Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 8 lipca 2014 roku powód (...) (...) Fundusz (...) w W. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej H. Z. kwoty 9625,45 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 9 lipca 2014 roku do dnia zapłaty, tytułem roszczeń z umowy pożyczki zawartej przez pozwaną z (...) S. A., nabytych przez powoda w drodze przelewu.

*

Wyrokiem z dnia l lutego 2016 roku Sąd Rejonowy w Puławach:

I. zasądził od H. Z. na rzecz (...) (...)Funduszu (...) w W. kwotę 9625,45 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 9 lipca 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

II. nie obciążył pozwanej H. Z. kosztami procesu;

III. przyznał adw. W. M. kwotę 1200 zł powiększoną o stawkę podatku VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, którą nakazał wypłacić z sum budżetowych Skarbu Państwa.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14 stycznia 2008 roku pomiędzy H. Z. a (...) S. A. w W. zawarta została umowa pożyczki nr (...), na mocy której H. Z. otrzymała kwotę 10000 zł, zobowiązując się do jej spłaty w 96 ratach, zgodnie z harmonogramem stanowiącym załącznik do umowy.

Zgodnie z umową bank uprawniony był także do naliczania odsetek umownych według zmiennej stopy procentowej, wynoszącej na dzień zawarcia umowy 18,50 %, zaś w przypadku nieterminowej spłaty rat – odsetek według zmiennej stopy procentowej w wysokości wynoszącej na dzień zawarcia umowy 26 % w stosunku rocznym. W myśl § 11 umowy, w przypadku zwłoki z zapłatą co najmniej dwóch pełnych rat pożyczki bank uprawniony był do wypowiedzenia umowy z zachowaniem trzydziestodniowego okresu wypowiedzenia.

W przypadku wypowiedzenia umowy, po upływie okresu wypowiedzenia całość zadłużenia stawała się zadłużeniem przeterminowanym, od którego odsetki były naliczane w wysokości wynikającej z § 9 umowy.

H. Z. zaprzestała dokonywania spłat, w związku z czym w dniu 26 lutego 2013 roku wystawiony został przez (...) S. A. przeciwko H. Z. bankowy tytuł egzekucyjny nr (...), któremu postanowieniem Sądu Rejonowego w Puławach z dnia 29 marca 2013 roku nadana została klauzula wykonalności w sprawie I Co 491/13.

Na podstawie tak uzyskanego tytułu wykonawczego, na wniosek Banku (...) S. A. w W. wszczęta została egzekucja w sprawie (...)prowadzonej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wołominie M. Żydaka. Postanowieniem z dnia 18 kwietnia 2014 roku Komornik Sądowy umorzył postępowanie egzekucyjne na podstawie art. 825 pkt l k.p.c.

Na mocy umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 24 marca 2014 roku (...) (...) (...) nabył od (...) S. A. w W. wierzytelność w stosunku do H. Z. wynikającą z umowy pożyczki (...).

H. Z. zawiadomiona została o zawartej pomiędzy (...) (...) (...) a (...) S. A. w W. umowie sprzedaży wierzytelności i wezwana do zapłaty na rzecz (...) (...) (...) kwoty 9435,66 zł, w tym kwoty 7201,10 zł tytułem należności kapitałowej, 1992,23 zł tytułem naliczonych odsetek karnych, kwoty 167,85 zł tytułem kosztów i kwoty 74,38 zł tytułem odsetek ustawowych.

H. Z. znajduje się w trudnej sytuacji materialnej i zdrowotnej, posiada niespłacone zadłużenia z różnych tytułów, przeciwko niej toczyły się i toczą przed Sądem Rejonowym w Puławach postępowania o zapłatę z powództw banków i firm windykacyjnych; przeciwko H. Z. toczy się także kilka postępowań egzekucyjnych.

Sąd Rejonowy wskazał, na podstawie jakich dokumentów ustalił powyższy stan faktyczny, podnosząc, że pozwana nie kwestionowała okoliczności związanych z powstaniem jej zobowiązania, natomiast eksponując swoją sytuację życiową negowała istnienie po jej stronie obowiązku spłaty zadłużenia.

