Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 października 2013r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marek Szymanowski (spr.)

Sędziowie: SA Bohdan Bieniek

SA Piotr Prusinowski

Protokolant: Agnieszka Charkiewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 października 2013 r. w B.

sprawy z odwołania J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach

na skutek apelacji wnioskodawcy J. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 stycznia 2013 r. sygn. akt V U 1177/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Skarbu Państwa ( Sądu Okręgowego w Białymstoku) na rzecz adwokat A. K.– tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu kwotę 147,60 ( sto czterdzieści siedem i 60/100 ) złotych, w tym kwota 27,60 zł tytułem podatku od towarów i usług.

Sygn. akt III A Ua 443/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 24 maja 2012 r. wydaną na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z ze. zm.) odmówił przyznania J. S. prawa do emerytury. U podstaw te decyzji odmownej leżało przyjęcie przez organ rentowy, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udokumentował 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, a jedynie 8 lat , 7 miesięcy i 6 dni takiej pracy.

We wniesionym od tej decyzji odwołaniu J. S. wnosił o uznanie za okresy pracy w szczególnych warunkach - poza uznanymi przez organ rentowy - również innych okresów trwania jego stosunku pracy w Fabryce (...) w C.: od 20 września 1969 r. do 31 lipca 1973 r., od 01 sierpnia 1973 r. do 30 kwietnia 1979 r., od 23 sierpnia 1984 r. do 14 sierpnia 1988 r. oraz od 05 lutego 1993 r. do 30 września 1993 r.

Wyrokiem z dnia 24 stycznia 2013 roku Sąd Okręgowy w Białymstoku odwołanie oddalił i orzekł o wynagrodzeniu ustanowionego wnioskodawcy pełnomocnika z urzędu .

Sąd Okręgowy wniesione odwołanie rozpatrywał (i w tym kierunku przeprowadzał w sprawie dowody ) pod kątem art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w myśl którego to przepisu ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, czyli na dzień 1 stycznia 1999 r., osiągnęli oni:

- okres zatrudnienia w szczególnych warunkach wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn (pkt 1)

- oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa
w art. 27 (pkt 2). Z kolei w myśl ust. 2 tego przepisu emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Z kolei w myśl art. 32 ww. ustawy w związku z § 4 z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948 r., będącym pracownikiem, o którym mowa w ust. 2-3, zatrudnionym w szczególnych warunkach, przysługuje emerytura, jeżeli osiągnął wiek emerytalny (60 lat) oraz posiada 25 - letni okres zatrudnienia, a w tym, co najmniej 15 lat okresów pracy w warunkach szczególnych. W świetle § 2 ust. 1 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma przy tym istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy - rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych. W tym zakresie Sąd Okręgowy odwołał się od orzecznictwa sądowego (między innymi wyroku Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/2008, OSNP 2010/23-24/281). Sąd Okręgowy wskazał, iż zgodnie z działem XIV poz. 5 wykazu A stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia z dnia 07 lutego 1983 r., pracą w szczególnych warunkach, której wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego, jest lakierowanie ręczne lub natryskowe - nie zhermetyzowane. Zarządzenie Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marcu 1985 r.
w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MG. nr 1, poz. 1) określa, że lakierowanie ręczne lub natryskowe - niezhermetyzowane na stanowiskach lakiernik – malarz, lakiernik natryskowy, mieszacz farb i lakierów, szlifierz wyrobów lakierowanych, zestawiacz farb i lakierów, inni pracownicy zatrudnieni w pomieszczeniach lakierni zhermetyzowanych - w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk lakierniczych uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W sprawie bezspornym jest, że J. S. spełnia przesłanki dotyczące wieku, ogólnego stażu ubezpieczenia emerytalnego, nieprzystąpienia do OFE i rozwiązania stosunku pracy. Natomiast sporna kwestia sprowadzała się do ustalenia okresu pracy w szczególnych warunkach, którego wymiar organ rentowy ustalił na 8 lat, 7 miesięcy i 6 dni ,a zatem poniżej 15 lat.

