Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 czerwca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)
Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski

Sędzia Sądu Rejonowego Krzysztof Niezgoda (delegowany)

Protokolant Protokolant sądowy Katarzyna Szumiło

po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2016 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z powództwa M. S.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w

Ł.

o zapłatę kwoty 10000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 11 sierpnia 2013

roku do dnia zapłaty

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w

Lublinie z siedzibą w Świdniku z dnia 18 grudnia 2015 roku, w sprawie I C

1413/14

I. oddala apelację;

II. nie obciąża M. S. kosztami postępowania odwoławczego poniesionymi przez (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w Ł..

Sygn. akt II Ca 190/16

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 11 lipca 2014 roku powódka – M. S., reprezentowana przez pełnomocnika, wniosła o:

1. zasądzenie od pozwanego – (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł. na swoją rzecz kwoty 10000 zł tytułem zadośćuczynienia na podstawie art. 445 § k.c. z ustawowymi odsetkami od dnia 11 sierpnia 2013 roku do dnia zapłaty oraz z kosztami postępowania w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych;

2. ustalenie odpowiedzialności pozwanego za ewentualne dalsze szkody, które mogą się ujawnić w przyszłości u powódki w związku z wypadkiem w windzie osobowej w dniu 25 kwietnia 2012 roku w budynku przy ulicy (...) w L..

W uzasadnieniu podniesiono, że w dniu 25 kwietnia 2012 roku w czasie pracy M. S. uległa wypadkowi na skutek awarii windy, która jest zamontowana w budynku (...) Spółki Akcyjnej w L. przy ulicy (...), na skutek czego doznała wielu urazów. Pełnomocnik powódki – (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zgłosił sprawę do ubezpieczyciela budynku przy ul. (...) w L., który jednak decyzją z dnia 5 sierpnia 2013 roku odmówił wypłaty zadośćuczynienia i odszkodowania. 

Powódka wskazała, że uległa wypadkowi uznanemu za wypadek przy pracy, niemniej jednak wypadek ten spowodowany został przez urządzenie znajdujące się w budynku, którego właścicielem jest (...) Spółka Akcyjna w L.. Pełnomocnik powódki wskazał, że odpowiedzialny zaś za stan techniczny budynku, jego instalacji i wyposażenia jest właściciel, zgodnie z art. 61 ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku – Prawo budowlane. Ponieważ właściciel budynku przy ul. (...) v L. w dacie zdarzenia posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, jego ubezpieczyciel odmówił wypłaty zadośćuczynienia i odszkodowania, zasadne jest pozwanie ubezpieczyciela.

Jako podstawę prawną odpowiedzialności powódka wskazała przepisy art. 435 k.c. i art. 415 k.c., podnosząc, że powódka doznała szkody na skutek funkcjonowania (...) Spółki Akcyjnej. Szkoda powódki nastąpiła w wyniku zdarzenia funkcjonalnie powiązanego z działalnością przedsiębiorstwa, albowiem wadliwe działanie windy nastąpiło w budynku wynajmowanym, przynoszącym przedsiębiorstwu zyski. Powódka poniosła, że doznała szkody na skutek zawinionego działania właściciela budynku, który nie zapewnił bezpiecznych dźwigów osobowych, do których awarii dochodziło wcześniej (k. 2-8).

*

Zarządzeniem z dnia 8 września 2014 roku pozew został zwrócony w części obejmującej żądanie zawarte w punkcie 2 pozwu (k. 38)

*

W odpowiedzi na pozew pozwany reprezentowany przez pełnomocnika będącego radca prawnym nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie w całości oraz zasadzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych (k. 98-103)

*

Wyrokiem z dnia 18 grudnia 2015 roku Sąd Rejonowy oddalił powództwo i zasądził od M. S. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w Ł. kwotę 2417 zł tytułem kosztów procesu (k. 263).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że M. S. zatrudniona jest w (...)w L., który miał swoją siedzibę w dniu 25 kwietnia 2012 roku oraz ma obecnie w budynku nr (...) przy ul. (...) w L.. W budynku tym, którego współwłaścicielem i administratorem jest (...) Spółka Akcyjna, zainstalowane są 4 dźwigi osobowe, między innymi dźwig osobowy nr fabryczny (...), nr ewidencyjny (...). Powódka świadczyła pracę początkowo na VI, a następnie na IX piętrze budynku przy ul. (...) w L..

