Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 czerwca 2016 roku

Sąd Rejonowy Gdańsk – Południe w Gdańsku w X Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSR Julia Kuciel

Protokolant: Anna Ciechanowicz

bez udziału prokuratora

po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2016 roku na posiedzeniu sprawy

B. D. (1) z domu M., córki R. i S. z domu L., urodzonej (...) we W.

oskarżonej o to, że:

w złożonym, wspólnie z mężem, do Urzędu Skarbowego w P. w dniu 20.04.2010 roku zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) za rok podatkowy 2009, zataiła prawdę poprzez niewykazanie podatku z tytułu odpłatnego zbycia w dniu 17.09.2009 roku lokalu mieszkalnego nr (...), stanowiącego odrębną nieruchomość, położonego w (...) przy ulicy (...), co skutkowało uszczupleniem w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2009 rok w kwocie 29.141 złotych, tj. o czyn z art. 56 § 2 k.k.s. w zw. z art. 56 § 1 k.k.s.

***

I.  ustalając, że oskarżona B. D. (1) dopuściła się popełnienia czynu, o których mowa we wniosku o warunkowe umorzenie postępowania, a który stanowi przestępstwo skarbowe określone w art. 56 § 2 k.k.s. w zw. z art. 56 § 1 k.k.s. i przyjmując, że wina oskarżonej oraz społeczna szkodliwość tego czynu nie są znaczne, a okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, na podstawie art. 20 § 2 k.k.s. w zw. z art. 66 § 1 k.k. oraz z art. 41 § 1 k.k.s. w zw. z art. 67 § 1 k.k. warunkowo umarza wobec niej postępowanie karne na okres próby wynoszący 2 (dwa) lata,

II.  na mocy art. 41 § 2 k.k.s. zobowiązuje oskarżoną do uiszczenia uszczuplonej należności publicznoprawnej poprzez zapłatę na rzecz Skarbu Państwa kwoty 28 233, 20 złotych (dwadzieścia osiem tysięcy dwieście trzydzieści trzy złote i 20/100) w terminie 2 (dwóch) lat od daty uprawomocnienia się orzeczenia,

III.  na mocy art. 627 k.p.k. w zw. z art. 629 k.p.k. oraz na podstawie art. 1 i art. 7 oraz art. 21 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (tekst jednolity Dz. U. z 1983 r. nr 49 poz. 223 ze zm.) zasądza od oskarżonj na rzecz Skarbu Państwa kwotę 220,00 zł (dwieście dwadzieścia złotych, 00/100) tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 100,00 zł (sto złotych) tytułem opłaty.

UZASADNIENIE

B. D. (1) i J. D. w dniu 04 października 2007 roku nabyli do majątku objętego wspólnością ustawową małżeńską lokal mieszkalny, stanowiący odrębną nieruchomość, położony w G. przy ulicy (...), objęty księgą wieczystą nr KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku. Nabycie tego lokalu nastąpiła w oparciu o umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i przeniesienia własności, rep. A nr 7280/2007 z dnia 04 października 2007 roku.

W dniu 17 września 2009 roku na podstawie umowy sprzedaży, rep. A nr 4699/2009, B. D. (1) i J. D. zbyli przedmiotową nieruchomość za kwotę 330 000 złotych. Zbycie owego lokalu nie nastąpiło w wykonaniu działalności gospodarczej. W toku tej czynności prawnej notariusz B. B. pouczyła obecne strony m.in. o skutkach wynikających z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, co znalazło następnie odzwierciedlenie w § 9 tego aktu notarialnego.

B. D. (1) nie ujawniła w zeznaniu podatkowym o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym 2009 faktu zbycia w dniu 17 września 2009 roku w/w lokalu mieszkalnego, a także nie zadeklarowała wysokości osiągniętego z tego tytułu dochodu i podatku dochodowego, do uiszczenia którego była zobowiązana.

dowód: umowa sprzedaży lokalu k.12-14v, pismo k.10, odwołanie k.15-17

Decyzją z dnia 12 października 2015 roku Naczelnik Urzędu Skarbowego w P., sygn. akt PP-1/4211-39/15/00, określił B. D. (1) zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych, według stałej stawki procentowej w wysokości 19%, z tytułu odpłatnego zbycia w dniu 17 września 2009 roku, na prawach małżeńskiej wspólności ustawowej, lokalu mieszkalnego nr (...), stanowiącego odrębną nieruchomość, położonego w G. przy ulicy (...), objętego księgą wieczystą KW nr (...), w wysokości 31 296, 00 złotych.

