Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Bożenna Zalewska

Protokolant: st. sekr. sądowy Adrianna Mikulska

po rozpoznaniu w dniu 20 września 2016 r. w Gdańsku

sprawy M. P.

przy udziale (...)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o ustalenie obowiązku ubezpieczenia

na skutek odwołania M. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 23 czerwca 2015 r. nr (...)- (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 1538/15

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 23 czerwca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. stwierdził, iż ubezpieczona M. P. jako osoba współpracująca z płatnikiem składek prowadzącym pozarolniczą działalność (...) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu za okres od dnia 01 grudnia 2014 r. (k. 55-58 akt ubezpieczeniowych)

Odwołanie z dnia 22 lipca 2015 r. od powyższej decyzji złożyła ubezpieczona, wnosząc o zmianę spornej decyzji i dopuszczenie w sprawie dowodów z zeznań świadków oraz wskazanych dokumentów. Ubezpieczona zarzuciła spornej decyzji w szczególności naruszenie art. 7 i 80 k.p.a. poprzez niewyczerpujące zebranie, analizę i rozpatrzenie całego materiału dowodowego, naruszenie przepisu art. 83 § 1 oraz 58 § 1 kodeksu cywilnego poprzez błędne przyjęcie, iż faktycznie wykonywana przez skarżącą praca przy prowadzeniu działalności gospodarczej była czynnością pozorną, nie uwzględnienie dowodów jednoznacznie świadczących, iż praca była przez ubezpieczoną świadczona, dowolną i jednostronną ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie. (k. 2-10 akt sprawy).

W odpowiedzi z dnia 19 sierpnia 2015 r. pozwany organ ubezpieczeniowy wniósł o jego oddalenie, powołując się na argumentację wskazaną w zaskarżonej decyzji (29-31 akt sprawy).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek A. P. od 01 października 2011 r. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...). Przedmiotem prowadzonej działalności jest artystyczna i literacka działalność twórcza oraz m.in. produkcja oprogramowania i stron internetowych

okoliczność niesporna, vide: wydruk z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – k. 38 akt ubezpieczeniowych

Ubezpieczona M. P., urodzona dnia (...), została zgłoszona przez płatnika A. P. do ubezpieczeń: emerytalnego, rentowych, wypadkowego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z kodem 05 11 0 0 z datą wsteczną od 01 grudnia 2014 r. (osoba współpracująca). M. P. wystąpiła z wnioskiem o ustalenie uprawnień do wypłaty zasiłku chorobowego na okres od 02 marca 2015 r. w związku z ciążą.

W spornym okresie skarżąca nie posiadała innych tytułów do objęcia ubezpieczeniem społecznym.

Ubezpieczona jest żoną A. P., prowadzi z nim wspólne gospodarstwo domowe w S., B. i G.. Płatnik składek nie poszukiwał pracownika, uznał, iż żona posiada wystarczające kompetencje do pomocy w zakresie przygotowania projektów graficznych, testowania oprogramowania, tworzenia utworów muzycznych, czy w pomocy biurowej.

Ubezpieczona miała zajmować się wykonaniem projektów graficznych okładek książek dla (...) Wydawnictwo (...) Z. D., wykonaniem projektów graficznych i testowaniem tworzonego sklepu internetowego www.eastend.pl dla (...) sp. z o.o. sp. k., w szczególności testowaniem oprogramowania do obsługi sprzedaży internetowej, testowaniem wykonanej przez siebie aplikacji obsługi sprzedaży internetowej dla OTO S. M.. Ubezpieczona miała również zajmować się pozyskiwaniem nowych projektów do wykonania oraz potencjalnych kontrahentów.

W okresie od grudnia 2014 r. do lutego 2015 r. ubezpieczona spotkała się kilkukrotnie w swoim mieszkaniu z K. S. celem konsultacji układów graficznych przy projektowaniu książek, konsultowała również w miejscu zamieszkania z P. M. sferę wizualną projektu. Z P. W. współpracującym z A. P. ubezpieczona spotkała się raz w restauracji w S. a raz w mieszkaniu, ustalenia odnośnie zakresu prac odbywały się zaś wyłącznie z A. P.. Ubezpieczona nie otrzymuje wynagrodzenia, jej współpraca zwiększa ogólne przychody.

