Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 13 listopada 2015 roku Sąd Rejonowy w Płocku, w połączonych sprawach z powództw (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W., o zapłatę:

1) zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 113,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 grudnia 2013 roku do dnia zapłaty; oddalił powództwo w pozostałym zakresie; zasądził od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 17,27 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu; nakazał ściągnąć od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 472,78 zł tytułem zwrotu części wynagrodzenia biegłego oraz nakazał ściągnąć od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 227,22 zł tytułem zwrotu części wynagrodzenia biegłego;

2) zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. kwotę 59,78 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lutego 2014 roku do dnia zapłaty; w pozostałym zakresie powództwo oddalił; zasądził od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 53,15 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu; nakazał ściągnąć od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 609,28 zł tytułem zwrotu części wynagrodzenia biegłego oraz nakazał ściągnąć od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 90,72 zł tytułem zwrotu części wynagrodzenia biegłego;

3) zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 126,54 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty; w pozostałym zakresie powództwo oddalił; zasądził od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 118,19 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu; nakazał ściągnąć od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 571,41 zł tytułem zwrotu części wynagrodzenia biegłego oraz nakazał ściągnąć od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 128,59 zł tytułem zwrotu części wynagrodzenia biegłego;

4) zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. kwotę 142,62 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 8 maja 2014 roku do dnia zapłaty; w pozostałym zakresie powództwo oddalił; zasądził od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 24,32 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu; nakazał ściągnąć od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 495,59 zł tytułem zwrotu części wynagrodzenia biegłego i nakazał ściągnąć od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 204,41 zł tytułem zwrotu części wynagrodzenia biegłego.

Powyższe orzeczenie w części oddalającej powództwo oraz co do rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania w każdej z połączonych spraw apelacją zaskarżyła strona powodowa, która zarzucając:

1)  naruszenie prawa procesowego:

a)  w zakresie art. 248 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art 227 k.p.c. poprzez niedopuszczenie prawidłowo zgłoszonego wniosku o zobowiązanie wskazanych w pkt. 10 ust. 13 petitum pozwu podmiotów do przedłożenia cennika usług zawierającego informację o stosowanej przez podmiot stawce w kwocie netto za 1 dobę najmu pojazdu zastępczego porównywalnego z parametrami do pojazdu wynajętego w przedmiotowej sprawie w datach zawarcia umów najmu we wszystkich połączonych sprawach oraz dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z tych dokumentów, podczas gdy dowody te miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a okoliczności sporne pomiędzy stronami nie zostały jeszcze dostatecznie wyjaśnione;

b)  w zakresie art. 278 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, tj. poprzez niewysłuchanie wniosków stron w przedmiocie liczby i wyboru biegłych oraz dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego niewłaściwej specjalności (wezwany w sprawie biegły nie dysponował bowiem wiedzą w zakresie wskazanym w tezie dowodowej postanowienia Sądu - w obszarze jego specjalności nie znajdowało się badanie cen usług występujących na rynku lokalnym, ani też analiza mechanizmów nim rządzących);

c)  w zakresie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez błędne dokonanie oceny materiału dowodowego tj. błędną ocenę opinii biegłego jako rzetelnej i fachowej podczas gdy z jej treści jednoznacznie wynika, iż biegły oparł się na nieweryfikowanych przez siebie danych i spekulacjach, a ponadto jego opinia była wybiórcza i tendencyjna, a biegły pomimo wskazania, iż stawki zastosowane we wszystkich połączonych sprawach występowały na rynku lokalnym - pominął ie w ostatecznych wnioskach opinii oraz dokonanie oceny materiału dowodowego z pominięciem jego istotnej części, a mianowicie załączonych do pozwu ofert porównawczych najmu pojazdu zastępczego;

1)  naruszenie prawa materialnego:

a)  w zakresie art. 805 k.c. w zw. z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w zw. z art. 361 § 2 k.c. w zw. z 363 k.c. poprzez ich błędną wykładnię, tj. przyjęcie iż wypłacone odszkodowanie nie musi pokrywać udokumentowanych kosztów najmu pojazdu zastępczego (zgodnie z zasadą pełnego odszkodowania) na skutek zaniżenia wysokości stawek za dobę najmu pojazdu zastępczego, podczas gdy z całości materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, iż stawki zastosowane przez wynajmującego w niniejszej sprawie były stawkami występującymi na terenie rynku lokalnego,

wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództw w pełnej dochodzonej wysokości oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, ewentualnie zaś o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji. Ponadto strona powodowa wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, wedle norm przepisanych oraz o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu ekonomii na okoliczność: a/ ustalenia przedziału stawek czynszu najmu pojazdu klasy właściwej pojazdowi zastępczemu wynajętemu we wszystkich połączonych sprawach stosowanych na terenie rynku lokalnego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania poszkodowanych z uwzględnieniem wszystkich aspektów danej usługi mających charakter cenotwórczy, a z których korzystał poszkodowany, tj. w szczególności wynajmu pojazdu bez konieczności wpłacenia kaucji, bez limitu przejechanych kilometrów, z pakietem ubezpieczenia „AC+OC for rent” oraz wynajmowanych przez warsztat naprawczy – w tym zakresie powódka wskazała, że potrzeba powołania powyższego dowodu wynikła w związku ze stanowiskiem Sądu Rejonowego wyrażonym w wyroku, stąd strona nie miała możliwości powołania się na niego na etapie postępowania przed Sądem I instancji. Niezależnie od tego powódka wskazuje, iż przeprowadzenie przedmiotowego dowodu ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a braki opinii biegłego opracowanej na etapie postępowania przed Sądem I instancji - uzasadniają konieczność uwzględnienia wniosku powódki.

Strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji strony powodowej oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony powodowej jako bezzasadna podlegała oddaleniu w całości. Odnosząc się w pierwszym rzędzie do zarzutu naruszenia przepisu art. 233 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. wskazać należy, że z treścią powołanego przepisu Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd oceni na tej samej podstawie, jakie znaczenie nadać odmowie przedstawienia przez stronę dowodu lub przeszkodom stawianym przez nią w jego przeprowadzeniu wbrew postanowieniu sądu. Powołany przepis stanowi wyraz obowiązującej w procedurze cywilnej zasady swobodnej oceny dowodów. Ocena wiarygodności i mocy dowodowej poszczególnych środków dowodowych stanowi podstawowe zadanie sądu orzekającego, przy czym powinna być ona dokonana w sposób konkretny, w oparciu o cały zebrany w sprawie materiał dowodowy. W niektórych przypadkach ustawodawca "narzuca" określoną moc dowodową danego środka (np. art. 11, 246, 247 KPC). Przyjmuje się, że moc dowodowa oznacza siłę przekonania o istnieniu lub nieistnieniu weryfikowanego w postępowaniu dowodowym faktu, uzyskaną przez sąd wskutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych. Z kolei wiarygodność danego dowodu wynika z jego indywidualnych cech i obiektywnych okoliczności, za względu na które zasługuje on w ocenie sądu na wiarę lub nie (zob. J. Klich-Rump, Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia sądowego w procesie cywilnym, Warszawa 1977, s. 132 i n.). Swobodna ocena dowodów nie może być dowolna. Z tych względów przyjmuje się, że jej granice wyznaczane są przez kryteria: logiczne, ustawowe i ideologiczne (zob. wyr. SN z 12.2.2004 r., II UK 236/03, L.). Sąd ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków poprawnych logicznie. Zastrzeżona dla sądu swobodna ocena dowodów nie opiera się na ilościowym porównaniu przedstawionych przez świadków i biegłych spostrzeżeń oraz wniosków, lecz na odpowiadającemu zasadom logiki powiązaniu ujawnionych w postępowaniu dowodowym okoliczności w całość zgodną z doświadczeniem życiowym (wyr. SN z 20.3.1980 r., II URN 175/79, OSNC 1980, Nr 10, poz. 200). Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 KPC, choćby dowiedzione zostało, że z tego samego materiału dałoby się wysnuć równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski odmienne (wyr. SN z 27.9.2002 r., IV CKN 1316/00, L.). Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (wyr. SN z 27.9.2002 r., II CKN 817/00, L.; wyr. SN z 16.12.2005 r., III CK 314/05, OwSG 2006, Nr 10, poz. 110). Czynnik ustawowy ogranicza sąd w możliwości dokonania oceny jedynie tych dowodów, które zostały prawidłowo przeprowadzone, według reguł określonych przez ustawodawcę, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności (post. SN z 11.7.2002 r., IV CKN 1218/00, L.; wyr. SN z 9.3.2005 r., III CK 271/04, L.). Oznacza to, że przy ocenie mocy i wiarygodności dowodów sąd bierze pod rozwagę nie tylko "materiał dowodowy", ale także wyjaśnienia informacyjne stron, oświadczenia, zarzuty przez nie zgłaszane, zachowanie się stron podczas procesu przejawiające się np. w odmowie lub utrudnieniach w przeprowadzeniu dowodów, itp. (wyr. SN z 24.3.1999 r., I PKN 632/98, OSNAPiUS 2000, Nr 10, poz. 382). Za czynnik ideologiczny warunkujący granice swobodnej oceny dowodów uznaje się poziom świadomości prawnej sędziego, na którą składa się znajomość przepisów prawa, doktryny i orzecznictwa, jak ogólna kultura prawna oraz system pozaprawnych reguł i ocen społecznych (zob. W. Siedlecki, Realizacja zasady swobodnej oceny dowodów w polskim procesie cywilnym, NP 1956, Nr 4). Sąd II instancji może zmienić ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wydania wyroku sądu I instancji bez konieczności przeprowadzenia postępowania dowodowego uzasadniającego odmienne ustalenia (wyr. SN z 4.10.2007 r., V CSK 221/07, L.). Uprawnienie to w przypadku dowodów z zeznań świadków czy też z przesłuchania stron jest uzasadnione w szczególności wówczas, gdy dowody te mają jednoznaczną wymowę, a ocena sądu I instancji jest oczywiście błędna. Same, nawet poważne wątpliwości co do trafności oceny dokonanej przez sąd I instancji, nie powinny stwarzać podstawy do zajęcia przez sąd II instancji odmiennego stanowiska, o ile tylko ocena ta nie wykroczyła poza granice zakreślone w powołanym przepisie (wyr. SN z 21.10.2005 r., III CK 73/05, L.). W kontekście przedstawionych rozważań Sąd Okręgowy uznał ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego dokonaną przez Sąd I instancji za prawidłową, zgodną z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. W szczególności za prawidłową należało uznać ocenę Sądu I instancji w odniesieniu do wydanej w sprawie opinii biegłego. Biegły w swej opinii wprawdzie wskazał stawki minimalne i maksymalne odnoszące się do stawek najmu pojazdów zastępczych jakie obowiązywały na danym obszarze w określonym czasie, nie mniej jednak z opinii biegłego wynikało z jakich przyczyn nie należało uwzględnić stawek wskazanych przez stronę powodową. Dodatkowo można podkreślić, iż strona powodowa nie wykazała jakie elementy miały wpływ na określenie wysokości stawki obowiązującej u poprzednika prawnego powódki, w szczególności w aspekcie jej różnicy w porównaniu do najwyższych stawek oferowanych przez podmioty profesjonalnie trudniące się wynajmem pojazdów. Nie sposób również przyjąć, iż poprzednik prawny strony powodowej posługiwał się stawkami, które miały charakter rynkowy. Zakład naprawczy nie posiadał się bowiem cenników ogólnie dostępnych, które określałyby wysokość stawek najmu pojazdów zastępczych, uzależnionych np. od klasy pojazdu zastępczego, lecz ustalał ich wysokość w konkretnym przypadku, przy czym poszkodowany faktycznie nie był zainteresowany zawarciem umowy przy wynajmu pojazdu przy zastosowaniu stawki najniższej w przypadku, gdy rozliczenie tych kosztów następowało bezgotówkowo, odpowiedzialność zaś z tego tytułu automatycznie była przerzucona na ubezpieczyciela. W przeciwnym wypadku, tj. w sytuacji gdyby koszty te rzeczywiście obciążały poszkodowanego poszukiwałby on oferty najmu pojazdu zastępczego cenowo najbardziej dla niego korzystnej. W takiej sytuacji nie sposób przyjąć, iż stawki oferowane przez zakład naprawczy mają charakter cen rynkowych, kształtowanych co do wysokości miernikami ekonomicznymi podaży i popytu.

