Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją ostateczną z dnia 31 sierpnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku Z. F. z dnia 24 czerwca 2015 r. przyznał ubezpieczonej emeryturę decyzją ostateczną od 23 lipca 2015 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Wysokość emerytury wyniosła 1446,84 zł.

/decyzja – k. 73 – 74 plik IV akt ZUS/

Odwołanie od w/w decyzji złożyła w dniu 6 października 2015 r. wnioskodawczyni i wniosła o ponowne przeliczenie emerytury z uwzględnieniem okresów składkowych za lata 1978 – 1987.

/odwołanie – k. 2/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

/odpowiedź na odwołanie – k. 4/

W piśmie procesowym z dnia 5 października 2016 r. ubezpieczona złożyła wniosek o świadczenie przedemerytalne.

/pismo procesowe – k. 26/

Na rozprawie w dniu 5 października 2016 r. wnioskodawczyni poparła odwołanie i oświadczyła, iż w sporze pozostaje ubezpieczenie za lipiec 1993 r. oraz wniosek o świadczenie przedemerytalne. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/protokół rozprawy z dnia 5 października 2016 r. – 00:11:27 – 00:14:43 – płyta CD – k. 36/

Sąd Okręgowy w Łodzi

ustalił następujący stan faktyczny:

Z. F. urodziła się w dniu (...)

/okoliczność bezsporna/

W dniu 24 czerwca 2015 r. ubezpieczona złożyła wniosek o emeryturę.

/wniosek – k. 1- 6 plik IV akt ZUS/

Decyzją o przyznaniu emerytury w kwocie zaliczkowej z dnia 4 sierpnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał Z. F. zaliczkę na poczet przysługującej ubezpieczonej na poczet przysługującej emerytury od 23 lipca 2015 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Wyliczona kwota emerytury wyniosła 108,75 zł. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w ar. 26 ustawy emerytalnej. Zaliczkę na poczet przysługującej emerytury przyznano w kwocie najniższej emerytury, która od 1 marca 2015 r. wynosi 880,45 zł.

/decyzja – k. 14 – 15 plik IV akt ZUS/

Decyzją z dnia 27 sierpnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Ł. ustalił wartość kapitału początkowego Z. F.. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1989 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 73,09%.

Do ustalenia wartości kapitału przyjęto okresy składkowe w ilości: 20 lat, 0 miesięcy i 12 dni (240 miesięcy) oraz okresy nieskładkowe w ilości: 2 lata, 3 miesiące, 5 dni - tj. sprawowania opieki nad dzieckiem (27 miesięcy). Okresy opieki nad dzieckiem zostały przeliczone przy zastosowaniu art. 174 ust. 2 ustawy emerytalnej tj. przy zastosowaniu przelicznika 1,3 za każdy rok.

Wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku została wyliczona w następujący sposób:

293,01 złotych x 83,08% (współczynnik proporcjonalny) = 243,43 złotych

(240 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 892,35 złotych (podstawa wymiaru) = 232,01 złotych

(27 miesięcy nieskłądkowych x 1,3%) : 12 x 892,35 złotych (podstawa wymiaru) = 26,15 złotych

RAZEM = 501,59 złotych

501,59 złotych x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 104832,31 złotych (kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 roku).

/decyzja o ustaleniu kapitału początkowego – k. 24 plik IV akt ZUS/

Zaskarżoną ostateczną decyzją z dnia 31 sierpnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku Z. F. z dnia 24 czerwca 2015 r. przyznał ubezpieczonej emeryturę decyzją ostateczną od 23 lipca 2015 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Wysokość emerytury wyniosła 1446,84 zł.

/decyzja – k. 73 – 74 plik IV akt ZUS/

Wnioskodawczyni w okresie od 1 lipca 1993 r. do 31 grudnia 1993 r. była zatrudniona w (...) w Ł. – R. F. w wymiarze ½ etatu na stanowisku księgowej. Podczas zatrudnienia za okres od 1 sierpnia 1993 r. do 31 grudnia 1993 r. opłacono za wnioskodawczynię składki na ubezpieczenie społeczne.

/świadectwo pracy – k. 7, zaświadczenie – k. 15a plik I akt ZUS/

Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto:

- w 1980 r. – 11078,00 zł, wwpw 61,14%,

- w 1981 r. – 53020,00 zł, wwpw 57,46%,

- w 1982 r. – 93440,00 zł, wwpw 66,95%,

- w 1983 r. – 106546,00 zł, wwpw 61,34%,

- w 1984 r. – 149912,00 zł, wwpw 74,19%,

- w 1985 r. – 192959,00 zł, wwpw 80,38%,

- w 1986 r. – 215556,00 zł, wwpw 74,55%,

- w 1987 r. – 291025,00 zł, wwpw 83,10%,

- w 1988 r. – 502296,00 zł, wwpw 78,84%,

- w 1989 r. – 2305930,00 zł, wwpw 92,94%.

