Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 15/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 marca 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Krzysztof Staryk
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa K. T.
przeciwko Urzędowi Gminy w S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 8 marca 2016 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Z.
z dnia 9 września 2014 r.,
1) oddala skargę kasacyjną;
2) zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 900
(dziewięćset) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w Z. wyrokiem z dnia 9 września 2014 r. zmienił zaskarżony
przez powoda wyrok Sądu Rejonowego w Ś. z dnia 26 marca 2014 r. w ten sposób,
2
że zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 900 zł tytułem zwrotu
części kosztów procesu, oddalając w pozostałym zakresie apelację powoda od tego
wyroku, którym oddalono powództwo K. T. o zasądzenie od pozwanego Urzędu
Gminy w S. nagrody jubileuszowej oraz zasądził od powoda na rzecz strony
pozwanej kwotę 450 zł tytułem części kosztów zastępstwa procesowego za
instancję odwoławczą.
Sąd odwoławczy zaakceptował ustalenia faktyczne poczynione w sprawie
przez Sąd pierwszej instancji, zgodnie z którymi powód był zatrudniony u strony
pozwanej na stanowisku specjalisty ds. budownictwa i zamówień publicznych.
W dniu 29 czerwca 2011 r. pracodawca wypowiedział mu umowę o pracę, w
wyniku czego stosunek pracy uległ rozwiązaniu z dniem 31 lipca 2011 r. Przyczyną
wypowiedzenia było naruszenie obowiązków pracowniczych określonych
zakresem czynności, uprawnień i odpowiedzialności pracownika, spowodowane
nieznajomością przepisów prawnych dotyczących wykonywanych obowiązków
służbowych. W okresie od 13 lipca 2011 r. do 10 stycznia 2012 r. powód był
niezdolny do pracy z powodu choroby i pobierał zasiłek chorobowy, a następnie od
11 stycznia 2012 r. do 8 lipca 2012 r. – świadczenie rehabilitacyjne. Decyzją ZUS z
dnia 5 września 2012 r. przyznano powodowi od 9 lipca 2012 r. rentę z tytułu
częściowej niezdolności do pracy.
Pismem z dnia 18 września 2013 r. powód zwrócił się do pozwanego o
przyznanie nagrody jubileuszowej za 40 lat pracy oraz odprawy rentowej.
Pracodawca pismem z dnia 5 listopada 2013 r. poinformował go o przyznaniu
odprawy rentowej i odmowie wypłaty nagrody jubileuszowej. Swoje stanowisko
strona pozwana podtrzymała pismem z dnia 21 listopada 2013 r. w odpowiedzi na
kolejny wniosek powoda dotyczący wypłaty nagrody jubileuszowej. Prawo do takiej
nagrody za 40 lat pracy powód uzyskałby w dniu 26 kwietnia 2012 r.
Sąd drugiej instancji uznał za trafną także ocenę prawną tego stanu
faktycznego, prowadzącą do oddalenia powództwa z uwagi na niespełnienie przez
powoda przesłanek uprawniających do nagrody jubileuszowej za 40 lat pracy.
Podstawę prawną tego roszczenia stanowił art. 36 ust. 2 ustawy z dnia 21 listopada
2008 r. o pracownikach samorządowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2014 r., poz. 1202
ze zm.) w związku z art. 38 ust. 2 pkt 5 tej ustawy i w związku z § 8 ust. 8
3
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania
pracowników samorządowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2014 r., poz. 1786 ze zm.;
dalej jako: rozporządzenie). Zgodnie z art. 36 ust. 2 ustawy, pracownikowi
samorządowemu przysługuje wynagrodzenie zasadnicze, dodatek za wieloletnią
pracę, nagroda jubileuszowa oraz jednorazowa odprawa w związku z przejściem na
emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz dodatkowe wynagrodzenie
roczne na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Zasady nabywania
prawa do nagrody jubileuszowej określone są w rozporządzeniu, zaś w myśl jego §
8 ust. 8, w razie ustania stosunku pracy w związku z przejściem na rentę z tytułu
niezdolności do pracy lub emeryturę pracownikowi samorządowemu, któremu do
nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od
dnia rozwiązania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca się w dniu rozwiązania
stosunku pracy.