Z uwagi na konieczność ustalenia, czy powołane przez odwołującego okresy zatrudnienia należało zaliczyć do ustalonego dotychczas okresu pracy w szczególnych warunkach Sąd przeprowadził postępowania dowodowe, w szczególności co możliwości uznania za okresy pracy w szczególnych warunkach okresów postulowanych przez wnioskodawcę: od 20 września 1969 r. do 31 lipca 1973 r., od 01 sierpnia 1973 r. do 30 kwietnia 1979 r., od 23 sierpnia 1984 r. do 14 sierpnia 1988 r., od 05 lutego 1993 r. do 30 września 1993 r. za okresy pracy w szczególnych warunkach . W tych okresach wnioskodawca zatrudniony był w Fabryce (...) w C.. Od 20 września 1969 r. do 31 lipca 1973 r. oraz od 01 sierpnia 1973 r. do 30 kwietnia 1979 r. zatrudniony był na stanowisku ślusarza. Odwołujący nie udowodnił zdaniem Sądu, że w tych okresach wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Jak wyjaśnił, w latach 1969-1973 jako ślusarz monter montował bębny rozrzutników, natomiast w latach 1973-1979 jako ślusarz napraw gwarancyjnych usuwał usterki w rozrzutnikach: spawał spoiny, malował rozrzutnik, naprawiał instalację hamulcową. Jego stanowisko pracy jako ślusarza znajdowało się obok stanowisk malarskich. Fakt pracy J. S. jako ślusarza w Fabryce (...) w C. potwierdził przesłuchany w sprawie świadek M. K., który pracował razem z odwołującym. Jednak w oparciu o zeznania tego świadka – zdaniem Sądu pierwszej instancji - nie można przyjąć, że odwołujący od 20 września 1969 r. do 31 lipca 1973 r. oraz od 01 sierpnia 1973 r. do 30 kwietnia 1979 r. wykonywał pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy albowiem stanowisko ślusarza nie jest wymienione w wykazie A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. Na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie nie można również stwierdzić, że J. S. był zatrudniony w pomieszczeniach lakierni zhermetyzowanych - w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk lakierniczych.

Sąd Okręgowy nie zaliczył wnioskodawcy również okresu pracy w szczególnych warunkach objętego świadectwem pracy wystawionym 27 lipca 1999 r. zaświadczającym , że J. S. od 23 sierpnia 1984 r. do 14 sierpnia 1988 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy ustawianiu pras do tłoczenia na wydziale produkcyjnym na stanowisku ustawiacz maszyn. Odnosząc się do tego świadectwa pracy Sąd Okręgowy stwierdził że praca przy ustawianiu pras do tłoczenia nie jest wymieniona w wykazie A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r.

Kolejne świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wystawione w tej samej dacie 27 lipca 1999 r. potwierdzało, że J. S. od 05 lutego 1993 r. do 30 września 1993 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy malowaniu ręcznym i natryskowym w pomieszczeniach lakierni niezhermetyzowanej na stanowisku malarz konstrukcji maszyn i wyrobów metalowych. Zdaniem Sądu Okręgowego okres ten (od 05 lutego 1993 r. do 30 września 1993 r.), kiedy odwołujący był zatrudniony na stanowisku malarza można zaliczyć do okresu pracy w szczególnych warunkach. Wynika to zarówno z przedłożonego świadectwa pracy, jak również z akt osobowych. Zaliczenie tego jednak okresu nie było wystarczające do uzupełnienia okresu pracy w szczególnych warunkach do potrzebnych 15 lat takiej pracy

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie i o rzekł o kosztach pomocy prawnej udzielonej z urzędu orzeczono na podstawie § 12 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1348 ze zm.).

W apelacji od tego wyroku wywiedzionej wnioskodawca zarzucił obrazę przepisów prawa procesowego tj. art. 233 §1 i 2 k.p.c. art. 328 §2 k.p.c. poprzez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzanych w sprawie, ich wybiórczą ocenę , wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego polegającej na zupełnym pominięciu zeznań świadka J. i samego wnioskodawcy istotnych dla ustalenia faktu wykonywania przez wnioskodawcę pracy w warunkach szczególnych.

Wskazując na powyższe apelacja wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja podlegał oddaleniu.

