresem obowiązków zbliżone było do uprzednio zajmowanego przez E. K. stanowiska, było jednak stanowiskiem szeregowym.

dowód:

-wyrok Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie, IX Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 stycznia 2014 r. wraz z uzasadnieniem (sygn. akt: IX P 1330/13) – k. 18-24v

Przedstawiony E. K. indywidualny zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności na nowym stanowisku zawierał faktycznie zakres obowiązków dotyczących Głównego Specjalisty ds. Inwestycji.

Z zakresu tego wynikało, że do obowiązków służbowych pracownicy należeć będzie wykonywanie zadań związanych z inwestycjami budowlanymi- rozwojowymi, poszukiwaniem i pozyskiwaniem funduszy zewnętrznych na inwestycje, prowadzeniem dokumentacji technicznej, racjonalizacją pracowniczą i prowadzeniem centralnej ewidencji projektów racjonalizatorskich. Ponadto wykonywanie w szczególności zadań przydzielonych przez przełożonego a mieszczących się w zakresie od punktu 1-27 indywidualnego zakresu obowiązków.

Zakres nowych obowiązków nie różnił się w sposób znaczący od obowiązków Kierownika Działy Inwestycji i Rozwoju.

dowód:

wyrok Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie, IX Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 stycznia 2014 r. wraz z uzasadnieniem (sygn. akt: IX P 1330/13) – k. 18-24v

Pismem z dnia 26 listopada 2012 roku E. K. odmówiła przyjęcia nowych warunków umowy o pracę, zaproponowanych wypowiedzeniem zmieniającym z dnia 19 listopada 2012 roku, wskazując, że zaproponowane jej wynagrodzenie jest nieadekwatne do przedstawionego zakresu obowiązków na danym stanowisku. W piśmie tym pracownica wskazała, że z uwagi na to, iż likwidacja stanowiska Głównego Specjalisty ds. Inwestycji jest pozorna, uważa przedmiotowe wypowiedzenie za nieuzasadnione.

niesporne, a nadto dowód:

pismo pozwanej E. K. z dnia 26.11.2012 r. – k. 75, przesłuchanie pozwanej E. K. w charakterze strony – k. 104 w zw. z 100-102, k. 105

Pozwem z dnia 26 listopada 2012 roku E. K. wniosła o zasądzenie od (...) w S. odszkodowania w związku z nieprawidłowym wypowiedzeniem zmieniającym w kwocie 16.437 złotych, stanowiącej równowartość trzymiesięcznego wynagrodzenia na ostatnio zajmowanym stanowisku Kierownika działu Inwestycji i Rozwoju, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty.

W pozwie powołała się ona na pozorność likwidacji jej stanowiska pracy.

niesporne, a nadto dowód:

pozew z dnia 26.11.2012 r. – k. 2-5 w aktach sprawy o sygn. IX P 1330/13)

Pismem z dnia 5 grudnia 2012 roku (...) w S. poinformowała E. K. o tym, że w związku z rozwiązaniem z nią umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracowników została jej przyznana odprawa pieniężna w wysokości dwumiesięcznego wynagrodzenia, obliczonego wg zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.

niesporne, a nadto dowód:

pismo z dnia 5 grudnia 2012 r. – k. 37 części B akt osobowych pozwanej

W dniu 27 grudnia 2012 roku pracodawca wypłacił E. K. wynagrodzenie za grudzień 2012 roku wraz z odprawą za rozwiązanie umowy z przyczyn dotyczących pracodawcy – w sumie kwotę15 863,95 zł. Sama odprawa wynosiła kwotę 11 203,00 zł.

niesporne, a nadto dowód:

lista płac – k. 15, karta wynagrodzeń – k. 16, potwierdzenie przelewu – k. 17

Zatrudnienie u nowego pracodawcy E. K. podjęła w dniu 20 czerwca 2013 r. Po rozwiązaniu stosunku pracy z (...) w S. pobierała zasiłek dla bezrobotnych w kwocie 600 zł miesięcznie. W tym okresie powódka pozostawała na utrzymaniu męża, który otrzymywał wynagrodzenie w wysokości ok. 3 400 zł. W 2013 roku na utrzymaniu E. K. oraz jej męża pozostawała jeszcze studiująca w trybie dziennym córka.