Powód prawo do nagrody jubileuszowej za 40 lat pracy w wysokości 300%
wynagrodzenia miesięcznego, tj. w kwocie 10.260 zł (art. 38 ust. 2 i 4 ustawy)
nabyłby w dniu 26 kwietnia 2012 r. Stosunek pracy powoda uległ jednak
rozwiązaniu przed tą datą, zaś pomiędzy ustaniem tego stosunku pracy a
przejściem powoda na rentę z tytułu niezdolności do pracy nie istniał związek
wymagany przez § 8 ust. 8 rozporządzenia. Dla nabycia prawa do nagrody
jubileuszowej na podstawie tego przepisu nie wystarcza bowiem związek
funkcjonalny pomiędzy ustaniem stosunku pracy a przejściem na rentę, tak jak ma
to miejsce w przypadku odprawy rentowej. Musi to być związek przyczynowy w
chwili rozwiązania stosunku pracy, co znalazło potwierdzenie w orzecznictwie Sądu
Najwyższego (w wyroku z dnia 12 lutego 2010 r., II PK 214/09 i w uzasadnieniu
uchwały z dnia 12 grudnia 2011 r., I PZP 1/11). Przyczyną rozwiązania stosunku
pracy z powodem nie było zaś przejście na rentę z tytułu niezdolności do pracy,
lecz wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę spowodowane negatywną
oceną wyników jego pracy.
Powód wywiódł skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego, zarzucając
naruszenie:
I. § 8 ust. 8 rozporządzenia, przez błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie, co polegało na przyjęciu, że przepis ten wprowadza
4
ograniczenie do związku przyczynowego między ustaniem stosunku pracy
a przejściem na rentę;
II. art. 378 § 1 k.p.c., a w konsekwencji naruszenie art. 328 § 2 w związku z
art. 391 § 1 k.p.c., przez nierozpoznanie żadnego z zarzutów
apelacyjnych, w tym w szczególności zarzutu:
1. wadliwej wykładni § 8 ust. 8 rozporządzenia,
2. nieprawidłowego zastosowania art. 328 § 2 w związku z art. 233 § 1
k.p.c., przez wadliwe uzasadnienie wyroku, które nie zawierało
obligatoryjnej części w postaci oceny dowodów,
3. nieprawidłowego zastosowania art. 245 k.p.c., a w konsekwencji
bezpodstawnego przyjęcia, że pismo wypowiadające umowę o pracę jest
wystarczającym i niepodważalnym dowodem na okoliczność, że wyłączną
przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę powodowi było naruszenie
przez niego podstawowych obowiązków pracowniczych, podczas gdy
pismo pracodawcy zawierające wypowiedzenie umowy o pracę jest
dokumentem prywatnym, a jako takie może stanowić jedynie dowód na
okoliczność treści oświadczenia woli wójta,
4. nieprawidłowego zastosowania art. 233 k.p.c., przez wadliwą ocenę
pisma wypowiadającego umowę o pracę – z pominięciem zasad
doświadczenia życiowego, zgodnie z którymi pracodawcy często nie
wskazują rzeczywistych powodów wypowiedzenia umowy o pracę w celu
uniknięcia odwołania od wypowiedzenia,
5. nieprawidłowego zastosowania art. 98 w związku z art. 99 k.p.c., przez
pominięcie, że wobec istnienia w doktrynie i orzecznictwie poglądów
pozwalających uznać roszczenie powoda za uzasadnione, nawet w
sytuacji przegranej powoda, istniały podstawy odstąpienia od obciążania
go kosztami postępowania na podstawie art. 102 k.p.c.;
III. art. 328 § 2 w związku z art. 227 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c., przez ich
niewłaściwe zastosowanie polegające na wadliwym uzasadnieniu wyroku i
całkowitym braku oceny dowodów, a także niewyjaśnieniu wszystkich
okoliczności faktycznych, a w szczególności niewyjaśnieniu, czy
5
rzeczywiście wyłączną przyczyną rozwiązania z powodem umowy o pracę
była negatywna ocena wyników jego pracy;
IV. art. 245 k.p.c., przez jego niezastosowanie i niewzięcie pod uwagę, że
pismo o wypowiedzeniu umowy o pracę stanowi jedynie dowód tego, że
osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w tym
dokumencie;
V. art. 233 k.p.c., przez wadliwą ocenę pisma wypowiadającego umowę o
pracę;
VI. art. 102 k.p.c., przez wadliwe jego zastosowanie i uznanie, że trudna
sytuacja finansowa powoda uzasadnia jedynie częściowe odstąpienie od
obciążania powoda kosztami procesu, podczas gdy z uwagi na co
najmniej dyskusyjny charakter sprawy, istniały podstawy do całkowitego
odstąpienia od obciążania go tymi kosztami.