Można zgodzić się ze skarżącym, iż uzasadnienie Sądu Okręgowego nie do końca odpowiada wymogom art. 328 §2 k.p.c. w zw. z art. 233 §1 k.p.c. bowiem ten drugi przepis zawiera nakaz - nie doznający wyjątku, aby wyrażona ocena w aspekcie wiarygodności dokonana była na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału w sprawie oraz uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2002 r. IV CKN 1256/00 lex nr 80267 ; wyrok SN z dnia 26 stycznia 2000 r. III CKN 562/98 528132; postanowienie SN dnia 23 stycznia 2002 r. II CKN 691/99 LEX nr 54339, Prok.i Pr.-wkł. 2003/4/37 ). W istocie bowiem zeznanie świadka J. nie było przedmiotem oceny Sądu Okręgowego, w tym znaczeniu, że Sąd ten nie nawiązał do niego w uzasadnieniu wyroku, co nie znaczy , że nie zostało wzięte pod uwagę, przy wydaniu wyroku, skoro wyrok ten został wydany przez tego samego sędziego, który dowód ten przeprowadzał, na rozprawie poprzedzającej jego wydanie.

Analizując przedmiotowe zeznanie (k. 36v) wypada zauważyć, iż świadek ten potwierdził pracę wnioskodawcy na stanowisku ślusarza-malarza ( przed pójściem do wojska) , przy czym wskazał, iż palca malarza pistoletem natryskowym rozrzutnika zajmowała około 40 minut dziennie , dlatego że nie było to typowe malowanie (bo tym zajmowali się pracownicy na stanowiskach malarskich) , a podmalowywanie. Obok stanowisk ślusarskich znajdowały się stanowiska malarskie co powodowało przedostawanie się oparów. Wnioskodawca pracował głównie przy montażu rozrzutników, montażu bortowania. Po powrocie z wojska wnioskodawca pracował na placu zakładowym w charakterze ślusarza praca - wykonywał naprawy gwarancyjne. Świadek wie też, że wnioskodawca pracował na stanowisku ustawiacza pras hydraulicznych. Zeznanie świadka w istocie zatem potwierdza pracę wnioskodawcy na stanowisku ślusarza, i nie podważa prawidłowych ustaleń Sądu Okręgowego w tym zakresie.

Podnoszone zatem wady uzasadnienia Sądu Okręgowego polegające na pominięciu świadka nie podważają trafności ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego. Godzi zresztą nadmienić, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, wady sporządzonego uzasadnienia z reguły nie mają wpływu na treść wyroku, gdyż uzasadnienie sporządzane jest po jego wydaniu (por. wyroki z dnia 1 lipca 1998 r., I PKN 220/98, OSNAPiUS 1999 nr 15, poz. 482; z dnia 9 lipca 1998 r., I PKN 234/98, OSNAPiUS 1999 nr 15, poz. 487; z dnia 7 kwietnia 1999 r., I PKN 653/98, OSNAPiUS 2000 nr 11, poz. 427 oraz z dnia 5 września 2001 r., I PKN 615/00, OSNP 2003 nr 15, poz. 352). Aby zatem zarzut obrazy art. 328 §2 k.p.c. uznać za skuteczny, koniecznym jest - wykazanie, iż wady uzasadnienia są tak istotne, że uniemożliwiają całkowicie dokonanie oceny prawidłowości zapadłego wyroku. Taka sytuacja w niniejszej sprawie nie ma miejsca. Resumując ten wątek trafnie Sąd Okręgowy poczynił ustalenia faktyczne , co do okresów pracy wnioskodawcy od 20 września 1969 r. do 31 lipca 1973 r. oraz od 01 sierpnia 1973 r. do 30 kwietnia 1979 r. ustalając, iż pracował on jako ślusarz monter i ślusarza napraw gwarancyjnych , a stanowiska te nie mogą być zaliczone do stanowisk, na których prawa jest wykonywana w szczególnych warunkach. Ustalenia te potwierdza też szereg dokumentów zawartych w aktach osobowych wnioskodawcy np. podanie wnioskodawcy z 9 stycznia 1979 r. , gdzie podaje, że pracuje na wydziale 3 od 1969 r. a od 1973 r. jako ślusarz napraw gwarancyjnych , pismo z 01.08.1977 r. również wskazuje jego stanowisko ślusarza napraw gwarancyjnych – brygadzista podpisane przez dyrektora d.s produkcji ; pismo z 27 grudnia 1976 r. również wskazuje stanowisko ślusarza napraw gwarancyjnych. Podobnie dokumenty zawarte w aktach osobowych potwierdzają prace na stanowisku ślusarza w okresie wcześniejszym – przed służbą wojskową (badania lekarskie z 15.09.1969 r., orzeczenie lekarskie z 11 maja 1973r. , karta obiegowa z dnia 22 kwietnia 1974 r. , z której wynika, iż z tym dniem został zwolniony jako ślusarz związku wojskiem .

