Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 21 stycznia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 stycznia 2016 roku

sprawy z wniosku A. L.

z udziałem R. L.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestnika

od postanowienia Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 23 lipca 2015 roku, sygn. akt I Ns 595/13

postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Opocznie, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za instancję odwoławczą.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSR del. Magdalena Wojciechowska

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt II Ca 804/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Opocznie cytuję:”

I.  dokonał podziału majątku wspólnego byłych małżonków R. L. i A. L. w skład którego wchodzą:

1. odrębne prawo do lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) w budynku numer (...) przy ul. (...) w O., składającego się z czterech pokoi, kuchni, łazienki, wc i przedpokoju o powierzchni użytkowej 57,96 m2, dla którego w Sądzie Rejonowym w Opocznie prowadzona jest księga wieczysta Kw (...);

2. samochód osobowy marki V. (...), rok produkcji 2000, nr rej. (...), nr identyfikacyjny (...)

w ten sposób, że:

1.  przyznał na wyłączną własność A. L. składnik opisany w pkt. 1;

2.  przyznał na wyłączną własność R. L. składnik opisany w pkt. 2;

II.  zasądził od A. L. na rzecz R. L. tytułem spłaty kwotę 34.834,- złotych płatną w terminie trzech miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia;

III.  nakazał R. L. opróżnienie lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w O. przy ul. (...);

IV.  stwierdził, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie;

V. nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Opocznie od R. L. kwotę 500,- złotych tytułem brakującej części opłaty sądowej” – koniec cytatu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

Małżeństwo R. L. i A. L., zawarte w dniu (...)zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 18 listopada 2011 r. w sprawie sygn. akt I C 478/11, bez orzekania o winie.

A. L. przed zawarciem małżeństwa była właścicielką lokalu mieszkalnego położonego w O. przy ul. (...)o powierzchni 23,80 m ^{( 2)} . Wnioskodawczyni była nauczycielką i wakacje spędzała na pracach dorywczych w Norwegii. Uzyskiwane dochody przeznaczała w części na oszczędności w postaci lokat bankowych oraz na zakup samochodu marki F. (...). Po zakupie mieszkania A. L. przeprowadziła jego remont. Przy remoncie pomagały jej siostry i brat. Natomiast matka wnioskodawczym pomagała jej finansowo. Po ślubie małżonkowie nie zamieszkali wspólnie. A. L. wraz z matką mieszkała w O., a R. L. mieszkał w S. wraz ze swoją matką. R. L. w trakcie małżeństwa uczęszczał na studia zaoczne w K. na Kierunku (...). Pracował w Ośrodku (...), z wykształcenia był mechanikiem samochodowym. Uczestnik bywał w O. w weekendy, kiedy nie miał zajęć na uczelni. R. L. dokładał się matce do opłaty za podatek, kupował opał na zimę wraz z matką mieli odrębne liczniki elektryczne. 21 października 2007 roku urodziło się pierwsze dziecko stron - syn J. L. (1). A. i R. małżonkowie L. nie mieli wspólnego konta bankowego.

Aktem notarialnym z dnia 22 października 2008 roku A. L. sprzedała A. C. lokal mieszkalny położony w O. przy ul. (...)za cenę w kwocie 112.000 złotych. Część ceny w kwocie 62.000 złotych została zapłacona przed sporządzeniem aktu notarialnego. Natomiast pozostała kwota 50.000 złotych została zapłacona w dniu 22 października 2008 roku.

Aktem notarialnym z dnia 24 lipca 2008 roku - umową przedwstępną sprzedaży - A. L. i R. L. kupili od D. G. lokal mieszkalny nr (...) stanowiący odrębną nieruchomość położony w O. przy ul. (...) o powierzchni 57,96 m 2 za cenę w kwocie 180.000 złotych. W akcie notarialnym wskazano, że cześć ceny w kwocie 6.000 złotych została kupującemu przekazana w dniu 18 maja 2008 roku, część ceny w kwocie 64.000 złotych zostanie kupującemu zapłacona w terminie 7 dni od podpisana aktu notarialnego, część ceny w kwocie 110.000 złotych zostanie kupującemu zapłacona w terminie 7 dni od dnia podpisania umowy stanowczej. Kwota 64.000 złotych została zapłacona przez A. L. w dniu 28 lipca 2008 roku. Kwota 80.000 złotych została zapłacona przez A. L. w dniu 2 października 2008 roku. Kwota 30.000 złotych została zapłacona przez A. L. w dniu 17 października 2008 roku. Aktem notarialnym z dnia 17 października 2008 roku - umową sprzedaży - D. G. w wykonaniu umowy przedwstępnej sprzedał A. i R. małżonkom L. do majątku wspólnego lokal mieszkalny nr (...) położony w O. przy ul. (...).

Na zakup mieszkania przy ul (...) A. L.:

- w dniu 17 lipca 2008 wzięła pożyczkę z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych w kwocie 8.000,

- w dniu 2 czerwca 2008 roku wzięła pożyczkę z Kasy Zapomogowo -Pożyczkowej w kwocie 5.000 złotych.

Nadto A. L. na zakup mieszkania przeznaczyła pieniądze zgromadzone na lokatach przed zawarciem małżeństwa w kwotach 9.000 złotych i 5.000 złotych.