Opierając skargę na takich podstawach, powód wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego i
orzeczenie co do istoty sprawy oraz zasądzenie od pozwanego kosztów
postępowania, ewentualnie o uchylenie wyroków Sądów obu instancji i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od strony pozwanej kosztów
postępowania.
Strona pozwana w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniosła o odmowę
przyjęcia jej do rozpoznania, ewentualnie o jej oddalenie oraz o zasądzenie od
powoda kosztów postepowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważy, co następuje:
Rozpoznanie sprawy w granicach apelacji oznacza zarówno zakaz
wykraczania przez sąd drugiej instancji poza te granice, ale też nakaz wzięcia pod
uwagę i rozważenia wszystkich podniesionych w apelacji zarzutów i wniosków. Z
ustanowionego w art. 378 § 1 k.p.c. obowiązku rozpoznania sprawy w granicach
apelacji nie wynika jednak konieczność osobnego omówienia przez sąd w
uzasadnieniu wyroku każdego argumentu podniesionego w apelacji. Za
wystarczające należy uznać odniesienie się do sformułowanych w apelacji
6
zarzutów i wniosków w sposób wskazujący na to, że zostały one przez sąd drugiej
instancji w całości rozważone przed wydaniem orzeczenia (por. np. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 4 września 2014 r., II CSK 478/13, LEX nr 1545029). W tym
kontekście za nieuzasadniony należy uznać zarzut skarżącego o naruszeniu przez
Sąd Okręgowy tego przepisu w związku z nieustosunkowaniem się do
apelacyjnego zarzutu naruszenia § 8 ust. 8 rozporządzenia, jak również
nieprawidłowego zastosowania art. 98 w związku z art. 99 k.p.c. Z uzasadnienia
zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd odwoławczy w całości zgodził się z wykładnią
§ 8 ust. 8 rozporządzenia, dokonaną przez Sąd Rejonowy, zgodnie z którą do
nabycia prawa do nagrody jubileuszowej na podstawie tego przepisu wymagany
jest związek przyczynowy między ustaniem stosunku pracy a przejściem na rentę z
tytułu niezdolności do pracy. W świetle motywów wyroku Sądu Okręgowego nie
budzi też wątpliwości, że rozpoznany został apelacyjny zarzut naruszenia
przepisów dotyczących rozstrzygnięcia o kosztach postępowania. Sąd drugiej
instancji za zasadny uznał bowiem zarzut powoda o konieczności zastosowania w
sprawie art. 102 k.p.c., podnosząc że powód w związku ze swoją sytuacją
materialną powinien być obciążony jedynie połową kosztów procesu, czemu dał
wyraz w sentencji wyroku, zmieniając w tym zakresie wyrok Sądu pierwszej
instancji. To zaś, czy wykładnia § 8 ust. 8 rozporządzenia jest prawidłowa oraz czy
powód nie powinien w ogóle zostać obciążony kosztami postępowania, pozostaje
poza zakresem zarzutu naruszenia art. 378 § 1 k.p.c.
W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku rzeczywiście natomiast brakuje
odniesienia się do pozostałych apelacyjnych zarzutów naruszenia prawa
procesowego, bo nie jest wystarczające jedyne w tym zakresie stwierdzenie, że nie
zachodzi „naruszenie wskazanych w apelacji przepisów postępowania cywilnego”.
