Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XVII Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSR /del./ Anna Szanciło

Protokolant: Andrzej Tracz

po rozpoznaniu w dniu 28 października 2013 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa B. Ż.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 7 czerwca 2011 r.

o nałożenie kary pieniężnej

oddala odwołanie.

Sygn. akt XVII AmE 146/11

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 czerwca 2011 r. Prezes Urzędu Regulacji i Energetyki (zwany dalej „Prezes URE”) orzekł, iż B. Ż. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) Przedsiębiorstwo (...) z siedzibą w P. (zwanym dalej „Przedsiębiorcą”) w okresie od 10 lutego 2009 r. do 2 lipca 2010 r. wytwarzał i sprzedawał ciepło z 33 źródeł ciepła wykreślonych z koncesji decyzją z 10 lutego 2009 r. nr (...). Prezes uznał, iż Przedsiębiorca naruszył warunki określone w koncesji na wytwarzanie ciepła, udzielonej decyzją z 24 sierpnia 2007 r. nr (...) ze zmianami, a także stosował ceny i taryfy, nie przestrzegając obowiązku ich przedstawienia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki do zatwierdzenia oraz stosował taryfę niezgodnie z określonymi w niej warunkami.

Prezes wymierzył karę pieniężną w kwocie 15.000,00 zł.

Powód B. Ż. wniósł odwołanie od decyzji. Domagał się jej uchylenia z całości. Zarzucił, iż doszło do naruszenia art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy - Prawo energetyczne przez nieuwzględnienie, iż umowa sprzedaży między przedsiębiorstwem energetycznym a odbiorcą winna zawierać cenę lub grupę taryfową stosowaną w rozliczeniach i warunki wprowadzania zmiany tej ceny i grupy taryfowej, jako przesłanki zwalniającej powoda z odpowiedzialności za stosowanie niezatwierdzonej taryfy. Zarzucił naruszenie art. 7 k.p.a. poprzez nieuwzględnienie przedstawionych wyjaśnień z dokumentów w postaci specyfikacji przetargowej, w tym wzorca umowy sporządzonego przez odbiorcę oraz nie wyjaśnienie ani nie udzielenie wskazówek, co do uniknięcia naruszeń proceduralnych ustawy - Prawo energetyczne w przypadku udziału przedsiębiorców w przetargu publicznym. Powód wskazał na pominięcie w uzasadnieniu informacji o treści dokumentów przetargowych. Przyznał okoliczności faktyczne wskazane w uzasadnieniu dotyczące zawarcia przez niego w dniu 5 lutego 2009 r. umowy z Dyrekcją Zarządu Komunalnych Zasobów Lokalowych w P. oraz przejęcia do eksploatacji 35 źródeł ciepła od Miasta P.. Powód zarzucił, iż nie mając pewności, czy zostanie wybrana jego oferta nie mógł wystąpić do URE z wnioskiem o ustalenie taryfy dla ciepła, a po podpisaniu umowy musiał, pod rygorem roszczeń finansowych ze strony odbiorcy, dostosować się do zapisów umownych dotyczących ceny i taryfy. Powód zarzucił, iż wystąpił do Zachodniego Oddziału Terenowego URE o zatwierdzenie taryfy dla ciepła, stanowiącej załącznik do umowy sprzedaży, a decyzja Prezesa URE powinna uwzględniać w szczególności art. 7 k.p.a. wymagający między innymi dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz art. 9 kpa, co winno skutkować uznaniem, że przedsiębiorca nie ma prawa do udziału w przetargu, w którym obowiązuje wybór sprzedawcy według ceny wolnorynkowej.