Przyjęcie przez Sąd Okręgowy wykonywania przez wnioskodawcę pracy na stanowisku ślusarza, w pełnym wymiarze czasu pracy ( lub choćby w jego części) pozwala na pominięcie tych okresów jako okresów pracy w szczególnych warunkach. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się bowiem, iż praca na stanowisku ślusarza nie jest pracą wykonywaną w szczególnych warunkach, a zawarte w wykazie A, dziale XIV, poz. 12 rozporządzenia określenie "prace przy spawaniu" obejmuje wyłącznie prace wykonywane w przebiegu procesu spawania, a więc czynności związane ze spawaniem. Prace ślusarskie polegające na przygotowaniu materiałów do spawania nie mogą być uznane za pracę "przy spawaniu", jeśli w toku tych czynności przygotowawczych nie były wykonywane prace spawalnicze. Tylko bowiem praca przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym uznana została za pracę o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości, a nie jakakolwiek inna praca składająca się - obok pracy spawalniczej - na ostateczny rezultat całego procesu produkcyjnego. Prace ślusarskie nie należą do czynności związanych ze spawaniem , gdyż nie są one objęte procesem spawania, a co najwyżej stanowią etap przygotowania do tego procesu lub obejmują czynności wykończeniowe po jego zakończeniu (por. w tym zakresie wyrok z dnia 29 stycznia 2008 r., I UK 192/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 79, wyrok z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10 , LEX nr 950426; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2011 r. II UK 106/11 LEX nr 1130389) .

Nie ma przy tym znaczenia okoliczność podnoszona przez wnioskodawcę (k.37) iż jego stanowisko pracy w latach 1969-73 znajdowało się obok stanowiska pracy malarzy pracujących w szczególnych warunkach (por. w tym zakresie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2008 r. I UK 192/07;OSNP 2009/5-6/79).

Brak jest też w świetle zarzutu apelacji podstaw do kwestionowania ustaleń Sądu Okręgowego, co do niezaliczenia okresu pracy od 23 sierpnia 1984 r. do 14 sierpnia 1988 r. , o którym mowa w świadectwie pracy z dnia 27 lipca 1999 r. (k.11 a.r.), kiedy to wnioskodawca pracował przy ustawianiu pras do tłoczenia, jako że praca taka, jak słusznie przyjął Sąd Okręgowy nie jest wymieniona w wykazie A. Apelacja w tym zakresie (k.51) zdaje się nie tyle podważać ustalenia Sądu Okręgowego, co wskazywać, iż w tym okresie wnioskodawca wykonywał inne prace, które były zaliczane do prac w szczególnych warunków.

Uwzględniając zatem okresy pracy w szczególnych warunkach uwzględnione przez organ rentowy - 8 lat 7 miesięcy i 6 dni na stanowisku elaboranta ( świadectwa pracy k. 10 i 12 a.r.) oraz okres zaliczony przez Sąd Okręgowy do pracy w szczególnych warunkach od 5 lutego do 30 września 1993 r. na stanowisku malarza – wnioskodawca nie legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach wynoszącym 15 lat.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny na zasadzie art. 385 k.p.c. apelację oddalił.

O kosztach pełnomocnika z urzędu orzeczono na podstawie § 12 ust. 1 pkt 2 i § 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349 z zm.).