Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 lipca 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 lipca 2013 roku w S.

sprawy z wniosku D. K.

z udziałem G. K. i Gminy M. S.

o podział majątku

na skutek apelacji wniesionych przez wnioskodawczynię i uczestnika G. K.

od postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie

z dnia 21 września 2011 r., sygn. akt II Ns 705/10

p o s t a n a w i a:

1.  Zmienia zaskarżone postanowienie w ten sposób, że:

a.  w punkcie 1. – tylko o tyle, że ustala, że wartość lokatorskiego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego to 178.214,21 zł (sto siedemdziesiąt osiem tysięcy dwieście czternaście złotych dwadzieścia jeden groszy);

b.  w punkcie II. – ustala, że wnioskodawczyni D. K. poniosła nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny w kwocie 18.458,68 zł (osiemnastu tysięcy czterystu pięćdziesięciu ośmiu złotych sześćdziesięciu ośmiu groszy) oraz poniosła wydatki na przedmiot współwłasności w kwocie 66.623,61 zł (sześćdziesięciu sześciu tysięcy sześciuset dwudziestu trzech złotych sześćdziesięciu jeden groszy);

c.  w punkcie IV. – tytułem wyrównania udziałów w majątku wspólnym i rozliczenia wydatków i nakładów zasądza od wnioskodawczyni D. K. na rzecz uczestnika G. K. kwotę 46.565,96 zł (czterdziestu sześciu tysięcy pięciuset sześćdziesięciu pięciu złotych dziewięćdziesięciu sześciu groszy) płatną w terminie 2 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności;

d.  w punkcie V. – nakazuje uczestnikowi G. K. wydać wnioskodawczyni D. K. lokal mieszkalny opisany w punkcie 1. postanowienia w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia;

e.  w punkcie VIII. – ustala wartość przedmiotu postępowania na kwotę 178.214,21 zł (sto siedemdziesiąt osiem tysięcy dwieście czternaście złotych dwadzieścia jeden groszy);

2.  oddala obie apelacje w pozostałym zakresie;

3.  odstępuje od obciążania uczestnika postępowania kosztami sądowymi w postępowaniu apelacyjnym;

4.  strony ponoszą koszty postępowania apelacyjnego związane z ich udziałem w sprawie.

Sygn. akt II Ca 583/12

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie postanowieniem z dnia 21 września 2011 roku w sprawie z wniosku D. K. podzielił majątek wspólny wnioskodawczyni i uczestnika G. K. w ten sposób, że spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) przyznał wnioskodawczyni. Ustalając nakłady wnioskodawczyni na majątek wspólny w wysokości 5.683,30 zł i wydatki na przedmiot wspólności w kwocie 66.623,61 zł zasądził na rzecz uczestnika postępowania kwotę 70.432,10 zł tytułem spłaty płatną w terminie 2 lat od uprawomocnienia się orzeczenia. Nakazano także uczestnikowi wydanie wnioskodawczyni lokalu mieszkalnego w terminie 7 dni oraz ustalono, że uczestnikowi nie przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego.

Wezwana do udziału w sprawie Gmina M. S. podniosła, że uczestnik w sposób uporczywy wykracza przeciwko porządkowi domowemu, nadużywa alkoholu, zakłóca spokój, czyniąc uciążliwym korzystanie ze wspólnego mieszkania, więc art. 13 i art. 14 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów powinien być podstawą do orzeczenia braku uprawnień uczestnika do otrzymania lokalu socjalnego.