Pozwana nie udowodniła, iż spłaciła przedmiotowe zadłużenie. Jedyny wniosek dowodowy złożony przez pełnomocnika pozwanej dotyczył przesłuchania H. Z. w trybie art. 299 k.p.c., przy czym zgłoszony został na okoliczność, iż część kwot objętych roszczeniem została przez pozwaną zapłacona, przede wszystkim zaś na okoliczność sytuacji życiowej i materialnej pozwanej, jej licznych chorób i możliwości płatniczych, jednakże pozwana nie stawiła się pomimo wezwania do osobistego stawiennictwa celem przesłuchania i pouczenia o skutkach nieusprawiedliwionego niestawiennictwa, nie złożyła także – pomimo pouczenia – zaświadczenia od lekarza sądowego usprawiedliwiającego jej niestawiennictwo na rozprawie. W konsekwencji dowód z przesłuchania pozwanej został pominięty, abstrahując w tym miejscu od faktu, iż analogiczne pisma wraz z przeważnie nieczytelnymi kserokopiami zaświadczeń lekarskich i wnioskami o odroczenie rozpraw są nagminnie składane przez pozwaną we wszystkich sprawach. Pozwana nie udowodniła żadnymi dokumentami spłaty zadłużenia.

Także na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy Sąd Rejonowy poczynił ustalenia co do okoliczności istotnych dla oceny skuteczności podniesionego przez pozwaną zarzutu przedawnienia.

Zgodnie z art. 118 k.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.

Wskazać jednakże należy, iż w myśl treści art. 123 § l pkt 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się m. in. przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.

W niniejszej sprawie bieg terminu przedawnienia uległ przerwaniu z chwilą wystąpienia przez wierzyciela (...) S. A. w W. z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr (...), tj. z dniem 7 marca 2013 roku. Ponadto, nawet przy przyjęciu, iż złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przez pierwotnego wierzyciela nie przerwało biegu przedawnienia, bieg ten został przerwany najpóźniej w dacie wystąpienia przez (...) S. A. w W. z wnioskiem o wszczęcie egzekucji na podstawie w/w bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Tym samym, roszczenie przeciwko H. Z. uległoby przedawnieniu jedynie w sytuacji, gdyby stało się wymagalne nie później niż w dniu 6 marca 2010 roku, jednakże w niniejszej sprawie pozwana, na której w tym zakresie spoczywał ciężar dowodu zgodnie z art. 6 k.c., okoliczności tej nie wykazała.

Bieg przedawnienia rozpoczął bieg ponownie od dnia uprawomocnienia się postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wołominie z dnia 19 kwietnia 2014 roku o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w sprawie (...).

Pozew został wniesiony w dniu 8 lipca 2014 roku, a zatem nie doszło do przedawnienia roszczeń powoda.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd Rejonowy uzasadnił art. 102 k.p.c., wskazując, że biorąc pod uwagę sytuację życiową, a przede wszystkim materialną pozwanej, nie należało obciążać jej obowiązkiem zwrotu kosztów procesu powodowi.

Sąd Rejonowy przyznał natomiast reprezentującemu pozwaną pełnomocnikowi ustanowionemu z urzędu (adwokatowi) wynagrodzenie z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w stawce minimalnej wynikającej z § 6 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, powiększonej o stawkę podatku VAT.

*

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniosła pozwana H. Z., wskazując, że zaskarża wyrok w punkcie I.