Na skutek odwołania złożonego przez B. D. (2) Izby Skarbowej w G. decyzją z dnia 14 grudnia 2015 roku uchylił w/w decyzję w całości oraz orzekając co do istoty sprawy określił, że zobowiązanie B. D. (1) w podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu odpłatnego zbycia w dniu 17 września 2009 roku lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ulicy (...) wyniosło 29 141, 00 złotych. Decyzja ta jest prawomocna.

dowód: kopia decyzji k. 3-8 wraz z (...) k.9, kopia decyzji dyrektora IS w G. z (...) k.29-35, pismo k. 79

B. D. (1) w toku postępowania przygotowawczego nie przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu i odmówiła składania wyjaśnień w sprawie.

wyjaśnienia oskarżonej k.36-37

B. D. (1) jest rencistką, uzyskuje rentę rodzinną po mężu. Posiada majątek w postaci domu położonego w P.. Była leczona psychiatrycznie w roku 2012 z powodu depresji po śmierci męża. Nie była uprzednio karana.

dowód: dane z wyjaśnień oskarżonej k.36-v, informacja dot. dochodów k.60-63, dane dotyczące karalności k.21, karta informacyjna k.25-26

Oskarżona B. D. (1) została poddana badaniu przez dwóch biegłych psychiatrów, którzy zgodnie stwierdzili, iż nie jest ona chora psychicznie, ani upośledzona umysłowo. Rozpoznawane u niej zaburzenia mają charakter reaktywny, wystąpiły w ostatnich miesiącach z uwagi na obiektywnie trudną sytuację badanej. W ich ocenie brak też było podstaw by stwierdzić, że w inkryminowanym czasie oskarżony znajdował się w stanie zaburzeń psychicznych, co za tym idzie – nie zachodzą w stosunku do niego warunki z art. 31 § 1 i 2 k.k. Jednocześnie biegli nie stwierdzili przeciwwskazań do uczestniczenia oskarżonego w dalszych czynnościach procesowych i uznali, że może ona prowadzić obronę w sposób samodzielny i rozsądny.

dowód: opina biegłych k.56-58

Sąd zważył, co następuje:

W świetle całokształtu zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego, w szczególności dokumentów zgromadzonych i ujawnionych w toku posiedzenia, których wiarygodność i rzetelność nie była kwestionowana, zarówno fakt popełnienia przez oskarżoną zarzucanego jej przestępstwa skarbowego, jak i wina B. D. (1) nie budzą wątpliwości.

Sąd, czyniąc ustalenia faktyczne w przedmiotowej sprawie, oparł się na dokumentach zebranych w aktach przedmiotowej sprawy, których wiarygodność i rzetelność nie była kwestionowana przez strony postępowania, w szczególności zaś aktu notarialnego, decyzji D. Izby Skarbowej w G. oraz Naczelnika Urzędu Skarbowego w P., a także danych o karalności; zostały one bowiem sporządzone przez osoby uprawnione do ich wystawienia i brak w sprawie jakichkolwiek danych, które mogłyby podważyć ich prawdziwość. Nadto, w odniesieniu do karty karnej oskarżonej, stanowią one potwierdzenie zawartych w nich danych, tj. uprzedniej niekaralności oskarżonej.

Sąd nie dał natomiast wiary wyjaśnieniom oskarżonej, która podała, że nie przyznaje się do popełnienia zarzucanego jej czynu oraz że składaniem pit’ów oraz rozliczeniami zajmował się jej mąż. Warto podać, że jak wynika z treści aktu notarialnego, który dołączony został do akt sprawy, oskarżona była obecna podczas czynności prawnej zbycia lokalu mieszkalnego. Została ona zatem również pouczona przez notariusza, jak wynika z § 9 tejże umowy, o skutkach prawnych i podatkowych związanych ze zbyciem tejże nieruchomości lokalowej, w tym z pewnością także o koniecznością ujawnienia tejże transakcji i ewentualnego osiągniętego z niej dochodu organom podatkowym. W rezultacie jej zapewnienia, że nie wiedziała ona o konieczności rozliczenia należy uznać wyłącznie za przyjętą przez nią linię obrony. Ponadto zeznanie podatkowe o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w danym roku podatkowym składane jest przez obojga małżonków, a zatem nie sposób uznać, ażeby nie miała ona świadomości jakiego rodzaju dochody zostały, a jakie nie zostały w nim zadeklarowane. Co więcej oskarżona nie złożyła żadnej innego zeznania podatkowego w których zadeklarowała dochód i wynikający z niego dochód związany z w/w czynnością prawną.

