Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem w postępowaniu grupowym z dnia 17 lipca 2014 r. I. G. – jako reprezentant grupy, wniosła m.in. o:

1.  zasądzenie od pozwanej Wyższej Szkoły Handlowej im. (...) B. w P. na rzecz strony powodowej kwoty 15.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia następującego po dokonaniu nienależnych wpłat na rzecz strony pozwanej, tj.:

-.

-

od dnia 13 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla I. G.,

-

od dnia 18 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla J. T.,

-

od dnia 15 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla A. B.,

-

od dnia 07 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla M. S.,

-

od dnia 09 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla A. P.,

-

od dnia 05 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla M. C.,

-

od dnia 13 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla M. K.,

-

od dnia 18 maja 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla A. M.,

-

od dnia 12 maja 2014 r. i kwoty 600,00 złotych dla R. W.,

-

od dnia 16 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla B. B. (2),

-

od dnia 12 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla E. D. (1),

-

od dnia 15 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla A. J.,

-

od dnia 20 września 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla P. T.,

-

od dnia 09 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla W. S.,

-

od dnia 12 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla B. N.,

-

od dnia 16 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla E. D. (2),

-

od dnia 16 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla E. D. (3),

-

od dnia 16 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla J. K.,

-

od dnia 19 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla S. K.,

-

od dnia 09 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla I. S.,

-

od dnia 14 czerwca 2013 r i kwoty 600,00 złotych dla D. G.,

-

od dnia 06 czerwca 2013 r i kwoty 600,00 złotych dla B. P.,

-

od dnia 12 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla A. K.,

-

od dnia 16 czerwca 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla D. N.,

-

od dnia 28 maja 2013 r. i kwoty 600,00 złotych dla M. D.;

2.  zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kosztów opłaty skarbowej w wysokości 17,00 zł z tytułu udzielonego pełnomocnictwa. Strona powodowa wniosła ponadto o zwiększenie kosztów minimalnych zastępstwa procesowego liczonych według norm przepisanych stosownie do stopnia zawiłości sprawy oraz niezbędnych nakładów pracy poniesionych przez radcę prawnego na podstawie załączonej do pozwu umowy reprezentanta grupy z pełnomocnikiem, określającej sposób wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości należnego pełnomocnikowi wynagrodzenia.

Uzasadniając rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym I. G. podkreśliła, iż przedmiotowy pozew dotyczy roszczeń pieniężnych członków grupy liczącej co najmniej 10 osób, opartych na żądaniu zapłaty wynikającym ze stosunków zobowiązaniowych (nienależnego świadczenia w postaci pobrania opłaty za egzamin dyplomowy) istniejących między członkami grupy a stroną pozwaną. Roszczenia członków grupy są roszczeniami jednego rodzaju, bowiem mają charakter majątkowy, dotyczą żądania zasądzenia kwoty pieniężnej i wynikają z jednego typu zobowiązań pomiędzy członkami grupy a stroną pozwaną, tj. świadczenia nienależnego. Ponadto roszczenia członków grupy są oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Podstawą faktyczną przedmiotu sporu jest bowiem zespół faktów uzasadniających żądanie powoda tożsamy dla wszystkich członków grupy i wynikający z tego samego stosunku prawnego, łączącego członków grupy ze stroną pozwaną (tj. nienależnego świadczenia na rzecz pozwanej oraz zawarcia przez członków grupy umów o studiowanie z pozwaną).

Wskazano ponadto, że członkowie grupy są konsumentami w rozumieniu art. 22 ¹ kc.

W odpowiedzi na pozew Wyższa Szkoła Handlowa im. (...) B. w P. wniosła o odrzucenie pozwu twierdząc, iż sprawa nie podlega rozpoznaniu w postępowaniu grupowym.

Zdaniem pozwanej, studenta kształcącego się na wyższej uczelni nie można uznać za konsumenta w rozumieniu art. 22 ¹ kc. Konsumentami są osoby, które biernie odbierają określonego rodzaju dobra oraz usługi. Potraktowanie studentów jako konsumentów sprowadza się biernego odbioru wykładów, nie zaś do aktywnego studiowania. Tymczasem w ocenie pozwanej bycie studentem nie wiąże się z biernością. Tym samym nie można utożsamiać konsumenta ze studentem uczelni wyższej.

Z ostrożności procesowej, na wypadek odmiennej interpretacji Sądu, pozwana wniosła o oddalenie powództwa, zobowiązanie strony powodowej do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu oraz oddalenie wniosku pełnomocnika o zwiększenie wynagrodzenia z tytułu zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Przepis art. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U.2010.7.44) określa przesłanki dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym. Zgodnie z jego treścią postępowaniem grupowym jest sądowe postępowanie cywilne w sprawach, w których są dochodzone roszczenia jednego rodzaju, co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej (ust.1). Ustawa ma zastosowanie w sprawach o roszczenia o ochronę konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych (ust. 2).

Bezspornym jest, że roszczenia dochodzone w niniejszym postępowaniu są roszczeniami jednorodzajowymi i dotyczą grupy ponad 10 osób, a zatem rozstrzygnięcia wymaga okoliczność, czy powodowie – studenci, mogą zostać uznani za konsumentów, w relacji z Wyższą Uczelnią.

