Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 września 2016 r. w Warszawie

sprawy z powództwa T. M.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o wydanie zaświadczenia ZUS RP-7

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie

z dnia 13 października 2015 roku sygn. akt VII P 306/13

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje adwokatowi M. Ł. ze Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych powiększą o stawkę podatku od towarów i usług tytułem pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Monika Sawa Dorota Czyżewska Bożena Rzewuska

S ygn. akt XXI Pa 381/16

UZASADNIENIE

I Stanowiska stron

Powód T. M. wniósł ostatecznie o wystawienie i wydanie przez (...) S.A. w W. na rzecz powoda zaświadczenia ZUS RP-7, które powinno obejmować łączną kwotę wynagrodzenia – przychodu - świadczeń pieniężnych - uposażenia za rok 1976 w kwocie 4730 zł, za rok 1977 — 56 573 zł, za rok 1978 — 56 762 zł, za rok 1979 — 59 803 zł, za rok 1980 — 15 160 zł oraz wypłaty z Zakładowego Funduszu Nagród 7959 zł. Roszczenie powoda było związane z zaświadczeniem o zatrudnieniu z 15 marca 2006 r. Nadto pełnomocnik powoda z urzędu wnosił o zasądzenie kwoty nieopłaconych kosztów zastępstwa procesowego zwiększonej do pięciokrotności stawki, z uwagi na długość postępowania.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości.

II Wyrok Sądu pierwszej instancji

Wyrokiem z 13 października 2015 r., sygn. akt VII P 306/13, Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy Wydział VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

1.  nakazał (...) S.A. w W. wystawić i wydać T. M. w terminie 7 dni od uprawomocnienia się orzeczenia prawidłowe zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (ZUS RP-7), z którego będzie wynikało, że łączna kwota wynagrodzenia — przychodu — świadczeń pieniężnych — uposażenia T. M. wynosiła w 1976 roku 4730 zł, w 1977 roku 56 573 zł, w 1978 roku 56 762 zł, w 1979 roku 59 803 zł i w 1980 roku 15 160 zł;

2.  oddalił powództwo w pozostałej części;

3.  wydatki w sprawie określił na 629,17 zł i obciążył nimi (...) S.A. w W.;

4.  nakazał ściągnąć od (...) S.A. w W. na rachunek Skarbu Państwa — Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie 629,17 zł tytułem nieuiszczonych wydatków w sprawie;

5.  zasądził od (...) S.A. w W. na rzecz adw. M. Ł. i jego kancelarii adwokackiej w W. 369 zł zawierającą w sobie stawkę podatku od towarów i usług, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

III Ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji

Sąd ustalił, że strona pozwana jako następca prawny pracodawcy powoda z lat 1976-1980 wystawiła powodowi jako ostatnie w jego ocenie zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, z którego wynikało, że łączna kwota wynagrodzenia — przychodu — świadczeń pieniężnych — uposażenia wynosiła: za 1976 r — 4300 zł, za 1977 r — 51 500 zł, za 1978 r. — 51 600 zł, za 1979 r. — 55 200 zł, za 1980 r. — 15 160 zł. Tymczasem za lata te powinny być wykazane następujące kwoty: za 1976 r. — 4 730 zł, za 1977 r. — 56 573 zł, za 1978 r. — 56 762 zł, za 1979 r. — 59 803 zł, a za 1980 r. — 15 160 zł. We wspomnianym okresie nagrody roczne, tzw. „13", były wypłacane spoza osobowego funduszu płac, w ramach Zakładowego Funduszu Nagród i obowiązujące w tych latach przepisy nie dawały podstaw do uwzględnienia w obowiązkowym dokumencie takich wypłat, jako wypłat z osobowego funduszu płac, a tylko wypłaty z takiego funduszu mogły być wykazywane w takim dokumencie — zaświadczeniu.