A. L. pożyczyła również pieniądze w łącznej kwocie 40.000 złotych od swojej siostry B. B. (1). Otrzymała dwa przelewy bankowe od siostry B. B. (1), jeden na kwotę 30.000 złotych w dniu 24 lipca 2008 roku i drugi przelew w dniu 25 lipca 2008 roku na kwotę 10.000 złotych. Kwota 20.000 złotych została już zwrócona B. B. (1) przez A. L..

Od rodziny uczestnika R. L. strony uzyskały pożyczkę w łącznej kwocie 40.000 złotych. Kwotę 30.000 złotych A. L. zwróciła matce uczestnika K. L. na konto bankowe, przelewem w dniu 28 października 2008 roku.

Po zakupie mieszkania położonego w O. przy ul. (...) został wykonany remont mieszkania, wymieniono okna, pomalowano ściany, zostały wymienione panele. Do mieszkania zostały wstawiane meble stanowiące majątek odrębny A. L.. (...) na remont mieszkania były kupione przez A. L.. Remont był wykonywany przez brata wnioskodawczym oraz jej siostry. R. L. jak przyjeżdżał w weekend do domu to również pomagał fizycznie przy remoncie. Po wyremontowaniu mieszkania R. L. w dalszym ciągu nie zamieszkał z żoną, nie miał w dalszym ciągu swoich rzeczy w mieszkaniu.

W dniu (...) roku urodziło się drugie dziecko stron - córka J. L. (2).

Urnową darowizny z dnia 1 lutego 1999 roku R. i T. małżonkowie W. - rodzice wnioskodawczyni - darowali A. L. nieruchomość rolną położoną we wsi L. zabudowaną domem drewnianym 50 -cio letnim, oborą i drewnianą szopą. W czasie małżeństwa strony przeprowadziły remont domu w postaci wymiany dachu oraz wykonano przyłącze elektryczne. Koszty remontów stanowiły kwotę około 18.000 złotych.

W dniu 17 czerwca 2006 roku małżonkowie R. i A. L. kupili samochód osobowy marki V. (...) za kwotę 20.000 złotych. Od stycznia 2014 roku samochód stoi pod blokiem wnioskodawczyni i jest nieużywany, gdyż R. L. nie wyraził zgody na wyrobienie dalszego dowodu rejestracyjnego. A. L. poniosła koszty postępowania administracyjnego zmierzającego do wydania dowodu rejestracyjnego w kwocie 67,50 złotych.

W dniu 31 maja 2005 roku R. L. sprzedał T. T. najazd samochodu ciężarowego za cenę 36.000 złotych.

W okresie od stycznia do czerwca 2014 roku A. L. poniosła opłaty czynszowe za mieszkanie stanowiące majątek wspólny stron w kwocie 2.859,99 złotych. W okresie od lipca 2014 roku do września 2014 roku w kwocie 1.548,30 złotych. Natomiast w okresie od września 2014 do maja 2015 roku w kwocie 6.463,54 złote. Nadto A. L. poniosła koszty ubezpieczenia OC samochodu marki V. (...) za okres od 30 czerwca 2014 roku do 29 czerwca 2015 roku w kwocie 394 złote.

Na rozprawie w dniu 28 października 2014 roku pełnomocnicy stron zgodnie ustalili wartość lokalu mieszkalnego położonego w O. przy ul. (...) na kwotę 177.000 złotych. Wartość samochodu osobowego marki V. (...) nie była między stronami sporna i została ustalona na kwotę 7.000 złotych.

R. L. ma lat 40, uzyskał tytuł magistra ochrony środowiska i pracuje na stanowisku kierownika (...). Ma zasądzone alimenty na rzecz syna J. w kwocie 600 złotych i na rzecz córki J. w kwocie 450 złotych. W dalszym ciągu zamieszkuje z matką w S..

A. L. ma lat 36, w ubiegłym roku w wakacje zawarła kolejny związek małżeński i wraz z dziećmi opuściła Polskę. Zamieszkała wraz z dziećmi i mężem A. W. w Norwegii, w jego domu.

Sąd oddalił wnioski dowodowe pełnomocnika uczestnika zawarte w piśmie procesowym z dnia 26 września 2014 roku w punktach od 7 do 11, w których wnosił o:

- w pkt. 7 o zobowiązanie wnioskodawczym do złożenia szczegółowego wyciągu z rachunku bankowego prowadzonego w Banku (...) S.A. za okres od dnia 24 września 2005 roku do dnia 18 listopada 2011 roku względnie w przypadku nie wykonania zobowiązania Sądu przez wnioskodawczynię wniósł o zwrócenie się przez Sąd do w/w banku o nadesłanie tego wyciągu na okoliczność źródeł finansowania zakupu i remontowania nieruchomości wspólnej, poczynionych przez wnioskodawczynię nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty;

- w pkt. 8 o zobowiązanie wnioskodawczym do przedłożenia deklaracji o osiąganych dochodach w latach 2005-2011 na okoliczność osiąganych dochodów przez wnioskodawczynię, braku pokrycia wydatków na zakup nieruchomości i remonty w osiąganych dochodach, nieprawdziwości twierdzeń wnioskodawczyni;

- w pkt. 9 o zwrócenie się do właściwego urzędu skarbowego z wnioskiem o udzielenie informacji o wysokości poniesionych wydatków nieodliczonych w ramach ulg mieszkaniowych opodatkowanych podatkiem VAT wg stawki 22 łub 23 % w okresie od 17 października 2008 roku do 18 listopada 2011 roku wskazanych we wnioskach o zwrot niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym złożonych przez wnioskodawczynię na okoliczność ustalenia nakładów poczynionych na nieruchomość wspólną oraz źródeł finansowana zakupu i remontowania nieruchomości wspólnej oraz poczynionych przez wnioskodawczynię nakładów z majątku wspólnego na jej majątek osobisty;