niesporne, a nadto dowód:

zeznania świadka R. K. – k. 103-104, zeznania pozwanej E. K. – k. 104 w zw. z 100-102, k. 105

Otrzymana przez E. K. odprawa została przeznaczona w wysokości około 2 000 zł na leczenie – dopłatę do sanatorium, w którym przebywała w okresie od 8 stycznia do 5 lutego 2013 roku i na koszt zabiegów. Pozostałą część odprawy, w związku z trwającym niemal pół roku brakiem zatrudnienia, E. K. zużyła na bieżące potrzeby swojej rodziny. Na stałe wydatki gospodarstwa domowego E. K. składały się m. in. czynsz, media, ubezpieczenie w łącznej kwocie około 1 300 zł, pozostałe koszty utrzymania trzyosobowej rodziny, w tym koszty utrzymania córki w łącznej wysokości około 1300 zł miesięcznie, rata kredytu hipotecznego w wysokości 3 200 zł, raty kredytów konsumpcyjnych w wysokości około 400 zł. Cała kwota odprawy została przez E. K. zużyta w okresie od stycznia do kwietnia 2013 roku.

dowód:

faktura VAT z dnia 8.01.2013 r. – k. 79, zeznania świadka R. K. – k. 103-104 , przesłuchanie pozwanej E. K. w charakterze strony – k. 104 w zw. z 100-102, k. 105

Wyrokiem z dnia 28 stycznia 2014 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie IX Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. akt IX P 1330/12 zasądził od (...) w S. na rzecz E. K. tytułem odszkodowania kwotę 5 561,62 zł wraz z odsetkami ustawowymi. W uzasadnieniu wyroku Sad I instancji wskazał, iż przywołane w złożonym E. K. wypowiedzeniu stanowisko Głównego Specjalisty ds. Inwestycji nie ulegało likwidacji, a modyfikacji polegającej na zmianie nazwy stanowiska, wcieleniu go do nowego działu oraz utworzeniu stanowisk mu podległych. Sąd I instancji uznał, że likwidacja, na którą powoływała się (...) w S. była zatem pozorna, bowiem zadania wykonywane do tej pory przez powódkę, nadal były przez nią wykonywane po powrocie z delegacji do projektu w K., tyle tylko, że już wtedy na stanowisku Kierownika Działu. Również po wypowiedzeniu powódce warunków pracy i płacy, dokonanym w listopadzie 2012 roku, zadania te nie uległy likwidacji, bowiem dalej istniało stanowisko Kierownika Działu Inwestycji i Rozwoju, który de facto przejął obowiązki uprzednio należące do Głównego Specjalisty ds. Inwestycji.

niesporne, a nadto: dowód:

wyrok Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie, IX Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 stycznia 2014 r. wraz z uzasadnieniem (sygn. akt: IX P 1330/13) – k. 18-24v

Pismem z dnia 24 lutego 2014 r. rektor (...) w S. poinformował E. K., iż z uwagi na wyrok z dnia 28 stycznia 2014 roku (sygn. akt IX P 1330/12) oraz zamiar wniesienia w tej sprawie apelacji, wypłaci jej zasądzone wyrokiem odszkodowanie w wysokości 5 561,62 zł, zastrzegając jednocześnie możliwość żądania jego zwrotu. Pracodawca wskazał jednocześnie, iż w zaskarżanym orzeczeniu Sąd uznał, iż nie doszło do likwidacji stanowiska E. K. (likwidacja była pozorna), co skutkowała zasądzenie na rzecz pracownika wskazanego odszkodowania. Pracodawca podniósł, iż w przypadku uprawomocnienia się tego orzeczenia, będzie się on domagał zwrotu wypłaconej pracownikowi odprawy pieniężnej, która będzie wtedy niezasadna, ze względu na brak przyczyny jej wypłacenia, jaką była likwidacja stanowiska pracy E. K..