Prezes URE wniósł odwołanie od decyzji. Domagał się jej oddalenia. Zarzucił, iż nie sposób zgodzić się z powodem, iż konieczność dostosowania cen do wymagań postępowania Prawo zamówień publicznych jest przyczyną uzasadniającą niestosowanie przez niego stawek zawartych w zatwierdzonej taryfie na wytwarzanie ciepła. Prezes URE wskazał, iż projekt umowy jak również Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia nie stanowią źródeł prawa wymienionych w art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a w szczególności nie mogą zostać uznane za nadrzędne w stosunku do ustawy - Prawo energetyczne. Prezes ocenił, iż nieuzasadnione jest stanowisko powoda, iż stosowanie stawek cen i opłat odmiennych od zawartych w zatwierdzonej taryfie uzasadnione jest równorzędnością ustaw Prawo energetyczne i Prawo zamówień publicznych, gdyż ustawa ta nie reguluje spornych kwestii. Uznał, iż § 5 umowy dopuszczający możliwość zatwierdzenia taryfy po roku jej stosowania jest niedopuszczalny, a powód jako przedsiębiorca prowadzący koncesjonowaną działalność gospodarczą powinien zdawać sobie z tego sprawę. Wskazał także, iż nieznajomość obowiązujących przepisów nie może stanowić przesłanki zwalniającej powoda z odpowiedzialności za naruszenie przepisów ustawy - Prawo energetyczne. Prezes wskazał także, iż chybiony jest argument podniesiony przez powoda, iż nie mając pewności czy zostanie wybrana jego oferta nie mógł wystąpić do URE z wnioskiem o ustalenie taryfy za ciepło, a po podpisaniu umowy musiał pod rygorem roszczeń finansowych ze strony odbiorcy dostosować się do zapisów umownych dotyczących ceny i taryfy. Podkreślił, iż udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego jest dobrowolny i nic nie zobowiązywało powoda do wzięcia udziału w postępowaniu, jak również do zaoferowania w postępowaniu stawek odmiennych, od zawartych w zatwierdzonej przez Prezesa URE taryfie. Dodatkowo podkreślił, iż zaoferowanie, w postępowaniu o udzielenia publicznego, stawek i cen określonych w zatwierdzonej taryfie nie wpłynęło by niekorzystnie na szanse powoda na uzyskanie zamówienia.

Powód w piśmie procesowym z dnia 22 maja 2012 r. podtrzymał swoje stanowisko w sprawie. Wskazał, na swoje prawo podmiotowe i konieczność gospodarczą, z których wnika branie udziału w przetargu.

Na rozprawie strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

B. Ż. posiadł koncesję na wytwarzanie ciepła udzieloną decyzją Prezesa URE z dnia 19 stycznia 1999 r. nr (...) ze zmianami,, przedłużoną decyzją z dnia 24 sierpnia 2007 r. (...) ze zmianami, obowiązującą do 31 grudnia 2025 r. oraz koncesję na przesyłanie i dystrybucję ciepła z 20 czerwca 2001 r. nr (...), której termin ważności został skrócony decyzją z 26 listopada 2010 r. nr (...) do 30 listopada 2010 r., a następnie decyzją z 26 listopada 2010 r. nr (...) udzielono Przedsiębiorcy nowej koncesji obowiązującej od 1 grudnia 2010 r. do 1 grudnia 2020 r.

Przedsiębiorca pismem z dnia 31 grudnia 2008 r., uzupełnionym pismem z 13 stycznia 2009 r., skierowanym do Prezesa URE, zawnioskował o zmianę przedmiotu i zakresu działalności określonych w decyzji z 19 stycznia 1999 r. nr (...) ze zmianami, udzielającej koncesji na wytwarzanie ciepła, poprzez zmniejszenie ilości eksploatowanych źródeł ciepła. Zmiana ta dotyczyła wykreślenia 33 dotychczas eksploatowanych źródeł ciepła w związku z upływem w dniu 26 stycznia 2009 r. terminu ważności umowy sprzedaży ciepła z 26 stycznia 2006 r., nr (...) zawartej z Miastem P..

Prezes URE na wniosek zmienił decyzją z 10 lutego 2009 r. nr (...) decyzję z 19 stycznia 1999r. nr (...).

