Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Z. G. został oskarżony o to, że:

I. w dniu 2 kwietnia 2008r. w W. w celu udaremnienia wykonania tytułów wykonawczych Prezydenta Miasta W. SW 390/2007 z dnia 11.07.2007r. SW 391/2007 z dnia 11.07.2007r., SW 934/2007 z dnia 5.11.2007r., SW 936/2007 z dnia 5.11.2007r. SW 209/2008 z dnia 28.01.2008r. i SW 210/2008 z dnia 28.01.2008r. udaremnił zaspokojenie swojego wierzyciela tj. Prezydenta Miasta W. poprzez podarowanie synowi K. K. 2 zbroi husarskich, 4 siodeł kulbaków wojskowych z sakwami, 2 mauzerów K98, 3 szabli, 5 par butów oficerskich i 5 sztuk ogłowi końskich wartości 3000 zł, tj. o czyn z art. 300 § 2 k.k.

II. w okresie od 2 marca do 10 lipca 2012r. w W., w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu udaremnienia wykonania tytułów wykonawczych Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. SM 6/924/07 z dnia 22.03.2007r. SM (...) z dnia 9.05.2007r. SM (...) z dnia 19.11.2007r. SM (...) z dnia 21.08.2008r. udaremnił zaspokojenie swojego wierzyciela tj. Skarbu Państwa poprzez zbycie zajętych składników swojego majątku tj. ruchomości w postaci czterech koni rasy (...) Ceny, Cenny, Arafata i P. za kwotę 7700 złotych, tj. o czyn z art. 300 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim wyrokiem dnia 17 lutego 2016 roku w sprawie o sygn. II K 239/14 w punkcie 1 uznał oskarżonego Z. G. za winneg popełnienia czynu zarzucanego mu w pkt I aktu oskarżenia, wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 300 § 2 k.k. skazał go na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.

W punkcie 2 w ramach czynu zarzuconego w pkt II uznał oskarżonego Z. G. za winnego tego, że: w okresie od 2 marca do 10 lipca 2012r. w W., w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu udaremnienia wykonania tytułów wykonawczych Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. SM 6/924/07 z dnia 22.03.2007r. SM (...) z dnia 9.05.2007r. SM (...) z dnia 19.11.2007r. SM (...) z dnia 21.08.2008r. uszczuplił zaspokojenie swojego wierzyciela tj. Skarbu Państwa poprzez zbycie zajętych składników swojego majątku tj. ruchomości w postaci

czterech koni rasy (...): Ceny, Cenny, I. i P. za kwotę 7700 zł tj. czynu wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 300 § 2 k.k. skazał go na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.

W punkcie 3 na podstawie art. 85 § 1 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego w miejsce orzeczonych w punktach 1 i 2 kar pozbawienia wolności karę łączną 8 miesięcy pozbawienia wolności.

W punkcie 4 na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. warunkowo zawiesił oskarżonemu wykonanie orzeczonej wobec niego kary łącznej pozbawienia wolności tytułem próby na okres 2 lat.

Sąd Rejonowy zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów postępowania, obciążając nimi Skarb Państwa, zaś na rzecz obrońcy zasądził łącznie kwotę przez Skarb Państwa kosztów 1033,20 złotych z tytułu pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu.

Apelację od wyroku wniósł obrońca oskarżonego, który zaskarżył wyrok w punktach 1,2 ,3 i 4.4 , wyrokowi zarzucając:

odnośnie czynu opisanego punkcie 1 wyroku

- obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. naruszenie art. 7, 92 i 410 k.p.k., poprzez dowolną ocenę dowodów i nie oparcie wyroku na wszystkich ujawnionych w sprawie okolicznościach, które miały znaczenie dla rozstrzygnięcia, poprzez przyjęcie, że składniki majątkowe nabyte przez K. K. stanowiły wyłączną własność oskarżonego, podczas gdy przeczy temu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy;