Nie może to jednak doprowadzić do uwzględnienia skargi kasacyjnej, bowiem w
odniesieniu do drugiej podstawy kasacyjnej osiągnięcie takiego skutku nie jest
możliwe bez wykazania, że naruszenie określonych przepisów postępowania mogło
mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c.). Skarżący zarzucił
Sądowi Okręgowemu nierozpoznanie tych zarzutów apelacyjnych, które dotyczyły
nieprawidłowości w prowadzeniu postępowania dowodowego na okoliczność
faktycznych przyczyn rozwiązania z powodem stosunku pracy. Naruszenie art. 378
7
§ 1 k.p.c. w tym kontekście nie mogło mieć żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia
sprawy, biorąc pod uwagę bezsporny fakt nieodwołania się przez powoda od
oświadczenia woli pozwanego o wypowiedzeniu mu umowy o pracę. W
orzecznictwie Sądu Najwyższego za utrwalone uznać należy zaś stanowisko, że
niezgodność z prawem (bezprawność) wypowiedzenia i rozwiązania umowy o
pracę przez pracodawcę pracownik może wykazać wyłącznie przez powództwo
przewidziane w Kodeksie pracy (o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne, o
przywrócenie do pracy lub odszkodowanie) wniesione z zachowaniem
odpowiedniego terminu (art. 264 k.p.). Bez wytoczenia takiego powództwa
pracownik w żadnym innym postępowaniu nie może powoływać się na
bezprawność rozwiązania umowy o pracę. Roszczenie o uznanie wypowiedzenia
za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy, czy też o odszkodowanie, a także
wyrok uwzględniający takie roszczenia nie mogą być dowolnie zastępowane
powództwem oraz wyrokiem ustalającym prawo lub stosunek prawny (por. wyrok
Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 r., II PK 164/08, OSNP 2010 nr 19-20, poz.
227 i wskazane w nim orzecznictwo; wyrok Sądu Najwyższego z 4 listopada
2010 r., II PK 112/10, LEX nr 707807, czy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8
stycznia 2002 r., I PKN 763/00, LEX nr 558274). Do tego zaś zmierzał powód,
usiłując uzyskać ustalenie przez Sąd niezasadności wypowiedzenia umowy o pracę
jako prejudykatu dla roszczenia o zasądzenie nagrody jubileuszowej. Brak
stanowiska Sądu odwoławczego w odniesieniu do zarzutów apelacyjnych
dotyczących postępowania dowodowego na okoliczność nieprawdziwości przyczyn
wypowiedzenia umowy o pracę nie mógł mieć zatem żadnego wpływu na
rozstrzygnięcie, albowiem tego rodzaju dowody, nawet jeśli zostałyby
przeprowadzone, nie mogły doprowadzić do zakwestionowania zasadności czy
zgodności z prawem oświadczenia woli pozwanego o rozwiązaniu stosunku pracy.
Z tych samych przyczyn brak było podstaw do uwzględnienia zarzutów
skierowanych do wyroku Sądu drugiej instancji, a dotyczących naruszenia przez
ten Sąd art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c., art. 245
k.p.c. oraz art. 233 k.p.c. (pomijając nawet to, że art. 233 k.p.c. jako odnoszący się
bezpośrednio do oceny dowodów w ogóle nie może wypełniać drugiej podstawy
kasacyjnej – art. 3983
§ 3 k.p.c.), bowiem wszystkie te zarzuty koncentrowały się
8
wokół postępowania dowodowego odnośnie do rzeczywistej przyczyny
wypowiedzenia powodowi umowy o pracę, co jak już powiedziano, jest irrelewantne
dla wyniku sprawy.
Za usprawiedliwiony nie można też było uznać zarzutu naruszenia § 8 ust. 8
rozporządzenia. Pracownik samorządowy co do zasady nabywa prawo do nagrody
jubileuszowej w dniu upływu okresu uprawniającego do tej nagrody albo w dniu
wejścia w życie przepisów wprowadzających nagrody jubileuszowe (§ 8 ust. 1
rozporządzenia). Wyjątek od tej zasady przewidziany został w § 8 ust. 8
rozporządzenia, zgodnie z którym w razie ustania stosunku pracy w związku z
przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę pracownikowi
samorządowemu, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje
mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy, nagrodę tę
wypłaca się w dniu rozwiązania stosunku pracy W świetle tego przepisu,
przesłankami nabycia prawa do nagrody jubileuszowej są ustanie stosunku pracy w
związku z przejściem na emeryturę lub rentę i krótszy niż dwanaście miesięcy
okres dzielący datę rozwiązania stosunku pracy od daty nabycia prawa do nagrody
jubileuszowej. Z przepisu wynika też wprost, że świadczenie staje się wymagalne w
dniu rozwiązania stosunku pracy, co wyklucza możliwość przyjęcia, że związek, o
którym w nim mowa, może mieć charakter funkcjonalny. Związek funkcjonalny,
jakiego istnienie między ustaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do renty jest w
świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego wystarczające dla nabycia prawa do
odprawy rentowej w myśl art. 921
§ 1 k.p., występuje bowiem wtedy, gdy
rozwiązanie stosunku pracy następuje wprawdzie przed ustaleniem prawa do
świadczenia, ale przyznanie świadczenia jest konsekwencją sytuacji bezpośrednio
poprzedzającej ustanie zatrudnienia (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7
stycznia 2000 r., III ZP 18/99, OSNP 2000 nr 24, poz. 888; także wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 4 lutego 2011 r., II PK 149/10, LEX nr 794983 i tam powołane
orzecznictwo). Świadczenie to staje się zatem wymagalne nie w dacie ustania
stosunku pracy, ale w terminie późniejszym, tj. w dacie przyznania prawa do renty,
co następuje po pewnym czasie od rozwiązania stosunku pracy (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 26 lipca 2012 r., I PK 24/12 OSNP 2013 nr 15-16, poz. 172,
czy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2015 r., I PK 297/14,
9
niepublikowany). Istnienie związku funkcjonalnego między ustaniem stosunku pracy
a nabyciem prawa do renty wyklucza możliwość stwierdzenia wymagalności
zależnego od tego związku świadczenia na dzień rozwiązania tego stosunku pracy.
