Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 czerwca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Paweł Lasoń

Protokolant Cezary Jarocki

po rozpoznaniu w dniu 10 czerwca 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku B. A.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury pomostowej

na skutek odwołania B. A.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 22 października 2015r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznaje wnioskodawcy B. A. prawo do emerytury pomostowej od dnia 27 sierpnia 2015 roku.

Sygn. akt VU 1227/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 października 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił przyznania wnioskodawcy B. A. prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że wnioskodawca nie spełnia wszystkich warunków do przyznania emerytury, ponieważ nie posiada stażu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat.

W odwołaniu od powyższej decyzji, złożonym w dniu 30 października 2015 roku, B. A. wniósł o przyznanie prawa do emerytury pomostowej. Wnioskodawca wskazał, iż posiada 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych, gdyż do stażu pracy w takich warunkach winien być zaliczony okres odbywania przez niego zasadniczej służby wojskowej od dnia 28 października 1975 roku do dnia 15 października 1977 roku.

ZUS wniósł oddalenie odwołania. Organ rentowy stwierdził, iż przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa. Zdaniem ZUS o wliczaniu okresu pracy decyduje rzeczywiste wykonywanie przez pracownika pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

B. A., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 27 sierpnia 2015 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury pomostowej.

(dowód: wniosek o emeryturę pomostową k. 1-5 akt o emeryturę pomostową)

Na dzień złożenia wniosku o emeryturę pomostową wnioskodawca osiągnął wiek wynoszący co najmniej 60 lat i udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat. Wnioskodawca nie pozostaje w stosunku pracy.

(okoliczności bezsporne)

Niekwestionowany przez ZUS okres zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych wynosi łącznie 14 lat, 10 miesięcy i 29 dni. Są to następujące okresy zatrudnienia:

–

od dnia 1 września 1975 roku do dnia 27 października 1975 roku oraz od dnia 16 października 1977 roku do dnia 30 listopada 1978 roku na stanowisku adiunkta w (...),

–

od dnia 1 grudnia 1978 roku do dnia 31 lipca 1981 roku na stanowisku funkcjonariusza (...) w (...) w P.,

–

od dnia 6 października 1981 roku do dnia 30 czerwca 1982 roku na stanowisku zwrotniczego w (...) Spółce Akcyjnej (...), (...).P. R.,

–

od dnia 1 lipca 1982 roku do dnia 6 grudnia 1988 roku, od dnia 10 grudnia 1988 roku do dnia 25 września 1990 roku, od dnia 28 września 1990 roku do dnia 7 lipca 1992 roku, od dnia 26 lipca 1992 roku do dnia 24 sierpnia 1992 roku, od dnia 5 września 1992 roku do dnia 4 listopada 1992 roku, od dnia 11 listopada 1992 roku do dnia 30 listopada 1992 roku na stanowisku dyżurnego ruchu w (...) Spółce Akcyjnej (...), (...).P. R..

(decyzja ZUS z dnia 22 października 2015 roku, k. 31 akt o emeryturę pomostową)

W okresie od dnia 1 września 1975 roku do dnia 30 listopada 1978 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) na stanowisku (...). W okresie od dnia 28 października 1975 roku do dnia 15 października 1977 roku wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową, w trakcie której nie otrzymywał wynagrodzenia. Po odbyciu służby wojskowej wnioskodawca wrócił do pracy w tym przedsiębiorstwie na to samo stanowisko.

(dowód: świadectwo pracy, k. 8-8v, zaświadczenie z dnia 22 listopada 2006 roku, k. 9 akt rentowych, wyciąg z książeczki wojskowej, k. 233 – 234, zaświadczenie z dnia 1 grudnia 2010 roku, k. 277, pismo (...) Spółki Akcyjnej Centrala, k. 283 akt rentowych, karta przebiegu zatrudnienia, k. 29 akt o emeryturę pomostową, umowa o pracę z dnia 1 września 1975 roku, odpis powołania, karta stanu zdrowia, protokół nr (...) w aktach osobowych)

(...) Spółka Akcyjna Centrala wystawiła zaświadczenie, zgodnie z którym skarżący był zatrudniony na stanowisku adiunkta w okresie od dnia 1 września 1975 roku do 27 października 1975 roku. Następca prawny pracodawcy skarżącego zaznaczył, że zatrudnienie w przedsiębiorstwie (...) zaliczone jest do stażu pracy w szczególnych warunkach na podstawie § 4 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8 poz. 43). Pismem z dnia 9 lutego 2011 roku sprostowano, iż odwołujący był faktycznie zatrudniony na wyżej wymienionym stanowisku w okresie od dnia 1 września 1975 roku do dnia 30 listopada 1978 roku.