odnośnie czynu opisanego punkcie 2 wyroku

- obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. naruszenie art. 7, 92 i 410 k.p.k. poprzez dowolną ocenę dowodów i nie oparcie wyroku na wszystkich ujawnionych sprawie okolicznościach, które miały znaczenie dla rozstrzygnięcia, poprzez przyjęcie, że oskarżony zbywając 4 konie rasy (...) Cenę, C., I. i P. działał w celu pokrzywdzeni wierzycieli, podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, iż wobec bezczynności organu egzekucyjnego i wysokich kosztów utrzymania koni, oskarżony zbył je, a uzyskaną w ten sposób kwotę przeznaczył na spłatę należności objętych egzekucją;

odnośnie obu zarzucanych czynów

- błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść zaskarżonego wyroku polegający na

nieuprawnionym przyjęciu, że działanie oskarżonego miało realny wpływ na zaspokojenie wierzycieli, co z kolei stanowi warunek konieczny przypisania przestępstwa z art. 300 § 2 k.k., podczas gdy, jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie egzekucja względem oskarżonego toczyła się skutecznie w okresie od 2008 roku do nadal.

Biorąc pod uwagę powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od wszystkich zarzucanych mu czynów, ewentualnie o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Odwoławczy zważył co następuje:

skutkiem wniesienia apelacji okazała się konieczność wydania rozstrzygnięcia o charakterze reformatoryjnym, jakkolwiek nie na skutek zasadności podniesionych zarzutów a z uwagi na okoliczność dostrzeżoną przez Sąd Odwoławczy z urzędu. Brak bowiem w opisie czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie 1 wszystkich znamion ustawowych przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. w powiązaniu z faktem, iż apelacja w niniejszej sprawie została wniesiona jedynie na korzyść, skutkować musiał koniecznością uniewinnienia oskarżonego od popełnienia występku z art. 300 § 2 k.k.

W konstrukcji strony przedmiotowej przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. zamieszczono szczególny warunek charakteryzujący składniki majątku, do których skierowana jest czynność wykonawcza sprawcy. Ma ona kierować się nie do majątku sprawcy w ogólności, lecz do tych tylko jego składników, które są zajęte lub zagrożone zajęciem. W opisie czynu wypełniającego całość znamion określonych w art. 300 § 2 k.k., musi być zatem zawarte sformułowanie stwierdzające zaistnienie tej szczególnej ustawowej okoliczności strony przedmiotowej ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2015 roku, sygn. V KK 351/15). W przywołanym judykacie Sąd Najwyższy powołał się na art. 42 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którym odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Sąd Najwyższy wskazał, iż z zasady określoności czynu wyrażonej w tym przepisie wynika, że podstawą pociągnięcia do odpowiedzialności karnej jest wykazanie, że sprawca wypełnił swoim zachowaniem wszystkie znamiona ustawowe typu przestępstwa. Przy braku choćby jednego ze znamion w opisie czynu przypisanego nie jest dopuszczalne uznanie oskarżonego za winnego popełnienia zarzuconego mu przestępstwa. Ustalenie, że udaremnianie lub uszczuplanie zaspokojenia wierzyciela nastąpiło in concreto w rezultacie rozporządzenia przez oskarżonego tym składnikiem majątku, który był zajęty lub zagrożony zajęciem, należy do istoty przestępstwa z art. 300 § 2 k.k., a stwierdzenie tej okoliczności w opisie czynu jest warunkiem

uznania, że sprawca wypełnił swym zachowaniem odnośne znamię ustawowe.

Przenosząc te rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż w opisie czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie 1 zabrakło stwierdzenia, by przedmioty o łącznej wartości 3000 złotych, które oskarżony zbył, zagrożone były zajęciem. Sąd I instancji uznając w tym zakresie winę oskarżonego nie dokonał modyfikacji opisu czynu zarzucanego oskarżonemu w punkcie 1, powielając tym samym błąd Prokuratora.