IV Rozważania prawne Sądu pierwszej instancji

Zdaniem Sądu pierwszej instancji cały zebrany w sprawie materiał dowodowy, a zwłaszcza opinie biegłego sądowego z zakresu księgowości przekonują, że dane podane powodowi przez stronę pozwaną w ostatnim zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 15 marca 2006 r. nie są prawidłowe za sporne lata odnośnie do łącznej kwoty wynagrodzenia — przychodu — świadczeń pieniężnych — uposażenia powoda. Natomiast prawidłowe kwoty za te lata w tym zakresie zostały wskazane w opiniach biegłego sądowego. Biegły też w opinii uzupełniającej wskazał dokładne podstawy faktyczne i prawne, które uniemożliwiają zaliczenie do tych kwot z zaświadczenia kwot wypłacanych powodowi z Zakładowego Funduszu Nagród jako dodatkowych świadczeń, tzw. „13". Sąd Rejonowy podzielił stanowisko biegłego w tym zakresie, w tym co do podstaw prawnych wskazanych w opiniach i poza kwotami wyliczonymi przez biegłego, nie ma podstaw do uwzględnienia innych kwot niż te, które wskazał biegły. Z tych względów Sąd Rejonowy oddalił powództwo ponad kwoty, które wyliczył biegły, a wyliczenia biegłego nie zostały podważone przez strony skutecznie i Sąd dał im wiarę. Dlatego Sąd nakazał stronie pozwanej wystawić i wydać powodowi zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wskazujące prawidłowe kwoty wyliczone przez biegłego, a wobec przegrania procesu przez stronę pozwaną w znacznej części Sąd obciążył stronę pozwaną wydatkami związanymi z opiniami biegłego sądowego.

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 2 i 12 ust. 1 pkt. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, Sąd przyznał pięciokrotność stawki z uwagi na nakład pracy pełnomocnika powoda i ilości terminów rozpraw z jego udziałem.

V Apelacja powoda od wyroku Sądu pierwszej instancji

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł powód, zaskarżając wyrok w zakresie zasadzającym od pozwanego na rzecz powoda 2902,13 zł, w części tj. w zakresie w jakim Sąd nie zaliczył powodowi do zaświadczenia ZUS RP-7 wypłacanych nagród z Zakładowego Funduszu Nagród oraz wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zaliczenie kwot wypłaconych powodowi nagród. Pełnomocnik powoda wniósł także o zasądzenie na swoją rzecz kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej powodowi z urzędu na etapie postępowania przed Sądem drugiej instancji, oświadczając, że koszty te nie zostały opłacone ani w całości, ani w części.

Skarżący podniósł, że Sąd nie zaliczył wypłat z (...), które wynosiły: w 1978 r. — 1560,00 zł, w 1979 r. — 2565,00 zł i w 1980 r. - 3834,00 zł, argumentując to faktem, iż dodatkowy fundusz jest poza osobowym funduszem płac i wypłaty z tego funduszu nie podlegały objęciu składką ZUS. Zdaniem skarżącego powód jako pracownik nie powinien ponosić negatywnych konsekwencji niedopełnienia obowiązku przez jego pracodawcę, jakim jest odprowadzenie składek do ZUS nie tylko od wynagrodzeń pracowniczych, ale także od zakładowego funduszu nagród. Pracodawca niewątpliwie dopuścił się wykroczenia przeciwko prawom pracownika, błędnie prowadząc dokumentację akt pracowniczych, oraz nie odprowadzając składek do ZUS w pełnej wysokości, jednak z uwagi na przedawnienia roszczenia powód nie może skutecznie domagać się naprawienia szkody w tym zakresie. Tym samym działanie Sądu pierwszej instancji odmawiające powodowi zaliczenia na poczet składek kwot wypłacanych powodowi z (...) stoi w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego i wobec tego, zgodnie z treścią art. 5 k.c. zaskarżony wyrok winien ulec zmianie.

VI Ustalenia faktyczne i rozważania prawne poczynione przez Sąd drugiej instancji

Apelacja jest nieuzasadniona.

Ustalenia stanowiące podstawę faktyczną zaskarżonego wyroku są prawidłowe i Sąd Okręgowy przyjmuje je jako własne. Uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia zawiera wprawdzie pewne mankamenty, jednakże nie wywarły one wpływu zarówno na trafność, jak i na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia. Nie zaistniały także przesłanki skutkujące nieważnością postępowania, które Sąd odwoławczy ma obowiązek brać pod uwagę z urzędu (art. 378 § 1 k.p.c.).