Płatnik zadeklarował następującą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne M. P.:

⚫

W grudniu 2014 r. - 9365,00 zł;

⚫

W styczniu 2015 r. - 9897,50 zł;

⚫

W lutym 2015 r. - 9897,50 zł;

⚫

W marcu 2015 r. - 319,27 zł;

Płatnik zadeklarował następującą podstawę wymiaru składek na własne ubezpieczenia społeczne:

⚫

W grudniu 2014 r. 2247,60 zł;

⚫

W styczniu 2015 r. - 2375, 40 zł;

⚫

W lutym 2015 r. - 2375,40 zł;

⚫

W marcu 2015 r. 2375,40 zł

Ubezpieczona ukończyła Szkołę Muzyczną II stopnia w S. – muzyk instrumentalista, Wyższą Szkołę (...) w G. – zarządzanie hotelarstwem i gastronomią, (...) Szkołę (...) w W.- asystent operatora obrazu. Włada językiem angielskim, szwedzkim i niemieckim posiada doświadczenie w zakresie prac biurowych.

Uprzednio wnioskodawczyni:

⚫

w okresie od 01 sierpnia 2012 r. do 17 stycznia 2014 r. była zgłoszona do ubezpieczenia jako osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez A. P..

W dokumentach rozliczeniowych zdeklarowano podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne:

W sierpniu 2012 r.– 9115,23 zł, we wrześniu 2012 r. – 8742,05 zł, w październiku 2012 r. – 8742,05 zł. Od 01 listopada 2012 r. M. P. wystąpiła z roszczeniem o zasiłek chorobowy, a następnie o zasiłek macierzyński. Oddział ZUS w T. wypłacił zasiłek chorobowy za okres od 01 listopada 2012 r. do 18 stycznia 2013 r., a następnie zasiłek macierzyński za okres od 19 stycznia 2013 r. do 17 stycznia 2014 r. Od 18 stycznia M. P. została wyrejestrowana z ubezpieczeń.

⚫

w okresie od dnia 19 stycznia 2014 r. do 30 listopada 2014 r. ubezpieczona była zgłoszona do ubezpieczenia przez Oddział ZUS w S. jako osoba sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem;

Płatnik w spornym okresie nie zatrudniał i nie zatrudnia żadnych pracowników.

Pismem z dnia 27 kwietnia2014 r. organ ubezpieczeniowy poinformował płatnika oraz ubezpieczoną o wszczęciu postępowania w sprawie weryfikacji dokonanego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i wezwał ubezpieczoną oraz płatnika do przedstawienia dokumentów oraz złożenia wyjaśnień.

dowód: odpis skrócony aktu małżeństwa k. 13 akt sprawy, dyplom ukończenia szkoły muzycznej k. 14 akt sprawy, dyplom ukończenia szkoły wyższej k. 15-17 akt sprawy, projekty okładek k. 19 akt sprawy, (...) k. 23-25 akt sprawy, pismo pozwanego z dnia 27 kwietnia 2014 r. – k. 4 akt ubezpieczeniowych, zeznania świadka P. W. k. 79-80 akt sprawy protokół skrócony, zeznania świadków K. S. i P. M. oraz A. P. k. 187-190 akt sprawy protokół skrócony

Zaskarżoną w sprawie decyzją nr 126/2015 z dnia 23 czerwca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. stwierdził, iż ubezpieczona M. P. jako osoba współpracująca z płatnikiem składek prowadzącym pozarolniczą działalność (...) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu za okres od dnia 01 grudnia 2014 r.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ubezpieczeniowych oraz w aktach sprawy, których prawdziwość nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd również nie znalazł podstaw do kwestionowania ich wiarygodności z urzędu. Ustalenia faktyczne Sąd poczynił w oparciu o dokumentację dostarczoną przez strony. Dowód z dokumentów zgromadzonych w sprawie w zakresie w jakim posłużyły do ustalenia stanu faktycznego Sąd uznał za w pełni wiarygodny, gdyż dokumenty te nie budziły żadnych wątpliwości i nie były przez strony kwestionowane. Dowody w postaci dokumentów urzędowych Sąd ocenił na podstawie art. 244 § 1 k.p.c. ustalając, że skoro w toku procesu nie zostały skutecznie podważone, stanowią świadectwo tego, co zostało w nich urzędowo poświadczone. Powyższe dowody układają się zdaniem Sądu w spójną całość, wzajemnie się potwierdzając lub uzupełniając. Nie były też kwestionowane przez strony i Sąd dał im wiarę w całej rozciągłości.