- w pkt. 10 o zwrócenie się do Komendy Powiatowej Policji w O. z wnioskiem o udzielenie informacji o przeprowadzonych przez Policję interwencjach oraz ich przedmiocie na skutek zawiadomień uczestnika w lokalu przy ul. (...) w okresie od września 2010 roku do chwili obecnej na okoliczność uniemożliwienia uczestnikowi przez wnioskodawczynię korzystania z lokalu położonego w O. przy ul. (...), zasadności zgłoszonego roszczenia o wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z lokalu przez wnioskodawczynię ponad przysługujący jej udział;

- pkt. 11 o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa i szacowania nieruchomości na okoliczność ustalenia wysokości przysługującego uczestnikowi od wnioskodawczyni wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z lokalu przez wnioskodawczynię ponad przysługujący jej udział za okres od września 2010 roku do dnia sporządzenia opinii oraz na okoliczność ustalenia wartości nakładów poczynionych przez uczestnika na majątek wspólny ze swojego majątku osobistego i nakładów poczynionych przez wnioskodawczynię z majątku wspólnego na jej majątek osobisty (pismo procesowe k. 112-117).

Zauważyć należy, że wnioskodawczyni nie wnosiła o rozliczenie kosztów remontu mieszkania przy ul (...). Takiego wniosku nie złożył też uczestnik. Dlatego też w ocenie Sądu Rejonowego przeprowadzanie dowodów na okoliczności związane z ustaleniem źródeł finansowania tego remontu uznać należy za zbędne.

Z tych samych powodów Sąd Rejonowy nie uwzględnił w rozliczeniu poniesionych przez uczestnika nakładów w postaci osobistej pracy uczestnika na nieruchomościach położonych w O. przy ul (...)w kwocie 5.440 złotych oraz przy ul. (...) w kwocie 11.654 złotych. R. L. osobistą pracę przy remoncie mieszkania przy ul. (...) świadczył bowiem na rzecz swojego majątku wspólnego. Z art. 23 i 27 k.r.o. wynika wzajemny obowiązek małżonków udzielania sobie pomocy i przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Konsekwencją nałożenia na małżonków tego obowiązku jest przewidziane w art. 45 § 1 zdanie trzecie k.r.o. wyłączenie, co do zasady możliwości wzajemnego żądania przez byłych małżonków przy podziale majątku wspólnego zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Odnosząc się zaś do pracy uczestnika przy remoncie mieszkania położonego przy ul. (...) to stwierdzić trzeba, że mieszkanie to wnioskodawczym kupiła w 2001 roku, a więc dużo wcześniej przed zawarciem małżeństwa, co czyni zeznania uczestnika R. L., w których twierdził, że miał bardzo duży wkład w remont mieszkania za nieprawdziwe. Tym bardziej, że przesłuchane w sprawie siostry wnioskodawczyni B. B. (1) i B. A. nie potwierdziły tej okoliczności. B. B. (1) zeznała, że „to pierwsze mieszkanie na S. to było siostry, jak tam trzeba było coś naprawić to uczestnik nie mógł przyjechać, naprawy robił brat, który mieszka w O..

Co do wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa i szacowania nieruchomości na okoliczność ustalenia wysokości przysługującego uczestnikowi od wnioskodawczyni wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z lokalu przez wnioskodawczynię ponad przysługujący jej udział to w ocenie Sądu przeprowadzenie tego dowodu uznać należy za zbędne. Nie ulega bowiem wątpliwości, że uczestnik R. L. przez cały okres małżeństwa nie przejawiał zainteresowania aby zamieszkać wspólnie z małżonką i dziećmi. Nawet po zakupie większego mieszkania R. L. w dalszym ciągu przyjeżdżał do O. tylko okazjonalnie. W ocenie Sądu Rejonowego mieszkanie przy ul. (...) traktował jak hotel. Nie miał tam swoich rzeczy. Można by rzec, że przyjeżdżał w odwiedziny do dzieci. Nie partycypował w kosztach utrzymania mieszkania. Wszystkie te okoliczności świadczą o tym, że R. L. nie chciał korzystać z mieszkania. Faktem jest, że we wrześniu 2010 roku wnioskodawczyni wymieniła drzwi do mieszkania i nie przekazała uczestnikowi nowych kluczy, gdyż w tym czasie strony już nie pozostawały w związku, jednakże w ocenie Sądu Rejonowego nie zmienia to oceny, że uczestnik nie był zainteresowany wspólnym zamieszkiwaniem.

Nie można zatem zdaniem Sądu Rejonowego czynić wnioskodawczyni zarzutu, że korzystała z mieszkania ponad swój udział i uczestnikowi należy się w związku z czym odszkodowanie. Zdaniem Sądu Rejonowego wnioskodawczyni jest posiadaczką udziału w dobrej wierze, albowiem uczestnik przyjeżdżał tylko okazjonalnie do O., nie zamierzał zamieszkać z rodziną. Brak jest zatem podstaw do przyjęcia, że wnioskodawczyni nie mogła korzystać z całości mieszkania. Uczestnik nie wnosił o przywrócenie mu współposiadania mieszkania. Z własnej woli nie korzystał z mieszkania. Zatem to wnioskodawczyni była w przekonaniu, że służy jej prawo do korzystania z całego mieszkania, co wyklucza zasądzenie od niej na rzecz uczestnika stosownego odszkodowania. W tych okolicznościach zbędnym było również zwracanie się do KPP w O. o udzielenie informacji o przeprowadzonych interwencjach Policji w mieszkaniu przy ul. (...).