Sąd Rejonowy ustalił, że (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L., jako administrator budynku przy ul. (...) w L., umową z dnia 27 lipca 2006 roku, nr (...), powierzył czynności związane z konserwacją i przeglądem urządzeń dźwigowych (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w L., zgodnie z przepisami Urzędu Dozoru Technicznego oraz instrukcji konserwacji producenta urządzeń. (...) w sposób regularny miał dokonywać okresowych kontroli, czyszczenia, smarowania, niezbędnych czynności regulacyjnych. Zgodnie z umową Spółka była zobowiązana do dokonywania okresowej oceny urządzeń dźwigowych pod względem zużycia części i ich stanu technicznego. W ramach czynności konserwacyjnych (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością kontrolowała wszystkie urządzenia pod względem bezpieczeństwa oraz wykonywała wszelkie prace regulacyjne w ramach technicznych wymagań dotyczących bezpieczeństwa. Wykonywane przeglądy miały swoje odzwierciedlenie w pisemnych raportach zamieszczonych w dzienniku dźwigu. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością prowadziła pogotowie dźwigowe do usuwania bieżących usterek i innych niesprawności w urządzeniach w godzinach od 7:00 do 22:00 oraz do usuwania ludzi z kabiny całodobowo we wszystkich dniach miesiąca. W razie stwierdzenia jakiegokolwiek uszkodzenia windy powodującego zagrożenie w bezpiecznym jej używaniu (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością miała podejmować czynności zmierzające do niedopuszczenia do używania windy.

Sąd ustalił, że (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawodowo zajmuje się montażem i konserwacją dźwigów różnego rodzaju, w tym osobowych, zatrudnia wyspecjalizowanych pracowników, na rynku działa od około 10 lat. Spółka ta odpowiadała też za wyposażenie dźwigów osobowych w budynku przy ul. (...) w L. w instrukcje ich użytkowania oraz zachowania się w razie awarii wind. Ponadto prowadziła całodobowe pogotowie dźwigowe. W przypadku wystąpienia awarii lub zatrzymania windy zatrudnieni całodobowo w budynku przy ul. (...) przez administratora tego biurowca portierzy mają obowiązek telefonicznego powiadomienia o takich zdarzeniach pogotowia dźwigowego.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 25 kwietnia 2012 roku M. S., będąca osobą niepełnosprawną, uległa wypadkowi w pracy, jadąc dźwigiem osobowym (windą) nr fabryczny (...), nr ewidencyjny (...), przeznaczoną dla osób niepełnosprawnych, zamontowaną w budynku przy ul (...) w L.. Na skutek powyższego zdarzenia doznała uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia w postaci urazu karku oraz stawu biodrowego i skokowego nogi lewej.

Sąd ustalił, że administrator budynku biurowego przy ulicy (...) w L. – (...) Spółka Akcyjna w dniu 25 kwietnia 2012 roku posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej w (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w Ł..

Sąd Rejonowy wskazał, że powództwo o zadośćuczynienie podlega oddaleniu w całości z uwagi na brak legitymacji biernej pozwanego.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 435 § 1 k.c., art. 429 k.c., art. 822 § 1 k.c. i wskazał, że administratorem budynku przy ul. (...) w L. jest (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L., za którego odpowiedzialność ponosi (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w Ł..