Sąd I instancji ustalił, małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód z winy G. K. wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 17 maja 2006 roku w sprawie X RC 1216/03, który uprawomocnił się 8 czerwca 2006 roku. Wyrokiem z dnia 26 listopada 2003 roku w sprawie RI XC 497/03, Sąd Rejonowy w Szczecinie zniósł z dniem 1 maja 2001 roku wspólność majątkową małżeńską stron. Ustalono, że jedynym składnikiem majątkowym wchodzącym w skład majątku wspólnego jest opisane spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego. Ustalono wpłaty stron na wkład mieszkaniowy w kwocie 69.184.200 zł przed denominacją, koszt mieszkania w chwili przydziału na 313.622.700 zł przed denominacją, wysokość wkładu mieszkaniowego na 57.740.400 zł przed denominacją. Sąd ustalił, że spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu może zostać przekształcone w prawo odrębnej własności lokalu; byli małżonkowie zobowiązani byliby do uiszczenia kwoty 4.979,47 zł tytułem spłaty kredytu mieszkaniowego, kwoty 14.215,66 zł tytułem zwrotu nominalnej kwoty umorzenia przypadającego na ich lokal. Ustalono, że wartość spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) według stanu na dzień 15 stycznia 2003 roku i według cen obecnych to 213.171,11 zł. Po orzeczeniu rozdzielności majątkowej D. K. i G. K. nadal wspólnie zamieszkują w lokalu mieszkalnym z dorosłą córką K. K. i jej małoletnim synem. G. K. od wielu lat nadużywa alkoholu, jest agresywny, wszczyna awantury, w trakcie których używa w stosunku do domowników słów obelżywych, niszczy sprzęty gospodarstwa domowego. W związku z zachowaniem uczestnika w mieszkaniu regularnie interweniuje Policja, w 2011 roku odnotowano w komisariacie Policji S. Nad O. dziewięć interwencji, w tym dwie zgłoszone przez G. K. z powodu odmowy wpuszczenia go do domu przez D. K. i podejrzenia kradzieży pieniędzy przez córkę, pozostałe zgłaszane przez domowników, w tym dwie zakończone przewiezieniem G. K. do Miejskiej Izby Wytrzeźwień. Po zniesieniu wspólności majątkowej opłaty związane z eksploatacją i użytkowaniem mieszkania przy ul. (...) w S. ponosiła wyłącznie D. K.. Od 1 stycznia 2004 roku do 30 listopada 2010 roku D. K. wpłaciła do Spółdzielni Mieszkaniowej z tytułu opłat kwotę 60.275,53 zł, w okresie od 1 grudnia 2001 roku do 31 lipca 2001 roku D. K. płaciła tytułem opłat dalszą kwotę 6.348,08 zł. Zaległości w opłatach za mieszkanie to 14.733,76 zł. Sąd poczynił szczegółowe ustalenia co do sytuacji majątkowej i zdrowotnej stron postępowania.

Sąd przyjął, że jedynym składnikiem majątkowym podlegającym podziałowi jest spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w S.. Stwierdzono, że wartość spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu odpowiada wartości rynkowej wartości lokalu po odliczeniu kwot, o jakich mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Wartość prawa ustalono na 213.171,11 zł. Według Sądu Rejonowego, ustalenie to powinno nastąpić na datę 15 stycznia 2003 roku, gdyż wówczas nastąpiło ustanie wspólności prawa do lokalu. Z dniem 1 maja 2001 roku zniesiono pomiędzy stronami sądownie wspólność majątkową, nie odniosło to jednak skutku wobec prawa do lokalu na podstawie art. 215 § 2 i 3 ustawy prawo spółdzielcze. Przyjęto, za uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2005 roku, sygn. akt III CZP 19/04 (OSNC 2005/12/206), że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu przysługujące na podstawie art. 215 § 2 ustawy z dnia 16 września 1982 roku Prawo spółdzielcze łącznie obojgu małżonkom pozostającym w ustroju rozdzielności majątkowej stało się z dniem uchylenia tego przepisu przedmiotem ich wspólności w częściach ułamkowych. Opinia w sprawie sporządzona została według stanu na dzień uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, 8 czerwca 2006 roku, ponieważ stan lokalu nie uległ zmianie między 15 stycznia 2003 roku a tą data, przyjęto opinię do rozliczeń. Sąd uwzględnił zgodny wniosek stron co do sposobu działu prawa i przyznał je wnioskodawczyni.

Uwzględniono nakład wnioskodawczyni na powstanie prawa, jej wpłaty z książeczki mieszkaniowej stanowiącej majątek odrębny, w kwocie 5.683,30 zł. Sąd przyjął także, że wnioskodawczyni z majątku odrębnego zapłaciła koszty utrzymania lokalu w kwocie 66.623,61 zł po 1 maja 2001 roku.