Sąd Rejonowy oddalił również wniosek o powołanie biegłego sądowego z zakresu budownictwa i szacowania nieruchomości na okoliczności ustalenia wartości nakładów z majątku wspólnego na majątek odrębny wnioskodawczyni (nieruchomość położoną w L.) w postaci remontu dachu i wykonania przyłącza elektrycznego albowiem przyjął, iż wartość nakładu wynosi 18.000 złotych.

W niniejszej sprawie nie było sporu co do wartości lokalu mieszkalnego oraz samochodu. Strony zgodnie przyjęły, że lokal mieszkalny wart jest 177.000 złotych, natomiast samochód osobowy wart jest 7.000 złotych. Nie zachodziła zatem potrzeba powoływania biegłych sądowych na okoliczność wyceny wartości składników majątku wspólnego.

Wartość majątku wspólnego stanowi kwotę 184.000 złotych (177.000 złotych -wartość lokalu mieszkalnego + 7.000 złotych wartość samochodu osobowego marki V. (...)).

Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

A. L. otrzymała odrębną własność lokalu mieszkalnego o wartości 177.000 złotych. Sąd Rejonowy przyznając lokal mieszkalny na rzecz wnioskodawczyni miał na względzie zgodne stanowiska stron.

R. L. otrzymał samochód osobowy marki V. (...) o wartości 7.000 złotych. Uczestnik wnosił co prawda o przyznanie tego składnika również wnioskodawczyni, jednakże w przekonaniu Sądu Rejonowego wniosek ten nie zasługiwał na uwzględnienie. Zauważyć należy, że to przecież działania R. L. doprowadziły do tego, ze samochód stoi po blokiem od stycznia 2014 roku i jest nieużytkowany. Uczestnik nie wyraził zgody na wymianę dowodu rejestracyjnego, czym pozbawił wnioskodawczynie możliwości korzystania z samochodu i zawożenia dzieci do przedszkola. Dlatego też w przekonaniu Sądu zasadnym jest aby samochód stał się wyłączną własnością uczestnika.

W ocenie Sądu Rejonowego przyjąć należy, że wnioskodawczyni poczyniła nakłady z majątku odrębnego - w postaci sprzedaży mieszkania przy ul. (...) - i przeznaczenia środków na kupno mieszkania przy ul. (...) stanowiącego majątek wspólny stron. Porównując daty zawarcia umów sprzedaży mieszkań oraz daty dokonywania przelewów bankowych zgodzić należy się z uczestnikiem, że wnioskodawczyni nie dysponowała całą kwotą na zakup mieszkania przy ul. (...). Z przelewów bankowych dokonanych przez A. C. - nabywcę mieszkania przy ul. (...) wynika, że przelewy były dokonywane w dniach 2.10.2008 r., 20.10.2008 r. i 22. 10. 2008 r. Natomiast przelewy bankowe dokonywane z konta A. L. na rzecz D. G. - poprzedniego właściciela lokalu przy ul. (...) - były dokonane w dniach: 28.07.2008 r., 2.10.2008r., 15.10.2008 r. Zauważyć jednakże należy, że wnioskodawczyni skorzystała z pożyczek z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych w kwocie 8.000, z Kasy Zapomogowo - Pożyczkowej w kwocie 5.000 złotych. Nadto A. L. na zakup mieszkania przeznaczyła pieniądze zgromadzone na lokatach przed zawarciem małżeństwa w kwotach 9.000 złotych i 5.000 złotych. A. L. pożyczyła również pieniądze w łącznej kwocie 40.000 złotych od swojej siostry B. B. (1). Natomiast od rodziny R. L. pożyczyła 40.000 złotych. A. L. zwróciła matce uczestnika kwotę 30.000 złotych, a swojej siostrze zwróciła 20.000 złotych. W przekonaniu Sądu Rejonowego zwrotu pożyczki na rzecz matki wnioskodawcy A. L. dokonała z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży mieszkania przy ul. (...), albowiem dokonała tego w dniu 28.10.2008 roku, a więc sześć dni po tym jak otrzymała ostatnią cześć ceny za mieszkanie przy ul. (...) tj. w dniu 22.10.2008 roku. O zlikwidowaniu przez wnioskodawczynię lokat bankowych i przeznaczeniu ich na kupno mieszkania wskazują przelewy bankowe, a nadto pismo pracodawcy norweskiego, z którego treści wynika, że od 1997 do 2005 roku wnioskodawczyni była zatrudniona w okresie wakacji przy zbiorze malin z wynagrodzeniem około 12.000-15.000 koron. Zatem łącznie wnioskodawczyni poczyniła nakład ze swojego majątku odrębnego w postaci przeznaczenia części ceny sprzedaży mieszkania przy ul. (...) na rzecz spłaty pożyczek zaciągniętych od siostry i rodziny uczestnika w łącznej kwocie 80.000 złotych (40.000 złotych od B. B. (1), 40.000 złotych od rodziny męża) oraz 13.000 złotych na rzecz spłaty pożyczek z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych i z Kasy Zapomogowo - Pożyczkowej. W przekonaniu Sądu to wnioskodawczyni przeznaczyła środki finansowe otrzymane ze sprzedaży mieszkania przy ul. (...) na rzecz zaciągniętych pożyczek. Wniosek taki płynie z wyjaśnień wnioskodawczyni, która wskazała, ,.że cenę sprzedaży mieszkania w kwocie 112.000 złotych przeznaczyłam na zakup mieszkania na K. miałam na myśli to, że aby sfinansować mieszkanie na K. korzystałam z pożyczek". Zauważyć należy, że również świadek T. T. zeznał, że na zakup mieszkania pieniądze pochodziły z mieszkania, które Ania miała wcześniej i z oszczędności. Zatem wnioskodawczyni zaciągnęła łącznie pożyczki w kwocie 93.000 złotych (40.000 zł od B. B. (1), 40.000 złotych od rodziny męża, 13.000 zł pożyczki pracownicze). Nadto jak już wskazano wyżej na zakup mieszkania wnioskodawczyni przeznaczyła środki finansowe na zgromadzonych lokatach bankowych w łącznej kwocie 14.000 złotych (9000 zł + 5.000 zł). Łącznie zatem nakład wnioskodawczyni z majątku odrębnego na majątek wspólny stanowi kwotę 107.000 złotych (93.000 zł + 14.000 zł).