(dowód: zaświadczenie z dnia 1 grudnia 2010 roku, k. 277 akt rentowych, pismo (...) Spółki Akcyjnej Centrala, k. 283 akt rentowych, decyzja ZUS z dnia 22 października 2015 roku, k. 31 akt o emeryturę pomostową)

Wskazane w świadectwie pracy w warunkach szczególnych okresy zatrudnienia w (...), za wyjątkiem okresu odbywania służby wojskowej, ZUS zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych. Przy zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej w okresie od dnia 28 października 1975 roku do dnia 15 października 1977 roku, łącznie z okresem niekwestionowanym przez organ rentowy, staż pracy wnioskodawcy w takich warunkach wynosi łącznie więcej niż 15 lat.

(okoliczności niesporne)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku (Dz. U. z 2015r., poz. 965 ze zm.) o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Na dzień złożenia wniosku o emeryturę pomostową wnioskodawca osiągnął wiek wynoszący co najmniej 60 lat, udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat i rozwiązał stosunek pracy. Spełnienia tych przesłanek do nabycia prawa do emerytury ZUS nie kwestionował.

Istota sporu w sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy wnioskodawca ma okres pracy ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat (art. 4 pkt 2 ustawy o emeryturach pomostowych).

Mając na uwadze odesłanie zawarte w punkcie 5 art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych wskazać należy, iż zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 1 i 2 tego rozporządzenia wynika, że pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu.

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Organ rentowy uznał że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych przez co najmniej 15 lat. Wnioskodawca twierdził zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem do stażu pracy w takich warunkach winien być zaliczony okres odbywania zasadniczej służby wojskowej W okresie od dnia 28 października 1975 roku do dnia 15 października 1977 roku wnioskodawca odbywał bowiem zasadniczą służbę wojskową.

W tym zakresie wskazać należy, że art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 roku) stanowił, że okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy.

Wydane na podstawie art. 108 ust. 4 powołanej ustawy rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 roku w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. Nr 44, poz. 318) regulowało w sposób szczegółowy uprawnienia żołnierza, który w terminie 30 dni po zwolnieniu ze służby zgłosił powrót do zakładu pracy i w wyniku tego podjął w nim zatrudnienie. Zgodnie z § 5 powołanego rozporządzenia żołnierzowi, który podjął zatrudnienie wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie Z powyższego wynika, że wlicza się także uprawnienia wynikające z systemu zabezpieczenia społecznego w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie, a zatem również wynikające z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach. Przepisy te, na podstawie których przerwę w wykonywaniu zatrudnienia w ramach stosunku pracy wywołaną odbywaniem zasadniczej służby wojskowej zalicza się – z zachowaniem ciągłości pracy – do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy w danym zakładzie lub gałęzi pracy oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie, należy tłumaczyć tak, że okres zasadniczej służby wojskowej jest okresem pracy na takich samych warunkach, jak przed powołaniem do służby, a poborowy odbywający służbę uważany jest za pracownika (por. także wyroki Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2010 roku, I UK 333/09, LEX nr 585739, z dnia 6 kwietnia 2006 roku III UK 5/06, OSNP 2007/7-8/10, z dnia 25 lutego 2010 roku. II UK 219/09, LEX nr 590248 oraz z dnia 17 maja 2012 roku w sprawie I UK 399/11, LEX Nr 1211140).

Stanowisko to znajduje pełne potwierdzenie w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 roku w sprawie II UZP 6/13 Biul.SN 2013/10/24, zgodnie z którą czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. z 1967 r. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 roku) zalicza się – na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym.

Podkreślenia wymaga jednak, że wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową w okresie od dnia 28 października 1975 roku do dnia 15 października 1977 roku. We wskazanym okresie obowiązywał przepis art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. z 1967 r. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 5 sierpnia 1979 roku), zgodnie z którym czas odbywania zasadniczej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby.

