Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodnicząca: Sędzia SO Małgorzata Perdion-Kalicka

Protokolant: Maciej Gembarzewski

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2013 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z odwołania (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

z udziałem zainteresowanego (...) S.A. z siedzibą w L.

o odmowę zawarcia umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej

oraz sprawy z odwołania (...) S.A. z siedzibą w L.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

z udziałem zainteresowanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

o odmowę zawarcia umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej

na skutek odwołania (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz odwołania (...) S.A. w L. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 10 stycznia 2012 r. NR (...)

1.  uchyla decyzję;

2.  zasądza od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z siedzibą w W. na rzecz (...) S.A. w L. kwotę 460 zł (czterysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

XVII AmE 67/12

UZASADNIENIE

W dniu 10 stycznia 2012r Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wydał decyzję, w której orzekł zawarcie umowy o przyłączenie farmy wiatrowej „B.” o mocy 40 MW w oparciu o projekt umowy przyłączenia do sieci elektroenergetycznej z 10 maja 2011 oraz warunki przyłączenia z dnia 9 września 2009r stanowiące załącznik do decyzji, sporządzone przez (...) S.A. w L. ze zmianami określonymi szczegółowo w decyzji. W uzasadnieniu decyzji Prezes URE wskazał, że wobec odmowy przez (...) zawarcia umowy o przyłączenie FW B. do sieci elektroenergetycznej władny był rozstrzygnąć sporną sprawę w drodze decyzji. Z racji zaistnienia pozytywnych przesłanek przyłączenia po stronie przedsiębiorstwa energetycznego zaistniał publicznoprawny obowiązek przyłączenia wnioskującej o to FW B. do jego sieci.

W uzasadnieniu decyzji Prezes URE skupił się głownie na zarzucie (...) wskazującym na brak tytułu prawnego wnioskodawcy do nieruchomości, na której ma być posadowiona FW B.. W szczególności Prezes URE wskazywał, że skoro (...) nie kwestionował tego faktu na etapie przed wydaniem warunków przyłączenia, to na obecnym etapie postępowania nie jest uprawnione do podważania posiadania przez podmiot przyłączany tytułu prawnego do nieruchomości. Zdaniem Prezesa przyjęcie przeciwnego stanowiska stwarzałoby możliwość negacji wydanych warunków przyłączenia niemal na każdym etapie ich obowiązywania, co stałoby w sprzeczności z zasadą, że warunki przyłączenia stanowią warunkowe zobowiązanie przedsiębiorstwa energetycznego do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej. Zdaniem Prezesa fakt wydania przez przedsiębiorstwo warunków przyłączenia determinuje obowiązek zawarcia umowy przez Przedsiębiorstwo a spór dotyczyć może jedynie jej treści jako takiej.

W dalszym części uzasadnienia Prezes odniósł się szczegółowo do poszczególnych postanowień umowy zmienionych przedmiotową decyzją w stosunku do złożonego przez (...) projektu.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyły obie strony umowy o przyłączenie tj (...) S.A. w L. oraz (...) Sp. z.o.o. w W..

(...) zaskarżając decyzję w całości zarzucił jej naruszenie przepisów prawa materialnego i procesowego w szczególności:

1. art. 7 ust. 1, w zw. z art. 7 ust. 3 p.e. poprzez:

— przyjęcie istnienia po stronie (...) publicznoprawnego obowiązku przyłączenia Zainteresowanej spółki do sieci bez dokonania ustaleń w tej mierze, także wbrew dyspozycji art. 7 ust. 3 p.e., związane przy tym z przyjęciem posiadania przez Zainteresowaną tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości, do których ma być dostarczana energia,

— założenie, że istnieją warunki techniczne i ekonomiczne przyłączenia do sieci, w sytuacji, gdy analiza pozwala na ustalenie braku ekonomicznych warunków przyłączenia,

— nieznajdujące poparcia w zebranym materiale dowodowym ustalenie, iż Zainteresowana

spełnia warunki przyłączenia do sieci, w tym posiada tytuł prawny do dysponowania obiektem/nieruchomością przyłączaną - także wbrew dyspozycj i art. 7 ust. 3 pe,

— naruszenie zasady równoprawnego traktowania poprzez ukształtowanie umowy o przyłączenie ze szkodą dla interesu ekonomicznego Powódki, innych odbiorców,

a wyłącznie w interesie Zainteresowanej;

