Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 sierpnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Koninie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Agata Wilczewska

Protokolant: st. sekr. sąd. Arleta Wiśniewska

przy udziale Łukasza Sobczaka Prokuratora Prokuratury Rejonowej

po rozpoznaniu w dniu 5 sierpnia 2016 r.

sprawy T. W.

skazanego za przestępstwa z art. 207 § 1 kk i inne

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Kole

z dnia 8 kwietnia 2016 r. sygn. akt IIK 3/16

Uchyla zaskarżony wyrok w całości i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Kole do ponownego rozpoznania.

Agata Wilczewska

Sygn. akt: II Ka 180/16

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Kole wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2016 r., sygn. akt II K 3/16, wydając wyrok łączny wobec skazanego T. W. ustalił, że był on skazany następującymi wyrokami:

1.  Sądu Rejonowego w Kole z dnia 29 listopada 2008 r., sygn. akt II K 149/08, za przestępstwo z art. 207 § 1 k.k. popełnione w okresie od grudnia 2007 r. do lipca 2008 r. na karę 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności; za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 288 § 1 k.k. popełnione na przełomie czerwca i lipca 2008 r. na karę 1 roku i 10 miesięcy pozbawienia wolności; za przestępstwo z art. 279 § 1 k.k. popełnione w nocy z 10 na 11 lipca 2008 r. na karę 1 roku pozbawienia wolności; skazanemu wymierzono karę łączną 3 lat pozbawienia wolności którą odbył w okresie od 15 lipca 2008 r. do 14 stycznia 2011 r.,

2.  Sądu Rejonowego w Kole z dnia 9 stycznia 2009 r., sygn. akt VI K 140/08, za przestępstwo z art. 207 § 1 k.k. popełnione w okresie od stycznia 2004 r. do listopada 2007 r. na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 5 lat; postanowieniem Sądu z dnia 18 września 2012 r. zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności; karę tą skazany obecnie odbywa a jej koniec przypada na dzień 13 lipca 2016 r.,

3.  Sądu Rejonowego w Rzeszowie z dnia 29 listopada 2011 r., sygn. akt X K 2102/10, za przestępstwo z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. popełnione w dniu 21 marca 2010 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;

4.  Sądu Rejonowego w Kole z dnia 16 grudnia 2015 r., sygn. akt II K 712/15 za przestępstwo z art. 222 § 1 k.k. i art. 226 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w dniu 12 sierpnia 2014 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności; za przestępstwo z art. 226 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. popełnione w dniu 12 sierpnia 2014 r. na karę 1 miesiąca pozbawienia wolności; skazanemu wymierzono karę łączną 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Wyrokiem łącznym z dnia 8 kwietnia 2016 r. Sąd Rejonowy w Kole, sygn. akt II K 3/16, na podstawie art. 85 § 1 i 2 k.k., art. 86 § 1 i 4 k.k. w zw. z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 396) połączył kary pozbawienia wolności orzeczone w sprawach VI 140/08, X K 2102/10 oraz karę łączną orzeczoną w sprawie II K 712/15 i wymierzył skazanemu T. W. karę łączną 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności.

Tym samym wyrokiem Sąd Rejonowy orzekł, że pozostałe rozstrzygnięcia zawarte w wyrokach podlegających połączeniu pozostawił bez zmian. Nadto Sąd, na podstawie art. 572 k.p.k. w zw. z art. 4 k.k., w pozostałej części dotyczącej wyroku
w sprawie II K 149/08, postępowanie o wydanie wyroku łącznego umorzył.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca skazanego T. W. zaskarżając go w całości. Na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt. 4 k.p.k. wyrokowi zarzucił rażącą niewspółmierność kary orzeczonej w pkt. I wyroku polegającą na wymierzeniu skazanemu kary łącznej 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności, w sytuacji gdy zachodzi niewątpliwa bliskość rodzajowa przestępstw objętych wyrokami podlegającymi łączeniu, a jednocześnie skazany w warunkach izolacji zachowuje się regulaminowo stosując się do wydawanych wobec niego poleceń, a nadto uczestniczył w zajęciach psychoedukacyjnych z zakresu profilaktyki uzależnień, co uzasadniało zastosowanie przy ustalaniu wymiaru kary łącznej, zasady pełnej absorpcji.

Stawiając ten zarzut obrońca wniósł o zmianę pkt. I zaskarżonego wyroku i wymierzenie skazanemu kary łącznej 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Nadto wniósł o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu w postępowaniu przez Sądem odwoławczym w wysokości kosztów maksymalnych, oświadczając że nie zostały one uiszczone w całości ani w części.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy T. W. okazała się celowa i doprowadziła do uchylenia zaskarżonego orzeczenia aczkolwiek z innych powodów, aniżeli wymienione we wniesionym środku odwoławczym.

Na wniosek skazanego z dnia 29 grudnia 2015 r. Sąd Rejonowy przeprowadził postępowanie o wydanie wyroku łącznego. Zgodnie z art. 574 zd. 1 k.p.k. w kwestiach nieuregulowanych przepisami rozdziału 60 kodeksu postępowania karnego, do postępowania o wydanie wyroku łącznego stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu zwyczajnym przed sądem pierwszej instancji. Oznacza to, że w postępowaniu tym odpowiednie zastosowanie znajdzie art. 76 k.p.k., albowiem rozdział 60 kodeksu postępowania karnego nie zawiera żadnych przepisów regulujących zasady udziału w tym postępowaniu przedstawiciela ustawowego skazanego.