Wobec zaprezentowanej powyżej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd doszedł do przekonania, iż oskarżona dopuściła się popełnienia zarzucanego jej czynu. Zdaniem Sądu, oskarżonej przypisać można także winę w popełnieniu omawianego czynu. Oskarżona ze względu na wiek jest osobą zdolną do ponoszenia odpowiedzialności karnej, a zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dostarcza podstaw do przyjęcia, iż w chwili czynu była niepoczytalny lub znajdowała się w anormalnej sytuacji motywacyjnej. Należy podkreślić, iż oskarżona miała wiedzę o konieczności ujawnienia zawartej transakcji i ewentualnego wynikającego z niej dochodu organ podatkowym, albowiem pouczona o tym została podczas dokonywania czynności prawnej zbycia nieruchomości przy ulicy (...). Miała ona również świadomość, że ów dochód nie został ujawniony w złożonym wspólnie przez nią i jej męża zeznaniu podatkowym za rok 2009. Nie złożyła przy tym innego zeznania podatkowego. Wskazania wiedzy oraz zasady logicznego rozumowania nie pozostawiają zatem wątpliwości, iż fakt zbycia tejże nieruchomości został celowo pominięty przez nią przy składaniu zeznania podatkowego w roku 2010, a w konsekwencji, nie ujawniła ona również faktu osiągnięcia z tego tytułu dochodu i konieczności opłacenia podatku dochodowego. Stwierdzić zatem należy, iż mimo tego, że oskarżona miał obiektywną możliwość zachowania się w sposób zgodny z obowiązującym porządkiem prawnym, nie uczyniła tego jednak.

Sąd pragnie się w tym miejscu odnieść do kwestii związanych z koniecznością uregulowania podatku dochodowego od osób fizycznych przy sprzedaży nieruchomości lokalowej przy ulicy (...). W swoich uprzednich pismach procesowych oskarżona podawała bowiem, że przysługiwało jej zwolnienie z tytułu podatku dochodowego z uwagi na przeznaczenie osiągniętego dochodu na poczet własnych potrzeb mieszkaniowych lub z uwagi na ulgę mieszkaniową. Stwierdzić jednak należy, że w przedmiotowej sprawie oskarżona – do czasu wszczęcia postępowania podatkowego – w ogóle nie wykazała przed Urzędem Skarbowym w P., ażeby tego rodzaju transakcja została przez nią zawarta, a także jaki z tego tytułu osiągnęła dochód. Należy podkreślić, że konieczność uiszczenia podatku dochodowego jest konsekwencją dokonania czynności prawnej objętej takim obowiązkiem i uzyskania z tego tytułu dochodu. Ewentualne zwolnienia od podatku dochodowego – tak podmiotowe, jak i przedmiotowe – mają charakter wtórny. Odnosząc się natomiast do owych „ulg i zwolnień” na które w postępowaniu podatkowym powoływała się oskarżona stwierdzić należy, że fakt, iż nie przysługiwały one oskarżonej, został prawomocnie rozstrzygnięty w decyzji D. Izby Skarbowej w G.. Sąd nie znalazł przy tym podstaw, ażeby podważać argumentację organów podatkowych w tym zakresie, uznając ją za prawidłową.

Niewątpliwie bowiem, z uwagi na datę nabycia lokalu mieszkalnego położonego przy ulicy (...) w G. w dniu 04 października 2007 roku (data ustanowienia odrębnej własności tego lokalu i przeniesienia jego własności na oskarżoną i jej męża) do przychodu z odpłatnego jego zbycia zastosowanie znalazły przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obwiązujące do dnia 31 grudnia 2008 roku. Zgodnie z tymi normami m.in. zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości stanowiło źródło przychodu podlegającego opodatkowaniem podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jeżeli nastąpiło przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie. Niewątpliwie zatem zbycie przez oskarżoną owego lokalu mieszkalnego podlegało opodatkowaniu. Uwzględniając przy tym wysokość poniesionych przez oskarżoną kosztów uzyskania tego przychodu, stosownie do art. 22 ust. 6c, ust. 6f ustawy 0 podatku dochodowym od osób fizycznych w uprzednim brzmieniu, a także wysokość należnego podatku dochodowego, ustalonego w oparciu o art. 30e ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w uprzednim brzmieniu niewątpliwie oskarżona zobowiązana była do uiszczenia podatku dochodowego w wysokości 29 141, 00 złotych.

