Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Adam Bojko

Protokolant stażysta Iwona Jasińska

po rozpoznaniu w dniu 16 września 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 18 listopada 2015 r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy J. K. prawo do emerytury od dnia 1 października 2015 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.
na rzecz wnioskodawcy J. K. kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt V U 1307/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 listopada 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił J. K. prawa do emerytury, podnosząc w uzasadnieniu, iż wnioskodawca nie udowodnił wymaganych przepisami 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy do pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnił okresów zatrudnienia: od 15 lipca 1971 roku do 31 marca 1975 roku oraz od 01 kwietnia 1975 roku do 31 lipca 1977 roku na stanowisku uczeń i stażysta, ponieważ stanowiska te nie zostały wymienione w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, a także praca nie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji w dniu 15 grudnia 2015 roku J. K. wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury z zaliczeniem okresu zatrudnienia od dnia 01 kwietnia 1975 roku do 31 lipca 1977 roku bowiem w tym okresie wykonywał pracę w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych w pełnym wymiarze czasu pracy, tj. przez 8 godzin dziennie.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, powielając argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. K., urodzony (...), w dniu 01 października 2015 roku złożył wniosek o emeryturę. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 akt emerytalnych)

Wnioskodawca legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 r. okresem ubezpieczenia w łącznym rozmiarze 27 lat 2 miesiące i 14 dni.

Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy zaliczył wnioskodawcy okres zatrudnienia w wymiarze 13 lat, 4 miesięcy i 29 dni tj. okresy zatrudnienia :

- od 01 sierpnia 1977 do 31 sierpnia 1978 roku w Zakładzie (...) i Ś. E. S. w O.,

- od 01 października 1978 roku do 31 października 1982 roku w (...),

- od 02 listopada 1982 roku do 31 stycznia 1991 roku w (...) w O..

(dowód: decyzja z dnia 18 listopada 2015 roku k. 20 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie k. 3 akt sprawy)

J. K. w okresie od 15 lipca 1971 roku do dnia 31 sierpnia 1978 roku był zatrudniony w Zakładzie (...)-U. E. S. w O. w charakterze mechanika samochodowego. Pełnomocnik Zakładu (...) wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych wskazując, że w okresach od 15.07.1971 r. do 31.08.1978 r. oraz od 1.07.1974 r. do 31.08.1978 r. wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych wymienione w wykazie A dział 14 poz. 16.

(dowód: zaświadczenie o zatrudnieniu z dnia 31 sierpnia 1978 roku k. 5 akt emerytalnych, świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k. 7 akt rentowych)

Zakład (...)-U. E. S. w O. wykonywał usługi naprawcze samochodów osobowych oraz dostawczych. Większość prac była wykonywana w kanałach remontowych. W okresie od dnia 15 lipca 1971 roku do 31 marca 1975 r. J. K. był zatrudniony w tym zakładzie jako uczeń. Po zdaniu egzaminu czeladniczego i uzyskaniu zawodu mechanika wnioskodawca został zatrudniony na stanowisku stażysty w okresie od dnia 01 kwietnia 1975 roku do 31 lipca 1977 roku. Od 1 sierpnia 1977 r. do 31 sierpnia 1978 r. wnioskodawca pracował na stanowisku ślusarza.

Do obowiązków wnioskodawcy jako ucznia należała pomoc mechanikowi oraz wykonywanie samodzielnych prac pod nadzorem mechanika. Jako stażysta wnioskodawca wykonywał samodzielnie bądź wspólnie z innymi pracownikami prace w kanałach remontowych takie jak: demontaż skrzyni biegów, demontaż mostów, wymiana sprzęgieł, smarowanie. Wnioskodawca sporadycznie naprawiał silniki, a także wykonywał spawy, gdy zezwolił mu na to przełożony. Będąc uczniem wnioskodawca świadczył pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy z uwagi na naukę w szkole zawodowej. W okresie zatrudnienia na stanowisku stażysty wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Stażysta zarabiał mniej niż mechanik, z uwagi na mniejszą odpowiedzialność i brak tytułu mistrzowskiego.

(dowód: deklaracje rozliczeniowe za okres od lipca 1971 r. do sierpnia 1978 r., zeznania świadka S. D. protokół rozprawy z dnia 16 września 2016 roku nagranie od minuty 2.07 do minuty 14.00, zeznania świadka J. T. protokół rozprawy z dnia 16 września 2016 roku nagranie od minuty 13.03 do minuty 20.55, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 16 września 2016 roku nagranie od minuty 21.51 do minuty 26.48 )

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

zważył co następuje :

Odwołanie jest uzasadnione, co skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r. poz. 1440 ze zm) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa, a od 1 stycznia 2013 roku nie wymaga się już rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia). Należy dodać, że warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale wykonuje prace o jakich mowa w rozporządzeniu (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15 - letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu. Wnioskodawca spełnia warunek wymaganego okresu zatrudnienia wynoszącego 25 lat, ukończył 60 lat i nie był członkiem OFE.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w Zakładzie (...) i Ś. E. S. w O. był niesporny w świetle złożonych dokumentów. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w okresie od 1 kwietnia 1975 r. do 31 lipca 1977 r.