Słusznie obie strony postępowania interpretacji pojęcia konsument doszukują się w treści art. 22 ¹ kc. Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

W literaturze podkreśla się, że definicja konsumenta zawarta w art. 22 ¹ kc łączy kryterium podmiotowe i przedmiotowe, wskazując, że za konsumenta może być uważana tylko osoba fizyczna znajdująca się w sytuacji prawnej, polegającej na dokonywaniu czynności cywilnoprawnej, mającej wywołać skutek prawny w jej relacji z przedsiębiorcą. Przepis ten rozumieć należy jako ograniczający pojęcie konsumenta tylko do stosunków osoby fizycznej z przedsiębiorcą. Bez takiego zastrzeżenia definicja z art. 22 ¹ kc jest zdecydowanie zbyt szeroka ( Kodeks cywilny. Komentarz do art. 22 ¹. Ciszewski Jerzy, Jędrej Kamil, Karaszewski Grzegorz, Knabe Jakub, Nazaruk Piotr, Ruszkiewicz Beata, Sikorski Grzegorz, Stępień-Sporek Anna. Wydawnictwo LexisNexis. Warszawa 2014. Wydanie II. ISBN: 978-83-278-0557-7).

Nie ulega wątpliwości że wszyscy członkowie grupy należą do kategorii osób fizycznych, a zatem należy rozważyć status uczelni wyższej w relacji ze studentem. Uznanie jej za przedsiębiorcę pozwoliłoby zaliczyć studentów do grupy konsumentów.

Przedsiębiorcą na gruncie art. 43 ¹ kc jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33 ¹ § 1 kc, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U.2013.672 ze zm.) formułuje autonomiczną definicję przedsiębiorcy, określając go jako osobę fizyczną, osobę prawną i jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą (art. 4 ust. 1 ustawy). Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (art. 4 ust. 2 ustawy).

Obie definicje pojęcie przedsiębiorcy wiążą się zatem z koniecznością prowadzenia działalności gospodarczej, przez którą rozumieć należy zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły (art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).

Przepis art. 7 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U.2012.572 ze zm.) dopuszcza w ściśle określonych warunkach, prowadzenie przez uczelnie wyższe działalności gospodarczej.

W przypadku uczelni niepublicznych, zasadą jest odpłatność świadczonych przez nie usług edukacyjnych, co dodatkowo przemawia za uznaniem ich za podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Poza tym przepis art. 7 Prawa o szkolnictwie wyższym wprost zezwala uczelni na prowadzenie działalności gospodarczej wyodrębnionej organizacyjnie i finansowo od działalności edukacyjnej w zakresie i formach określony6ch w statucie. Niepubliczna uczelnia nie tylko pobiera opłaty od swoich świadczeniobiorców – studentów, za realizowane usługi edukacyjne, ale również może uczestniczyć w obrocie gospodarczym zawierając umowy cywilnoprawne z innymi przedsiębiorcami.

W wyroku z dnia 11 lipca 2013 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie VI ACa 1511/2012 zaprezentował pogląd, że sprawa dotycząca zapłaty kwoty z tytułu umowy dotyczącej świadczenia usług edukacyjnych jest sprawą cywilną w zakresie działalności gospodarczej uczelni niepublicznej, a tym samym jest sprawą gospodarczą ( por. wyrok SA w Warszawie VI ACa 1511/2012 LexPolonica nr 8167069).

Podobny pogląd wyraził Sąd Okręgowy w Nowym Sączu w wyroku z dnia 22 listopada 2013 roku w sprawie III Ca 753/2013 stwierdzając, że wyższą uczelnię niepaństwową świadczącą odpłatnie usługi edukacyjne można uznać za przedsiębiorcę w rozumieniu art. 43 ¹ kc. (por. wyrok SO w Nowym Sączu IIICa 753/2013 r.).

Należy również zauważyć, że na gruncie ustawy z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów orzecznictwo utożsamia umowę studenta i uczelni jako czynność prawną zawartą w relacji konsument – przedsiębiorca. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 6 lipca 2007 r. VI ACa 295/2007 – LexPolonica 1796697, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 czerwca 2007 roku, VI ACa 1223/2006 – LexPolonica nr 1796658).

W orzeczeniach wydawanych przez Sąd Okręgowy Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w W. i w orzeczeniach Sądu Apelacyjnego Warszawie rozpoznającego odwołania od orzeczeń Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, uczelnie są traktowane jako przedsiębiorcy, a studenci jako konsumenci ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25.10.2012 r. w sprawie VI ACa 651/2012 – Lex nr 1238412, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12.12.2012 r. w sprawie VI ACa 922/12 – Lex nr 1312122, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22.01.2013 r. w sprawie VI ACa 931/12 – Lex nr 134432.).

W ocenie Sądu w obrocie prawnym nie powinno być dwoistości w rozumieniu relacji między studentami i Uczelnią, zwłaszcza w obecnej dobie, gdzie rola Uczelni Niepaństwowych i zakres ich działalności wiąże się nie tylko z działalnością dydaktyczną.

Nie można zgodzić się ze stwierdzeniem strony pozwanej, że uznanie określonego podmiotu za konsumenta wymagałoby z jego strony całkowitej bierności, ponieważ sam przepis art. 22 ¹ kc regulujący pojęcie konsumenta odnosi się do czynności prawnych osób fizycznych, których nie można utożsamiać z biernością.

Przytoczone powyżej okoliczności dowodzą, zdaniem Sądu, że na gruncie obowiązujących przepisów, zarówno Niepaństwowa Uczelnia Wyższa jest traktowana jako przedsiębiorca, a student jako konsument. Konsekwencją powyższego jest uznanie przez Sąd, że sprawa podlega rozpoznaniu w trybie przepisów ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, o czym Sąd rozstrzygnął stosownie do dyspozycji art. 10 ust. 1 ustawy.