— naruszenie prawa wspólnotowego poprzez dokonanie wykładni przepisów krajowego porządku prawnego w oparciu o art. 15 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylająca dyrektywę 2003/54/WE i art. 16 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniającej i w następstwie uchylającej dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE, w sytuacji, gdy nie wynika to wprost z zasad prawidłowej wykładni, a nadto nie zostało podniesione przez Zainteresowaną, przez co także Pozwany za podstawę rozstrzygnięcia nieuprawnienie przyjął powoływane regulacje prawa wspólnotowego w sytuacji, gdy uprawnionym byłoby to wyłącznie w sytuacji, gdyby kształtował sytuację prawna Powódki w sposób korzystniejszy niż wynikająca z zastosowania wyłącznie przepisów krajowego stanowionego porządku prawnego;

— błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że wydanie warunków przyłączenia oraz przesłanie Zainteresowanej projektu umowy o przyłączenie w każdym przypadku oznacza, iż spełnione są warunki techniczne i ekonomiczne przyłączenia podmiotu ubiegającego się o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej przedsiębiorstwa energetycznego, podczas gdy spełnienie się powyższych warunków Prezes URE powinien był ustalić w oparciu o całokształt stanu faktycznego sprawy oraz przy uwzględnieniu odrębności wynikających z hipotezy art. 7 ust. 9 p.e.;

2. art. 7 ust. 9 p.e. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji nieistnienia obowiązku przyłączenia oraz w braku ekonomicznych warunków przyłączenia do sieci;

3. art. 7 ust. 8 pkt 3 p.e. poprzez jego zastosowanie, w sytuacji, gdy z pkt-u powyżej wynika fakt wyłączenia stosowania tegoż przepisu;

4. art. 7 ust. 8i pe poprzez niewłaściwą interpretację polegająca na przyjęciu, że wydane warunki przyłączenia stanowią — wbrew literalnej treści — bezwarunkowe zobowiązanie do zawarcia umowy o przyłączenie oraz poprzez pominięcie treści regulacji przepisu § 8(w szczególności ust. 6) rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4.05.2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu, także poprzez przyjęcie, iż wydane warunki przyłączenia wyłączają konieczność dokonania analizy z uwzględnieniem art. 7 ust. 1 p.e. i z pominięciem art. 7 ust. 9 p.e.;

5. art. lld ust. 3 pe, w zw. z art. 9c ust. 3 poprzez ukształtowanie treści umowy (§ 3 ust. 6 propozycji) z pominięciem treści obowiązków tkwiących po stronie Powódki jako operatora systemu (...) oraz obowiązków zapewnienia należytej pracy sieci, w tym także w sytuacji zagrożenia,

6. art. 1 ust. 2 pe poprzez brak równoważenia interesów przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców paliw i energii, w sytuacji gdy skrajnie odmienne od propozycji Powódki ukształtowanie wielkości opłaty za przyłączenie odbija się negatywnie dla odbiorców w taryfie na lata kolejne — poprzez zatwierdzenie wyższych wielkości stawek i opłat (wobec następczego ujęcia we wniosku taryfowym), zaś podmioty — wytwórcy, w tym Zainteresowana, nie ponosi żadnych kosztów związanych z wprowadzaniem wyprodukowanej energii do systemu dystrybucyjnego, dla którego funkcję operatora pełni Powódka;

7. art. 4f ust. 1 pe, w zw. z art. 46 pe, poprzez pominięcie okoliczności, że świadczenie usługi dystrybucji energii elektrycznej, m.in. nie może powodować niekorzystnej zmiany cen lub stawek opłat za dostarczoną energię i zakresu ich dostarczania odbiorcom przyłączonym do sieci, a także uniemożliwiać wywiązywanie się przez przedsiębiorstwo energetyczne z obowiązków w zakresie ochrony interesów odbiorców i ochrony środowiska;

8. art. 7 i art. 77 kpa poprzez brak pełnego wyjaśniania stanu faktycznego, wszystkich okoliczności sprawy mających stanowić przedmiot rozstrzygania, co wiąże się z brakiem rozważenia istnienia obowiązku przyłączenia oraz brakiem weryfikacji ekonomicznych i technicznych warunków przyłączenia;

9. art. 6 K.p.a poprzez narzucenie brzmienia umowy, które powodują naruszenie dyspozycji art. 46 p.e. oraz rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 18.08.2011 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (Rozporządzenie taryfowe);

10. art. 107 ust. 1 i 3 K.p.a. poprzez braki uzasadnienia rozstrzygnięcia tak faktycznego, jak i prawnego, w szczególności w zakresie podstaw ustalenia opłaty za przyłączenie, przez co organ naruszył także zasadę wyjaśniania;