Wskazać więc należy, że postanowieniem Sądu Okręgowego w Koninie z dnia 22 lutego 2005 r., sygn. akt I Ns 49/04, z powodu stwierdzonych zaburzeń psychicznych T. W. został całkowicie ubezwłasnowolniony (k. 72). Jednocześnie w sprawie III R Ns 49/05 Sądu Rejonowego w Kole, postanowieniem
z dnia 1 czerwca 2005 r. ustanowiono dla skazanego opiekuna prawnego w osobie jego matki R. W. (k. 68). Na fakt ubezwłasnowolnienia skazanego
i ustanowieniu dla niego opiekuna wskazuje także opinia o skazanym z dnia 23 marca 2016 r. (k. 34). Sąd Rejonowy miał zatem możliwość poczynienia szczegółowych ustaleń faktycznych w tym zakresie.

Zgodnie z przepisem art. 76 k.p.k. jeżeli oskarżony (skazany) jest nieletni lub ubezwłasnowolniony, jego przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod której pieczą oskarżony (skazany) pozostaje, może podejmować na jego korzyść wszelkie czynności procesowe, a przede wszystkim wnosić środki zaskarżenia, składać wnioski oraz ustanowić obrońcę.

Analiza akt sprawy wskazuje, że Sąd Rejonowy nie zawiadomił opiekuna prawnego skazanego – R. W. o prawie do udziału w postępowaniu
o wydanie wyroku łącznego jak i o wyznaczonych terminach rozprawy. Co prawda opiekun prawny nie ma obowiązku, a jedynie możliwość podejmowania czynności
o których stanowi art. 76 k.p.k., nie ulega jednak wątpliwości, że na sądzie ciąży obowiązek umożliwienia opiekunowi wykonywania czynności procesowych, które mogłyby polepszyć sytuację prawną oskarżonego (skazanego). Koniecznym było zatem powiadomienie R. W. o prawie do brania udziału w postępowaniu, zawiadomienie o wyznaczonych terminach rozprawy, a w razie potrzeby także pouczenie jej o uprawnieniach wynikających z art. 76 k.p.k. Zauważyć należy, że skazany obecnie odbywa karę pozbawienia wolności. Z tego też powodu jego kontakt z matką podlega oczywistym ograniczeniom. Zachodzi zatem wysokie prawdopodobieństwo, że R. W. nie miała wiedzy o toczącym się postępowaniu i właśnie z tego powodu nie brała w nim udziału. W tych okolicznościach brak udziału R. W. w postępowaniu o wydanie wyroku łącznego nie może być poczytywany jako świadomy wybór i rezygnacja z uprawnień wynikających z art. 76 k.p.k.

Okoliczności te skutkowały naruszeniem przepisów art. 76 k.p.k. oraz 117 § 1 k.p.k., a w konsekwencji także art. 6 k.p.k. który ustanawia zasadę prawa do obrony oskarżonego (skazanego). Nie ulega bowiem wątpliwości, że działanie opiekuna prawnego na rzecz ubezwłasnowolnionego skazanego, czy to poprzez składanie wniosków dowodowych, wniesienie środka zaskarżenia czy też podejmowanie innych czynności procesowych należy uznać właśnie za realizację prawa o którym stanowi art. 6 k.p.k. Jednocześnie znaczenie czynności opiekuna prawnego podejmowanych obok oskarżonego (skazanego), który z powodu zaburzeń psychicznych określonych
w art. 13 k.c. został ubezwłasnowolniony, należy rozpatrywać w kontekście zmniejszonych możliwości do wykonywania obrony materialnej przez samego oskarżonego (skazanego). Możliwość działania opiekuna prawnego uznać należy zatem za szczególnie ważną dla realizacji zasady rzetelnego procesu karnego. Reasumując, skoro w przeprowadzonym postępowaniu Sąd Rejonowy zaniechał powiadomienia opiekuna prawnego skazanego o prawie do wzięcia udziału
w postępowaniu, w wyniku czego postępowanie to zostało przeprowadzone bez uczestnictwa R. W., doszło do naruszenia w/w przepisów w stopniu określonym w art. 438 pkt. 2 k.p.k. Zachodziła zatem konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Kole (art. 437 § 1 i 2 k.p.k.).

Sąd odwoławczy ograniczył rozpoznanie apelacji do omówionego uchybienia, albowiem odniesienie się do zarzutów sformułowanych przez obrońcę skazanego byłoby w tej sytuacji przedwczesne i nieuzasadnione (art. 436 k.p.k.).

Rozpoznając sprawę w postępowaniu ponownym należy zawiadomić o terminie posiedzenia wszystkich uprawnionych do wzięcia w nim udziału, a więc także opiekuna prawnego skazanego.

Z uwagi na powyższe orzeczono jak w wyroku.

Agata Wilczewska