W przekonaniu Sąd wartość majątku wspólnego winna być pomniejszona o wartość nakładów poczynionych przez wnioskodawczynię z majątku odrębnego na majątek wspólny. Otrzymaną w ten sposób wartość netto majątku wspólnego należy podzielić na dwie części, odpowiadające udziałom małżonków w majątku wspólnym.

Zatem 184.000 złotych - 107.000 złotych = 77.000 złotych : 2 - 38.500 złotych.

Zatem udziały małżonków w majątku wspólnym stanowią kwotę po 38.500 złotych. Wobec okoliczności, że uczestnik otrzymał składnik majątku wspólnego wartości 7. 000 złotych (samochód ) wysokość spłaty winna być pomniejszona o tę wartość ( 38.500 złotych - 7.000 złotych = 31.500 złotych).

Sąd dokonał również rozliczenia nakładów z majątku odrębnego wnioskodawczyni na rzecz majątku wspólnego w postaci opłat czynszowych za lokal mieszkalny przy ul. (...) w łącznej kwocie 10.871,83 złotych. Pamiętać bowiem należy, że stosownie do art. 680 1 k.c. w zw. z art. 688 1 k.c. zarówno wnioskodawczynię jak i jej małżonka obciąża czynsz za lokal mieszkalny, który został zakupiony w czasie małżeństwa dla zaspakajania potrzeb mieszkaniowych rodziny. Nadto wnioskodawczyni poniosła koszty ubezpieczenia OC samochodu osobowego stanowiącego majątek wspólny stron w kwocie 394 złote oraz koszty postępowania administracyjnego zmierzającego do wydania dalszego dowodu rejestracyjnego w kwocie 67,50 złotych. Łącznie nakłady wnioskodawczyni z w/w tytułów wynoszą 11.333,33 złotych (10.871,83 + 394 + 67,50) : 2 + 5.666, 66 złotych .

Zatem spłata na rzecz uczestnika została pomniejszona o kwotę w zaokrągleniu 5.666 złotych tj. 31.500 zł - 5.666 zł = 25.834 złote.

Zauważyć jednakże należy, że niniejsze postępowanie wykazało, iż w trakcie małżeństwa strony poczyniły nakłady z majątku wspólnego na majątek odrębny wnioskodawczyni w postaci remontu dachu domu i wykonania przyłącza energetycznego w nieruchomości L.. Wnioskodawczyni nie kwestionowała tej okoliczności. Przesłuchani w sprawi świadkowie również wskazywali na to, że był wykonywany remont domu w L.. Skoro wartość tych robót stanowi kwotę 18.000 złotych, to wnioskodawczyni winna zwrócić uczestnikowi połową tej kwoty. Dlatego też wysokość spłaty należnej od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika została podwyższona o kwotę 9.000 złotych (25.834 zł + 9.000 zł -34.834 zł).

Taką też kwotę Sąd zasądził od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika płatną w terminie trzech miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia. Odroczenie terminu płatności na okres trzech miesięcy pozwoli wnioskodawczyni na podjęcie działań mających na celu zaciągnięcie zobowiązania kredytowego, w tym hipotecznego pozwalającego na uiszczenie zasądzonej spłaty.

Uczestnik postępowania zeznał, że na kupno mieszkania przy ul. (...) przeznaczył 80.000 złotych ze swoich oszczędności sprzed zawarcia małżeństwa. W przekonaniu Sądu zeznania te nie polegają na prawdzie. Zaznaczyć należy, że uczestnik wraz ze swoją rodziną dołożył się do mieszkania kwotą 40.000 złotych, co zostało wykazane przelewami bankowymi. Przy czym kwota 30.000 złotych została uczestnikowi zwrócona przez wnioskodawczynię zaraz po sprzedaży mieszkania na ul. (...). Faktem jest, że R. L. sprzedał T. T. przed zawarciem małżeństwa (31 maja 2005 r.) najazd samochodowy za kwotę 36.000 złotych, jednakże uczestnik nie wykazał, że kwota ta została przekazana na zakup mieszkania przy ul. (...). Zauważyć należy, że kupno mieszkania miało miejsce w 2008 roku, a zatem dość późno po sprzedaży najazdu samochodowego. Ponadto kwota 30.000 złotych została zwrócona.