Oznaczając okres spłaty na 2 lata Sąd miał na względzie możliwości zarobkowe wnioskodawczyni, która obecnie nie pracuje i utrzymuje się z alimentów, potrzebuje długiego okresu na zgromadzenie środków na spłatę lub zamianę mieszkania na mniejsze. Uwzględniono także sytuację materialną uczestnika, który będzie musiał definitywnie wyprowadzić się z mieszkania i usunąć stamtąd wszystkie swoje rzeczy, a z uzyskiwanej renty jest w stanie przez dłuższy czas wynajmować mieszkanie.

Sąd ustalił, że uczestnikowi nie przysługuje uprawnienie do uzyskania lokalu socjalnego. Stwierdzono, że uczestnik nadużywa alkoholu, jest agresywny wobec innych domowników, utrudnia wspólne zamieszkiwanie w lokalu. Powyższe w ocenie Sądu Rejonowego uzasadnia także niezwłoczną eksmisję.

Postanowienie zostało zaskarżone w części apelacją przez wnioskodawczynię, która domagała się powtórnego zweryfikowania kwoty wydatków i nakładów oraz oznaczenia wysokości spłaty w sposób, który będzie umożliwiał jej spłatę. Apelująca podkreśliła, że samodzielnie płaciła za używanie lokalu od 2001 roku, że Sąd powinien podzielić wkład mieszkaniowy, a nie wyceniać mieszkanie. Domagała się ustalenia 5-letniego terminu spłaty, podkreślając, że za 3 lata uzyska prawo do emerytury.

Postanowienie zostało zaskarżone apelacją przez uczestnika w części dotyczącej określenia wartości spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ulicy (...), wysokości nakładów wnioskodawczyni z majątku osobistego na majątek wspólny oraz wydatków na przedmiot współwłasności, ustalenia przyznanej kwoty tytułem wyrównania udziałów w majątku wspólnym i rozliczenia wydatków i nakładów, nakazania wydania przez uczestnika lokalu w terminie 7 dni od uprawomocnienia się orzeczenia, ustalenia, że uczestnikowi nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego, ustalającej wartość przedmiotu postępowania jedynie na kwotę 213.171.11 zł. Postanowieniu zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych polegający na ustaleniu zaniżonej wartości spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu, przez nieprawidłowe uznanie kwoty 66.623,61 zł za kwotę wydatków wnioskodawczyni na przedmiot współwłasności, zarzucono naruszenie art. 617 k.p.c. polegające na błędnym ustaleniu kwoty 70.432,10 zł tytułem wyrównania wzajemnych rozliczeń między uczestnikami, błąd w ustaleniach faktycznych polegający na pominięciu zarzutu uczestnika, iż dokonywał on opłat czynszowych przez przekazywanie byłej żonie pieniędzy, polegający na przyjęciu, że D. K. w okresie małżeństwa nie wpłacała środków na książeczkę mieszkaniową oraz że została ona założona przed zawarciem małżeństwa w oparciu jedynie o zeznania D. K.. Podniesiono naruszenie art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego oraz art. 5 k.c. przez nieprzyznanie uczestnikowi prawa do lokalu socjalnego oraz nakazanie uczestnikowi opróżnienia lokalu w terminie 7 dni od daty uprawomocnienia się orzeczenia. Uczestnik domagał się ustalenia, że w skład majątku wspólnego wchodzi spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego o wartości 300.000 zł, oddalenia wniosku powódki w zakresie żądania zwrotu rzekomych nakładów na majątek wspólny oraz jej rzekomych wydatków na przedmiot współwłasności, ustalenia, że uczestnikowi przysługuje prawo do otrzymania lokalu socjalnego, zasądzenia na rzecz uczestnika kwoty 150.000 zł tytułem wyrównania nakładów w terminie roku od dnia uprawomocnienia się postanowienia. Dodatkowo podniesiono zarzut przedawnienia roszczeń majątkowych wnioskodawczyni względem uczestnika.