Wprawdzie jak wynika z deklaracji rozliczeniowych składanych przez pracodawcę do organu rentowego za ten okres, wnioskodawca był w tym czasie zatrudniony na stanowisku stażysty. Niemniej jednak o uznaniu pracy za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach nie decyduje nazwa stanowiska – jak chce organ rentowy – ale rodzaj rzeczywiście wykonywanej pracy. Należy uwzględnić, że w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku nie wymienia się konkretnych stanowisk lecz operuje się pojęciami ogólnymi. Wydane na jego podstawie wykazy resortowe stanowisk pracy mają charakter informacyjny, techniczno - porządkujący, uściślający oraz mogą mieć znaczenie w sferze dowodowej, stanowiąc podstawę domniemania faktycznego (por. wyrok SN z 16 listopada 2010 r. II UK 218/09, Legalis).

Prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych zostały wymienione w wykazie A, dziale XIV, poz. 16 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W wykazach resortowych za tego rodzaju pracę uznaje się pracę wykonywaną na stanowiskach mechanik-monter (ślusarz) zatrudniony wyłącznie w kanałach remontowych.

Charakter pracy wnioskodawcy Sąd ustalił w oparciu o spójne i logiczne, a co za tym idzie wiarygodne zeznania świadków S. D. oraz J. T., którzy w spornych okresach pracowali razem z J. K. oraz zeznania samego wnioskodawcy.

Świadkowie S. D. oraz J. T. potwierdzili, że w spornym okresie od dnia 01 kwietnia 1975 roku do 31 lipca 1977 roku wnioskodawca będąc zatrudnionym na stanowisku stażysty wykonywał wyłącznie w kanałach remontowych czynności odpowiadające zakresowi obowiązków mechanika (ślusarza ). W spornym okresie J. K. zatrudniony jako stażysta wykonywał taką samą, pracę jak mechanik w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakres obowiązków i czas pracy mechanika i stażysty był taki sam.

Świadkowie S. D. oraz J. T. w spornym okresie pracowali wspólnie z wnioskodawcą w Zakładzie (...) i Ś. E. S. w O.. Posiadali zatem szczegółową i bezpośrednią wiedzę co do zakresu jego codziennych obowiązków pracowniczych.

Okoliczność, iż wnioskodawca wykonując prace mechanika w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych sporadycznie wykonywał pewne prace poza kanałem np. naprawa silnika lub wykonanie spawu, nie niweczy kwalifikowanego charakteru jego pracy. Przyjąć należy za Sądem Apelacyjnym w Łodzi, iż nie niweczą przyjęcia, iż zatrudniony pracownik pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, krótkotrwałe nieobecności na stanowisku pracy związane np. ze szkoleniami, pracami biurowymi, sprawozdawczością, jak również wykonywanie innych prac, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, jeżeli stanowią one integralną część (immanentną cechę) większej całości, która już daje się zakwalifikować pod określoną pozycję załącznika do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) (por. wyrok S.A. w Łodzi z dnia 9 maja 2014 roku, sygn. akt III AUa 1255/13, lex nr 1469326). Aby mechanik mógł w kanale remontowym naprawić pojazd mechaniczny czasem musi wymontować jakąś część np. koło, wyczyścić ją poza kanałem lub wykonać spaw. Wykonywanie takich drobnych czynności poza kanałem, nie pozbawia pracy w kanale remontowym stałego charakteru.

Reasumując Sąd uznał, że wnioskodawca w okresie od dnia 01 kwietnia 1975 roku do dnia 31 lipca 1977 roku pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach, co z okresem już uznanym przez ZUS w wymiarze 13 lat, 4 miesięcy i 29 dni, przekracza 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki do nabycia emerytury, to jest osiągnął wiek emerytalny (60 lat) oraz wymagany okres zatrudnienia (25 lat), należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Sąd przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury poczynając od daty złożenia wniosku, ponieważ w tej dacie wnioskodawca spełniał już wszystkie warunki do nabycia prawo do emerytury.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. i na podstawie art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z § 11 ust. 1 pkt 3 i § 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 nr 461 ).

Ponieważ odwołanie okazało się uzasadnione na organie rentowym spoczywał obowiązek zwrotu wnioskodawcy uzasadnionych kosztów procesu, obejmujących wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym, ustalone w stawce minimalnej wynoszącej 60 z.ł