Analizując brzmienie omawianego przepisu po nowelizacji podnieść należy, iż doszło do zawężenia regulacji. Otóż wersja obowiązująca do dnia 31 grudnia 1974 roku przyzwalała również na powrót do zatrudnienia „w tej samej gałęzi pracy”. Przepis obowiązujący w okresie odbywania służby wojskowej przez skarżącego uzależniał wliczenie służby wojskowej do uprawnień pracowniczych od podjęcia zatrudnienia w tym samym zakładzie pracy. Nie przesądza to jednak, że zamiana określenia „w zakresie wszystkich uprawnień związanych z zatrudnieniem” na zwrot „w zakresie wszystkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem” wiąże się z przewartościowaniem spojrzenia na uprawnienia emerytalne ubezpieczonych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 23 września 2015 roku, sygn. akt III AUa 196/15).

Rozstrzygając o istnieniu uprawnienia do zaliczenia służby wojskowej do okresu pracy w warunkach szczególnych po dniu 31 grudnia 1974 roku, podnieść należy, że ustawodawca mimo wprowadzonej korekty zachował art. 108 ust. 2 ustawy o powszechnym obowiązku obrony PRL upoważniający Radę Ministrów do określenia w jakim zakresie czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 roku w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. z 1968 r. Nr 44 poz. 318) obowiązywało do dnia 31 sierpnia 1979 roku. Wyżej wymienione rozporządzenie stanowiło w § 5 ust. 1, że żołnierzowi, który podjął zatrudnienie stosownie do zasad określonych w § 2-4 (wnioskodawca spełnił te kryteria), wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Mając powyższe na uwadze uznać należy, iż powołany przepis miał zastosowanie do uprawnień emerytalnych pracownika i implikował prawo do zaliczenia służby wojskowej do pracy w szczególnych warunkach pracownikom, którzy w terminie 30 dni po odbyciu służby wojskowej powrócili do macierzystego pracodawcy.

Analiza orzecznictwa daje asumpt do uznania, że o ile przed dniem 1 stycznia 1975 roku prawo do uwzględnienia służby wojskowej znajdowało podstawę w art. 108 ust 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r., o tyle po jego zmianie uprawnienie to należy wywodzić z art. 108 ust 2 ustawy w związku z § 5 ust 1 rozporządzenia z dnia 22 listopada 1968 r. (według wersji nadanej § 5 ust 1 przez rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 marca 1975 r zmieniające rozporządzenie w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin, które weszło w życie ze skutkiem od dnia 4 kwietnia 1975 r. )(por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 23 lutego 2015 r., III AUa 1410/14, LEX nr 1659042, wyrok SA w Łodzi z dnia 31 marca 2015 r., III AUa 281/15, LEX nr 1679965). Sąd Okręgowy w pełni podziela to stanowisko.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie powinno zatem budzić żadnych wątpliwości, że okres odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej podlegał zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych. Przed skierowaniem do odbywania służby wojskowej wnioskodawca pracował bowiem w (...) na stanowisku (...), a po odbyciu służby wrócił do pracy w tym przedsiębiorstwie na to samo stanowisko.

Wbrew stanowisku organu rentowego wyrażonemu w odpowiedzi na odwołanie, odmowy zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej nie można wywodzić z art. 12 ustawy o emeryturach pomostowych. Przepis ten stanowi bowiem jedynie, że przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o których mowa w art. 4-11, nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Poza sporem pozostaje, że w trakcie odbywania służby wojskowej wnioskodawca nie otrzymywał wynagrodzenia lub świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zaś wywodzenie przez organ rentowy z treści powołanego wyżej przepisu zasady, że „o wliczaniu okresu pracy decyduje rzeczywiste wykonywanie przez pracownika pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze” jest nieuzasadnione. Zasada taka stoi bowiem w sprzeczności z powołanym wyżej orzecznictwem Sądu Najwyższego wypracowanym na gruncie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który zezwala na zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej. Zaliczenie pracy wykonywanej przed dniem 1 stycznia 1999 roku do pracy w warunkach szczególnych, stosownie do odesłania zawartego w art. 4 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych następuje zaś przy zastosowaniu art. 32 ustawy emerytalnej.

W związku z tym, że wykazane przez wnioskodawcę okresy pracy w warunkach szczególnych wynoszą więcej niż 15 lat, stwierdzić należało, iż spełnia on wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania prawa do emerytury pomostowej.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji. Prawo do emerytury pomostowej zostało przyznane wnioskodawcy od dnia 27 sierpnia 2015 roku, to jest od daty złożenia przez niego wniosku o emeryturę.