Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 sierpnia 2015 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo P. C. przeciwko (...) Spółki Akcyjnej w W. zaś szczegółowe wyliczenie kosztów postępowania pozostawił Referendarzowi Sądowemu przy zastosowaniu zasady odpowiedzialności za wynik procesu wyrażonej w art. 98 par. 1 k.p.c. i przyjęciu, że powód przegrał sprawę w całości.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając wyrok w całości zarzucając mu naruszenie przepisów postepowania w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy a to:

a.  art. 233 k.p.c. w związku z art. 328 k.p.c. na skutek przekroczenia granic swobodnego uznania sędziowskiego przy ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego poprzez wybiórczą, jednostronną i sprzeczną z zasadami doświadczenia życiowego ocenę dowodów, brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i pozostające w związku z tym wadliwe sporządzenie uzasadnienia zaskarżonego wyroku poprzez:

- błędne uznanie, iż przedstawiona przez powoda kalkulacja kosztów naprawy nie jest zgodna z łączącą strony umowa ubezpieczenia AC,

- błędne uznanie, iż strona nie dowiodła, wysokości żądanego odszkodowania, podczas gdy przedstawiła kalkulację naprawy, dokument prywatny, który jak każdy inny podlega swobodnej ocenie sądu. stosownie do art. 233 § 1 k.p.c.,

- niezasadne ustalenie, iż: „ załączona do pozwu kalkulacja naprawy pojazdu stanowi jedynie wyjaśnienie stanowiska strony powodowej”, podczas gdy kosztorys, a więc dokument prywatny, jak każdy inny dowód podlega swobodnej ocenie sądu;

b.  art. 245 k.p.c. w zw. z art. 233 k.p.c. poprzez uznanie, iż dowód prywatny, tj. kalkulacja naprawy pojazdu nie jest dowodem wystarczającym do wykazania zasadności i wysokości dochodzonej kwoty, podczas gdy kosztorys został sporządzony zgodnie z łącząca strony umową i przedstawia pełny zakres kosztów związanych z naprawą pojazdu;

c.  art. 65 § 2 k.c. w zw. z art. 233 k.p.c. poprzez niewłaściwą interpretację ogólnych warunków umowy i przez to błędne przyjęcie, iż przedstawiona przez powoda kalkulacja kosztów naprawy nie jest zgodna z łączącą strony umową ubezpieczenia AC, tym samym nie jest wystarczająca do wykazania wysokości szkody poniesionej przez powoda. Podczas, gdy w § 23 OWU nie ma żadnego ograniczenia, iż rozliczenie z (...) .U. S.A. może być dokonane wyłącznie na podstawie kosztorysu sporządzonego w systemie A. lub na podstawie faktur za części i naprawę pojazdu;

d.  art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez niewłaściwe uznanie Sądu I instancji, iż stosownie do art. 6 k.c., iż ciężar dowodu okoliczności podnoszonych przez pozwanego, tj. ustalenie kosztów niezgodnie z umową wiążącą strony, kwestionowanie wysokości szkody itd. spoczywa na nim, a nie na powodzie;

e.  art. 232 zd. 2 k.p.c. - poprzez niedopuszczenie dowodu z opinii biegłego z urzędu w sytuacji, gdy wystąpiły wyjątkowe okoliczności uzasadniające dopuszczenie przez sąd dowodu z opinii biegłego w celu ustalenia wysokości szkody.

W konkluzji apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 1. poprzez zasądzenie na rzecz powoda od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 5.831,23 zł, zasądzenie na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, przy uwzględnieniu orzeczenia kosztów procesu oraz postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie od powoda kosztów procesu za postępowanie przed Sądem I Instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu za postępowanie przed Sądem I Instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i jako taka podlega oddaleniu w całości.