Pozwana zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi:

1.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 92c ustawy dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe poprzez uznanie za ważną umowę sprzedaży wierzytelności, w sytuacji gdy bank (...) S. A. nie uzyskał wymaganej tym przepisem zgody dłużnika na jej zawarcie, mimo, iż norma ta, uzależniająca ważność umowy cesji od jej uzyskania, obowiązywała w dacie zawarcia umowy pożyczki, tj. w dniu 14 stycznia 2008 roku,

2.  naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy:

a)  art. 214 § l k.p.c. przez nieodroczenie rozprawy celem ponownego wezwania pozwanej w sytuacji, gdy H. Z. nie mogła z przyczyn od siebie niezależnych stawić się na termin rozprawy i złożyć zeznań w trybie art. 299 k.p.c. w zw. z art. 304 k.p.c.,

b)  art. 233 § l k.p.c. przez dowolną, a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, która doprowadziła do stwierdzenia, iż kwota 7201,10 zł dochodzona tytułem niespłaconego kredytu nie budzi wątpliwości, podczas gdy z akt sprawy wynika, iż pozwana spłacała kredyt przez cztery i pół roku – uiściła 54 raty.

Pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a także o rozstrzygnięcie o kosztach postępowania według norm prawem przepisanych.

*

Zażalenie na rozstrzygnięcie o kosztach procesu wniósł powód (...) (...) Fundusz (...) w W., zarzucając zaskarżonemu postanowieniu naruszenie przepisu postępowania, mające wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 102 k.p.c., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i orzeczenie o nieobciążaniu pozwanej obowiązkiem zwrotu kosztów procesu wskutek błędnego uznania, że w niniejszej sprawie zachodzą szczególnie uzasadnione wypadki, które powodują, że strona pozwana nie powinna być obciążana kosztami procesu, podczas gdy z okoliczności sprawy wynika, iż takowe przesłanki nie mają miejsca.

Powód wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez zasądzenie od pozwanej H. Z. na rzecz powoda (...) (...) Funduszu (...) w W. zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, a także zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych, ewentualnie uchylenia zaskarżonego postanowienia w całości i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej nie jest zasadna, natomiast zażalenie powoda zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zaskarżony wyrok podlegałby uchyleniu a sprawa przekazaniu Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania (także w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu), tylko w razie nieważności postępowania, nierozpoznania istoty sprawy albo konieczności przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości (art. 386 § 2 i § 4 k.p.c.), a także wówczas gdyby w postępowaniu uproszczonym Sąd drugiej instancji stwierdził, że zachodzi naruszenie prawa materialnego, a zgromadzone dowody nie dają wystarczających podstaw do zmiany wyroku (art. 505 ¹² § 1 k.p.c.). W sprawie nie zachodzą tego rodzaju okoliczności, ani też żadna ze stron nie postawiła takich zarzutów.

Sąd Rejonowy poczynił w sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy przyjmuje za własne.

Sąd Odwoławczy dodatkowo ustala, że umowa pożyczki została pozwanej wypowiedziana przez (...) S. A. pismem z dnia 31 sierpnia 2011 roku, a z harmonogramu pożyczki wynikało, że przed 6 marca 2010 roku pozwana miała spłacić tylko niewielką część kapitału i do spłaty pozostawałoby z tego tytułu 8535,67 zł. Okoliczności te są bezsporne i wynikają z dokumentów przedstawionych przez powoda w postępowaniu odwoławczym (k. 265, 266). Pozwoliły one podzielić wywód Sądu pierwszej instancji, iż nie doszło do przedawnienia roszczeń powoda w całości ani w części.

Sąd Okręgowy podziela także ocenę prawną ustalonego stanu faktycznego dokonaną przez Sąd Rejonowy. Wskazać jedynie dodatkowo należy, że powód nabył w drodze przelewu (art. 509 k.c. i nast.) roszczenia z umowy pożyczki zawartej przez (...) S. A. z pozwaną (uregulowanej w art. 720 k.c. i nast. oraz w umowie stron).

Ciężar dowodu, że pozwana spłaciła pożyczkę w większej części, niż wskazywał powód, jak słusznie podkreślił Sąd Rejonowy, spoczywał na pozwanej (art. 6 k.c.), która dowodów takich nie przedstawiła. Podkreślić przy tym należy, że dowodami takimi byłyby przede wszystkim pokwitowania (art. 462 § 1 k.c.) albo dokumenty równoznaczne (dowody wpłat, polecenia przelewu itp.). Jeżeli dłużnik takich dowodów nie jest w stanie przedstawić, czyni to z reguły jego twierdzenia bądź zeznania co do faktu zapłaty niewiarygodnymi.