Przedsiębiorca wziął udział w postępowaniu przetargowym na dostawę ciepła ogłoszonym przez Miasto P.. Kryterium oceny oferty była w 100% cena. Paragraf 5 ust. umowy sprzedaży ciepła o nr (...) stanowił, iż podstawę zapłaty za dostarczone ciepło stanowi faktura Vat wystawiona przez dostawcę w oparciu o ceny i stawki określone w obowiązującej „Taryfie dla ciepła”, po roku stosowania zatwierdzonej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki

W wyniku wygranego postępowania
o udzielenie zamówienia publicznego, w dniu 5 lutego 2009 r.
zawarł umowę sprzedaży ciepła nr (...) z Dyrekcją Zarządu Komunalnych Zasobów Lokalowych w P. oraz przejął do eksploatacji 35 źródeł ciepła od Miasta P.. (bezsporne).

Przedsiębiorca pismem z 19 marca 2010 r., uzupełnionym pismami: z 31 marca 2010 r., 14 kwietnia 2010 r., 10 maja 2010 r., 14 maja 2010 r. i 1 czerwca 2010 r., w związku ze
zwiększeniem ilości eksploatowanych źródeł ciepła, wystąpił z wnioskiem o zmianę
przedmiotu i zakresu działalności określonych w decyzji z 19 stycznia 1999 r.
nr (...) ze zmianami. Zmiana ta dotyczyła dopisania 32 źródeł ciepła
opalanych gazem ziemnym o łącznej zainstalowanej mocy cieplnej 4,473 MWt oraz 3 źródeł
ciepła o łącznej zainstalowanej mocy cieplnej 0,140 MWt, w których ciepło pochodzi
z przetwarzania ekogroszku, zlokalizowanych w P.. Źródła te zostały przyjęte do
eksploatacji od Miasta P. reprezentowanego przez Dyrektora Zarządu Komunalnych
Zasobów Lokalowych z siedzibą w P., w wyniku wygranego postępowania
o udzielenie zamówienia publicznego, zakończonego zawarciem w dniu 5 lutego 2009 r.
umowy sprzedaży ciepła nr (...).

Prezes URE na wniosek powoda, decyzją z 2 lipca 2010 r. nr (...) zmienił decyzję z dnia 19 stycznia 1999 r. nr (...) RW ze zmianami.

Przedsiębiorca w okresie od 10 lutego 2009 r. do dnia 1 lipca 2010 r. prowadził działalność polegającą na wytwarzaniu i sprzedaży ciepła pochodzącego z 33 źródeł ciepła wykreślonych z koncesji.

W okresie od 10 lutego 2009 r. do 2 lipca 2010 r. Przedsiębiorca stosował ceny i taryfy nie przestrzegając obowiązku ich przedstawienia Prezesowi URE do zatwierdzenia oraz stosował taryfę niezgodnie z określonymi w niej warunkami.

W okresie od 10 lutego 2009 r. do 2 lipca 2010 r. Przedsiębiorca prowadził działalność polegającą na wytwarzaniu i sprzedaży ciepła w źródłach nieobjętych koncesją.

W dacie wykreślenia z koncesji przedmiotowych źródeł obowiązywała VI taryfa dla ciepła zatwierdzona przez Prezesa URE w dniu 5 września 2008 r. decyzją nr (...) i wprowadzona do stosowania od 15 października 2008 r. (opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) z 29 września 2008 r. Nr (...), poz. (...)), a następnie zmieniona decyzją z 17 listopada 2008 r. nr (...) wprowadzona do stosowania od 28 grudnia 2008 r. (publikacja w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) z 1 grudnia 2008 r. Nr (...), poz. (...)).

Kalkulacja cen i stawek opłat zawartych w VI taryfie dla ciepła ze zmianami uwzględniała wykreślone później źródła. Przedsiębiorca nie przedłożył informacji według jakich stawek i opłat lub cen przetargowych prowadzone były rozliczenia z odbiorcami zaopatrywanymi w ciepło w ww. źródeł.

Po wykreśleniu przedmiotowych źródeł z koncesji, decyzją z 27 listopada 2009 r. nr (...) zatwierdzona została na okres do 31 stycznia 2011 r. VII taryfa dla ciepła, która 31 grudnia 2009 r. została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) Nr (...), poz. (...). Natomiast 12 lipca 2010 r. decyzją nr (...)(8)/ (...) zatwierdzona została zmiana VII taryfy, która wprowadzona została do stosowania od 21 września 2010 r. opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) 30 sierpnia 2010 r. Nr (...), poz. (...).