Sąd Okręgowy nie podziela zarzutów apelacji dotyczących naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Sąd I instancji przeprowadził w sposób prawidłowy postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie treścią art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Taka ocena dokonywana jest na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a ponadto powinna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i – ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Zarówno w literaturze jak i orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że ocena powyższa oparta nadto być musi na wszechstronnym rozważeniu zgromadzonego materiału dowodowego, przez co należy rozumieć uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu oraz wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych środków dowodowych, a mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności. Wielokrotnie w orzecznictwie sądów odwoławczych oraz Sądu Najwyższego podnoszono, iż zgłoszony w apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 może zostać uwzględniony jedynie w przypadku wykazania jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając, a także w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych (por. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 czerwca 2008 r. I ACa 180/08, OSA 2009/6/55, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r. II CKN 817/00, nie publik., LEX 56906). Natomiast nie czyni zarzutu tego skutecznym przedstawianie przez skarżącego własnej wizji stanu faktycznego w sprawie, opartej na dokonanej przez siebie odmiennej ocenie dowodów, a nawet możliwość w równym stopniu wyciągnięcia na podstawie tego samego materiału dowodowego odmiennych wniosków (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 lipca 2008 r. VI ACa 306/08; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 czerwca 2008r. I ACa 180/08, OSA 2009/6/55, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r. II CKN 817/00, LEX 56906; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2001 r. IV CKN 970/00, nie publik., LEX 52753; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r. II CKN 572/99, nie publik., LEX 53136).

W przedmiotowej sprawie Sąd I Instancji dokonał prawidłowej oceny dowodów. Ze zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie nie można wyprowadzić wniosków, które prowadziły do zmiany ustalonego stanu faktycznego, w szczególności zgodnego z twierdzeniami powoda.

W odniesieniu do zarzutu, naruszenia art. 328 k.p.c., zauważyć należy, iż co do zasady przepis ten nie może stanowić skutecznego zarzutu naruszenia prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a to przede wszystkim z tego względu, iż uzasadnienie orzeczenia ma niejako charakter wtórny – sporządzane jest już po wydaniu orzeczenia w sprawie – i tym samym niemal niemożliwym jest wykazanie jego wpływu na treść zapadłego orzeczenia. Niemniej w doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, iż dopuszczalne jest sformułowanie skutecznego zarzutu naruszenia omawianego przepisu, w sytuacji, w której uzasadnienie orzeczenia dotknięte jest tak kardynalnymi brakami, że niemożliwym jest przeprowadzenie skutecznej kontroli instancyjnej zapadłego orzeczenia. W przedmiotowej sprawie nie sposób stwierdzić, iż uzasadnienie nie pozwala na kontrolę prawidłowości zapadłego orzeczenia. Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny dokonał oceny dowodów, przeprowadził analizę prawną. Wobec powyższego brak podstaw do uznania tego zarzutu jako skutkującego zmianą bądź uchyleniem zaskarżonego postanowienia.

Sąd Okręgowy nie podziela również zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 245 w zw., z art. 233 k.p.c. Należy wskazać, iż złożona przez powoda kalkulacja jest dokumentem prywatnym. Ustalenie wysokości poniesionej szkody, w tym wypadku kosztów naprawy, wymaga wiadomości specjalnych. Istniała zatem konieczność przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego. Strona pozwana kwestionowała wysokość kosztów naprawy wyraźnie w treści odpowiedzi na pozew podnosząc, iż załączony dokument nie został sporządzony zgodnie z wymogami § 23 owu. (...) kalkulacja (opinia) sporządzona na zlecenie strony nie mogła być w żadnym razie podstawą takich ustaleń. Przede wszystkim nie jest ona opinią w rozumieniu przepisów kpc. Zgodnie z ugruntowanym i niekwestionowanym poglądem, opinią biegłego jest bowiem wyłącznie opinia sporządzona przez osobę wyznaczoną przez sąd dla potrzeb danej sprawy. Tym samym nie może być traktowana jako dowód w postępowaniu ekspertyza sporządzona na polecenie strony i złożona do akt sądowych. (zob. np. tezę 2 Wyroku SN z dnia 8 czerwca 2001 roku, sygn. akt I PKN 468/00, opubl. w OSNP z 2003 roku, nr 8, poz. 198).