W niniejszej sprawie pozwana nie była przesłuchiwana w charakterze strony, gdyż mimo wezwania do osobistego stawiennictwa nie stawiła się ani nie usprawiedliwiła niestawiennictwa zaświadczeniem od lekarza sądowego (art. 214 ¹ k.p.c.). Sąd Rejonowy prawidłowo pominął zatem dowód z przesłuchania stron (art. 302 § 1 k.p.c.). Można wnosić, że pozwana zmierzała jedynie do przedłużania postępowania.

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie można uznać za zasadny zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., gdyż – jak to wyżej wskazano – pozwana nie udowodniła, że spłaciła pożyczkę w większej części niż to wynika z wyliczeń powoda i Sąd Rejonowy nie wykroczył poza granice swobodnej oceny dowodów.

Nie doszło również do naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 92c Prawa bankowego. Po pierwsze w umowie pożyczki znajduje się oświadczenie pozwanej o wyrażeniu zgody na przelew wierzytelności z umowy na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego (§ 14 umowy – k. 38). Po drugie przepis ten miał na celu wystawianie przez fundusze sekurytyzacyjne tytułów egzekucyjnych, która to możliwość nigdy nie została jednak prawnie zrealizowana. Po trzecie przepis ten został uchylony z dniem 13 stycznia 2009 roku ustawą z dnia 4 września 2008 roku o zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych, ustawy – Prawo bankowe oraz ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. z 2008 roku, Nr 231, poz. 1546), a zatem przelew dokonany 24 marca 2014 roku nie wymagał takowej zgody dłużnika (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2014 roku, IV CSK 131/14, Lex nr 1598707).

Zasadne jest natomiast zażalenie powoda. Sąd Okręgowy podziela stanowisko skarżącego, że sama trudna sytuacja życiowa i materialna pozwanej nie uzasadniała w niniejszej sprawie zastosowania art. 102 k.p.c., tym bardziej, że pozwana dobrowolnie zaciągnęła tak liczne zobowiązania, których obecnie nie jest w stanie spłacać. Nie zachodzi zatem wypadek szczególnie uzasadniony w rozumieniu tego przepisu, zwłaszcza, że pozwana nie czyni żadnych starań, aby swoje zobowiązanie – w miarę możliwości – spłacać.

Wobec powyższego na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. należało zasądzić od pozwanej na rzecz powoda zwrot kosztów procesu obejmujących opłatę od pozwu w kwocie 300 zł, wynagrodzenie pełnomocnika powoda – adwokata w stawce minimalnej 1200 zł (§ 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, Dz. U. z 2013 roku, poz. 461), opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł i kwotę 3,03 zł opłaty za płatność w postępowaniu elektronicznym.

Wobec oddalenia apelacji i uwzględnienia zażalenia pozwaną należy uznać za stronę przegrywającą i na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. powodowi należy się od pozwanej zwrot kosztów postępowania odwoławczego obejmujących wynagrodzenie pełnomocnika – adwokata w stawce minimalnej wynikającej z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz.1800) i opłatę od zażalenia. W ocenie Sądu Okręgowego wynagrodzenie należne pełnomocnikowi powoda w związku z rozpoznawaniem apelacji pozwanej zawiera w sobie (pochłania) również wynagrodzenie należne pełnomocnikowi powoda w związku z wniesionym zażaleniem, gdyż zaskarżenie wyroku co do istoty było równoznaczne z zaskarżeniem rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

Na podstawie art. 29 ust. l Prawa o adwokaturze oraz § 4, § 8 pkt 5 i § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1801) Sąd Okręgowy przyznał wynagrodzenie ustanowionemu dla pozwanej pełnomocnikowi z urzędu.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd Okręgowy przejął na rachunek Skarbu Państwa nieuiszczoną opłatę od apelacji.

Z tych względów na podstawie art. 385 k.p.c. i art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.