Sąd wskazał, że administrator budynku na mocy umowy z dnia 27 lipca 2006 roku, nr (...), powierzył czynności związane z konserwacją i przeglądem urządzeń dźwigowych zgodnie z przepisami Urzędu Dozoru Technicznego oraz instrukcji konserwacji producenta urządzeń (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w L.. Oznacza to, że (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L. powierzyła czynności związane z zapewnieniem bezpieczeństwa użytkowania windy profesjonalnemu przedsiębiorstwu (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w L., które w zakresie swojej działalności zawodowej trudni się wykonywaniem takich czynności.

Sąd uznał, że wybór tego przedsiębiorstwa został dokonany przez ubezpieczonego w sposób należycie staranny w rozumieniu art. 355 k.c. Administrator budynku powierzył wykonywanie czynności związanych z prawidłowym utrzymaniem urządzeń dźwigowych profesjonalnemu przedsiębiorstwu, które ma odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie, bowiem spółka ta prowadzi działalność gospodarczą, której głównym celem jest zabezpieczenie wszelkich obiektów użyteczności w zakresie korzystania z urządzeń dźwigowych, hydroforowych, domofonowych. Ponadto Spółka ta zatrudnia pracowników posiadających wymagane uprawnienia, odpowiednią wiedzę i wieloletnie doświadczenie w zakresie konserwacji, modernizacji i montażu urządzeń dźwigowych.

Sąd uznał, że (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L. nie jest odpowiedzialna za skutki wypadku doznanego przez powódkę w dniu 25 kwietnia 2012 roku, a pozwany ubezpieczyciel jest zwolniony z tej odpowiedzialności, gdyż administrator budynku powierzył czynności osobie trzeciej – profesjonalnemu przedsiębiorstwu, to jest (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w L..

Sąd wskazał, że należy rozważyć kwestię ewentualnej odpowiedzialności (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł. za doznanie przez M. S. urazu. Sąd wskazał, że odpowiedzialność ta opiera się na zasadzie winy, wyrażonej w art. 415 k.c.

Sąd Rejonowy omówił przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej wynikające ze wskazanego przepisu i wskazał, że z uwagi na skuteczne powierzenie czynności osobie trzeciej – profesjonalnemu przedsiębiorstwu trudno mówić o własnym zaniedbaniu ubezpieczonego i winie w wyborze, gdyż na gruncie niniejszej sprawy one nie wystąpiły. W ocenie Sądu orzekającego brak jest również adekwatnego związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy zachowaniem (zaniechaniem) ubezpieczonego a powstałą szkodą. Zdarzenie z dnia 25 kwietnia 2012 roku było zdarzeniem losowym, całkowicie niezależnym od ubezpieczonego nieszczęśliwym wypadkiem, pozbawionym cech bezprawności.

Sąd wskazał, że wobec bezzasadności powództwa wywołanej brakiem legitymacji biernej pozwanego brak było podstaw do uwzględnienia wniosków dowodowych zgłoszonych w pkt 6-10 pozwu.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Rejonowy wskazał przepisy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c.

*

Od wyroku z dnia 18 grudnia 2015 roku apelację wniosła powódka, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

„a) naruszenie prawa materialnego przez zastosowanie w sprawie art. 415 i art. 429 KC w sytuacji, w której przepisu tego nie stosuje się do odpowiedzialności z art. 435 KC;

b) nierozpoznanie istoty sprawy powstałe na skutek błędnej interpretacji i zastosowania ww. przepisów i nieprzeprowadzenia dowodów wnioskowanych przez Powódkę;

c) naruszenie art. 233 KPC poprzez oddalenie wniosku Strony powodowej w zakresie przesłuchania świadków mających kluczowe znaczenie dla sprawy;

d) naruszenie art. 328 § 2 KPC poprzez brak wyjaśnienia przez Sąd I instancji podstawy odpowiedzialności prawnej Pozwanego oraz brak szczegółowych wyjaśnienia dlaczego art. 429 KC ma mieć zastosowanie w tej sprawie;

e) naruszenie art. 102 KPC poprzez obciążenie Powódki kosztami w sytuacji, w której zachodzą szczególne okoliczności”.

