Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 czerwca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Ewa Tomczyk

Protokolant Alicja Jesion

po rozpoznaniu w dniu 24 czerwca 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku T. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania T. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 18 listopada 2015 r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy T. T. prawo do emerytury od dnia (...) 2015 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz wnioskodawcy T. T. kwotę 60,00 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn. akt VU 1291/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 listopada 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy T. T. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu z dnia 3 grudnia 2015 roku wnioskodawca T. T. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu wniósł o zaliczenie do szczególnego stażu pracy okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) Spółce Akcyjnej w B., gdzie w okresie od dnia 23 listopada 1977 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku, pracując na stanowisku pracownika budowlanego faktycznie wykonywał obowiązki montera instalacji wodno-kanalizacyjnych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że skarżący nie posiada świadectwa pracy w warunkach szczególnych, natomiast pracodawca określał jego stanowisko jako robotnik budowlany lub pracownik budowlany, które to stanowiska nie są wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. T., urodzony dnia (...), złożył w dniu 9 października 2015 roku wniosek o przyznanie emerytury. Skarżący nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Wnioskodawca od dnia 12 marca 2013 roku otrzymuje świadczenie przedemerytalne.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-6 w aktach emerytalnych, decyzja z dnia 10 kwietnia 2013 roku k. 26 akt o świadczenie przedemerytalne)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 25 lat, w tym 24 lata, 5 miesięcy i 26 dni okresów składkowych, 1 miesiąc i 3 dni okresów nieskładkowych oraz 1 rok, 9 miesięcy i 21 dni okresów uzupełniających.

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy żadnych okresów do stażu pracy w warunkach szczególnych.

(dowód: decyzja z dnia 18 listopada 2015 roku k. 18 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie k. 6-7 akt sprawy )

W okresie od dnia 23 listopada 1977 roku do dnia 31 lipca 2012 roku wnioskodawca T. T. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) Spółce Akcyjnej w B. (do dnia 30 listopada 1992 roku Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w B.) na stanowisku pracownika budowlanego. Z dniem 1 października 1978 roku pracodawca powierzył skarżącemu obowiązki kopacza. W okresie od dnia 18 października 1984 roku do dnia 17 czerwca 1986 roku T. T. pracował na budowie eksportowej w NRD. Skarżący korzystał z urlopu bezpłatnego w następujących okresach: od dnia 23 maja 1989 roku do dnia 31 października 1989 roku oraz od dnia 15 stycznia 1991 roku do dnia 31 maja 1991 roku. W dokumentacji osobowej pracodawca określał stanowisko pracy wnioskodawcy jako: pracownik budowlany, robotnik budowlany, kopacz.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 31 lipca 2012 roku, k. 5 akt sprawy, umowa o pracę z dnia 21 listopada 1977 roku, karta obiegowa zmiany z dnia 21 listopada 1977 roku, pismo dotyczące rozwiązania umowy o pracę na budowie eksportowej i podjęcia pracy w kraju, pismo dotyczące postawienia w stan likwidacji w celu prywatyzacji, umowa o pracę na czas określony z dnia 13 października 1984 roku, angaże od dnia 21 września 1970 roku do dnia 24 kwietnia 1991 roku, zaświadczenie lekarskie z dnia 16 września 1996 roku w aktach osobowych wnioskodawcy)

Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) Spółka Akcyjna w B. zajmowało się wykonywaniem usług budowlanych w zakresie wykonywania instalacji zewnętrznych - wodnych, deszczowych i kanalizacyjnych - w głębokich wykopach. W pierwszych latach zatrudnienia przedsiębiorstwo działało na terenie (...) Bełchatów, a następnie w B., R., R., Z., R. i K.. Pracownicy zatrudnieni na stanowisku robotników budowlanych i kopaczy wykonywali wyłącznie obowiązki monterów wodno-kanalizacyjnych. Przedsiębiorstwo zatrudniało także cieśli i zbrojarzy. Po sprywatyzowaniu przedsiębiorstwa i powstaniu Spółki Akcyjnej żaden z pracowników nie miał angażu na stanowisko montera wodno-kanalizacyjnego.

Pomimo posiadania angażu na stanowisko kopacza, skarżący świadczył obowiązki montera wodno-kanalizacyjnego w wykopach o głębokości 5 – 6 metrów. Po wykonaniu wykopu przez operatora koparki, wbijano szalunki i podawano rury pracownikom zatrudnionym na stanowisku monterów wodno-kanalizacyjnych. Praca skarżącego polegała na układaniu, łączeniu i profilowaniu rur kanalizacyjnych i wodnych w szalunkach w głębokich wykopach. Wnioskodawca pracował w takim charakterze przez cały okres zatrudnienia, stale i w pełnym wymiarze pracy. Zdarzało się, że skarżący wykonywał swoje obowiązki nawet przez 12 godzin dziennie.