11. art. 8 pe w związku z art. 7 p.e. poprzez wykroczenie przez organ administracyjny poza przypisane mu kompetencje ustawowe w zakresie orzekania, w sytuacji gdy kompetencja Prezesa URE oparta na art. 8 p.e. dotyczy rozstrzygania sporów powstałych na tle zawierania i wykonywania umów w przypadku, gdy obowiązek ich zawarcia wynika z ustawy, względnie z decyzji administracyjnej; oznacza to, że Prezes URE jest władny rozstrzygać w drodze konstytutywnych decyzji administracyjnych wyłącznie w sprawach spornych, w których konkretnemu żądaniu wnioskodawcy odpowiada publicznoprawny obowiązek przedsiębiorstwa energetycznego, a zatem obowiązek wynikający z ustawowej normy prawnej o charakterze ius cogens, a tym samym kompetencja ta nie obejmuje umów nie objętych obowiązkiem publicznoprawnym przedsiębiorstwa energetycznego, tj. zawieranych w sytuacji gdy brak jest warunków ekonomicznych ich zawarcia lub wnioskodawca nie dysponuje tytułem prawnym do nieruchomości.

12. art. 7 ust. 8 pkt 3 pe poprzez mylną wykładnię polegająca na przyjęciu, że „przyłączenie" należy sprowadzić do terminu „przyłącza" zgodnie z definicją rozporządzenia systemowego oraz poprzez ustalenie treści § 4 stanowiącego o ustaleniu opłaty za przyłączenie jako opłaty szacunkowej nie zaś rzeczywistej wartości prac, co dobitnie znajduje wyraz w ograniczeniu ostatecznej wielkości opłaty za przyłączenie - w granicach tolerancji +/- 20% w stosunku do szacunku opłaty za przyłączenie;

13. art. 7 ust. 8 pkt 3 w zw. z art. 23 ust. 1 p.e. oraz § 14 ust. 5-7 Rozporządzenia systemowego poprzez ich błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że ustalenie wysokości opłaty za przyłączenie na podstawie rzeczywistych nakładów poniesionych na realizację przyłączenia oznacza, iż Zainteresowana powinna ponieść jedynie część kosztów inwestycji związanych z wybudowaniem przyłącza, a nie obejmuje kosztów inwestycji związanych z modernizacją i rozbudową sieci elektroenergetycznej Powódki niezbędnych do przyłączenia

w sytuacji, gdy:

— ustawodawca nie utożsamia pojęć „przyłącze" oraz „przyłączenie", w związku z czym wniosek, iż koszty „przyłączenia" Zainteresowanej do sieci odpowiadają kosztom budowy „przyłącza" jest błędny, tym samym zwrot „rzeczywiste nakłady poniesione na realizację przyłączenia" należy interpretować zgodnie z jego literalną treścią, ze względu na priorytet wykładni językowej, w zgodzie z semantyką języka polskiego i rozumieć jako upoważnienie przedsiębiorstwa energetycznego (tu: Powódki) do ustalenia opłaty przyłączeniowej w wysokości kosztów wszystkich inwestycji niezbędnych dla przyłączenia Zainteresowanej do sieci,

— rozszerzenie wykładni pojęcia „przyłącze" — w kontekście nieprawidłowego antycypowania stanu sieci, jakby już została zbudowana/przebudowana oraz w kontekście sformułowań używanych przez ustawodawcę: „przyłączenie" — imiesłów czynny ze źródłosłowiem w postaci „przyłączyć" (tu o zabarwieniu obowiązku publicznoprawny), to wszystko wsparte rozumowaniem typu wnioskowania „z celu na środki" ;

—przedsiębiorstwo Powódki nie zostało zobligowane do wykonania wszystkich zamierzeń inwestycyjnych umożliwiających przyłączenie instalacji Zainteresowanej, a jedynie w stosunku do tylko części zadań inwestycyjnych koniecznych do przyłączenia podmiotu ubiegającego się o przyłączenie, ujętych w założeniach do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, o których mowa w art. 19 pe;

— dodatkowo uzasadniając ukształtowanie zapisów umowy w części dotyczącej opłaty za przyłączenie Pozwany nie wskazał uzasadnienia dla „szczątkowego" ujęcia w kalkulacji opłaty za przyłączenie w postaci jedynie jednego elementu infrastruktury, skoro jest to — jak i zresztą pozostałe (sic!) - element infrastruktury umożliwiający przyłączenie rozumiane jako zespół czynności funkcjonalnie związanych z budową przyłącza, sumarycznie ujętych w wydanych warunkach przyłączenia, a bez których przyłączenie Zainteresowanej do sieci na założonych dla przyłączanych urządzeń parametrach (w tym wytwarzanej mocy) oraz współpraca z tą siecią nie byłyby możliwe;