Na marginesie należy wskazać, iż pełnomocnik uczestnika w piśmie procesowym wskazuje, że zakup mieszkania został dokonany z oszczędności uczestnika zgromadzonych przed zawarciem małżeństwa, jak i zgromadzonych w trakcie trwania małżeństwa, a przecież oszczędności zgromadzone w czasie małżeństwa — które zapewne pochodziły z wynagrodzenia, lub stanowiły dochód z majątku wspólnego lub odrębnego uczestnika - stanowi majątek wspólny zgodnie z art. 31 § 2 pkt. 1 i 2 kro.

Wobec okoliczności, iż prawo do lokalu mieszkalnego zostało przyznane A. L., Sąd Rejonowy nakazał R. L. opróżnienie i opuszczenie lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w O. przy ul. (...).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 kpc. Natomiast o brakującej opłacie sądowej - albowiem wnioskodawczyni była zwolniona w części od opłaty sądowej ponad kwotę 500 zł - orzekł na podstawie art. 113 ust 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. nr 167, poz. 1398 ze zm. ) w zw. z art. 520 § 1 kpc, uznając, iż brakującą cześć opłaty sądowej winien ponieść uczestnik R. L..

Apelację od postanowienia wniósł pełnomocnik uczestnika zaskarżając go w części, tj. co do pkt I lit b) i punktu II - ego w zakresie w jakim Sąd Rejonowy nie zasądził tytułem spłaty na rzecz uczestnika kwoty 105 378,38 zł oraz co do pkt V — ego.

Apelacja zaskarżonemu postanowieniu zarzuca naruszenie przepisów:

1. prawa materialnego, tj.

1) art. 212 § 2 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. w zw. z art. 46 k.r.i.o. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że na podstawie tego przepisu można przyznać rzecz dotychczasowemu współwłaścicielowi nawet wbrew jego woli;

2) art. 45 § 1 k.r.i.o. poprzez błędne przyjęcie przez Sąd, że ponoszenie przez wnioskodawczynię opłat związanych z utrzymaniem mieszkania położonego w O. przy ul. (...), w którym nie zamieszkiwał uczestnik, stanowiło podlegające rozliczeniu nakład z majątku osobistego wnioskodawczyni na majątek wspólny stron.

2. prawa procesowego mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy:

1) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. polegające na nierozważeniu w sposób bezstronny i wszechstronny przeprowadzonych dowodów, sprzeczną z zasadami logicznego rozumowania ocenę okoliczności faktycznych, sprowadzającą się do przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów poprzez:

(i) pominięciu zeznań świadków7 T. T., M. M., K. L., z których to zeznań wynikają wnioski sprzeczne z ustaleniami Sądu w zakresie partycypowania przez uczestnika w kosztach zakupu lokalu mieszkalnego przy ul. (...), jego nakładów na majątek wspólny i osobisty wnioskodawczyni oraz uniemożliwiania przez wnioskodawczynię uczestnikowi korzystania z lokalu mieszkalnego, a w konsekwencji sprzeczne z zeznaniami świadków ustalenie, że nakład wnioskodawczyni z majątku odrębnego na majątek wspólny stanowi 107 000 zł;

(ii) uznaniu, że nie polegają na prawdzie wyjaśnienia uczestnika R. L., tz przeznaczył na kupno mieszkania kwotę w wysokości 80.000 zł pochodząca z jego oszczędności, w sytuacji gdy wyjaśnienia te są konsekwentne i znalazły potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie, w tym zeznaniach świadka T. T. i M. M. oraz dokumentach w postaci potwierdzenia przelewów zatytułowanych „dopłata do mieszkania", celem wyrównania finansowania zakupu lokalu mieszkalnego;

( (...)) bezpodstawnym przyjęciu, że wnioskodawczyni środki finansowe otrzymane ze sprzedaży mieszkania przy ul. (...) przeznaczyła na rzecz zaciągniętych pożyczek, w sytuacji gdy z wyjaśnień wnioskodawczyni wynika wprost, że pożyczki spłacała z wynagrodzenia za pracę, a zatem za środki pochodzące z majątku wspólnego;

2) art. 217 § 3 k.p.c, art. 227 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez oddalenie wniosków dowodowych zgłoszonych przez uczestnika w piśmie przygotowawczym z dnia 23 września 2014 r. w pkt. 7-11, pomimo iż okoliczności sprawy- nie zostały dostatecznie wyjaśnione, co w efekcie doprowadziło do nie rozpoznania przez Sąd istoty sprawy.