Wnioskodawczyni domagała się oddalenia apelacji uczestnika, uczestnik domagał się oddalenia apelacji wnioskodawczyni. Gmina M. S. domagała się oddalenia apelacji pozostałych stron.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacje są częściowo zasadne.

Ponowne rozpoznanie sprawy w postępowaniu apelacyjnym, wyraża się w ponownym ustaleniu stanu faktycznego sprawy i ponownej subsumcji ustalonych faktów. Sąd Okręgowy przyjmuje ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny za własne ustalenia, bez konieczności ponownego jego przytaczania, jednak ze zmianami i uzupełnieniami niżej wskazanymi.

Wobec zmian dokonanych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym ustawą z dnia 17 czerwca 2004 roku o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 162, poz. 1691) w niniejszym postępowaniu z mocy przepisu przejściowego art. 5 ust. 5 pkt 3 wskazanej ustawy mają zastosowanie przepisy obowiązujące przed zmianą; wspólność majątkowa małżeńska ustała przed wejściem w życie ustawy zmieniającej. Podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej regulują przepisy art. 42 - 46 k.r.o., a z mocy art. 46 k.r.o. odpowiednio przepisy o dziale spadku, art. 1035 - 1046 k.c. i art. 1070 i 1079 k.c., które odsyłają (art. 1035 i 1070 k.c.) co do kwestii w nich nieuregulowanych do przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych, tj. art. 210 - 221 k.c. W postępowaniu działowym można zatem żądać rozliczenia nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny oraz rozliczenia zapłaconych długów obciążających majątek wspólny.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2005 roku, sygn. akt III CZP 19/04, uzasadniająca tezę Sądu Rejonowego o dacie ustania wspólności spółdzielczego prawa do lokalu przydzielonego małżonkom jest aktualna w odniesieniu do własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Według znajdującego zastosowanie w sprawie nieobowiązującego art. 215 § 3 prawa spółdzielczego, w brzmieniu do 23 kwietnia 2001 roku, ustanie wspólności majątkowej w czasie trwania małżeństwa nie pociąga za sobą ustania wspólności spółdzielczego prawa do lokalu. Jednakże sąd, stosując odpowiednio przepisy o zniesieniu wspólności majątkowej, może na żądanie jednego z małżonków z ważnych powodów znieść wspólność tego prawa. Wspólność majątkowa małżeńska stron została zniesiona wyrokiem Sądu z dniem 1 maja 2001 roku, kiedy obowiązywał art. 215 § 3 prawa spółdzielczego, według którego ustanie wspólności majątkowej w czasie trwania małżeństwa nie pociąga za sobą ustania wspólności spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Z normy prawnej wynika zatem, że ustanie wspólności majątkowej w czasie trwania małżeństwa pociągało za sobą ustanie wspólności lokatorskiego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego w dniu 1 maja 2001 roku. Istotny dla ustalenia wartości majątku wspólnego staje sie zatem stan lokalu na dzień 1 maja 2001 roku. W toku postępowania przed Sądem II Instancji dopuszczono dowód z zeznań stron dla ustalenia stanu lokalu w dniu 15 stycznia 2003 roku, nakładów dokonanych po tym dniu do chwili uprawomocnienia wyroku rozwodowego. Na tej podstawie biegły sądowy sporządził opinię ustalającą wartość lokalu mieszkalnego według jego stanu na dzień 15 stycznia 2003 roku i cen obecnych, uwzględniając nakłady dokonane po tym dniu. Z zeznań stron nie wynika jednak, aby między 1 maja 2001 roku a 15 stycznia 2003 roku dokonano nakładów na lokal, stąd przyjęto, że opinia biegłego K. B. jest wiarygodnym dowodem dla ustalenia wartości lokalu według stanu na chwilę ustania wspólności i cen obecnych na kwotę 206.500 zł.