dowód:

pismo z dnia 24 lutego 2014 roku – k. 37

W dniu 3 marca 2014 roku pracodawca wypłacił E. K. kwotę 6 371,79 zł tytułem odszkodowania przyznanego wyrokiem z dnia 28 stycznia 2014 roku.

dowód:

potwierdzenie przelewu – k. 36

Od wyroku Sądu I instancji apelację wniosła (...) w S., zaś rozpoznający sprawę Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 27 czerwca 2014 roku (sygn. akt VI Pa 34/14) apelację oddalił.

niesporne, a nadto dowód:

wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie, VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 czerwca 2014 r. wraz z uzasadnieniem (sygn. akt: VI Pa 34/14 ) – k. 25-35v

Pismem z dnia 10 października 2014 roku (...) w S. wezwała E. K. do zapłaty w terminie do dnia 30 października 2014 roku wraz zaległymi odsetkami kwoty 11 203 zł tytułem zwrotu nienależnie wypłaconej pracownikowi odprawy, zgodnie z ustawą o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

dowód:

-wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania – k. 38-40

E. K. jest z zawodu inżynierem budownictwa lądowego.

E. K. nie wiedziała, że w przypadku zasądzenia na jej rzecz odszkodowania w sprawie IXP 1330/12, będzie ona zobowiązana, aby ją zwrócić. W postępowaniu w sprawie IXP 1330/12 występowała ona samodzielnie bez pełnomocnika.
dowód:

przesłuchanie pozwanej E. K. w charakterze strony – k. 104 w zw. z 100-102, k. 105

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się niezasadne.

Podstawę prawną roszczeń strony powodowej o zwrot wypłaconej pozwanej odprawy pieniężnej stanowi art. 405 k.c. i art. 410 k.c. stosowane w zw. z art. 300 k.p.

Bezspornym jest, iż w dniu 27 grudnia 2011 roku powódka wypłaciła pozwanej odprawę pieniężną w wysokości dwumiesięcznego wynagrodzenia, tj. w kwocie 11 203 zł, w związku z rozwiązaniem z pozwaną stosunku pracy z przyczyn nieleżących po stronie pracownika. Powyższa odprawa była pozwanej należna na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2003 r., Nr 90, poz. 844 z późn. zm.).

Pracownik uzyskuje prawo do odprawy pieniężnej w sytuacji, gdy stosunek pracy zostaje rozwiązany z przyczyn niedotyczących pracownika. Przesłankami prawa do odprawy są więc: rozwiązanie stosunku pracy oraz przyczyna rozwiązania stosunku pracy niedotycząca pracownika. Przesłanki te muszą występować łącznie. Brak którejś z tych przesłanek skutkuje brakiem prawa do odprawy. Podstawę przyznania E. K. odprawy stanowiło szczególne uregulowanie przedmiotowej ustawy zawarte w jej art. 10 ust. 1, stanowiące, że przepisy art. 5 ust. 3-6 i art. 8 stosuje się odpowiednio w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż określona w art. 1.

Nie budzi wątpliwości, iż decyzje kadrowe pracodawcy podlegają kontroli Sądu, o ile pracownik zwalniany z pracy wniesie do Sądu odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę. Sąd bada wówczas m.in. to, czy wskazana przez pracodawcę przyczyna wypowiedzenia polegała na prawdzie, czy nie jest jedynie przyczyną pozorną.