Za niezasadne należało uznać także pozostałe zarzuty naruszenia prawa procesowego na płaszczyźnie postępowania dowodowego. Sąd I instancji dopuścił dowód z opinii biegłego jako kluczowy dla rozstrzygnięcia sprawy, powołany przez stronę powodową określając specjalność biegłego i tezę dla wydania opinii zgodnie z wnioskami powódki. Wobec powyższego brak było podstaw dla uznania zasadności wniosku zawartego w apelacji, aby Sąd miał uwzględnić dowód z opinii biegłego innej specjalności, na okoliczności nie przytoczone wcześniej, szczególności w aspekcie braku dowodów pośrednich pozwalających na obiektywną możliwość realizacji oznaczonego zgodnie ze stanowiskiem powódki obowiązku biegłego. Co do kolejnego zarzutu wskazać należy, że powódka na etapie postępowania przed Sądem I instancji nie przejawiła w jakiejkolwiek formie woli skorzystania z uprawnienia do wskazania czy określenia osoby i liczby biegłych a zatem powoływanie się na powyższy zarzut na etapie postępowania odwoławczego, w szczególności przy braku rzeczywistego i merytorycznego zakwestionowania opinii biegłego co do jej wniosków jak i deprecjacji wiedzy specjalistycznej biegłego, należało uznać za spóźnione i niezasadne.

W kontekście przedstawionych rozważań ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji oparte w głównej mierze na opinii biegłego należało uznać za prawidłowe, co czyniło bezzasadnym zarzut naruszenia prawa materialnego w całości, w sytuacji gdy zasądzone na rzecz strony powodowej odszkodowanie jako pozostające w normalnym związku przyczynowym ze zdarzeniem objętym ryzykiem ubezpieczeniowym, co do wysokości odpowiadało przesłankom ustalenia odszkodowania wynikającym z przepisu art. 361 i 363 k.c.

Mając na uwadze powyższe apelację strony powodowej należało uznać za bezzasadną co skutkowało jej oddaleniem na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik postępowania.