Powódka wniosła o:

„a) uchylenie zaskarżonego wyroku w całości, przekazanie sprawy do ponownego sądowi I instancji i zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powódki kosztów postępowania w II instancji z kosztami zastępstwa procesowego,

b) zaś w sytuacji oddalenia apelacji co do meritum – (…) o uchylenie zaskarżonego w pkt II i zwolnienie Powódki z obowiązku zwrotu kosztów zastępstwa procesowego Pozwanemu oraz nieobciążanie Powódki obowiązkiem zwrotu kosztów adwokackiego Pozwanemu w postępowaniu apelacyjnym” (k. 287-289v).

*

W odpowiedzi na apelację pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych (k. 305-308).

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powódki popierał apelację. Pełnomocnik pozwanego wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych (k. 319v).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powódki jest bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Na wstępie należy wskazać, że Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń w zakresie okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

÷

Nie jest uzasadniony zarzut naruszenia przepisu art. 233 k.p.c.

Naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. może polegać na błędnym uznaniu, że przeprowadzony w sprawie dowód ma moc dowodową i jest wiarygodny, albo że nie ma mocy dowodowej lub nie jest wiarygodny. Skuteczność zarzutu apelacji naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów wymaga spełnienia dwóch przesłanek:

1. Prawidłowe postawienie zarzutu naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów wymaga wskazania dowodu (dowodów), do którego zarzut ten się odnosi1.

Ogólne zatem stwierdzenie, że doszło do naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów, nie spełnia wymagania sformułowania zarzutu naruszenia ściśle określonego przepisu prawa, w tym wypadku przepisu prawa procesowego2. Naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. może sprowadzić się do zarzutu, że sąd przy ocenie wiarygodności i mocy dowodowej określonych dowodów przekroczył granice swobodnej oceny, dokonując oceny dowolnej, sprzecznej z wymaganiami prawa procesowego, doświadczeniem życiowym oraz regułami logicznego myślenia. Rzeczą strony, która zgłasza taki zarzut, jest wykazanie, że przy ocenie wiarygodności i mocy dowodowej konkretnego dowodu, na podstawie którego sąd dokonał ustalenia faktycznego, przekroczono granice swobodnej oceny dowodów, a nadto iż miało to istotny wpływ na wynik sprawy. Jeżeli wnoszący apelację formułuje zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. uzasadniając go tym, że zachodzi sprzeczność ustaleń z treścią materiału dowodowego, to taki zarzut nie można uznać za uzasadniony3.

2. Postawienie zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla skarżącego, opartej na własnej ocenie materiału dowodowego, wersji zdarzeń. Konieczne jest natomiast, przy posłużeniu się argumentami wyłącznie jurydycznymi, wykazywanie, że wskazane w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wynik sprawy4.

Jeżeli sąd odwoławczy stwierdzi, że z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Ocena dowodów przeprowadzona przez sąd może być natomiast skutecznie podważona, jako nieodpowiadająca wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. tak zwanej zasadzie swobodnej oceny dowodów, tylko w przypadku, gdy sąd wyprowadza z zgromadzonego materiału dowodowego wnioski sprzeczne z zasadami logiki lub zasadami doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych. Uprawnienie sądu drugiej instancji do dokonania odmiennych ustaleń bez ponowienia dowodów z zeznań świadków, czy też z przesłuchania stron, jest dopuszczalne i uzasadnione, ale w szczególności wówczas, gdy dowody te mają jednoznaczną wymowę, a ocena sądu pierwszej instancji jest oczywiście błędna. Same, nawet poważne, wątpliwości co do trafności oceny dokonanej przez Sąd pierwszej instancji, jeżeli tylko nie wykroczyła ona poza granice zakreślone w art. 233 § 1 k.p.c., nie powinny stwarzać podstawy do zajęcia przez Sąd drugiej instancji odmiennego stanowiska5.