Dokonując ustaleń faktycznych tutejszy Sąd był związany treścią art. 365 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, w myśl którego orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Z prawomocnością orzeczenia sądowego wiązana jest powaga rzeczy osądzonej. Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. A zatem w kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się ta sama kwestia, nie może być ona już ponownie badana. Związanie orzeczeniem oznacza zatem zakaz dokonywania ustaleń sprzecznych z uprzednio osądzoną kwestią, a nawet niedopuszczalność prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 r., sygn. akt: II CSK 452/06). Chociaż powagą rzeczy osądzonej objęta jest w zasadzie jedynie sentencja wyroku, a nie jego uzasadnienie, to jednocześnie w orzecznictwie trafnie zwraca się uwagę, że powaga rzeczy osądzonej rozciąga się również na motywy wyroku w takich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne dla wyjaśnienia jego zakresu (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2002 r., sygn. akt: II CKN 1415/00). Stąd też poza zainteresowaniem Sądu w toku niniejszego postępowania pozostawała kwestia stwierdzonej prawomocnym wyrokiem wydanym w dniu 28 stycznia 2014 roku pozorności wskazanej przez pracodawcę przyczyny wypowiedzenia zmieniającego. O pozorności tej Sąd nie orzekł co prawda uprzednio w sentencji wyroku, ale z treści uzasadnienia wynika w sposób nie budzący wątpliwości, że to właśnie ona stanowiła podstawę rozstrzygnięcia o odszkodowaniu.

Konsekwencją powyżej przytoczonych i wynikających z prawomocnego wyroku ustaleń Sądu dotyczących braku uzasadniających wypowiedzenie umowy o pracę przyczyn niedotyczących pracownika, musi być uznanie bezpodstawności wypłaty odprawy pieniężnej. Świadczenie to przysługuje bowiem tylko wówczas, gdy rozwiązanie umowy o pracę następuje z tych właśnie przyczyn. Tutejszy Sąd podziela przy tym w pełni stanowisko Sądu Najwyższego - Izby Pracy, (...) i Spraw Publicznych wyrażone w wyroku z dnia 5 października 2007 roku (sygn. akt II PK 29/07, Legalis nr 90330). Pomimo ustalenia bezpodstawności dokonanej wypłaty, powództwo podlegało jednak oddaleniu z dwóch niezależnych od siebie przyczyn, o czym poniżej.

Zgodnie z art. 411 pkt 1 k.c., nie można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli spełniający je wiedział, że nie był do niego zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej. W kontekście tej regulacji, w sytuacji, gdy przyczyna niedotycząca pracownika wskazana w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę okazuje się pozorna, rozważyć należało, czy pracodawca nie miał świadomości, że nie był do wypłaty odprawy zobowiązany, skoro świadczenie to przysługuje w razie rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika, które w dacie wypowiedzenia umowy o pracę faktycznie nie zachodziły. W tym miejscu podkreślenia wymaga niebudzący żadnych wątpliwości pozorny charakter tej przesłanki oraz okoliczność, że pozwana E. K. już w tydzień po złożeniu jej wypowiedzenia zmieniającego, a na miesiąc przed dokonaniem na jej rzecz zapłaty odprawy, zwracała swojemu pracodawcy (w piśmie z dnia 26 listopada 2012 r. – k. 75) uwagę na rzeczoną pozorność przesłanki wypowiedzenia. Argumentację swoją powtórzyła w złożonym tego samego dnia pozwie w sprawie IXP 1330/12, w którym wniosła o odszkodowanie w związku z nieprawidłowym rozwiązaniem umowy o pracę.

Trafnie zauważyła ponadto pozwana, iż strona powodowa jest podmiotem silniejszym, stale reprezentowanym przez profesjonalnych pełnomocników, korzystającą ze stałej obsługi prawnej, co każdorazowo rzutuje na ocenę skutków jej działań. Powódka dokonała wypłaty naliczonej odprawy mając świadomość stanowiska pozwanej sprowadzającego się do kwestionowania przyczyny wypowiedzenia poprzez wskazywanie na jej pozorność z uwagi na tożsamość likwidowanego rzekomo stanowiska Głównego Specjalisty ds. Inwestycji ze stanowiskiem Kierownika Działu ds. Inwestycji i Rozwoju. Ponadto, oczywistość pozorności tej przyczyny, wynika już z samego porównania zakresów obowiązków stanowiska rzekomo likwidowanego i wprowadzonego w jego miejsce, co zauważył też Sąd orzekający w sprawie IXP 1330/12. Należy zauważyć, że to pracodawca, nikt inny, miał wpływ na sposób sformułowania powyższych zakresów obowiązków. Pozwala to, w ocenie Sądu, przyjąć, iż powódka – (...) w S., spełniając świadczenie, wiedziała, że nie była do świadczenia zobowiązana (a wskazywana w oświadczeniu o wypowiedzeniu przyczyna jest nieprawdziwa). Z tego też powodu, wobec faktu, iż spełnienie świadczenia nie nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej, powództwo podlegało oddaleniu na podstawie art. 411 pkt. 1 k. c.