14. art. 4 ust. 1, art. 7 ust. 5 i, 6 oraz art. 9c ust. 3 pkt 3 i 4 w zw. z art. 16 ust. 1 i ust. 4, art. 19 ust. 1 i 3 PE poprzez ich błędną wykładnię polegaj ącą na uznaniu, że wyłącznie na przedsiębiorstwie energetycznym (tu: Powódce) ciąży obowiązek sfinansowania modernizacji i rozbudowy sieci elektroenergetycznej niezbędnej celem dokonania przyłączenia podmiotu ubiegającego się o przyłączenie (tu: Zainteresowanej) — w sytuacji, gdy:

— z brzmienia powyższych regulacji nie wynika wniosek wyprowadzony przez Prezesa URE; a ponadto

— Zainteresowana nie kwestionowała tego, że przedsiębiorstwo energetyczne nie zostało zobligowane do wykonania wszystkich inwestycji objętych wydanymi warunkami przyłączenia, niezbędnych do przyłączenia podmiotu ubiegającego się o przyłączenie w założeniach do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, o których mowa w art. 19 PE; oraz

— Zainteresowana nie kwestionowała treści wydanych warunków przyłączenia, które również odnosiły się do obowiązku pokrywania przez nią kosztów przyłączenia/ realizacji nakładów na przyłączenie.

Opierając się na powyższych zarzutach odwołujący się (...) S.A. w L. wnosił o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości ewentualnie o zmianę decyzji w części obejmującej punkty 4,8, 11, 12, 14, 16, 17 i 22 poprzez ustalenie treści projektu przedmiotowej umowy przyłączeniowej w brzmieniu ostatecznym wskazanym przez powoda, w szczególności poprzez ustalenie szacunkowej opłaty za przyłączenie w wysokości 40.000.000 zł.

W odpowiedzi na odwołanie Prezes URE podtrzymał stanowisko wyrażone w decyzji. Twierdził, że po stronie (...) istnieje publicznoprawny obowiązek zawarcia umowy. Istnienie warunków technicznych i ekonomicznych przyłączenia Prezes URE wywodził z samego faktu wydania przez (...) warunków przyłączenia oraz przedstawienia projektu umowy. Zdaniem Prezesa URE, gdyby nie istniały ekonomiczne lub techniczne możliwości przyłączenia, to (...) odmówiłaby przyłączenia farmy do sieci, o czym poinformowałaby żądającego przyłączenia oraz organ, czego jednak nie uczyniła. Odnosząc się do zawartej w umowie kwestii opłaty za przyłączenie Prezes URE wskazywał, że opłata odnosić się może tylko do przyłącza w rozumieniu §2 pkt 15 rozporządzenia systemowego, czyli do tego elementu sieci, który służy bezpośredniemu połączeniu urządzeń podmiotu przyłączanego do sieci przedsiębiorstwa energetycznego. Nie mieszczą się natomiast w tej opłacie, która obciąża podmiot przyłączany, koszty budowy, rozbudowy i modernizacji sieci, nawet jeśli są dokonywane na potrzeby nowych przyłączeń.

Drugie odwołanie pochodzi od (...), w którym spółka zaskarżył decyzję w części dotyczącej terminu przyłączenia, któremu Prezes URE nadał brzmienie: „Strony ustalają termin przyłączenia do dnia 31 stycznia 2020r” i domagał się zmiany §1 ust 5 w ten sposób, aby termin ten był zakreślony datą 31.12.2017r. W uzasadnieniu odwołania (...) wskazywał, że wydając decyzję tej treści Prezes URE naruszył przepis art. 353 ^{( 1)} k.c. poprzez naruszenie zasady swobody umów oraz art. 8 ust 1 p.e., gdyż pomimo nie kwestionowania przez żadną ze stron tego postanowienia umowy, Prezes URE dokonał zmiany terminu przyłączenia farmy do sieci.

W odpowiedzi na to odwołanie Prezes URE wniósł o oddalenie odwołania, wskazując, że art. 8 ust 1 p.e. stanowi wyjątek od zasady swobody umów z uwagi na publicznoprawny obowiązek kontaktowania jaki wynika z prawa energetycznego. Zważywszy zatem na cel umowy Prezes dowodził, że musiał mieć na uwadze szerszy kontekst gospodarczy i rozważać interesy obu stron. W szczególności Prezes wskazywał, że termin został tak ukształtowany aby miał on realny charakter, gdyż jeśli się weźmie pod uwagę fakt, że orzeczona umowa będzie wiążąca dopiero z momentem uprawomocnienia się wyroku SOKiK, to termin przewidziany przez strony mógł okazać się nierealny.