Sąd pierwszej instancji prawidłowo przyjął, że świadczenia wypłacane powodowi z Zakładowego Funduszu Nagród w latach 1978-1980 nie podlegały objęciu składką ZUS a tym samym nie powinny zostać uwzględnione w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. Należy tylko wspomnieć, że dodatkowe wynagrodzenie roczne (tzw. „trzynastka”) zostało zaliczone do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne na mocy § 7 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (Dz.U. z 1993 r., nr 68, poz. 330). Zgodnie ze wskazanym przepisem podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie pracowników stanowi dochód pracownika w gotówce i w naturze, łącznie z kosztami uzyskania i podatkiem dochodowym od osób fizycznych, z tytułu pracy w ramach stosunku pracy, obejmujący wszelkiego rodzaju należności pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty bez względu na źródło finansowania tych należności i świadczeń, z wyjątkiem wymienionych w tym przepisie świadczeń. Wyłączeniu nie podlegały tzw. „trzynastki”. Rozporządzenie to weszło w życie 1 stycznia 1990 r. Natomiast przed tą datą dodatkowe wynagrodzenie roczne niewątpliwie nie było zaliczane do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Z tej przyczyny nie zachodziła konieczność jego uwzględniania w wydawanym pracownikowi zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, o czym słusznie rozstrzygnął Sąd Rejonowy.

Okoliczność ta nie była zresztą kwestionowana przez powoda w treści apelacji. Powód powoływał się natomiast na naruszenie przez Sąd I instancji zasad współżycia społecznego określonych w art. 5 k.c. Przy czym przepis ten nie znajduje zastosowania w sprawach z zakresu prawa pracy, gdyż Kodeks pracy zawiera analogiczne uregulowanie w art. 8 k.p. Zgodnie z tym ostatnim nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Należy jednak zaznaczyć, ze klauzula generalna zawarta w tym przepisie nie jest adresowana do Sądu, lecz do podmiotów stosunku pracy. Zatem to nie działanie Sądu orzekającego w sprawie może być przedmiotem zarzutu naruszenie art. 8 k.p.

Ponadto jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 6 kwietnia 2011 r. „stosowanie art. 8 k.p. (podobnie jak analogicznego art. 5 k.c.) oznacza pozbawienie danego podmiotu możliwości korzystania z prawa, które mu w świetle przepisów prawa przedmiotowego przysługuje. Prowadzi to więc zawsze do osłabienia zasady pewności prawa i przełamuje domniemanie korzystania z prawa w sposób zgodny z zasadami współżycia społecznego i jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Z tego względu zastosowanie przez sąd konstrukcji nadużycia prawa jest dopuszczalne tylko wyjątkowo i musi być szczegółowo uzasadnione” (wyrok Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2011 r., II PK 254/10, niepubl.). Należy jednocześnie zwrócić uwagę na to, że zaświadczenie „ZUS Rp-7” jest wystawiane według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Stwierdza ono wysokość zarobków lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty. Celem wydania takiego zaświadczenia jest dostarczenie koniecznych danych dla ustalenia świadczeń z ubezpieczenia społecznego, w tym także określenie kapitału początkowego. W ocenie Sądu Okręgowego w sprawie nie występują żadne okoliczności, które uzasadniałyby nakazanie pozwanemu wystawienia zaświadczenia zawierającego dane, które w świetle obowiązujących wówczas przepisów nie mogą stanowić podstawy wymiaru emerytury lub renty.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, że apelacja powoda nie zawiera uzasadnionych zarzutów, wobec czego podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

VII Rozstrzygnięcie o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu Sąd Okręgowy rozstrzygnął na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. — Prawo o adwokaturze (Dz.U. z 2016 r. poz. 1579), a także § 2, 4 oraz 15 ust. 2 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2015 r. poz. 1801).

SSO Monika Sawa SSO Dorota Czyżewska SSO Bożena Rzewuska