Powódka nie przytoczyła w apelacji ani dowodów, których dotyczy zarzut naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów, ani też nie wskazała, jakie kryteria oceny tych dowodów zostały naruszone. Apelacja powódki nie zawiera w ogóle wskazania, w czym miałaby się wyrażać wadliwa ocena zebranego materiału dowodowego i w ogóle nie odnosi się do oceny dowodów przedstawionej przez Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Powódka nie wskazuje nawet, jakim dowodom Sąd pierwszej instancji powinien jego zdaniem dać wiarę, a jakim odmówić wiarygodności i mocy dowodowej. Uzasadnia to uznanie zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. za nieuzasadniony.

Przepis art. 233 § 2 k.p.c. stanowi, że sąd oceni na tej samej podstawie, jakie znaczenie nadać odmowie przedstawienia przez stronę dowodu lub przeszkodom stawianym przez nią w jego przeprowadzeniu wbrew postanowieniu sądu.

Powołany przepis nie dotyczy oceny dowodów przez sąd, ale oceny pewnej sytuacji faktycznej, polegającej na odmowie przedstawienia przez stronę dowodu lub stawianiu przeszkód przez stronę w jego przeprowadzeniu wbrew postanowieniu sądu. W rozpoznawanej sprawie nie miała miejsca taka sytuacja, aby którakolwiek ze stron odmawiała przedstawienia dowodu lub też stawiała przeszkody w przeprowadzeniu dowodu wbrew postanowieniu sądu.

Przepis art. 233 k.p.c., zarówno § 1, jako i § 2, nie dotyczy natomiast w ogóle problematyki zasadności wniosków stron o przeprowadzenie dowodów przez sąd. Ocena zasadności wniosku dowodowego strony procesu może być dokonywana na podstawie różnych przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Podstawowym przepisem w tym zakresie jest przepis art. 227 k.p.c., który stanowi, że przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Z powołanego przepisu wynika zatem, że jeżeli przedmiotem dowodu miałby być fakt nie mający dla rozstrzygnięcia sprawy istotnego znaczenia, to wniosek o przeprowadzenie dowodu celem stwierdzenia takiego faktu podlega oddaleniu.

÷

Zgodzić się należy częściowo ze stanowiskiem powódki co do tego, że uzasadnienie wyroku Sądu pierwszej instancji nie odpowiada wymaganiom wynikającym z przepisu art. 328 § 2 k.p.c., jeżeli chodzi o wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku.

Na początku rozważań prawnych Sąd Rejonowy przytoczył wprawdzie treść przepisu art. 435 § 1 k.c., jednak w ogóle nie wskazał, czy w ocenie tego Sądu przepis ten ma zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, czy te nie. Sąd nie wyjaśnił nawet w jakim celu przytacza treść przepisu art. 435 § 1 k.c.

W rozpoznawanej sprawie powódka nie dochodzi roszczenia o naprawienie szkody niemajątkowej (krzywdy) wyrządzonej czynem niedozwolonym, ale świadczenia ubezpieczeniowego wynikającego z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Wprawdzie w treści pozwu powódka wskazała, że wnosi o zasądzenie od pozwanego kwoty 10000 zł tytułem „zadośćuczynienia na podstawie art. 455 § 1 Kodeksu cywilnego”, a uzasadniając żądanie wskazała, że „powódka wywodzi swoje roszczenia z odpowiedzialności ex delicto” i jej zdaniem odpowiedzialność pozwanego „kształtuje się w oparciu o art. 435 KC ponieważ zostały spełnione przesłanki wskazane w tym przepisie” (k. 6), jednak przytaczając okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie pozwu powódka w rzeczywistości nie upatruje odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela w tym, że dopuścił się on czynu zabronionego względem powódki, ale w tym, że właściciel budynku przy ul. (...) w L. w dacie wypadku, jakiemu uległa powódka, posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej.