Opis czynu powinien być, w myśl art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k., dokładny, musi konkretyzować i uściślać w czym wyrażało się wypełnienie przez oskarżonego każdego ze znamion, a przy tym mieścić się w granicach pojęć, którymi ustawa określa poszczególne znamiona ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2015 roku, sygn. V KK 53/15). Z opisu czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie 1 nie wynika, by zawarte w nim sformułowania odpowiadały znaczeniu każdego ze znamion przestępstwa. Nie spełniało wymogu prawidłowego opisu czynu ustalenie, że działanie oskarżonego miało na celu udaremnienie wykonania tytułów wykonawczych Prezydenta Miasta W. SW 390/2007 z dnia 11.07.2007r. SW 391/2007 z dnia 11.07.2007r., SW 934/2007 z dnia 5.11.2007r., SW 936/2007 z dnia 5.11.2007r. SW 209/2008 z dnia 28.01.2008r. i SW 210/2008 z dnia 28.01.2008r. poprzez podarowanie synowi K. K. 2 zbroi husarskich, 4 siodeł kulbaków wojskowych z sakwami, 2 mauzerów K98, 3 szabli, 5 par butów oficerskich i 5 sztuk ogłowi końskich wartości 3000 złotych, która to czynność do takiego udaremnienia zaspokojenia doprowadziła. Powtórzyć należy pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 1 grudnia 2015 roku (sygn. V KK 351/15), iż gdyby założyć, że opis ten jest wystarczający, to tylko przy domniemaniu, iż wymienione składniki majątku były zagrożone zajęciem i dlatego rozporządzenie nimi zmierzało do udaremnienia wykonania tytułów wykonawczych. W postępowaniu karnym wywodzenie ustaleń na podstawie domniemań, zwłaszcza co do faktów wypełniających znamiona czynu zabronionego, nie jest dopuszczalne. Jeśli zaistnienie faktów ma uzasadniać subsumcję pod określone znamiona ustawowe przestępstwa, muszą być one określone w przypisanym oskarżonemu czynie, jak tego wymaga art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. Jak to już wyżej wskazano w opisie czynu zawartym w części dyspozytywnej wyroku Sądu Rejonowego zabrakło ustalenia odpowiadającego omawianemu znamieniu ustawowemu. Skutkowało to koniecznością uniewinnienia oskarżonego od występku art. 300 § 2 k.k. a to wobec braku prawnej możliwości uzupełnienia opisu czynu, wynikającej z zakazu reformationis in peius, w sytuacji niezaskarżenia wyroku Sądu I instancji na niekorzyść co do winy. Konsekwencją uniewinnienia oskarżonego od popełnienia występku opisanego w punkcie 1 zaskarżonego wyroku była konieczność uchylenia orzeczenia o karze łącznej.

Odnosząc się do zarzutów apelacji stawianych skarżonemu wyrokowi odnośnie czynu opisanego w punkcie 2 stwierdzić należy, iż są one niezasadne. Wbrew twierdzeniom skarżącego

Sąd I instancji w sposób prawidłowy i wyczerpujący rozważył wszystkie okoliczności sprawy i dowody ujawnione w toku rozprawy, dokonując następnie na ich podstawie właściwych ustaleń faktycznych. Postępowanie zostało przeprowadzone odpowiednio dokładnie i starannie. Ocena materiału dowodowego, dokonana przez Sąd Rejonowy nie wykazuje błędów logicznych i nie wykracza poza ramy swobodnej oceny dowodów.

Nie sposób przyjąć, żeby miała miejsce obraza czy art. 7 k.p.k. , art. 92 k.p.k., czy art. 410 k.p.k. Normy art. 92 k.p.k. oraz czy też art. 410 k.p.k. zobowiązują organy procesowe do uwzględniania przy orzekaniu całokształtu mających znaczenie dla rozstrzygnięcia okoliczności. W żadnej mierze nie oznacza to, że podstawą rozstrzygnięcia muszą być wszystkie dowody zgromadzone w sprawie. Przepisy te nakazują uwzględnienie przy orzekaniu wszystkich ujawnionych dowodów i jednocześnie zakazują uwzględniać dowody nieujawnione. Nie oznacza to, że orzekając sąd ma brać za podstawę orzeczenia okoliczności wzajem sobie przeczące skoro wynikają one ze sprzecznych w swym znaczeniu dowodów. Przenosząc te rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż wyrok w niniejszej sprawie wydany został na podstawie dowodów obciążających, bo takie właśnie Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne. W polu uwagi Sądu w chwili orzekania znajdowały się wszystkie okoliczności. Orzeczenie nie zapadło na podstawie wykluczających się dowodów. Sąd ma prawo oprzeć się na jednych dowodach, a pominąć inne, jeśli ich treść jest rozbieżna. W takiej sytuacji istota rozstrzygania polega na daniu priorytetu niektórym dowodom. Obowiązkiem Sądu jest wówczas wskazanie, dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych. Sąd Rejonowy temu zadaniu sprostał.