Stan faktyczny Sąd ustalił również na podstawie zeznań płatnika, ubezpieczonej oraz świadków. W ocenie Sądu zeznania zasługują na walor wiarygodności jedynie jednak w zakresie, w jakim posłużyły do stwierdzenia powyższego stanu faktycznego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej nie jest zasadne i z tego tytułu nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania jest dokonanie weryfikacji trafności zawartego w spornej decyzji rozstrzygnięcia w zakresie stwierdzenia braku podstaw do podlegania przez skarżącą ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w spornym okresie.

Na podstawie zgromadzonego w sprawie i wnikliwie przeanalizowanego materiału dowodowego, który Sąd Okręgowy uznał za wystarczający do dokonania wyczerpujących ustaleń faktycznych, Sąd uznał stanowisko pozwanego organu ubezpieczeniowego za prawidłowe.

Przedmiotem postępowania była odmienność w dokonaniu przez strony niniejszego postępowania subsumpcji okoliczności faktycznych sprawy pod przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.), dalej: ustawa systemowa, regulujących zagadnienie podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej wynika, że obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące.

W myśl art. 8 ust. 11 tej ustawy za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę, ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności. Jeżeli kryteria określone dla osób współpracujących spełnia pracownik, to dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jak osoba współpracująca (art. 8 ust. 2 ustawy systemowej).

Ponadto, stosownie do treści art. 12 ust. 1 ustawy systemowej, obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Natomiast według art. 13 pkt 5 tej ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby współpracujące od dnia rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej albo umowy zlecenia do dnia zakończenia tej współpracy.

W zakresie wyliczania podstawy wymiaru składek należy wskazać, iż w myśl art. 18 ust. 8 tejże ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

W myśl zaś art. 18a ust. 1 tejże ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia .

Zgodnie zaś z art. 20 ust. 1 ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

W myśl zaś art. 36 ust. 1 ustawy systemowej każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych.

Warunkiem, jaki jest konieczny do uznania danej osoby za osobę współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, jest zaliczenie tej osoby do kręgu osób najbliższych dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą. Za osobę tę może być uznana tylko osobę, która poza łączącym ją z prowadzącym działalność gospodarczą pokrewieństwem, pozostaje z nim we wspólnym gospodarstwie domowym. Przy określeniu prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego należy brać pod uwagę następujące okoliczności: wspólny adres zameldowania (zamieszkania), prowadzenie wspólnego budżetu domowego, współpraca w załatwianiu codziennych spraw życiowych. Tym samym przyjąć należy, iż współpracujący to członkowie najbliższej rodziny, pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą prowadzącą działalność gospodarczą, przyczyniający się do prowadzenia działalności, działający na rzecz i w imieniu osoby prowadzącej działalność, zaangażowane w prowadzenie tej działalności.

W niniejszej sprawie okolicznością bezsporną był fakt, iż płatnik składek oraz ubezpieczony pozostają małżeństwem we wspólnym gospodarstwie domowym, razem wychowują dzieci i dysponują środkami pieniężnymi Jak wskazuje bowiem judykatura, ocena, czy osoba "pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym" zależy od okoliczności konkretnego przypadku, przy czym sam fakt wspólnego zamieszkiwania nie może tu mieć decydującego znaczenia. Cechami charakterystycznymi dla prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego może być udział i wzajemna ścisła współpraca w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu, niezarobkowanie i pozostawanie w związku z tym na całkowitym lub częściowym utrzymaniu osoby, z którą się gospodarstwo domowe prowadzi, a wszystko to dodatkowo uzupełnione cechami stałości, które tego typu sytuację charakteryzują (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 27 lutego 2013 r., III AUa 511/12).

Kwestią sporną, poddaną ocenie Sądu Okręgowego, było więc jedynie ustalenie czy stosunek prawny łączący wnioskodawców w okresie od dnia r. spełniał kryterium uznania go za „współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej”. Dlatego też przedmiotem rozpoznania Sądu w niniejszej sprawie było zweryfikowanie ustaleń faktycznych poczynionych przez Zakład (...) w decyzji stwierdzającej, że M. P. nie podlega ubezpieczeniom społecznym w w/w okresie jako osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez jego męża A. P..