Stosownie do art. 12 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 roku, poz. 1116 z późniejszymi zmianami), na pisemne żądanie członka, któremu przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielnia jest obowiązana zawrzeć z tym członkiem umowę przeniesienia własności lokalu po dokonaniu przez niego spłaty przypadającej na ten lokal części zobowiązań spółdzielni związanych z budową, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, w tym w szczególności odpowiedniej części zadłużenia kredytowego spółdzielni wraz z odsetkami, a jeżeli spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej ze środków publicznych lub z innych środków - spłaty przypadającej na ten lokal części umorzenia kredytu w kwocie podlegającej odprowadzeniu przez spółdzielnię do budżetu państwa, spłaty zadłużenia z tytułu opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1. Wartością spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego jest wartość prawa własności lokalu pomniejszona o wysokość opłat i zadłużenia, których zapłata umożliwi przeniesienie własności lokalu. W toku postępowania przed Sądem II Instancji ustalono wysokość zadłużenia z tytułu opłat związanych z używaniem lokalu na kwotę 9.090,66 zł na podstawie pisma spółdzielni z 13 czerwca 2013 roku. Jest to odmienne ustalenie od poczynionego przez Sąd I instancji, nie obejmuje bowiem kosztów związanych z postępowaniami sądowymi, kosztów postępowań egzekucyjnych oraz odsetek. Wartość spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego to 178.214,21 zł, więc wartość prawa własności lokalu pomniejszona o wysokość zadłużenia (9.090,66 zł) oraz o opłaty związane z ustanowieniem odrębnej własności lokalu (19.195,13 zł, pismo spółdzielni mieszkaniowej, karta 152). Zarzuty apelacji uczestnika w odniesieniu do wartości spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego są bezpodstawne. Postanowienie w części ustalającej wartość prawa zostało także zaskarżone przez uczestniczkę, która domagała się obniżenia spłaty, więc z uwagi na integralność postanowienia działowego kwestionowała wartość prawa domagając się ustalenia mniejszej wartości. Apelacja wnioskodawczyni jest częściowo zasadna w rozważanym przedmiocie zaskarżenia, doprowadziła do zmniejszenia wartości prawa podlegającego podziałowi, jednak nie z przyczyn w niej wysłowionych.

Środki pieniężne pochodzące z książeczki mieszkaniowej wnioskodawczyni w tym z premii gwarancyjnej to 6.184.223 zł przed denominacją, co wynika z pism spółdzielni z dnia 19 marca 2013 roku (karta 73 i karta 347, gdzie przez omyłkę spółdzielnia wskazała, że korekta premii gwarancyjnej pochodzi od G. K.). Książeczka mieszkaniowa została założona dla D. K., nie ma dowodów pozwalających na ustalenie, że wpłat dokonywano po powstaniu wspólności ustawowej. Z zeznań wnioskodawczyni wynika, żę wpłat dokonywała tylko przed zawarciem małżeństwa, z zeznań uczestnika nie wynika, aby wpłat dokonywano już z majątku wspólnego. Istnieją podstawy do ustalenia, że wkład na książeczce mieszkaniowej został zgromadzony przez wnioskodawczynię przed zawarciem małżeństwa, więc wydatkowane z tego tytułu środki stanowią nakład z majątku odrębnego na majątek wspólny, podlegający rozliczeniu w postępowaniu działowym. Zarzuty apelacji uczestnika w zakresie błędu w ustaleniach faktycznych sądu w rozważanym zakresie są bezpodstawne.

W ocenie Sądu Okręgowego wysokość nakładu powinna być odniesiona do wysokości wkładu mieszkaniowego, a nie kosztów budowy lokalu, jak uczynił to Sąd I instancji. Uzyskanie prawa do lokalu wiązało się z pokryciem wkładu mieszkaniowego, więc majątek wspólny został wzbogacony wskutek zapłaty jego wartości, a nie kosztu budowy lokalu. Z pisma spółdzielni z 19 marca 2013 roku (karta 347) wynika jednoznacznie, że wysokość wkładu mieszkaniowego to 6.918,42 zł i ta suma została przyjęta dla ustalenia wysokości nakładu wnioskodawczyni na majątek wspólny. Środki pieniężne z książeczki mieszkaniowej wnioskodawczyni stanowiły 8,94% wysokości wkładu mieszkaniowego (6.184.223 zł/ 69.184.200 zł przed denominacją). Nakład wnioskodawczyni na majątek wspólny to 18.458,68 zł (8,94% z wartości rynkowej lokalu 206.500 zł).