Zarządzeniem z dnia 12 grudnia 2012r Sąd połączył sprawy z obu odwołań do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z.o.o. złożył do (...) S.A. w L. wniosek o przyłączenie projektowanej Farmy Wiatrowej B. o mocy 40 MW (wniosek o wydanie warunków przyłączenia z 30.09.2008r k. 388 akt adm) oraz uiścił zaliczkę na poczet opłaty za przyłączenie (okoliczność bezsporna - pismo powoda k. 70 akt adm.). Do wniosku (...) załączył, na dowód posiadania tytułu prawnego do nieruchomości, przedwstępną umowę dzierżawy z 25.08. 2008r zawartą z A. Z. dotycząca działek (...) (umowa k. 420 akt adm). w oparciu o tą umowę wydzierżawiający zobowiązywał się oddać dzierżawcy na okres 25 lat do używania i pobierania pożytków część nieruchomości o przybliżonej powierzchni 2 ha.

W oparciu o wykonaną na zlecenie (...) „Ekspertyzę wpływu przyłączenia Farmy Wiatrowej B. na Krajowy System Elektroenergetyczny (...) określił w dniu 9.09.2009r Warunki przyłączenia Farmy Wiatrowej B. zlokalizowanej w okolicach miejscowości K., B., w gminie P. i B. na działkach (...) do sieci elektroenergetycznej (warunki przyłączenia z 9.09.2009 k 26 akt adm). Zgodnie z nimi niezbędne było wykonanie określonych zadań inwestycyjnych w celu przyłączenia Farmy do sieci elektroenergetycznej. (...), przy piśmie z dnia 10 maja 2011r, przedstawił też wnioskodawcy projekt umowy, w której wysokości opłaty za przyłączenie szacunkowo określił na kwotę 44.000.000 zł (projekt umowy k. 44-47 akt adm.). Na kwotę tę składały się nie tylko koszty budowy przyłącza dla Farmy ale także koszty rozbudowy sieci niezbędnej do przyłączenia farmy (k.48). Strony nie do doszły do porozumienia i nie zawarły umowy o przyłączenie, gdyż sporna była między innymi wysokość opłaty za przyłączenie (pisma stron z 27.06.2011 i 15.07.2011 wskazujące na istotę kwestii spornych k.362 i 360 akt adm.).

Nie było na etapie postępowania o wydanie warunków przyłączenia, sporu między stronami dotyczącego tytułu prawnego (...) do działek, na których miała być posadowiona FW B. (pismo (...) z 31.08.2011 ad.16 k.73 akt administracyjnych). Po wydaniu warunków przyłączenia (...) nastąpiła zmiana terenów pod planowaną Farmę (rozszerzenie o kolejne działki), która wynikała z przeprowadzonych monitringów ornitologicznych (pismo (...) z 18.11.2011, k 565v). W odniesieniu do dalszych działek, na których miała być usytuowana farma, powód zawarł 8 przedwstępnych umów dzierżawy z ich właścicielami, w tym także zawarł kolejną umowę z A. Z., którą w miejsce dotychczasowej działki objętej umową przedwstępną o nr (...), została objęta działka (...) (umowy k. 444-525).

Tytuł prawny powoda został zakwestionowany przez (...) na etapie sporu przed Prezesem URE, tj. w piśmie z dnia 18.10.2011r k552 akt adm), w którym podnosił, że nastąpiła zamiana lokalizacji farmy, o czym nie został powiadomiony oraz, że podmiot przyłączany nie przedstawił tytułów prawnych do gruntów, na których ma być posadowiona farma, zaś przedłożone umowy przedwstępne nie stanowią tytułu do korzystania z konkretnych nieruchomości na cele związane z posadowieniem na nich instalacji i urządzeń farmy wiatrowej.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody zgromadzone w trakcie postępowania administracyjnego, znajdujące się w dołączonych aktach administracyjnych.

Sąd oddalił wnioski dowodowe (...) o przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, gdyż zdaniem Sądu dowód ten był zbędny do rozstrzygnięcia sprawy niniejszej.

Sąd zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należy zważyć, że podstawę prawną dla wydanej przez Prezesa Urzędu w niniejszej sprawie decyzji stanowił przepis art. 8 ust. 1 Prawa energetycznego. Zgodnie z jego treścią Prezes Urzędu Regulacji Energetyki jest właściwy do rozstrzygania sporów w sprawach dotyczących odmowy zawarcia umowy o przyłączenie do sieci, co w sprawie niniejszej miało miejsce.