W tej dacie nie istnieje bowiem żaden tego rodzaju związek, skoro przejście na
rentę następuje dopiero po pewnym czasie od rozwiązania stosunku pracy.
W świetle treści § 8 ust. 8 rozporządzenia możliwe byłoby zatem przyjęcie
konieczności istnienia jedynie związku przyczynowego bądź czasowego między
rozwiązaniem stosunku pracy a przejściem na rentę. Sąd Najwyższy w składzie
rozpoznającym niniejszą sprawę opowiada się przy tym za wymogiem związku
przyczynowego pomiędzy ustaniem stosunku pracy a przejściem na rentę z tytułu
niezdolności do pracy, biorąc pod uwagę wyjątkowość tego przepisu, co polega na
tym, że chodzi w nim o przyznanie prawa do nagrody jubileuszowej pracownikowi,
który nie uzyska wymaganego okresu pracy dla jej nabycia, bowiem stosunek pracy
zostaje rozwiązany przed jego upływem w związku z przejściem na rentę z tytułu
niezdolności do pracy. Nagroda jubileuszowa nie ma na celu uposażenia
pracownika w związku z uzyskaniem przez niego statusu rencisty, tak jak jest to w
przypadku odprawy rentowej, czym uzasadnia się w orzecznictwie szerokie
rozumienie związku między ustaniem stosunku pracy a przejściem na rentę.
Nagroda jubileuszowa ma w istocie charakter premii i przysługuje za osiągnięcie
określonego stażu pracy. Nabycie takiej nagrody pomimo nieosiągnięcia
wymaganego okresu pracy przepis § 8 ust. 8 rozporządzenia wiąże z zaistnieniem
szczególnej sytuacji, a mianowicie niemożliwości osiągnięcia tego stażu z tej
przyczyny, że stosunek pracy ustał wcześniej w związku (z powodu) przejścia na
rentę z tytułu niezdolności do pracy. Chodzi zatem o to, ażeby rozwiązanie
stosunku pracy ze szczególnych i niezawinionych przez pracownika przyczyn, bo
na skutek de facto utraty zdolności do pracy (z osiągnięciem wieku w wypadku
przyznania prawa do emerytury lub powstania niezdolności do pracy, gdy chodzi o
rentę) nie zniweczyło możliwości uzyskania nagrody jubileuszowej, do nabycia
której brakuje mniej niż 12 miesięcy.
Należy zatem w pełni zgodzić się ze stanowiskiem Sąd Najwyższego
zajętym w wyroku z dnia 12 lutego 2010 r., II PK 214/09 (LEX nr 589974),
wyrażonym na tle identycznie brzmiącego jak § 8 ust. 8 rozporządzenia § 12 ust. 8
10
poprzednio obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia
2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych
zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiatowych i urzędach
marszałkowskich (Dz.U. Nr 146, poz. 1223 ze zm.) oraz w uzasadnieniu
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2011 r., I PZP 1/11 (OSNP
2012 nr 21-22, poz. 263), że dla nabycia nagrody jubileuszowej przez pracownika
samorządowego, któremu brakuje mniej niż 12 miesięcy dla uzyskania do niej
prawa, konieczne jest istnienie związku przyczynowego między rozwiązaniem
stosunku pracy a przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy.