Podstawę prawną ewentualnej odpowiedzialności pozwanego mogą stanowić zatem przepisy art. 822 § 1 i 4 k.c. oraz inne przepisy Kodeksu cywilnego regulujące problematykę wykonania umowy w ogólności.

Przepis art. 822 § 1 k.c. stanowi, że przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Przepis art. 822 § 4 k.c. stanowi, że uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

Z przepisu art. 822 § 1 k.c. wynika, że świadczenie ubezpieczeniowe z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przysługuje uprawnionemu wówczas, jeżeli ubezpieczający albo ubezpieczony ponosi względem uprawnionego odpowiedzialność za szkodę.

Ocena, czy ubezpieczający albo ubezpieczony ponosi względem uprawnionego odpowiedzialność za szkodę może być w konkretnym wypadku dokonywana na między innymi na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego o czynach niedozwolonych. Przepisy te nie mają zatem bezpośredniego zastosowania do oceny odpowiedzialności ubezpieczyciela wynikającej z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, ale stanowią podstawę oceny, czy ubezpieczający albo ubezpieczony ponosi względem uprawnionego odpowiedzialność za szkodę, a zatem służą do ustalenia, czy zachowanie ubezpieczającego albo ubezpieczonego stanowi wypadek ubezpieczeniowy, o którym mowa w treści umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Ustalenia faktyczne, jakich dokonał Sąd pierwszej instancji w drugiej części uzasadnienia (strony 5-7), nie uzasadniają zastosowania przepisu art. 435 § 1 k.c. do oceny ewentualnej odpowiedzialności odszkodowawczej (...) Spółki Akcyjnej w L. względem powódki. Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do ustalenia, że w chwili wypadku, jakiemu uległa powódka, (...) Spółka Akcyjna w L. był podmiotem prowadzącym na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.). Poza bezsporną okolicznością, że w budynku, którego podmiot ten jest współwłaścicielem i którym administruje, znajdują się windy, nie ma podstaw faktycznych do oceny, że (...) Spółka Akcyjna w L. prowadzi na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład, które jako całość są wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody. Sam fakt, że w oznaczonym budynku lub budynkach znajdują się urządzenia dźwigowe (windy) służące do przewozu osób i towarów, nie oznacza jeszcze, że właściciel nieruchomości, na której stoi budynek lub budynki, prowadzi przedsiębiorstwo lub zakład wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody. Zwrócić należy uwagę, że urządzenia dźwigowe znajdują się na przykład w budynkach mieszkalnych, czy w budynkach, w których znajdują się siedziby organów państwowych lub samorządowych, a mimo to nie jest to jeszcze wystarczająca okoliczność do uznania właściciela lub współwłaściciela takiego budynku za prowadzącego przedsiębiorstwo lub zakład wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody.

Dla oceny czy ma miejsce odpowiedzialność odszkodowawcza (...) Spółki Akcyjnej w L. względem powódki, należało zatem okoliczności faktyczne ustalone w sprawie odnieść do innych, mogących wchodzić w grę przepisów Kodeksu cywilnego o odpowiedzialności odszkodowawczej za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym. Bezsporne jest bowiem to, że między powódką a (...) Spółką Akcyjną w L. nie istniał przed wypadkiem pierwotny stosunek zobowiązaniowy, w związku z którym można by mówić, że doszło do niewykonania lub nienależytego zobowiązania przez tę Spółkę, co mogłoby uzasadniać zastosowanie przepisu art. 471 k.c. do oceny odpowiedzialności cywilnej tej Spółki.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych co do faktu zawarcia umowy przez (...) Spółkę Akcyjną w L. z innym podmiotem – (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w L. oraz treści tej umowy.

Sąd Rejonowy dokonał również prawidłowej wykładni przepisu art. 429 k.c. Rozważania Sądu pierwszej instancji należy uzupełnić o uwagę, że odpowiedzialność powierzającego za szkodę, o której mowa w powołanym przepisie, zachodzi w przypadku wyrządzenia szkody przez sprawcę (osobę, której powierzono wykonanie czynności) zarówno przez działanie, jak i przez zaniechanie.