Niemniej jednak nie można zgodzić się z Prezesem URE, że po stronie (...) S.A. w L. istniał publicznoprawny obowiązek, o jakim mowa w art. 7 p.e,. przyłączenia Farmy Wiatrowej B. do sieci elektroenergetycznej.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 p.e. „ Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii jest obowiązane do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci z podmiotami ubiegającymi się o przyłączenie do sieci, na zasadzie równoprawnego traktowania, jeżeli istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci i dostarczania tych paliw lub energii, a żądający zawarcia umowy spełnia warunki przyłączenia do sieci i odbioru. Przepis ten nakłada na wszystkie przedsiębiorstwa energetyczne publicznoprawny obowiązek zawarcia umowy o przyłączenie do sieci, gwarantując podmiotom ubiegającym się o przyłączenie do sieci prawo do uzyskania takiego przyłączenia, a w konsekwencji możliwość zawarcia umowy, na podstawie której, odbywać się będzie dostarczanie lub odbiór paliw lub energii. W świetle powyższego przepisu, publicznoprawny obowiązek zawarcia umowy o przyłączenie do sieci ciąży na przedsiębiorstwie energetycznym zajmującym się przesyłaniem lub dystrybucją paliw lub energii, zarówno wtedy, gdy z wnioskiem o wydanie warunków przyłączenia i zawarcie umowy o przyłączenie występuje odbiorca, a więc podmiot, który zamierza pobierać energię, jak i wtedy, gdy z wnioskiem takim występuje podmiot, który planuje prowadzić działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu energii elektrycznej i wprowadzaniu jej do systemu. Obciążający przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw lub energii publicznoprawny obowiązek zawarcia umowy o przyłączenie nie ma charakteru bezwzględnego. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że publicznoprawny obowiązek przedsiębiorstwa energetycznego przyłączenia podmiotu do sieci elektroenergetycznej istnieje wówczas, gdy spełnione są łącznie przesłanki wynikające z art. 7 ust 1 p.e. i art. 7 ust 3 p.e. oraz art. 7 ust 8d p.e. Przesłankami tym są m.in:

- istnienie technicznych warunków przyłączenia i dostarczenia energii;

- istnienie ekonomicznych warunków przyłączenia i dostarczenia energii;

- posiadanie przez ubiegającego się o przyłączenie tytułu prawnego do korzystania

z obiektu;

- spełnienie przez ubiegającego się o przyłączenie warunków przyłączenia;

- dopuszczalność lokalizacji planowanej inwestycji w aktach planistycznych;

- uiszczenie zaliczki na poczet opłaty za przyłączenie do sieci.

Te dwa ostatnie wymogi zaktualizowały się wraz z wejściem w życie w dniu 11 marca 2010r przepisów nowelizujących prawo energetyczne

W przypadku stwierdzenia braku spełnienia przez podmiot ubiegający się o przyłączenie do sieci któregokolwiek z ww. warunków, od których uzależnione jest istnienie publicznoprawnego obowiązku zawarcia umowy o przyłączenie, przedsiębiorstwo energetyczne uprawnione jest do odmowy zawarcia umowy. Ocena, czy istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci, jest dokonywana przez przedsiębiorstwo energetyczne po złożeniu przez podmiot wniosku o przyłączenie wraz z wymaganymi dokumentami. Wydawane przez przedsiębiorstwo energetyczne warunki określają aspekty techniczne przyłączenia stosownie do okoliczności konkretnego przypadku, przy czym ze względu na bezpieczeństwo sieci i niezawodność dostaw, prawo do ich kształtowania należy do przedsiębiorstwa energetycznego. W przypadku systemu elektroenergetycznego szczegółowe kwestie wydawania warunków technicznych przyłączenia oraz wymagań technicznych stawianych urządzeniom, sieciom i instalacjom podmiotów ubiegających się o przyłączenie reguluje Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. Nr 93, poz. 623 ze zmianami).

Odnosząc się merytorycznie do treści rozstrzygnięcia Prezesa URE, to zdaniem Sądu decyzja wydana w sprawie niniejszej nie jest prawidłowa, gdyż nie zostały spełnione przesłanki uzasadniające przyłączenie projektowanej farmy wiatrowej do sieci elektroenergetycznej (...), w szczególności, zdaniem Sądu (...) Sp. z.o.o. nie posiada tytułu prawnego do nieruchomości, na której ma być posadowiona farma wiatrowa.