Trudno natomiast ustosunkować się do poglądu wynikającego z uzasadnienia
wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2004 r., III PK 53/04 (OSNP 2005 nr
13, poz. 191), że nabycie prawa do nagrody jubileuszowej przez urzędnika
państwowego w takiej samej sytuacji (na podstawie § 9 ust. 10 rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 28 marca 2000 r. w sprawie zasad wynagradzania
pracowników nie będących członkami korpusu służby cywilnej zatrudnionych w
urzędach administracji rządowej i pracowników innych jednostek; Dz.U. Nr 24, poz.
299 ze zm.) możliwe jest przy istnieniu każdego rodzaju związku między ustaniem
stosunku pracy a nabyciem prawa do emerytury. Motywy tego orzeczenia w całości
poświęcone są bowiem rozważaniom rodzaju związku niezbędnego dla nabycia
przez pracownika prawa do odprawy emerytalnej, zaś odnośnie do związku między
ustaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do emerytury w kontekście prawa do
nagrody jubileuszowej mimo nieosiągnięcia wymaganego stażu w uzasadnieniu
znalazło się tylko jedno zdanie o treści: „Słusznie podkreślił Sąd drugiej instancji, iż
zachodzi także związek pomiędzy przejściem powoda na emeryturę a ustaniem
jego stosunku pracy w rozumieniu § 9 ust. 10 rozporządzenia Rady Ministrów z
dnia 28 marca 2000 r.). Sąd Najwyższy nie wyjaśnił przy tym, dlaczego sytuacje te
należy traktować analogicznie, a zdaniem Sądu Najwyższego w składzie
rozpoznającym niniejszą sprawę, nie można postawić znaku równości pomiędzy
wymaganiem związku ustania stosunku pracy z przejściem na rentę (emeryturę) dla
celów odprawy i nagrody jubileuszowej z uwagi na zupełnie inne cele, jakie
spełniać mają oba rodzaje tych świadczeń, o czym szczegółowo mowa była
powyżej.
11
Odnosząc się natomiast do zarzutu naruszenia art. 102 k.p.c., wskazać
trzeba, że w przepisie tym ustawodawca odwołuje się do pojęcia „wypadków
szczególnie uzasadnionych”. Regulacja ta odnosi się do wyjątkowych sytuacji, gdy
z uwagi na okoliczności konkretnej sprawy, zastosowanie reguł ogólnych Kodeksu
postępowania cywilnego dotyczących zwrotu kosztu procesu byłoby
nieuzasadnione. Zastosowanie przepisu art. 102 k.p.c. zależy od swobodnej decyzji
sądu i związane jest z dyskrecjonalną władzą sędziowską (uznaniem sędziowskim).
Judykatura jednoznacznie wypowiada się o wąskiej i wyjątkowej możliwości
korygowania rozstrzygnięcia o zastosowaniu, bądź braku zastosowania art. 102
k.p.c. w ramach kontroli rozstrzygnięcia sądu. Podkreśla się, że tego typu
rozstrzygnięcie może być podważone przez sąd wyższej instancji tylko wówczas,
gdy jest rażąco niesprawiedliwe, a reguły sprawiedliwościowe oczywiście
naruszone (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2012 r.,
I CZ 66/12, niepublikowane, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia
2012 r., V CZ 26/12, niepublikowane, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23
maja 2012 r., III CZ 25/12, niepublikowane, postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 25 marca 2011 r., IV CZ 136/10, niepublikowane). Sąd Okręgowy uzasadnił
zastosowanie art. 102 k.p.c. wobec powoda w ten sposób, że został obciążony
jedynie połową kosztów procesu z uwagi na jego sytuację majątkową (renta jako
jedyny dochód i wypłata odprawy rentowej w wysokości 20.520 zł), a motywy tego
rozstrzygnięcia - w ocenie Sądu Najwyższego - nie przemawiają za rażącym
naruszeniem reguły sprawiedliwości, zatem nie można podzielić podniesionego w
skardze zarzutu naruszenia art. 102 k.p.c.
Z tych wszystkich względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39814
k.p.c. i art. 39821
w związku z art. 108 § 1 w związku z art. 98 i art. 99 k.p.c.).
kc