Treść umowy zawartej przez wskazane wyżej podmioty obejmowała całokształt czynności związanych z konserwacją, przeglądami urządzeń dźwigowych, szczegółowo wymienionych w § 2-4 umowy (k. 127-132).

Powierzenie tych czynności podmiotowi, o którym mowa w końcowej części przepisu art. 429 k.c., zwalniało powierzającego od odpowiedzialności na podstawie art. 429 k.c.

Oczywiście (...) Spółka Akcyjna w L. mogłaby hipotetycznie ponosić odpowiedzialność za własny czyn (działanie lub zaniechanie), jednak okoliczności faktyczne ustalone w rozpoznawanej sprawie wykluczają możliwość przyjęcia, że taki czyn ze strony (...) Spółki Akcyjnej w L. miał miejsce. Podstawę prawną oceny odpowiedzialności tej Spółki mógłby wówczas stanowić przepis art. 416 k.c.

W uzasadnieniu pozwu powódka, reprezentowana przez pełnomocnika, wskazywała, że do wadliwego działania windy, w której wypadkowi uległa powódka, dochodziło już wcześniej, jednak właściciel budynku nie zareagował na te awarie (k. 6). Powódka wskazała zatem okoliczności faktyczne, które mogłyby usprawiedliwiać przyjęcie zachowania (...) Spółki Akcyjnej w L., mającego postać zaniechania, mogącego stanowić własny czyn niedozwolony.

Powyższe twierdzenia przytoczone w pozwie były jednak nieprawdziwe, gdyż sama powódka, składając wyjaśnienia w dniu 11 marca 2015 roku, wskazała, że inne awarie windy dla osób niepełnosprawnych miały miejsce już po jej wypadku (k. 193). Nie ma zatem podstaw do przyjęcia, że w dniu 25 kwietnia 2012 roku, a więc w dniu w którym powódka uległa wypadkowi, administrator (współwłaściciel budynku) miał podstawy sądzić, że może dojść do kolejnej awarii. Nie można zatem mówić o zaniechaniu (...) Spółki Akcyjnej w L. na dzień 25 kwietnia 2012 roku w podjęciu czynności mających na celu zabezpieczenie windy stwarzającej zagrożenie dla użytkowników i zmierzających do usunięcia awarii. Do dnia 25 kwietnia 2012 roku nie zaistniały bowiem okoliczności faktyczne, które uzasadniałyby podjęcie przez tę Spółkę wskazanych działań.

Sąd Rejonowy trafnie oddalił wnioski dowodowe powódki zawarte w punktach 6-10 części wstępnej pozwu.

Okoliczności faktyczne, które miałyby być przedmiotem wnioskowanych dowodów, w przeważającej części nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż nawet ich pozytywne ustalenie nie oznaczałoby możliwości przyjęcia odpowiedzialności odszkodowawczej (...) Spółki Akcyjnej w L., a tym samym odpowiedzialności ubezpieczeniowej pozwanego ubezpieczyciela. Co do zawartych w pozwie ogólnikowych twierdzeń, że do awarii windy dochodziło jeszcze przed wypadkiem, jakiemu uległa powódka, odniosła się w wyjaśnieniach sama powódka, wskazując, że tego rodzaju sytuacje miały miejsce już po jej wypadku, a nie wcześniej.

W związku z powyższym przeprowadzenie wskazanych dowodów nie tylko nie miałoby znaczenia dla rozstrzygnięcia, ale naraziłoby strony, ewentualnie Skarb Państwa, na poniesienie zbędnych kosztów.