Wspólne używanie lokalu mieszkalnego przez strony łączyło się z wspólnym, równomiernym ponoszeniem kosztów jego utrzymania. Z okoliczności sprawy wynika, że córka stron mieszkała w lokalu użyczonym jej przez strony postępowania. Obowiązek uczestniczenia w kosztach utrzymania lokalu nie obciążał osób przebywających w lokalu, a osoby, którym przysługiwało prawo do lokalu. Uczestnik także był stroną użyczającą lokal córce, więc koszty jej pobytu powinny być pokryte w części przez niego. Jeżeli według oceny uczestnika, łączył go inny stosunek prawny z córką, może realizować roszczenie z tytułu rozliczenia z nią kosztów jej utrzymania w lokalu. Wnioskodawczyni uiściła także za uczestnika koszty utrzymania lokalu w okresie od 1 stycznia 2004 roku do 30 listopada 2010 roku kwotę 60.275,53 zł (karta 84), od 1 grudnia 2010 roku do 31 lipca 2011 roku kwotę 6.348,08 zł. Zwrotu zapłaconej za uczestnika kwoty (spłaconych długów obciążających majątek wspólny) może żądać w postępowaniu działowym, przy czym żądaniem swoim objęła właśnie wskazane kwoty. Roszczenie to nie jest przedawnione choćby z tej przyczyny, że wniosek wniesiono przed upływem 10-letniego terminu przedawnienia (art. 118 k.c.). Wbrew twierdzeniom apelującego uczestnika, Sąd I instancji nie dokonał błędnego ustalenia faktycznego nierozliczając kosztów utrzymania lokalu stosownie do osób zajmujących lokal. Brak jest również – wbrew twierdzeniom apelującego uczestnika – dowodów dla ustalenia, że partycypował w kosztach utrzymania lokalu przekazując wnioskodawczyni określone kwoty; twierdzeniami nie objęto w ogóle wysokości tych kwot.

Suma nakładu wnioskodawczyni na majątek wspólny (18.458,68 zł) oraz kwota spłaconych długów obciążających majątek wspólny (66.623,61 zł) to 88.082,29 zł; wnioskodawczyni przyznano prawo o wartości 178.214,21 zł, może żądać od uczestnika zwrotu połowy nakładu i połowy wartości uiszczonych długów, więc 42.541,14 zł, do spłaty pozostaje kwota 46.565,96 zł (178.214,21 zł/2 – 42.541,14 zł = 46.565,96 zł).

Powyższe względy decydują o bezzasadności apelacji wnioskodawczyni – ustalenie wysokości spłaty następuje przy uwzględnieniu wysokości nakładów na majątek wspólny, spłaconych długów obciążających majątek oraz wartości tego majątku, według stanu z dnia ustania wspólności i cen obecnych. Wysokość spłaty nie jest wynikiem dowolnej oceny Sądu lecz rezultatem zastosowania wskazanych kryteriów oraz wyliczeń matematycznych.

Ustalenie terminu spłaty powinno w równym stopniu uwzględniać interesy stron postępowania. Żądany przez wnioskodawczynię termin spłaty 5 lat naruszałby interes uczestnika, który przez tak długi okres nie mógłby ustabilizować sytuacji życiowej. Wnioskodawczyni z kolei przez okres 2 lat ustalony przez Sąd Rejonowy i zaaprobowany w postępowaniu odwoławczym będzie mogła podjąć i zrealizować decyzję co do dalszych losów lokalu mieszkalnego, więc przykładowo jego sprzedaży albo zamiany w sposób, który zapewni jej miejsce zamieszkania i umożliwi spłatę uczestnika. Zarzuty apelacji wnioskodawczyni oraz uczestnika w zakresie ustalenia terminu spłaty są bezpodstawne.