Kolejną, niezależną przyczyną, dla której powództwo podlegało oddaleniu, stanowi unormowanie przepisu art. 409 k.c., w świetle którego obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.

W ocenie tutejszego Sądu nie ulega wątpliwości, iż uzyskana przez powódkę korzyść została zużyta. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż powódka przez okres 6 miesięcy od otrzymanego wypowiedzenia pozostawała bez pracy, a jedynym źródłem utrzymania jej rodziny było wynagrodzenie jej męża oraz otrzymywany przez nią zasiłek dla bezrobotnych. Sąd uznał za wiarygodne i odpowiadające zasadom logiki i doświadczenia życiowego, iż kwota 11 000 złotych została przez trzyosobową rodzinę skonsumowana w ciągu 4 miesięcy. Należy zwrócić uwagę iż spożytkowanie otrzymanych środków nie doprowadziło do wzbogacenia powódki. Dla odmiennego ustalenia nie jest wystarczająca okoliczność, że dużą część stałych obciążeń stanowiły zobowiązania kredytowe, bowiem sama wysokość innych ponoszonych regularnie wydatków z tytułu konsumpcji (a więc nieprowadzących do wzbogacenia) pozwala przyjąć, iż dochodzona pozwem kwota została w tak krótkim okresie zużyta. Pozwana w okresie od 8 stycznia do 5 lutego 2012 roku przebywała w sanatorium, na którą to okoliczność złożyła dowód w postaci faktury VAT z dnia 9 stycznia 2012 roku i w związku z tym faktem wydatkowała w sumie kwotę około 2 000 zł (koszt dopłaty za pobyt w sanatorium i koszt zabiegów). Jednocześnie nie sposób przyjąć, iż zużywając kwotę otrzymaną z tytułu odprawy, pozwana powinna była liczyć się z obowiązkiem jej zwrotu. Należy zauważyć, że pozwana w toku postepowania w sprawie IXP 1330/12 nie była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, z wykształcenia nie jest prawnikiem, lecz inżynierem budownictwa lądowego, a odwołując się od wypowiedzenia warunków umowy o pracę w sprawie IXP 1330/12 nie domagała się restytucji stosunku pracy łączącego ją z (...) w S., lecz jedynie zasądzenia odszkodowania. Jak zeznała pozwana w toku niniejszego postepowania, z tych względów nie zdawała sobie ona sprawy, że w przypadku, kiedy Sąd zasądzi na jej rzecz odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie warunków umowy o pracę, to będzie ona zobowiązana do zwrotu wypłaconej jej uprzednio odprawy. W ocenie Sądu, trudno takiego pracownika jak pozwana (zwłaszcza występującego bez profesjonalnego pełnomocnika) podejrzewać o pełną świadomość wszystkich możliwych skutków prawnych podejmowanych przez nich działań, zwłaszcza, kiedy ma to miejsce w sytuacjach tak dla pracownika trudnych, jak z pewnością sytuacja utraty pracy. O świadomości obowiązku zwrotu można więc mówić najwcześniej z chwilą dokonania przez powódkę zastrzeżenia zwrotu tej kwoty, co też miało miejsce dopiero w lutym 2014 roku, niewątpliwie po skonsumowaniu już wszelkich środków otrzymanych przez pozwaną z tytułu odprawy.