W tym miejscu wskazać należy, iż mając na względzie specyfikę postępowania w sprawach ubezpieczeń społecznych oraz fakt, iż w przedmiotowej sprawie pomiędzy skarżącymi a organem ubezpieczeń społecznych powstał spór dotyczący obowiązku ubezpieczeń społecznych – Sąd Okręgowy uznał, że przy rozstrzygnięciu niniejszej sprawy zasadnicze znaczenie winna znaleźć zasada wyrażona w art. 232 k.p.c. Zgodnie z treścią tego przepisu strona jest obowiązana wykazać dowodami zasadność zgłoszonych przez nią twierdzeń. Ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, obowiązany jest udowodnić fakty (okoliczności faktyczne) uzasadniające to żądanie, ten zaś, kto odmawia uczynienia zadość żądaniu, a więc neguje uprawnienie żądającego, obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje.

Zgodnie bowiem z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Sama zasada skonkretyzowana w art. 6 k.c., jest jasna. Ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, obowiązany jest udowodnić fakty (okoliczności faktyczne) uzasadniające to żądanie, ten zaś, kto odmawia uczynienia zadość żądaniu, a więc neguje uprawnienie żądającego, obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje (Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza, część ogólna. Stanisław Dmowski i Stanisław Rudnicki, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2005 r., wydanie 6). Również judykatura stoi na takim stanowisku, czego wyrazem jest wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 20 kwietnia 1982 r., I CR 79/82, w którym wyrażono pogląd, iż „Reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, spoczywa on na stronie powodowej. Jeżeli strona powodowa udowodniła fakty przemawiające za zasadnością powództwa, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających jej zdaniem oddalenie powództwa”.

Przenosząc powyższą regułę na grunt niniejszej sprawy przyjąć należy, iż skarżący decyzję pozwanego organu, zaprzeczając jego twierdzeniom, który na podstawie przeprowadzonego postępowania kontrolnego dokonał niekorzystnych dla ubezpieczonej ustaleń, winni byli w postępowaniu przed Sądem nie tylko podważyć trafność poczynionych w ten sposób ustaleń dotyczących obowiązku ubezpieczeń społecznych, ale również, nie ograniczając się do polemiki z tymi ustaleniami, wskazać na okoliczności i fakty znajdujące oparcie w materiale dowodowym, z których możliwym byłoby wyprowadzenie wniosków i twierdzeń zgodnych z ich stanowiskiem reprezentowanym w odwołaniu od decyzji.

Jak w ramach utrwalonego stanowiska przyjmuje judykatura, cechami konstytutywnymi pojęcia "współpraca przy działalności gospodarczej", o której mowa w art. 8 ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych są występujące łącznie: a) istotny ciężar gatunkowy działań współpracownika, które nie mogą mieć charakteru wtórnego, b) bezpośredni związek z przedmiotem działalności gospodarczej, c) stabilność i zorganizowanie oraz d) znaczący czas i częstotliwość podejmowanych robót (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2009 r., II UK 134/08; podobnie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2010 r., II UK 315/09). W uzasadnieniu drugiego ze wskazanych judykatów Sąd Najwyższy stwierdził, iż zgodnie ze słownikiem języka polskiego współpraca oznacza pracę wykonywaną wspólnie z kimś innym; działalność prowadzoną wspólnie; działanie wraz z innymi w ramach jednego przedsięwzięcia; branie udziału w zbiorowej pracy. Z wykładni literalnej wynika zatem, iż termin współpraca przy prowadzeniu działalności, którym operuje art. 8 ust. 11 ustawy systemowej zakłada, że współpracujący ma istotny wpływ na tę działalność. Wartość działania w ramach współpracy musi być także znacząca. Nie bez przyczyny stawiano w literaturze wymaganie, by odnosić ową współpracę i jej wartość do zysku przedsięwzięcia gospodarczego, prowadzonego przez małżonka (por. Z. Myszka, glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1994, II UZP 27/94, PiZS 1995 nr 5, s. 74-82). Z terminem współpraca wiąże się także cecha stałości, w sensie stabilności ekonomiczno - zawodowej osoby zainteresowanej. Ważne jest istnienie pewnego związania z pracą wykonywaną w ramach współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Zasadne jest też przyjęcie, że wykonywana przez osoby współpracujące działalność powinna charakteryzować się zorganizowaniem i pewną ciągłością. Nie może zatem stanowić w sensie prawnym współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej sporadyczne, podejmowane okazjonalnie, zajmujące nikłą ilość czasu wystawianie faktur, czy wydawanie ad hoc (gdy nie ma pracownika) towaru. Znaczenie gospodarcze, organizacyjne i stabilność takich działań są znikome i nie kwalifikują się do oceny, iż w sensie prawnym dochodzi do "współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej". Stwierdzić należy, że za współpracującego przy prowadzeniu działalności pozarolniczej można uznać tylko taką osobę, która na rzecz tej działalności wykonuje prace takiego rodzaju, rozmiaru i częstotliwości, że mają one wymiar ekonomiczny i organizacyjny na tyle istotny, iż mogą być postrzegane jako współpraca przy prowadzeniu tej działalności.