÷

Nie jest uzasadniony zarzut naruszenia przepisu art. 102 k.p.c. przez Sąd pierwszej instancji. Zasadą procesu cywilnego jest to, że strona przegrywająca sprawę powinna zwrócić przeciwnikowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Przytaczany w apelacji argument, że powódka nie mogła ustalić, ani przewidzieć okoliczności powoływanych przez Sąd pierwszej instancji okoliczności faktycznych wyłączających odpowiedzialność ubezpieczyciela, nie jest trafny. W odpowiedzi na pozew pozwany szczegółowo przytoczył twierdzenia dotyczące okoliczności faktycznych, które w jego ocenie wyłączały odpowiedzialność ubezpieczeniową. Z kolei przy zgłoszeniu roszczenia ubezpieczeniowego przed wniesieniem pozwu powódka była reprezentowana przez podmiot trudniący się zawodowo dochodzeniem roszczeń cywilnoprawnych, a więc powinna mieć świadomość tego, jakie okoliczności faktyczne mogły uzasadniać odpowiedzialność ubezpieczeniową ubezpieczyciela.

*

Na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy nie obciążył powódki kosztami postępowania odwoławczego. Zastosowanie przez Sąd drugiej instancji przepisu art. 102 k.p.c. w postępowaniu odwoławczym do kosztów tego postępowania uzasadnione było sytuacją majątkową i zdrowotną powódki.

Sąd Okręgowy uznał, że nie jest uzasadnione obciążanie powódki kosztami procesu ponad koszty już zasądzone przez Sąd pierwszej instancji.

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Andrzej Mikołajewski Dariusz Iskra Krzysztof Niezgoda

1 Wyrok SN z dnia 28 kwietnia 2004 roku, V CK 398/03, Lex nr 174215; wyrok SN z dnia 23 stycznia 2001 roku, IV CKN 237/00, Lex nr 52528; wyrok SN z dnia 5 lipca 2000 roku, I CKN 291/00, Lex nr 303349; wyrok SN z dnia 25 listopada 2003 roku, II CK 293/02, Lex nr 151622.

2 Wyrok SN z dnia 24 czerwca 2008 roku, I PK 295/07, Lex nr 496401.

3 Wyrok SN z dnia 15 września 2005 roku, II CK 59/05, Lex nr 385605; wyrok SN z dnia 18 stycznia 2002 r., I CKN 132/01, Lex nr 53144.

4 Wyrok SN z dnia 16 grudnia 2005 roku, III CK 314/05, Lex nr 172176; wyrok SN z dnia 18 czerwca 2004 roku, II CK 369/03, Lex nr 174131; wyrok SN z dnia 15 kwietnia 2004 roku, IV CK 274/03, Lex nr 164852; wyrok SN z dnia 25 listopada 2003 roku, II CK 293/02, Lex nr 151622; wyrok SN z dnia 23 stycznia 2003 roku, II CKN 1335/00, Lex nr 439181; wyrok SN z dnia 27 września 2002 roku, IV CKN 1316/00, Lex nr 80273; postanowienie SN z dnia 23 stycznia 2001 roku, IV CKN 970/00, Lex nr 52753; wyrok SN z dnia 12 kwietnia 2001 roku, II CKN 588/99, Lex nr 52347; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 czerwca 2008 roku, I ACa 180/08, Lex nr 468598, OSA 2009/6/55; Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 21 maja 2008 roku, I ACa 953/07, Lex nr 466440; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 lipca 2008 roku, VI ACa 306/08, Lex nr 504047; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 maja 2008 roku, I ACa 328/08 Lex nr 466423; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 kwietnia 2008 roku, I ACa 205/08, Lex nr 465086; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 stycznia 2008 roku, I ACa 1040/07, Lex nr 466431; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 lutego 2007 roku, I ACa 1053/06, Lex nr 298433; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 kwietnia 2006 roku, I ACa 1303/05, Lex nr 214251; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 stycznia 2006 roku, I ACa 1609/05, Lex nr 189371.

5 Wyrok SN z dnia 21 października 2005 roku, III CK 73/05, Lex nr 187032.