Na marginesie należy wskazać, że załączona do pozwu kserokopia kosztorysu w żaden sposób nie spełnia wymogów wynikających z zawartej umowy. Nie wiadomo czy dokument ten został sporządzony w systemie A.. Nie wiadomo także czy uwzględnia średnie ceny części na terenie odpowiadającym adresowi zameldowania. Nadto w treści sporządzonego kosztorysu nie uwzględniono również potrąceń wynikających z wieku pojazdu. Te wszystkie okoliczności nakazują uznać, że pismo na które powołuje się powód nie spełnia wymogów z owu.

Sąd Okręgowy nie podziela również zarzutu naruszenia za art. 65 § 2 k.c. w zw. z art. 233 k.p.c. Zgodnie z treścią ogólnych warunków ubezpieczenia rozliczenie szkody może nastąpić w oparciu o:

1)  faktury za części i naprawę pojazdu przedstawione przez ubezpieczającego,

2)  kosztorysową wycenę w systemie A. według średnich stawek za roboczogodzinę obowiązujących na terenie odpowiadającym adresowi zameldowania lub siedziby przedsiębiorcy, bez uwzględnienia podatku VAT opłat celnych i innych kosztów, w przypadku kosztorysowej wyceny przyjmuje się ceny części zamiennych w wysokości określonej w systemie audatex pomniejszone o wskazane w treści owu wskaźniki uwzględniające wiek pojazdu.

Wobec powyższego należy stanowczo podkreślić, iż w treści owu przewidziano dwa sposoby ustalenia kosztów naprawy. Niezgodne z zasadami logiki jest przyjęcie że skoro strony umówiły się na to, iż szkoda może być ustalona w oparciu o zapis § 23 to znaczny, że nie wykluczyły innych sposobów. Nie może przy tym być pomocny dla tej argumentacji treść § 25 o.w.u., który stanowi o możliwości weryfikacji kosztorysów i faktur przez ubezpieczyciela. Zapis ten nie stanowi podstawy do kreowania innego niż przewidziany § 23 sposobu ustalenia wysokości kosztów naprawy, a jedynie daje możliwość ubezpieczycielowi weryfikacji faktur i kosztorysów w oparciu o system audatex lub w braku danych w tym systemie w oparciu o inne katalogi.

Sąd Okręgowy również nie podziela oceny skarżącego, iż to na pozwanym spoczywa ciężar dowodu także w zakresie wykazania wysokości szkody. Postępowanie cywilne rządzi się zasadą kontradyktoryjności, w którym procesowy obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 kpc, art. 232 kpc), a materialno-prawny ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 kpc) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 kc). W przedmiotowej sprawie powód dochodząc odszkodowania winien wykazać zarówno okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pozwanego jak i wysokość poniesionej szkody. W sprawach o charakterze odszkodowawczym, a do takich niewątpliwie można zaliczyć sprawę niniejszą, zwykle dla wykazania zaistnienia przesłanek odpowiedzialności strony pozwanej, w szczególności faktu i rozmiaru szkody oraz związku przyczynowego między zdarzeniem sprawczym a szkodą, niezbędnym jest odwołanie się widomości specjalnych i zasięgnięcie opinii biegłego, w niniejszej sprawie - z biegłego z zakresu mechaniki pojazdowej. Uwypuklenia wymaga przy tym fakt, że absolutnie nie wystarczy tu samo subiektywne przekonanie powoda o istnieniu szkody i wiązanie jej z określonym zdarzeniem. Kwestie te bezwzględnie winny być wykazane procesowo zgodnie z regułami rządzącymi postępowaniem dowodowym.