Za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej powodującą obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych uznać należy taką pomoc udzieloną przedsiębiorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia ich współdziałanie przy tym przedsięwzięciu. Ocena, czy w konkretnej sytuacji pomoc świadczona przez małżonka może być uznawana za współpracę w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, stanowiącą w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy podstawę do objęcia tej osoby obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalnym i rentowymi, wymaga uprzednich ustaleń faktycznych co do charakteru i rodzaju tych czynności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2008 r., II UK 286/07). Za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej powodującą obowiązek ubezpieczeń: emerytalnego i rentowych uznać można tylko taką pomoc udzieloną przedsiębiorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia współdziałanie przy tym przedsięwzięciu. Takie rozumienie współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej odpowiada bowiem celom ustawy systemowej wyrażającym się przymusem ubezpieczenia, na zasadzie równości, wszystkich zarobkujących własną pracą (niezależnie od podstawy jej świadczenia) (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 lutego 2012 r., III AUa 1581/11, w którym Sąd Najwyższy wprost odniósł się do w/w wyroku ze sprawy II UK 286/07; podobnie wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27 września 2012 r., III AUa 445/12). Dla możliwości uznania za osobę współpracującą konieczne jest również ustalenie okoliczności współpracy przy prowadzeniu tej działalności, co nie może być rozumiane, jako wykonywanie jakichkolwiek czynności na rzecz tej działalności, ale prac takiego rodzaju, rozmiaru i częstotliwości, że mają one wymiar ekonomiczny i organizacyjny na tyle istotny, iż mogą być postrzegane, jako współpraca przy prowadzeniu tej działalności. Jak wskazał zaś w w/w orzeczeniu Sąd Apelacyjny w Gdańsku, z wykładni literalnej wynika zatem, iż termin współpraca przy prowadzeniu działalności, którym operuje art. 8 ust. 11 ustawy systemowej, zakłada, że współpracujący ma istotny wpływ na tę działalność. Wartość działania w ramach współpracy musi być znacząca.

Przedstawiony przez skarżącą materiał dowodowy, zgromadzony w aktach sprawy i aktach ubezpieczeniowych, pozwalał na przyjęcie, iż bardzo sporadycznie i de facto incydentalnie, w pojedynczych przypadkach M. P. współpracowała z mężem przy prowadzeniu przez niego działalności gospodarczej, działalność ta nie miała charakteru trwałego i zorganizowanego, jak również nie oddziaływała w sposób znaczący na zwiększenie dochodów działalności płatnika.

Ubezpieczona przedstawiła wydruki projektów okładek, które jak twierdziła, sama zaprojektowała. Jednakże dla Sądu w niniejszej sprawie znaczenie zasadnicze miała treść zeznań świadków, którzy zgodnie wskazywali, iż z ubezpieczoną spotykali się jedynie kilkukrotnie, a spotkania te odbywały się co do zasady u niej w domu i miały charakter dyskusji. I tak, świadek P. W. wskazywał, iż w sprawie omawiania projektów spotykał się z płatnikiem w siedzibie firmy, z M. P. zaś jedynie raz w restauracji i raz w jej domu. Co prawda świadek stwierdził, iż „według jego wiedzy” ubezpieczona zajmowała się testami i pracami programistycznymi, ale ustalenia były dokonywane z A. P.. Świadek K. S. wskazywał, iż konsultował z ubezpieczoną układy graficzne przy projektowaniu. Były to 3 spotkania w mieszkaniu ubezpieczonej. Świadek P. M. zeznał, iż zgodnie z jego wiedzą ubezpieczona zajmowała się testowaniem i częścią wizualną systemu do obsługi strefy marek allegro, nie przyjeżdżała jednak do siedziby firmy i spotkała się raz ze świadkiem w swoim mieszkaniu.