Nie sposób przy tym uznać, ażeby nabycie tego lokalu miało miejsce już w roku 1980; w tym czasie oskarżona otrzymała lokal do używania w ramach przysługującego jej lokatorskiego prawa do lokalu spółdzielczego. Jednakże nabycie tego lokalu nastąpiło dopiero z chwilą ustanowienia dla niego odrębnej własności i jej przeniesienia, a zatem dopiero z dniem 04 października 2007 roku. Ewentualne roszczenie do żądania przeniesienia prawa do lokalu nie jest przecież jednoznaczne z nabyciem takiego prawa.

Brak także podstaw, ażeby uznać, że oskarżonej przysługiwała ulga meldunkowa (stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 126 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zw. z art. 21 ust. 21 w/w ustawy), albowiem nie złożyła ona do czasu wszczęcia postępowania podatkowego jakiegokolwiek oświadczenia w tym zakresie. Natomiast w odniesieniu do ulgi związanej z przeznaczeniem środków na zakup nieruchomości na własne celem mieszkaniowe stwierdzić należy, że przepisy art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych znajduje zastosowanie do dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia nieruchomości nabytych po 01.01.2009 roku.

Uznawszy zatem, że oskarżona dopuściła się zarzucanego jej czynu Sąd zważył, że stosownie do art. 20 § 2 k.k.s., przepisy art. 66 § 1, art. 67, a także wskazane w innych przepisach niniejszego rozdziału przepisy części ogólnej Kodeksu karnego stosuje się odpowiednio do przestępstw skarbowych. Natomiast art. 41 § 1 k.k.s. stanowi, że warunkowe umorzenie postępowania karnego można zastosować do sprawcy przestępstwa skarbowego, chyba że przestępstwo to popełniono w warunkach określonych w art. 37 § 1 pkt 1-3, 5-7 lub w art. 38 § 2, z zastrzeżeniem art. 37 § 2 i 3 oraz art. 38 § 3. Zgodnie natomiast z treścią przepisu art. 66 § 1 k.k., Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Natomiast § 2 tego artykułu statuuje, że warunkowe umorzenie stosowane jest do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.

Sąd stwierdził następnie, iż w przedmiotowej sprawie warunki formalne warunkowego umorzenia postępowania zostały spełnione; przestępstwo zarzucone oskarżonej jest bowiem zagrożone karą grzywny w wysokości do 720 stawek dziennych. Ponadto, oskarżona nie była dotychczas karana, w szczególności zaś za przestępstwo umyślne. W ocenie Sądu zachodzą także pozostałe warunki umożliwiające zastosowanie instytucji warunkowego umorzenia postępowania. Zarówno bowiem stopień społecznej szkodliwości czynu, którego dopuściła się B. D. (1), jak i stopień jej zawinienia, nie są znaczne; nadto, jak zostało to wyżej wskazane, okoliczności jego popełnienia, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie budzą wątpliwości, a oskarżona działająca przez swojego obrońcę nie sprzeciwiła się warunkowemu umorzeniu postępowania (vide protokół posiedzenia k.75). Ustalając stopień społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonej czynu, Sąd, w kontekście dyrektywy sformułowanej w treści art. 53 § 7 k.k.s., uwzględnił między innymi sposób i okoliczności popełnienia czynu, wysokość uszczuplonej należności podatkowej, postać zamiaru oskarżonej. Choć oskarżona złożyła zeznania podatkowego zgodnie z obowiązkiem i nie ujawniła osiągniętego dochodu oraz wynikającego z niego podatku dochodowego, to jednak ów podatek dochodowy był stosunkowo niskiej wysokości. Popełnione przez oskarżoną przestępstwo skarbowe miało przy tym charakter incydentalny, o czym świadczy choćby jej uprzednia niekaralność. Wychodząc poza ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu oskarżonej, zwrócić należy uwagę na jej dotychczasowy sposób życia; oskarżona nie była bowiem dotychczas karana sądownie, co wskazuje na nienaganny tryb jej dotychczasowego życia i uzasadnia przypuszczenie, że pomimo warunkowego umorzenia postępowania, będzie przestrzegała porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego. Mając na uwadze powyższe Sąd na podstawie art. 66 § 1 i § 2 k.k. w zw. z art. 67 § 1 k.k. i art. 41 § 1 k.k.s. w zw. z art. 22 § 2 k.k.s., warunkowo umorzył postępowanie karne przeciwko B. D. (1) na okres próby wynoszący 2 lata. Sąd uznał, iż taki właśnie czas będzie niezbędny do zweryfikowania prognozy co do sposobu postępowania oskarżonego, stanowiącej istotną przesłankę wydania przedmiotowego rozstrzygnięcia. Sąd zważył dalej, że okres próby, wyznaczony oskarżonej, pozwoli na spełnienie wymagalnego obowiązku uiszczenia należności publicznoprawnej.