Brak również podstaw do podzielenia zarzutu skarżącego iż Sąd I instancji dopuścił się naruszenia art. 232 zd. 2 k.p.c. poprzez niedopuszczenie dowodu z opinii biegłego z urzędu. Sąd Okręgowy nie podziela argumentacji apelacji w tym zakresie. Na gruncie procesu kontradyktoryjnego zasadą jest, że to strony wnoszą o dopuszczenie dowodów, Sąd zaś jedynie wyjątkowo może wykazać inicjatywę w tym zakresie. W konsekwencji przepisy, które dopuszczają możliwość przeprowadzenia dowodu przez Sąd z urzędu, jako wyjątek od zasady, winny być interpretowane zawężająco. W doktrynie podkreśla się, że przeprowadzenie dowodu niewskazanego przez stronę jest prawem, nie zaś obowiązkiem sądu. Przykładowo wymienia się przypadki w których Sąd może działać z urzędu np. gdy zachodzi podejrzenie prowadzenia przez strony procesu fikcyjnego, jeżeli przemawia za tym interes publiczny (Por. A. Jakubecki, Kontradyktoryjność a poznanie prawdy w procesie cywilnym w świetle zmian Kodeksu postępowania cywilnego, s. 68 i n. oraz J. Lapierre, Prawo sądu do instruowania procesu z urzędu według Kodeksu postępowania cywilnego na tle prawno-porównawczym. Księga pamiątkowa ku czci W. Broniewicza, s. 201 i n.) W orzeczeniu z 21 marca 2003 r., II CKN 1267/00, LexPolonica nr 3919470 (IC 2003, nr 12, s. 44), Sąd Najwyższy przyjął, że tylko w szczególnych wypadkach można sądowi skutecznie postawić jako zarzut nieskorzystanie z uprawnienia przeprowadzenia dowodu z urzędu. Taka wyjątkowa sytuacja z reguły nie zachodzi, gdy strona w postępowaniu przed sądami niższych instancji była reprezentowana przez adwokata. Naruszeniem art. 232 może być niedopuszczenie przez sąd z urzędu dowodu w sytuacji, gdy okoliczności sprawy wymagały jego przeprowadzenia, ale naruszeniem tego przepisu nie jest dopuszczenie przez sąd z urzędu dowodu, jeżeli sąd uznał za potrzebne przeprowadzenie tego dowodu. Mogło by stanowić takie uchybienie tylko wówczas, gdyby łączyło się z naruszeniem zasady kontradyktoryjności, przez pozbawienie strony możności udziału w istotnej części postępowania lub możności wypowiedzenia się co do czynności dokonanych z urzędu przez sąd (orz. SN z 25 maja 2005 r., I CK 765/04, LexPolonica nr 1543326, IC 2006, nr 5, s. 55) (Ereciński Tadeusz (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, wyd. IV).

Sąd Okręgowy podziela zapatrywania wyrażone w doktrynie, iż w pewnych wyjątkowych okolicznościach Sąd winien wykazać inicjatywę dowodową, niemniej jednak w tej sprawie takich okoliczności nie stwierdzono. W orzecznictwie SN nakazuje się oceniać możliwość przeprowadzenia dowodu z urzędu z uwzględnieniem szczególnych okoliczności sprawy. W wyroku z 16 lipca 2014 roku Sąd Najwyższy ogranicza możliwość dopuszczenia dowodu z opinii biegłego tylko do szczególnych wypadków i wymienia np. dążenie strony do obejścia prawa, podejrzenie wszczęcia fikcyjnego procesu, rażąca nieporadność strony działającej bez profesjonalnego pełnomocnika, ale także istnienie wysokiego prawdopodobieństwa zasadności dochodzonego roszczenia ( Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 2014 r. II PK 266/13). Z kolei w wyroku z 7 marca 2013 roku SN podkreślił, że niekiedy powstanie sytuacja procesowa, w której nieprzeprowadzenie przez sąd z urzędu dowodu stanowiącego element "zebranego materiału", stanowiłoby pogwałcenie elementarnych zasad, którymi kieruje się sąd przy wymierzaniu sprawiedliwości. W tej sprawie takie okoliczności nie zachodzą wobec czego brak podstaw do podzielenia tego zarzutu.

W tym stanie rzeczy, biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną, orzekając jak w sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Odwoławczy orzekł na podstawie art. art. 98 § 1 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i na podstawie § 6 pkt 4 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.