Niewątpliwie tytułem prawnym do nieruchomości, który warunkuje możliwość zawarcia umowy o przyłączenie może być określone prawo rzeczowe, ale mogą być nim również stosunki obligacyjne, rodzące uprawnienie do korzystania z rzeczy cudzej (np.najem dzierżawa, użyczenie). Jednak zdaniem Sądu takiego waloru nie można przypisać umowie o skutku jedynie zobowiązującym, a z taką mamy do czynienia w sprawie niniejszej. Wszak warto zwrócić uwagę, że umowa przedwstępna jest jedynie zobowiązaniem do zawarcia oznaczonej umowy (art389 k.c.). Nie rodzi więc sama umowa skutku w postaci jakiegokolwiek prawa do nieruchomości. Natomiast nie zawsze może okazać się skuteczne prawo do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej, o jakim mowa w art. 390§2 k.c., gdyż w określonych stanach faktycznych może się zdarzyć, że zobowiązany do zawarcia umowy utraci własny tytuł prawny do nieruchomości, wówczas uprawniony z umowy przyrzeczonej będzie mógł żądać jedynie naprawienia szkody, która poniósł przez to, że liczył na zawarcie umowy przyrzeczonej. W sytuacji, w której dla przyłączenia farmy wiatrowej niezbędne są znaczne inwestycje w rozbudowę (modernizację) sieci, wymagające sporych nakładów finansowych (obciążających innych odbiorców, gdyż pokrycie tych kosztów przedsiębiorstwo uzyskuje w pobieranej taryfie za przesyłanie lub dystrybucję energii) - nie można przyjąć, jak twierdzi (...) Sp. z.o.o., że wystarczającym tytułem prawnym do nieruchomości może być przedwstępna umowa dzierżawy. Jeśli bowiem ostatecznie (...) nie uzyska tytułu prawnego do nieruchomości, to niecelowa okaże się rozbudowa sieci a koszty na tą rozbudowę okażą się zbędnie wydatkowane, co zdaniem Sądu pozostawałby w sprzeczności z racjonalnym prowadzeniem działalności inwestycyjnej w sektorze energetycznym. Wobec faktu, iż inwestycja w rozbudowę sieci wymaga poniesienia ogromnych nakładów finansowych, uzyskania niezbędnych środków na realizację takiej inwestycji i rozpoczęcia działania Farmy Wiatrowej B. - zawarcie umowy nie może nastąpić bez uprzedniego uzyskania tytułu prawnego do nieruchomości przez podmiot przyłączany. W przeciwnym razie przystąpienie do rozbudowy, modernizacji sieci byłoby niedopuszczalnym, nieracjonalnym działaniem przedsiębiorstwa energetycznego obarczonym znacznym ryzykiem gospodarczym, tym bardziej, że koszty musiałyby znaleźć pokrycie w taryfie i obciążyć tym samym wszystkich odbiorców,.

Zdaniem Sądu bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy jest okoliczność, że (...) przed wydaniem warunków przyłączenia nie kwestionował tytułu prawnego do nieruchomości. Okoliczność ta może mieć znaczenia w kwestii ewentualnej odpowiedzialności za szkodę ( culpa in contrahendo), jednak nie może przesądzać o istnieniu publicznoprawnego obowiązku zawarcia umowy o przyłączenie, skoro faktycznie podmiot ubiegający się o przyłączenie nie spełnia tak podstawowego warunku, jakim jest posiadanie tytułu prawnego do nieruchomości, na której farma wiatrowa ma być posadowiona.. Sprzeczność aktualnego stanowiska (...) w kwestii tytułu prawnego (...) do nieruchomości z dotychczasowymi działaniami i oświadczeniami powoda, podejmowanymi na etapie wydawania warunków przyłączenia nie może być podstawą do pominięcia badania przez zarówno przez Prezesa URE jak i przez Sąd, tak podstawowego warunku dla skutecznego ubiegania się o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej. Przy czym zdaniem Sądu uzasadnione jest twierdzenie (...), że tytuł prawny do nieruchomości powinien istnieć po stronie podmiotu ubiegającego się o przyłączenie nieprzerwanie aż do moment zakończenia procesu przyłączenia. Niezależnie zatem od momentu na jakim powstaną w tej kwestii wątpliwości, konieczne jest wzięcie ich pod uwagę, tym bardziej, jeśli mają tak zasadnicze znaczenie jak w sprawie niniejszej. Na marginesie warto także wskazać, że Prezes URE nie pochylił się także nad kwestią zmiany lokalizacji farmy wiatrowej (inne działki gruntu przedstawione zostały w kolejnych umowach przedwstępnych niż w pierwotnej). Wszak warunki przyłączenia zostały przygotowane dla konkretnej lokalizacji farmy, natomiast nie zostało wyjaśnione czy przesunięcie farmy czy też zwiększenie jej obszaru nie będzie rodzić skutków w odniesieniu do technicznych warunków przyłączenia.