Wbrew twierdzeniom skarżącego Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy, dokonał rzeczowej analizy dostrzeżonych w nim sprzeczności, a jej wyniki w sposób wyczerpujący zaprezentował w uzasadnieniu wyroku, czyniąc przedmiotem rozważań wszystkie okoliczności ujawnione w toku rozprawy głównej zarówno przemawiające na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego. Przedstawiona ocena dowodów uwzględnia zasady prawidłowego rozumowania, wskazania doświadczenia życiowego, pozostaje więc pod ochroną art. 7 k.p.k.

Dokonane w niniejszej sprawie przez Sąd Rejonowy na podstawie prawidłowo przeprowadzonej oceny dowodów ustalenia faktyczne odpowiadają prawdzie i nie są obarczone błędem. Sąd I instancji w sposób prawidłowy ustalił, iż oskarżony miał pełną świadomość tego, że konie o imionach Cena, Cenna, I. i P. zostały zajęte. Protokół zajęcia i odbioru ruchomości z dnia 8 września 2008 roku, który oskarżony własnoręcznie podpisał, zawiera pouczenie, iż sprzedaż zajętych ruchomości może nastąpić za zgodą wierzyciela i zobowiązanego w drodze przetargu a także pouczenie o treści art. 300 § 2 k.k. Twierdzenia oskarżonego, iż nie miał świadomości, że konie nadal są zajęte, gdyż tymi sprawami zajmowała się jego żona, z którą się

rozstał, słusznie zostały uznane przez Sąd Rejonowy za linię obrony zmierzającą do uniknięcia odpowiedzialności karnej za popełnione przestępstwo.

Z akt sprawy nie wynika, by oskarżony kiedykolwiek zwracał się do organu egzekucyjnego o umożliwienie zbycia przedmiotowych koni. Przyjmując konie pod dozór, ani nigdy później nie powoływał wobec tego organu się na wysokie koszty ich utrzymania. Podkreślić należy, iż mimo upływu czasu zajęcie ruchomości pozostawało skuteczne. Słusznie sąd meriti podniósł, iż wszelkie okoliczności, podnoszone w toku niniejszego postępowania, mogły być przez oskarżonego zawarte w piśmie kierowanym do Urzędu Skarbowego, w którym mógł przecież wnieść o zwolnienie ruchomości spod zabezpieczenia lub zgodę na ich sprzedaż. Na marginesie Sąd odwoławczy wskazuje na fragment zeznań świadka K. K. – syna oskarżonego, który zeznał, iż konie zostały sprzedane a kupione inne „ bardziej nadające się do kawalerii”.

Kwota uzyskana ze sprzedaży koni nie została przeznaczona na spłatę należności objętych tytułami wykonawczymi opisanymi w punkcie 2 zaskarżonego wyroku, przy czym słusznie Sąd Rejonowy dokonał zmiany opisu czynu, przyjmując, iż oskarżony na skutek swego zachowania jedynie uszczuplił a nie udaremnił zaspokojenie wierzyciela.

Podkreślić należy, iż skutek przestępczy czynu zabronionego z art. 300 § 2 k.k. może nastąpić bądź jako udaremnienie, bądź jako uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela, przy czym jako udaremnienie należy rozumieć całkowite wyłączenie zaspokojenia roszczenia, a przez uszczuplenie należy rozumieć uniemożliwienie zaspokojenia roszczenia w jakiejkolwiek części, przy czym okoliczność, że dłużnik tylko nieznacznie uszczuplił zaspokojenie swojego wierzyciela nie ma znaczenia w płaszczyźnie jego znamion, natomiast będzie miała istotny wpływ na ocenę karygodności zachowania sprawcy ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 31 maja 2012 roku, sygn. II AKa 148/12).