Sąd zważył dalej, że stosownie do art. 41 § 2 k.k.s. umarzając warunkowo postępowanie karne za przestępstwo skarbowe, w związku z którym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej i tej wymagalnej należności nie uiszczono, sąd określa także obowiązek uiszczenia jej w całości w wyznaczonym terminie. W zakresie tego obowiązku judykatura jest zgodna co do tego, że może on zostać orzeczony wyłącznie wówczas, gdy owa należność jest wymagalna. Należność wymagalna to taka, której organ podatkowy może skutecznie dochodzić za pomocą dostępnych mu środków prawnych. Oznacza to, że określenie przez sąd obowiązku uiszczenia tej należności w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie przestępstwa skarbowego musi być poprzedzone wydaniem przez organ podatkowy decyzji wymiarowej ustalającej należność publicznoprawną nałożoną na podmiot zobowiązany i uzyskaniem przez tę decyzję cechy wykonalności na skutek uprawomocnienia się albo nadania rygoru natychmiastowej wykonalności orzeczeniu ustalającemu zobowiązanie podatkowe (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 09.01.2012 roku, sygn. akt V KK 327/11). W przedmiotowej sprawie warunek ów został spełniony, albowiem decyzja D. Izby Skarbowej z dnia 14 grudnia 2015 roku ustalająca należność publicznoprawną wymagalną od oskarżonej jest prawomocna i obecnie w oparciu o nią prowadzone jest postępowanie egzekucyjne. Jak wynika przy tym z informacji uzyskanej od Urzędu Skarbowego w P. oskarżona należności owej do daty wyrokowania nie uiściła, nie została ona również w całości ściągnięta w drodze egzekucji. W rezultacie Sąd obowiązany był, na mocy art. 41 § 2 k.k.s., wydać orzeczenie w tym zakresie i nałożyć na oskarżoną powinność jej uiszczenia w całości w wyznaczonym terminie. Sąd, ustalając wysokość tego zobowiązania, kierował się przy tym w/w informacją uzyskaną z Urzędu Skarbowego w P., z której wynikało jaka kwota została uzyskana od oskarżonej i w jaki sposób została zaliczona na poczet wymagalne od niej należności.

Sąd pragnie przy tym podkreślić, że przeciwskazania dla orzeczenia obowiązku, o którym mowa w art. 41 § 2 k.k.s., nie stanowi fakt prowadzenia postępowania egzekucyjnego w stosunku do oskarżonej. Kwestia ta wprost wynika z przepisów ustawy – Kodeks karny skarbowy. Przepisu art. 415 k.p.k. nie stosuje się w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe, ponieważ dyspozycja art. 113 § 2 pkt 1 k.k.s. wyłącza m.in. unormowania dotyczące pokrzywdzonego, a więc i wskazany art. 415 k.p.k. Nawiązuje on bowiem do uprawnień pokrzywdzonego, realizowanych przez niego lub przysługujących mu w postępowaniu karnym (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09 czerwca 2011 roku, sygn. akt III KK 404/10). Mimo zmiany, z dniem 01 lipca 2015 roku ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz ustawy – Kodeks karny skarbowy na skutek wejścia w życie ustaw z dnia 27 września 2013 roku i z dnia 20 lutego 2015 roku, treść art. 113 § 1 pkt 2 k.k.s. pozostała niezmienna. W rezultacie art. 415 k.p.k. nie może stanowić przeszkody dla orzeczenia wobec oskarżonej obowiązku uiszczenia wymagalnej należności publicznoprawnej.

Sąd w dalszej części wyroku na mocy art. 627 k.p.k. w zw. z art. 629 k.p.k. oraz na podstawie art. 1 i art. 7 oraz art. 21 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (tekst jednolity Dz. U. z 1983 r. nr 49 poz. 223 ze zm.) zasądził od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 220,00 zł (dwieście dwadzieścia złotych, 00/100) tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 100,00 zł (sto złotych) tytułem opłaty. Sąd stwierdził bowiem, że w sprawie nie występowały jakiekolwiek okoliczności, które uzasadniałyby zwolnienie oskarżonej od ponoszenia opłat, które powstały przecież na skutek jej niewłaściwego zachowania.