3) art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez ustalenie faktów w oparciu o „nie — dowód" (informacyjne wysłuchanie wnioskodawczyni) i niewyjaśnienie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia oraz nie ustosunkowanie się do wszystkich dowodów osobowych przeprowadzonych w toku postępowania, a także nie wskazanie przyczyn, dla których innym dowodom, tj. zeznaniom świadków T. T., M. M., K. L. oraz wyjaśnieniom uczestnika R. L. odmówił wiarygodności i mocy dowodowej,

- naruszenie art. 212 § 1 k.p.c. i art. 299 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez przyjęcie, że informacyjne wysłuchanie wnioskodawczym A. L. jest dowodem art. 618 § 1 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. w zw. z art. 686 k.p.c. i art. 688 k.p.c. poprzez nie rozstrzygnięcie o całości stosunków majątkowych pomiędzy wnioskodawczynią i uczestnikiem tj. nie dokonanie rozliczenia poniesionych przez uczestnika nakładów w postaci osobistej pracy uczestnika na nieruchomościach położonych w O. przy ul. (...) oraz nie rozpoznanie roszczenia z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez wnioskodawczynię z lokalu położonego w O. przy ul. (...), co w konsekwencji doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy.

Biorąc pod uwagę powyższe apelujący wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Opocznie do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kosztów postępowania apelacyjnego, w tymi kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje: apelacja jest uzasadniona.

Trafnie podnosi autor apelacji, iż przedmiotowe postanowienie zostało wydane przez Sąd Rejonowy z obrazą przepisów prawa materialnego oraz procesowego szczegółowo w niej wskazanych.

Faktem niespornym jest, że uczestnik nie był zainteresowany przyznaniem mu na wyłączną własność samochodu marki V. (...), wnosił by ten składnik również otrzymała wnioskodawczyni. W utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się jednolicie, że nie można przyznać dotychczasowemu współwłaścicielowi rzeczy wbrew jego woli. Skoro wnioskodawczyni również nie była zainteresowana otrzymaniem tego składnika to należało rozważyć zarządzenie sprzedaży samochodu w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Zatem trafny jest zarzut obrazy przez Sąd I instancji w tej materii przepisu art. 212 § 2 k.c. w związku z art. 1035 k.c. oraz art. 46 k.r.o. przez ich niewłaściwe zastosowanie. (por. postanowienie SN z dnia 4 listopada 1998r., II CKN 347/98, OSNC 1999, nr 6, poz. 108 oraz postanowienie SN z dnia 26 kwietnia 2013 r., II CSK 459/12, niepubl.).

Sąd i instancji dopuścił się także naruszenia art. 45 § 1 k.r.o. poprzez błędne przyjęcie, ze ponoszone przez wnioskodawczynię koszty utrzymania mieszkania przy ul. (...), stanowią nakład z majątku osobistego wnioskodawczyni na majątek wspólny. Słusznie w uzasadnieniu apelacji podnosi pełnomocnik uczestnika, że nie są nakładem na nieruchomość koszty ponoszone w związku z zaspakajaniem osobistych potrzeb mieszkańców. W przypadku niniejszej sprawy ponoszone przez wnioskodawczynię koszty utrzymania mieszkania związane były z zaspokojeniem potrzeb A. L. oraz jej domowników, gdyż uczestnik nie był dopuszczony do współposiadania tego lokalu. Nie mogą być rozliczane wobec tego koszty dostawy tzw. mediów oraz jego eksploatacji.

Zasadnie autor apelacji również podnosi, że Sąd Rejonowy powołał nieznany procedurze cywilnej dowód nazwany „stanowisko wnioskodawczyni”. Wyjaśnienia informacyjne złożone w trybie art. 212 § 1 k.p.c. służą wyłącznie ustaleniu okoliczności spornych między stronami. Udowodnienie okoliczności faktycznych wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego ( art. 235 – 309 k.p.c. ). W tym zakresie wskazanym było by pełnomocnik wnioskodawczyni przedstawił stosowne wnioski dowodowe, czego zaniechał.

Sąd Okręgowy podziela zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 233 § 1 k.p.c. w odniesieniu do ustalenia pochodzenia środków finansowych poniesionych przez wnioskodawczynię oraz uczestnika na zakup mieszkania przy ul. (...).

Ocena materiału dowodowego została dokonana w oderwaniu od zeznań świadków oraz dowodów z dokumentów wskutek czego doszło do błędnego ustalenia, że wnioskodawczyni poczyniła nakład z majątku osobistego na majątek wspólny w kwocie 107000,00 zł.

Po pierwsze należy zauważyć, że pożyczki w łącznej kwocie 13000,00 zł wnioskodawczyni zaciągnęła w miesiącu czerwcu i lipcu 2008 r. z Funduszu Świadczeń Socjalnych oraz z Kasy Zapomogowo Pożyczkowej. Jak kwalifikować nakład z majątku osobistego na majątek wspólny nie może decydować fakt, który z małżonków zaciągnął dług, ale z jakiego źródła pochodziły środki pieniężne na spłatę tych zobowiązań tj. czy z majątku osobistego, czy też wspólnego. Ta kwestia co do w/w pożyczek otrzymanych przez wnioskodawczynię z tzw. świadczeń pracowniczych nie została przez Sąd Rejonowy wyjaśniona. Na tym etapie postępowania z uwagi na stanowisko uczestnika brak jest podstaw, by uznać za Sądem I instancji, że jest to nakład wnioskodawczyni z majątku osobistego na majątek wspólny.