Reasumując, skoro brak tytułu prawnego do nieruchomości, w świetle treści art. 7 ust 1 i ust 3 p.e. wyłącza publicznoprawny obowiązek zawarcia umowy przyłączeniowej, to brak było podstaw prawnych do zobowiązania (...) do zawarcia umowy, jak to uczynił Prezes URE w zaskarżonej decyzji.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, że Prezes URE nieprawidłowo także przyjął istnienie warunków ekonomicznych po stronie przedsiębiorstwa. Wprawdzie (...) złożył oświadczenie zainteresowanemu, że istnieje możliwość przyłączenia do sieci na warunkach określonych w umowie, lecz to oświadczenie nie statuuje powstania po stronie przedsiębiorstwa energetycznego obowiązku zawarcia umowy o przyłączenie do sieci o treści innej niż zaproponowana w projekcie umowy przyłączeniowej, załączonej do wydanych warunków przyłączenia. (...) wydając zainteresowanemu warunki przyłączenia wraz z projektem umowy o przyłączenie, który opracował, ustalił, że istnieją techniczne, jak i ekonomiczne warunki przyłączenia, ale tyko w warunkach, gdy spełnione zostaną wszystkie założenia umowy, w tym między innymi to, że podmiot przyłączany pokryje koszty rozbudowy sieci. Tym samym, w ocenie Sądu wydanie warunków przyłączenia i przedstawienie projektu umowy nie jest jednoznaczne z zaistnieniem przesłanek określonych w art. 7 ust. 1 p.e. Zatem jeśli Prezes URE doszedł do przekonania, że pomimo zmiany zasadniczych warunków umowy (bo dotyczących opłat związanych z przyłączeniem) nadal istnieją po stronie przedsiębiorstwa energetycznego ekonomiczne i techniczne warunki przyłączenia, czemu dał wyraz wydając decyzję, to powinien wykazać zarówno w postępowaniu administracyjnym jak i w toku postępowania sądowego, że faktycznie istnieją takie warunki przyłączenia, skoro przedsiębiorstwo energetyczne kwestionowało istnienie po jego stronie ekonomicznych możliwości przyłączenia na warunkach przedstawionych przez prezesa URE w umowie. Ciężar dowodu w tym zakresie obciążał właśnie Prezesa URE (rozkład ciężaru dowodu w postępowaniach wszczętych odwołaniem był przedmiotem analizy Sądu Najwyższego w wyroku z 3.10.2013r III SK 67/12 a Sąd w składzie niniejszym podziela zawartą w wyroku argumentację). Zdaniem Sądu Prezes URE temu obowiązkowi nie sprostał, gdyż jego wywody ograniczył się do przypisania znaczącej roli wydanym przez (...) technicznym warunkom przyłączenia, z czego Prezes URE wywiódł przedwczesny wniosek, że istnieją możliwości ekonomiczne i techniczne przyłączenia.

Mając na uwadze powyższe uznać należało, że w świetle ustalonych okoliczności faktycznych, w szczególności braku po stronie (...) tytułu prawnego do nieruchomości– nie istniał po stronie przedsiębiorstwa energetycznego obowiązek przyłączenia (...) do sieci elektroenergetycznej. W tym stanie rzeczy Sąd w oparciu o przepis art. 479 ⁵³§2 k.p.c. orzekł, zgodnie z dalej idącym żądaniem odwołującego się (...) o uchyleniu decyzji.

Zaistnienie podstawy do uchylenia decyzji zastępującej umowę stron z powodu nie posiadania przez (...) Sp. z.o.o. tytułu prawnego do nieruchomości wyłączało konieczność ustosunkowywania się Sądu do dalszych zarzutów podnoszonych w obu odwołaniach, w szczególności także takich zarzutów, których uwzględnienie prowadzić miałoby tylko do zmiany decyzji w zakresie poszczególnych warunków umowy. Skoro bowiem decyzja podlegała uchylenie z powodu braku publicznoprawnego obowiązku jej zawarcia po stronie (...), to niecelowe było rozstrzyganie sporu w zakresie konkretnych kwestii uregulowanych w umowie.

O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o art. 108 § 1 k.p.c., obciążając nimi w całości pozwanego Prezesa URE stosownie do wyniku sporu na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Zgodnie z art. 98 § 3 w zw. z art. 99 k.p.c. do kosztów tych zaliczono koszty zastępstwa procesowego pozwanego oraz zainteresowanego w wysokości po 360 zł określonej w § 14 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r., nr 163, poz. 1349 ze zm.). Drugi z odwołujących się (...) Sp. z.o.o. nie zgłosił wniosku o zwrot kosztów procesu (ani w odwołaniu ani na rozprawie) i z tej racji oraz z uwagi, że był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, Sąd nie zasądził na jego rzecz kosztów procesu.

SSO Małgorzata Perdion - Kalicka