Taryfa VII ze zmianami nie uwzględniała w kalkulacji źródeł ciepła eksploatowanych na podstawie umowy zawartej z Dyrektorem Zarządu Komunalnych Zasobów Lokalowych i dopiero na wniosek Przedsiębiorcy, złożony 19 marca 2010 r., ww. źródła zostały uwzględnione w zmianie koncesji.

Przychód Przedsiębiorcy uzyskany w 2010 r. z tytułu wytwarzania ciepła wyniósł 6.509.507,10 zł netto.

Przychód Przedsiębiorcy uzyskany w 2010 r. z tytułu przesyłania i dystrybucji ciepła wyniósł 585.318,00 zł netto.

Powyższy stan faktyczny opary został na dokumentach zgromadzonych w aktach sprawy i aktach administracyjnych, których autentyczności i mocy dowodowej nie kwestionowała żadna ze stron. Nadto wskazać należy, iż powód nie kwestionował okoliczności faktycznych wskazanych w decyzji Prezesa URE uznać należało je za przyznane na podstawie art. 230 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie kwestią sporną wymagająca rozważania było to, czy zawarcie umowy w wyniku postępowania przetargowego, było przesłanką zwalniająca powoda z obowiązku uzyskania zatwierdzenia taryfy przez Prezesa URE.

Powód wywodził, iż prawo energetyczne nie zawiera przepisów regulujących kwestię zatwierdzania taryfy przedsiębiorcy, wykonującego umowę zawartą w wyniku przetargu publicznego, a przedsiębiorca składając ofertę jednocześnie akceptuje projekt umowy sporządzony przez odbiorcę.

Nie ulegało kwestii, iż powód nie powiadomił we właściwym terminie Prezesa URE o zawarciu nowej umowy na sprzedaż ciepła i w okresie od 10 lutego 2009 r. do 2 lipca 2010 r. prowadził działalność polegającą na wytwarzaniu i sprzedaży ciepła pochodzącego z 33 źródeł ciepła wykreślonych z koncesji. Nadto w tym okresie stosował ceny i taryfy nie przestrzegając obowiązku ich przedstawienia Prezesowi URE do zatwierdzenia oraz stosował taryfę niezgodnie z określonymi w niej warunkami.

Wskazać należy, iż zgodnie z art. 56 ust. 1 pkt 5, 6 i 12 ustawy - Prawo energetyczne karze pieniężnej podlega ten, kto stosuje ceny i taryfy, nie przestrzegając obowiązku ich przedstawienia Prezesowi URE do zatwierdzenia, stosuje taryfę niezgodnie z określonymi w niej warunkami oraz nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji.

Podkreślić należy, iż na każdy rodzaj działalności objętej regulacją ustawy - Prawo energetyczne przedsiębiorca zobowiązany jest uzyskać odrębną koncesję. Rodzaje działalności koncesjonowanej wymienione zostały w art. 46 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zmianami), zwanej dalej „u.s.d.g.", tj. wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie, dystrybucja i obrót paliwami i energią - art. 46 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy. Z kolei w kwestii szczegółowego zakresu i warunków wykonywania działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu przepisy u.s.d.g. odsyłają do ustaw odrębnych, w tym ustawy - Prawo energetyczne, upoważniając również organ koncesyjny do określenia szczególnych warunków wykonywania działalności energetycznej przy uwzględnieniu jej specyfiki. Wypełnienie postanowień określonych w warunkach wykonywania działalności objętej koncesją stanowi podstawowy obowiązek koncesionariusza. Wykonywanie działalności gospodarczej, w sposób naruszający warunki koncesji, zagrożone jest sankcją kary pieniężnej, a w przypadku ich naruszenia w sposób rażący - jej cofnięciem.