(dowód: zeznania wnioskodawcy, nagranie od minut 1:50 do minuty 11:43 oraz od minuty 28:57 do minuty 33:48, zeznania świadka A. K., nagranie od minuty 14:08 do minuty 22:11, zeznania świadka T. A., nagranie od minuty 22:11 do minuty 28:57, protokół z rozprawy z dnia 1 czerwca 2016 roku, k. 35-36v akt sprawy)

Pracodawca nie wystawił wnioskodawcy świadectwa pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

(okoliczność bezsporna)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać
w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, a w dniu 23 stycznia 2016 roku ukończył 60 lat i nie jest członkiem OFE.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych niezwiązanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika jednakże, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku, I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w okresie od dnia 23 listopada 1977 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) Spółce Akcyjnej w B. był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach emerytalnych i osobowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w tym okresie, to jest czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. Stało się tak dlatego, że wnioskodawca nie dysponował świadectwem pracy w szczególnych warunkach.

Wobec powyższego na wnioskodawcy, zgodnie z treścią art. 6 k.c., spoczywał ciężar wykazania pracy w szczególnych warunkach. Skarżący sprostał temu obowiązkowi. Szczególne warunki pracy wnioskodawcy Sąd ustalił w oparciu o spójne i logiczne, a co za tym idzie wiarygodne zeznania świadków: A. K. i T. A., którzy w spornych okresach pracowali razem ze skarżącym na tym samym stanowisku, a zatem posiadają szczegółową wiedzę na temat jego codziennej pracy i obowiązków. Sąd oparł się także na zeznaniach samego wnioskodawcy, albowiem było one spójne i kompatybilne z zeznaniami świadków, a także na dokumentacji zgromadzonej w jego aktach osobowych. Zeznania świadków ani wnioskodawcy nie były kwestionowane przez organ rentowy.

Analiza zeznań świadków i zeznań wnioskodawcy oraz dokumentów osobowych prowadzi do wniosku, że wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach w całym spornym okresie swojego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) Spółce Akcyjnej w B.. Wprawdzie w świadectwie pracy oraz angażach z tego okresu stanowisko wnioskodawcy jest określane jako pracownik budowlany, niemniej o szczególnych warunkach pracy nie decyduje nazwa stanowiska – jak chce organ rentowy – ale rodzaj rzeczywiście wykonywanej pracy. A ta przez cały okres zatrudnienia, jak wynika z zeznań świadków i wnioskodawcy, była niezmienna i polegała na montażu instalacji zewnętrznych (rur kanalizacyjnych i wodnych) w wykopach ziemnych na głębokości 5-6 metrów. Na uwagę zasługuje fakt, że wnioskodawca taką samą pracę wykonywał także u poprzednika prawnego, to jest w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w B. w okresie od dnia 23 listopada 1977 roku do dnia 30 listopada 1992 roku.

Jakkolwiek z dokumentacji prowadzonej przez pracodawcę odwołującego wynika, iż świadczył on obowiązki robotnika budowlanego (pracownika budowlanego) i kopacza, to wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia pracował na stanowisku montera wodnokanalizacyjnego. Mianowicie montował rury kanalizacyjne oraz wodne w głębokich wykopach ziemnych. Innych prac wnioskodawca nie wykonywał. Chociaż pracodawca wnioskodawcy w dokumentacji osobowej wskazywał, że zatrudnia kopacza lub robotnika budowlanego, to zlecał mu wykonywanie w pełnym wymiarze czasu pracy czynności właściwych dla zatrudnionych na stanowisku monterów wodno-kanalizacyjnych. Świadczy o tym przedmiot działalności przedsiębiorstwa, którym było wyłącznie wykonywanie instalacji zewnętrznych - wodnych, deszczowych i kanalizacyjnych - w głębokich wykopach.

Prace wodnokanalizacyjne wykonywane w głębokich wykopach, a takie prace wnioskodawca wykonywał w spornym okresie, są pracami w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. działem V poz. 1. Marginalnie dodać należy, iż stanowisko robotnika budowlanego wykonującego stale prace pomocnicze lub inne w głębokich wykopach wymienione jest także wprost w Dziale V, poz. 8 zarządzenia Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty.

Po doliczeniu wnioskodawcy do uznanego przez organ rentowy stażu w szczególnych warunkach w wymiarze w okresie od dnia 23 listopada 1977 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku, z wyłączeniem okresu pracy na budowie eksportowej – od dnia 18 października 1984 roku do dnia 17 czerwca 1986 roku oraz okresów korzystania z urlopów bezpłatnych – od dnia 23 maja 1989 roku do dnia 31 października 1989 roku i od dnia 15 stycznia 1991 roku do dnia 31 maja 1991 roku, wnioskodawca legitymuje się stażem pracy w szczególnych warunkach przekraczającym 15 lat.

Biorąc pod uwagę, iż skarżący spełnił pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest posiada wymagany okres zatrudnienia (25 lat), osiągnął wiek emerytalny (60 lat) i nie jest członkiem OFE, należy uznać, że żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z dniem (...) 2015 roku, to jest z dniem kiedy ukończył on 60 lat, gdyż z tym dniem została spełniona ostania przesłanka od której to prawo było uzależnione.

Dlatego też na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sad Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty zasądzone od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawcy w kwocie 60,00 złotych określone w § 2 ust. 1 w związku z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804).