Brak było podstaw zdaniem Sądu do uznania, iż ubezpieczona faktycznie zajmowała się współpracą stale a nie okazjonalnie. Jak wynika z zeznań świadków, spotykała się z nimi kilkukrotnie, w jej mieszkaniu. Świadkowie nie mogli więc mieć wiedzy na temat faktycznie wykonywanej przez nią pracy, nie zjawiała się bowiem w siedzibie przedsiębiorstwa. Nie przedstawiono w ocenie Sadu wiarygodnych dowodów na to, że projekty były faktycznie wykonane przez ubezpieczoną, czy też by ta zajmowała się testowaniem programów. Pewnym jest jedynie, iż spotykała się kilkukrotnie ze świadkami i prowadziła dyskusję na temat działalności gospodarczej płatnika. Jak zaś wskazywano powyżej, jako cechy konstytutywne pojęcia "współpraca przy działalności gospodarczej", o której mowa w art. 8 ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych są występujące łącznie: a) istotny ciężar gatunkowy działań współpracownika, które nie mogą mieć charakteru wtórnego, b) bezpośredni związek z przedmiotem działalności gospodarczej, c) stabilność i zorganizowanie oraz d) znaczący czas i częstotliwość podejmowanych robót.

Sąd Okręgowy nie dał także wiary twierdzeniom A. P., iż istniało zapotrzebowanie na pomoc w czynnościach które A. P. wykonywał uprzednio samodzielnie. Potwierdza to również fakt, iż nigdy nie zatrudniał pracowników i wykonywał wszelkie czynności osobiście.

Postępowanie płatnika jest zdaniem Sądu Okręgowego sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego i całkowicie ekonomicznie nieuzasadnione, jednakże znajduje wytłumaczenie w sytuacji, z jaką Sąd miał do czynienia w sprawie niniejszej tj. zgłoszeniem do ubezpieczenia chorobowego wyłącznie w celu uzyskania prawa do świadczenia z tytułu choroby i macierzyństwa przy braku faktycznego współdziałania przy wykonywaniu działalności gospodarczej współmałżonka. Postępowanie takie jest także nieuzasadnione – bez przyjęcia w/w założenia – w sytuacji, gdy sam płatnik składek za samego siebie opłacał składki o wiele niższe niż za ubezpieczoną.

Ponadto, postępowanie powyższe nie dało podstaw do uznania, aby skarżąca wykazała jakiekolwiek poszukiwania kontrahentów czy nowych zleceń bowiem nie przedstawiono żadnych dowodów na okoliczność powyższego.

Podsumowując, w ocenie Sądu Okręgowego stwierdzić należy, iż tak ze względu na rodzaj wykonywanych czynności, jak i faktyczny ustalony przez Sąd rozmiar tej pracy nie można uznać, ażeby M. P. spełniała kryterium współpracy przy prowadzonej przez jej męża działalności w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy systemowej. Były to bowiem prace sporadyczne, zatem cechowały je nieznaczny czas i niewielka częstotliwość podejmowanych robót. Działanie powyższe nie miało istotny wpływu tę działalność płatnika i stanowiło czynności poboczne, marginalne. Jak już wskazano bowiem, nie może stanowić w sensie prawnym współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej sporadyczne, podejmowane okazjonalnie, zajmujące nikłą ilość czasu czynności. Ponadto niewątpliwie także bez współpracy ubezpieczonej stanowiące majątek wspólny małżonków dochody z działalności płatnika i tak osiągałyby taki pułap, jaki zapewnia ich współdziałanie przy tym przedsięwzięciu. Wpływ ubezpieczonej na działalność męża nie był istotny. Nie były to bowiem prace takiego rodzaju, rozmiaru i częstotliwości, że mają one wymiar ekonomiczny i organizacyjny na tyle istotny, iż mogą być postrzegane, jako współpraca przy prowadzeniu tej działalności.

W konkluzji stwierdzić należy, iż pozwany organ ubezpieczeniowy zasadnie stwierdził w zaskarżonej decyzji, iż ubezpieczona od dnia 01 grudnia 2014 r. nie podlega ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez płatnika A. P..

W związku z powyższym Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz przywołanych przepisów orzekł jak w sentencji wyroku, oddalając odwołanie.

SSO Bożenna Zalewska