Uwagi te należy odnieść również w przypadku pożyczki jaką zaciągnęła wnioskodawczynię od siostry B. B. (1). Umowa pożyczki co zeznała świadek B. została zawarta już 24 lipca 2008 r. Z zeznań świadka B., uczestnika oraz wyjaśnień wnioskodawczyni wynika, że pożyczka ta została spłacona w części tj. w kwocie 10000,00 zł przez byłych małżonków w sierpniu 2008 r. tj. przed otrzymaniem przez wnioskodawczynię pieniędzy ze sprzedaży mieszkania przy ul. (...). Dalsza kwota 10000,00 zł co wynika z zeznań świadka B. została spłacona w dwóch ratach w 2012r. tj. w czasie, kiedy trwała jeszcze wspólność ustawowa. Tymczasem Sąd I instancji ustalił, że 4 lata po sprzedaniu mieszkania przy ul. (...) wnioskodawczyni dysponowała pieniędzmi pochodzącymi ze sprzedaży tego mieszkania i z tych środków dokonała zwrotu pożyczki. Słusznie zauważa uczestnik w swej apelacji, że gdyby wnioskodawczyni dysponowała tymi środkami to zwrot pożyczki nastąpił by wcześniej.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko uczestnika, że nie można uznać za nieudowodniony fakt przekazania na zakup mieszkania przez niego kwoty 36000,00 zł. Uczestnik wykazał, że sprzedał w 2005 r. za kwotę 36000,00 zł najazd samochodowy, a środki ze sprzedaży przeznaczył na zakup mieszkania. Fakt posiadania przez uczestnika oszczędności potwierdzili w swych zeznaniach świadkowie T. T. oraz M. M.. Świadkowie Ci znając sytuację osobistą byłych małżonków L. w czasie zakupu mieszkania tj. ustanie pomiędzy nimi wszelkich więzi małżeńskich podnieśli, że wnioskodawczyni nie zgodziłaby się na kupno mieszkania do majątku wspólnego, gdyby uczestnik nie uczestniczył w kosztach jego zakupu. Twierdzenia uczestnika potwierdzają dokumenty w postaci przelewu na konto wnioskodawczyni kwoty 5000,00 zł oraz 5200,00 zł tytułem dopłaty do mieszkania.

Zgodzić się należy z uczestnikiem, że Sąd I instancji nie poczynił ustaleń faktycznych, które pozwoliłyby na rozpoznanie jego żądań rozliczenia nakładów.

Uczestnik wniósł o rozliczenie nakładu w postaci jego pracy osobistej na nieruchomości położone przy ul. (...). Lokal przy ul. (...) co jest niesporne stanowił składnik majątku osobistego wnioskodawczyni. W tym przypadku pracy remontowe jakie poczynił uczestnik w tym lokalu stanowią jego nakład na majątek osobisty wnioskodawczyni. W tym celu Sąd I instancji obowiązany był przeprowadzić dowody wskazane przez uczestnika na okoliczność zakresu i wartości tej pracy.

Nie ma racji natomiast uczestnik w tej części, kiedy domaga się ustalenia wysokości jego nakładu przy remoncie mieszkania przy ul. (...) tj.nakładu na majątek wspólny. Prace przy tym remoncie jak słusznie podniósł w uzasadnieniu Sąd I instancji uczestnik czynił wyłącznie na majątek wspólny. Skoro prace te uczestnik osobiście świadczył ( w naturze ) zatem brak jest podstaw stosownie do treści art. 45 k.r.o. by traktować je jako nakład z majątku osobistego na majątek wspólny.

W ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do uwzględnienia wniosku uczestnika w przedmiocie zasądzenia na jego rzecz od wnioskodawczyni wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości przy ul. (...). Z poczynionych przez Sąd I instancji prawidłowo ustaleń faktycznych wynika, że uczestnik nie miał zamiaru zamieszkania w lokalu przy ul. (...). Mieszkanie to odwiedzał okazjonalnie, nie miał w nim nawet swoich rzeczy osobistych. Zasady korzystania z rzeczy wspólnej określa ustawodawca w przepisie art. 296 k.c. Inny od przewidzianego w ustawie ( art. 206 k.c. ) sposobu korzystania z rzeczy wspólnej np. korzystania przez jednego lub kilku współwłaścicieli wyłącznie z określonej części rzeczy wspólnej, współwłaściciele mogą wprowadzić umową tzw. podział quo ad ussum, także umową zawartą w sposób konkludentny albo na mocy orzeczenia sądu. Do naruszenia uprawnień z art. 206 k.c. nie może dojść także wtedy, kiedy jeden ze współwłaścicieli rezygnuje z wykonywania tego uprawnienia na rzecz innego. Taka sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie, ponieważ jak wynika z trafnych ustaleń faktycznych uczestnik zrezygnował z wykonywania swego uprawnienia na rzecz wnioskodawczyni. W tej sytuacji uczestnik nie może domagać się zasądzenia od wnioskodawczyni wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu.

Z uwagi na podniesione wyżej uchybienia w zakresie prawa materialnego jak i procesowego, co wyraża się w braku poczynienia ustaleń faktycznych w zakresie nakładów stron z ich majątku osobistego na majątek wspólny, przyznania na wyłączną własność samochodu uczestnikowi, w sytuacji kiedy nie był on oraz wnioskodawczyni zainteresowani przyjęciem tego składnika do ich majątku, należało zaskarżone postanowienie uchylić i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając do rozpoznania wniosek uczestnika o kosztach postępowania apelacyjnego – art. 386 § 4 k.p.c.

Ponownie rozpoznając sprawę obowiązkiem Sądu I instancji będzie przeprowadzić stosowne postępowanie dowodowe ( w tym zgłoszone przez uczestnika dowody ) w celu wyjaśnienia omówionych wyżej kwestii.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR Magdalena Wojciechowska