Należy zauważyć, iż w orzecznictwie Sądu Najwyższego często zajmowano się kwestią zwrotu odprawy jako nienależnego świadczenia, jednakże co do zasady przedmiotem rozpoznania przez Sąd Najwyższy był stan faktyczny, w którym pracodawca domagał się od pracownika zwrotu wypłaconej wcześniej odprawy w sytuacji, gdy pracownik ten w postępowaniu z odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę domagał się przywrócenia do pracy, a nie odszkodowania, jak w przypadku pozwanej (m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca (...). w sprawie II PK 330/05, z dnia 11 września 2007 r. w sprawie II PK 21/07, z dnia 1 kwietnia 2015 r. w sprawie II PK 134/14). Wówczas faktycznie oczywistym jest, iż pracownik, dążący do restytucji swojego stosunku pracy, powinien zdawać sobie sprawę z faktu, że w przypadku osiągnięcia takiego skutku, będzie on zobowiązany zwrócić odprawę. W sprawach II PK 4/11 i II PK 29/07 Sąd Najwyższy orzekał w stanie faktycznym, w którym przedmiotem żądania w postępowaniu z odwołania od wypowiedzenia umowy było zaś odszkodowanie. Dopuszczając generalnie możliwość domagania się zwrotu odprawy jako nienależnego świadczenia w takiej sytuacji, jednocześnie z uzasadnień orzeczeń wydanych w ww. sprawach wynika, iż Sad Najwyższy nakazuje badać w tego typu sprawach, czy w przypadku zużycia korzyści pracownik powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu świadczenia zgodnie z art 409 k.c. (tak w uzasadnieniu wyroku Sadu Najwyższego z dnia 5 października 2007 r. w sprawie II PK 29/07) oraz badać, czy pracodawca nie miał świadomości, że nie był zobowiązany do wypłaty pracownikowi odprawy pienionej zgodnie z art. 411 pkt 1 k.c. (tak w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2011 r. w sprawie II PK 4/11), co w niniejszej sprawie Sąd uczynił powyżej.

Niezależnie od powyższego, zdaniem tutejszego Sądu, pozwana niezasadnie powołuje się na niezgodność żądania strony powodowej z zasadami współżycia społecznego i społeczno – gospodarczym przeznaczeniem prawa. Żądając zwrotu nienależnego świadczenia powódka skorzystała jedynie z przysługującego mu, na mocy ustawy uprawnienia. Niezgodnym z zasadami współżycia społecznego i dyskryminującym w stosunku do innych pracowników byłoby natomiast przyznanie pozwanej prawa do odprawy pieniężnej, w sytuacji, gdy odpadła podstawa jej naliczenia, a nie okazałyby się trafne pozostałe podniesione przez pozwaną zarzuty.

Ze wskazanych powyżej przyczyn powództwo podlegało oddaleniu, o czym orzeczono w punkcie I wyroku.

Stan faktyczny w sprawie oparto o dowody w postaci dokumentów niekwestionowanych przez żądną ze stron postępowania, w tym w dużej mierze o treść orzeczeń wraz z uzasadnieniami wydanych w sprawie IXP 1330/12, którymi Sąd, jak wskazano wyżej, był związany. Ponadto ustaleń faktycznych dokonano, mając na uwadze treść zeznań pozwanej E. K. i świadka R. K., które uznano za zgodne, spontaniczne i nie budzące żadnych wątpliwości co do ich wiarygodności.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie II wyroku na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zasądzając obowiązek ich zwrotu od powódki, jako strony przegrywającej na rzecz pozwanej. Na koszty poniesione przez E. K. złożyły się wydatki związane z ustanowieniem pełnomocnika w osobie adwokata w kwocie 2 400 złotych (§ 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu - Dz. U. z 2013 r., poz. 461 ze zm.) oraz wydatki poniesione na opłatę skarbową od udzielonego pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

ZARZĄDZENIE

1. (...),

2. (...) (...) (...) (...) (...) (...) (...) (...),

3. (...) (...) (...) (...) (...),

4. (...) (...) (...) (...) (...) (...)

5.07.2016r.