Sąd I instancji wskazał, iż do dnia wyrokowania zdołano wyegzekwować od oskarżonego kwotę około 3000 złotych, przy czym łączna wartość zobowiązań podatkowych dochodzonych przedmiotowymi tytułami wykonawczymi to kwota ponad 13000 złotych. W toku postępowania odwoławczego pozyskano aktualne dane, z których wynika, jakie wpłaty i kiedy nastąpiły oraz jakie są zaległości oskarżonego a dotyczące przedmiotowych tytułów wykonawczych. W piśmie z dnia 6 lipca 2016 roku Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. wskazał, iż wpłata na poczet należności objętej tytułem wykonawczym o nr SM 6/924/07/01/2007 nastąpiła 13 kwietnia 2016 roku (termin płatności 26 luty 2007 roku), wpłata na poczet należności objętej tytułem wykonawczym SM (...)/07/02/2007 nastąpiła 13 kwietnia 2016 roku (termin płatności 26 marca 2007 roku), wpłaty na poczet należności objętej tytułem wykonawczym SM 6/2878/07/09/2007 nastąpiły w dniach 31 maja 2013 roku, 7 maja 2014 roku oraz 14 kwietnia 2016 roku (termin płatności 25 października 2007 roku), zaś wpłaty na poczet należności objętej tytułem

wykonawczym SM 6/2044/08/06/2008 nastąpiły w dniach 3 kwietnia 2013 roku, 5 sierpnia 2013 roku, 16 września 2013 roku, 1 października 2013 roku oraz 11 czerwca 2014 roku (termin płatności 25 lipca 2008 roku), przy czym odnośnie tego ostatniego tytułu wykonawczego zaległość nadal wynosi 2563,80 złotych. Tej treści pismo koreluje z informacją zawartą w piśmie Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. (k-2 akt), w którym podniesiono, iż do dnia 6 marca 2013 roku nie odnotowano wpływu żadnych kwot na poczet zaległości, a szkoda nie została naprawiona. Wyjaśnienia zatem oskarżonego, iż po zbyciu koni uzyskaną należność wpłacił na poczet zaległości słusznie uznane zostały za niewiarygodne, gdyż pierwsza wpłata została dokonana dopiero dnia 3 kwietnia 2013 roku. Tej treści wyjaśnienia są ponadto sprzeczne chociażby z pismami, które oskarżony kierował do Urzędu Skarbowego, a w których zobowiązywał się do naprawienia szkody do końca 2013 roku w ratach miesięcznych w kwotach po około 2000 złotych (pismo z dnia 14 grudnia 2012 roku), a także w kolejnych pismach z lutego i marca 2013 roku, w których wnosił o rozłożenie należności na raty.

Skarżący podnosi, iż egzekucja prowadzona wobec oskarżonego była skuteczna. W tym kontekście zwrócić należy uwagę na okoliczność, na którą wskazywał także Sąd I instancji, iż na dzień 12 października 2015 roku do wyegzekwowania od oskarżonego z tytułu zaległych zobowiązań pozostawała kwota 415075,02 złotych, zaś w okresie od 2 kwietnia 2008 roku do 9 października 2015 roku od oskarżonego zdołano wyegzekwować zaledwie kwotę 38509,85 złotych. Czynności podjęte przez oskarżonego miały bez wątpienia realny wpływ na zaspokojenie wierzyciela.

Odnosząc się do wymierzonej kary przyjąć należy, że została ona wymierzona po rozważeniu przez Sąd I instancji szeregu okoliczności mających wpływ na jej rodzaj i w żadnej mierze nie można jej uznać za rażąco surową. Dlatego i w tej części brak jest podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku. Wymierzona kara jest odpowiednia do stopnia winy i społecznej szkodliwości, uwzględnia te wszystkie elementy, jakie są istotne dla jej wymiaru. Jest karą odpowiednią i sprawiedliwą, nie uzasadniającą ingerencji Sądu odwoławczego.

Mając na względzie wszystkie przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku. Mając na względzie sytuację materialną i finansową zwolniono oskarżonego, po myśli art. 624 § 1 k.p.k. od ponoszenia kosztów za postępowanie odwoławcze. Na rzecz obrońcy zasądzono łącznie kwotę 619,92 złotych tytułem zwrotu kosztów obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

SSO Anita Ossak

SSO Katarzyna Gozdawa- Grajewska SSO Lucyna Pradelska-Staniczek (spr.)