Zgodnie z art. 624 k.p.c. znajdującym zastosowanie w postępowaniu działowym po ustaniu wspólności ustawowej, jeżeli w wyniku podziału całość rzeczy albo jej część przypadnie współwłaścicielowi, który nie włada tą rzeczą lub jej częścią, sąd w postanowieniu o zniesieniu współwłasności orzeknie również co do wydania jej przez pozostałych współwłaścicieli, określając stosownie do okoliczności termin wydania, co jest podstawą orzeczenia Sądu Okręgowego w pkt 1. d. postanowienia. Okoliczności, które mają decydować o terminie wydania lokalu w rozpoznanej sprawie przemawiają za ustaleniem okresu 1 miesiąca. Z zeznań wnioskodawczyni wynika, że uczestnik zachowuje się agresywnie i nadużywa alkoholu, co znalazło potwierdzenie w dowodach zgromadzonych także postępowaniu apelacyjnym. Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie wyrokiem z dnia 8 stycznia 2013 roku w sprawie V K 677/11 uznał uczestnika za winnego popełnienia czynu polegającego na znęcaniu się psychicznie nad D. K. do 26 kwietnia 2011 roku w ten sposób, że wielokrotnie po użyciu alkoholu wszczynał awantury domowe, podczas których ubliżał D. K. słowami powszechnie uznanymi za obelżywe oraz groził pozbawieniem życia, więc czynu opisanego art. 207 § 1 k.k. Z zeznań wnioskodawczyni oraz z pisma policji z dnia 9 sierpnia 2011 roku (karta 158) wynika, że także po 26 kwietnia 2011 roku uczestnik jest przyczyną awantur domowych po spożyciu alkoholu. W takich okolicznościach termin 1 miesiąca jest wystarczający dla uczestnika dla znalezienia tymczasowego choćby lokum i ochroni wnioskodawczynię przed kolejnymi awanturami. Zarzuty apelacji uczestnika w rozważanym przedmiocie są zatem bezzasadne.

Stosownie do art. 17 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2005 roku, poz. 266 z późn. zm., dalej: ustawa o ochronie praw lokatorów) przepisu art. 14 - więc przewidującego uprawnienia do lokalu socjalnego - nie stosuje się, gdy powodem opróżnienia lokalu jest stosowanie przemocy w rodzinie lub wykraczanie w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, albo niewłaściwe zachowanie czyniące uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku albo gdy zajęcie lokalu nastąpiło bez tytułu prawnego. Powodem opróżnienia lokalu, prócz regulacji art. 624 k.p.c., jest także stosowanie przez uczestnika przemocy oraz wykraczanie w sposób rżący przeciwko porządkowi domowemu. W takiej sytuacji rozważanie uprawnień uczestnika do uzyskania prawa do lokalu socjalnego staje się zbędne, skoro uprawnienie to w ogóle nie może być przyznane. Jedynie na marginesie można zauważyć, że uczestnik nie spełnia żadnego z kryteriów obligatoryjnego ustalenia prawa do lokalu socjalnego (art. 14 ust. 4 cytowanej ustawy), a fakultatywne przyznanie lokalu nie jest możliwe z uwagi na jego dotychczasowy sposób korzystania z lokalu (art. 14 ust. 3 cytowanej ustawy). Z tych przyczyn Sąd I instancji nie naruszył art. 14 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów. Zastosowanie art. 5 k.c. dla uzyskania uprawnienia jest niemożliwe – norma ta ubezskutecznia czasowo roszczenie uprawnionego i nie jest podstawą dla przyznania uprawnień w sytuacji, kiedy nie znajdują zastosowania inne normy prawne przewidujące nabycie uprawnień.

Według art. 520 § 1 k.p.c. zasadą jest, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. W rozpoznanej sprawie interesy uczestników były sprzeczne, jednak wynik postępowania apelacyjnego nie daje podstaw do stosunkowego rozdzielenia zwrotu kosztów lub włożenia obowiązku ich zwrotu na jednego z uczestników w całości (art. 520 § 2 k.p.c.).

Na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 roku, poz. 594 z późn. zm.) Sąd Okręgowy odstąpił od obciążania uczestnika kosztami sądowymi w postępowaniu apelacyjnym.

SSO Robert Bury (spr.) SSO Wiesława Buczek-Markowska SSO Iwona Siuta