Zgodnie z art. 45 ust. 4 ustawy - Prawo energetyczne, przedsiębiorstwa energetyczne różnicują ceny i stawki opłat określone w taryfach dla różnych grup odbiorców wyłącznie ze względu na koszty uzasadnione spowodowane realizacją świadczenia, jeżeli przepisy nie stanowią inaczej. Na wyłączenie możliwości swobodnego negocjowania cen wskazują także ściśle uregulowane zasady zaliczania poszczególnych odbiorców energii do grup taryfowych, dla których stosuje się jeden zestaw cen lub stawek opłat i warunków ich stosowania zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami § 2 pkt 15 rozporządzenia Ministra Gospodarki z 9 października 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie ciepłem (Dz. U. Nr 193, poz. 1423).

Nie sposób uznać, iż przedsiębiorca może swobodnie decydować stosowaniu ceny lub stawki opłat innej niż przewidzianej w taryfie. Przesłanką zwalniającą z odpowiedzialności nie może być okoliczność, iż powód brał udział w przetargu publicznego. Nie uszło uwagi Sądu, iż istotnie najważniejszym i jedynym kryterium oceny oferty składanej w postepowaniu przetargowym była cena. Nadto umowa nie podlegała negocjacjom.

Ocenić jednak należało, iż warunki przewidziane w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia ani w umowie, zwieranej w wyniku postępowania przetargowego nie stanowią normy nadrzędnej w stosunku do obowiązującego systemu norm prawnych. Rację ma pozwany wskazując w odpowiedzi na odwołanie, iż zapis zawarty w pkt 18.2 specyfikacji oraz §5 ust. 1 decyzji stoją w sprzeczności z art. 45 a Prawa energetycznego, zgodnie z którym przedsiębiorstwo energetyczne na podstawie cen i stawek opłat zawartych w taryfie wylicza opłaty za dostarczone do odbiorcy ciepło. Ani jednak Specyfikacja, ani umowa, nie stanowią normy prawnej uchylającej przepisy Prawa energetycznego, które mają moc bezwzględnie obowiązująca.

Podkreślić należy, iż zasada swobody umów wyrażona z art. 353 (1) kodeksu cywilnego doznaje ograniczenia m.in. w wyniku obowiązywania przepisów ustaw o charakterze bezwzględnie obowiązującym. Taka ustawą jest Prawo energetyczne.

Na marginesie wskazać należy, iż postanowienia umów sprzeczne z ustawą albo mające na celu obejście ustawy są nieważne, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek (por. art. 57 k.c.).

Powód jako przedsiębiorca, prowadzący działalność gospodarczą winien znać swoje obowiązki wynikające z prowadzonej działalności koncesjonowanej. Branie zaś udziału w postępowaniu przetargowym oraz zawarcie umowy na zasadzie swobody kontraktowej nie uchyla obowiązywania w stosunku do powoda Prawa energetycznego oraz obowiązków z tej ustawy wynikających.

Nie jest zatem uzasadniony zarzut powoda naruszenia przez pozwanego art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo energetyczne i art. 7 k.p.c. albowiem, jak wskazano wyżej, umowa stron nie może stać w sprzeczności z obowiązkami ustawowymi powoda i jej postanowienia pozostają w istocie bez wpływu na sprawę.

Ocenić należało, iż Prezes zasadnie uznał, że postępowanie powoda naruszyło przepisy art. 56 ust. 1 pkt 5, 6 i 12 ustawy - Prawo energetyczne, przewidujące, że karze pieniężnej podlega ten, kto stosuje ceny i taryfy, nie przestrzegając obowiązku ich przedstawienia Prezesowi URE do zatwierdzenia, stosuje ceny lub stawki opłat wyższe od zatwierdzonych lub stosuje taryfę niezgodnie z określonymi w niej warunkami oraz nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji.

Zasadnie zatem Prezes URE nałożył na Przedsiębiorcę karę pieniężną stanowiącą (...) przychodu Przedsiębiorcy osiągniętego z tytułu działalności objętej co dało 15.000,00 zł biorąc pod uwagę stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe, zgodnie z art. art. 56 ust. 6 ustawy - Prawo energetyczne.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 479 (53) § 1 k.p.c. odwołanie podlegało oddaleniu.

SSR (del.) Anna Szanciło