/wyliczenia ZUS k. 25 plik IV akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił przede wszystkim na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy i aktach rentowych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 roku, Nr 1440, z późn. zm.), kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Natomiast zgodnie z ust. 2 tego przepisu przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Stosownie do treści art. 174 ust. 2a w/w ustawy, przy ustalaniu kapitału początkowego okresy urlopów lub okresy niewykonywania pracy, o których mowa w art. 7 pkt 5 ustawy emerytalnej, oblicza się przyjmując po 1,3% podstawy wymiaru kapitału początkowego, za każdy rok tych okresów.

W myśl ust. 3 w/w przepisu podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Według ust. 3b w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Z kolei na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 w/w ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1.  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2.  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3.  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4.  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

Zgodnie z art. 16 cytowanej ustawy przy ustalaniu kolejnych dziesięciu lat kalendarzowych – przyjmuje się lata kalendarzowe następujące bezpośrednio po sobie, chociażby ubezpieczony w niektórych z tych lat przez okres roku lub w okresie krótszym niż rok nie pozostawał w ubezpieczeniu.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

W myśl art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184. Wiek emerytalny dla mężczyzn urodzonych w okresie: od dnia 1 października 1952 r. do dnia 31 grudnia 1952 r. wynosi co najmniej 66 lat i 8 miesięcy (ust. 1b pkt 16).

Podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 według art. 25. ust. 1 ustawy emerytalnej stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Emerytura, ustalana według zreformowanych zasad dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wieko­wi, w jakim ubezpieczony przechodzi na emeryturę (art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej).

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Zgodnie z §21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument na podstawie, którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja niewątpliwie wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza jednak, iż zarówno okres zatrudnienia jak i wysokość uzyskiwanego uposażenia nie może być wykazana w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25.07.1997 r. II UKN 186/97, OSNAPiUS 1998/11/342, a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 1997-03-04, III AUa 105/97 opubl: OSA w W. rok 1997, Nr. 2, poz. 7; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 1993-08-18, III AUr 294/93 opubl: P.. Sąd. rok 1994, Nr. 3, poz. 6/.

Przyjąć zatem trzeba, iż w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (sporne czy też niemożliwe do udowodnienia przy pomocy dowodu z dokumentu) mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami, które Sąd uzna za pożądane i celowe, co wynika także z treści przepisu art. 473 k.p.c. Mając to na uwadze Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej ze spornym okresem zatrudnienia wnioskodawcy.

W niniejszej sprawie wnioskodawczyni kwestionowała nieuwzględnienie przez ZUS przy ustalaniu wysokości emerytury wynagrodzeń z lipca 1993 r. na podstawie świadectwa pracy z okresu zatrudnienia w firmie (...) od 1 lipca 1993 r. do 31 grudnia 1993 r.

Natomiast w toku postępowania ustalono, że pracodawca zgłosił ubezpieczoną do ubezpieczeń społecznych nie od 1 lipca 1993 r., a od 1 sierpnia 1993 r. i ta informacji wynika z dokumentów zaewidencjonowanych w ZUS.

A zatem przy wyliczeniu wysokości emerytury nie jest możliwe uwzględnienie miesiąca lipca 1993 r., gdyż za ten miesiąc pracodawca nie uiścił za wnioskodawczynię składek na ubezpieczenie społeczne.

Organ rentowy dokonał stosownego wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego z uwzględnieniem wynagrodzeń za lata 1980 – 1989. Wskaźnik wyniósł z w/w lat 73,09%. A następnie ustalił wysokość emerytury w oparciu o art. 24 w/w ustawy emerytalnej.

W świetle materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych odwołanie wnioskodawczyni w tym zakresie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. orzekł jak w pkt 1 sentencji.

Zaś jeśli chodzi o wniosek Z. F. o świadczenie przedemerytalne to Sąd przekazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. do rozpoznania z uwagi na czasową niedopuszczalność drogi sądowej, albowiem organ rentowy w tym zakresie nie zajął żadnego stanowiska. Należy zauważyć, iż tak sprecyzowane roszczenie, jak w przedmiotowej sprawie nie było przedmiotem rozpoznania organu rentowego.

Zgodnie z dyspozycją art. 476 §2 k.p.c. w związku z art. 2 k.p.c. przez sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych rozumie się sprawy, w których wniesiono odwołanie od decyzji organów rentowych dotyczących ubezpieczenia społecznego i kategorii spraw wymienionych w pkt 1-5 § 2 art. 476 k.p.c.

Na obecnym etapie postępowania, wobec braku decyzji organu rentowego w zakresie roszczenia wnioskodawczyni o świadczenie przedemerytalne, zachodzi czasowa niedopuszczalność drogi sądowej, a właściwym do rozpoznania roszczeń pozostaje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, od decyzji którego będzie przysługiwać skarżącej prawo wniesienia odwołania do Sądu zgodnie z powołanymi przepisami.

Z uwagi na powyższe tj. na czasową niedopuszczalność drogi sądowej Sąd, na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. w związku z art. 464 § 1 k.p.c. orzekł jak w pkt 2 sentencji.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawczyni.

K.K.-W.