Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 1 grudnia 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku H. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania H. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 15 września 2015 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje H. W. prawo do emerytury poczynając od dnia 21 maja 2015 roku.

Sygn. akt V U 1124/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 września 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy H. W. prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że ubezpieczony nie udowodnił wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Wskazał nadto, iż nie uznał zatrudnienia od dnia 10 sierpnia 1974 roku do dnia 31 marca 1983 roku na stanowisku montera wewnętrznych instalacji, gdyż na podstawie przedłożonych dokumentów nie można stwierdzić charakteru wykonywanej pracy oraz wyżej wymienione stanowisko nie znajduje potwierdzenia w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

W odwołaniu z dnia 28 września 2015 r. wnioskodawca odwołał się od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i uwzględnienie jako pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w (...) w P. na stanowisku spawacza.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

H. W., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 21 maja 2015 r. wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

( dowód: wniosek o emeryturę k. 1 – 4v akt o emeryturę)

Na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca udowodnił staż pracy wynoszący co najmniej 25 lat, w tym 23 lata, 5 miesięcy i 16 dni okresów składkowych, 10 miesięcy i 18 dni okresów nieskładkowych oraz 3 lata, 4 miesiące i 28 dni okresów uzupełniających. Organ rentowy zaliczył H. W. do stażu pracy w szczególnych warunkach 14 lat, 10 miesięcy i 5 dni. Do stażu pracy w warunkach szczególnych ZUS zaliczył pracę skarżącego na rzecz (...) B. z siedzibą w R. od dnia 22 kwietnia 1983 roku do dnia 30 czerwca 1992 roku na stanowisku montera instalacji i urządzeń ciepłowniczych, gazowych, kanalizacyjnych i wodociągowych (monter rurociągów) oraz od dnia 1 lipca 1992 roku do dnia 19 kwietnia 2001 roku na stanowisku spawacza elektrycznego.

( okoliczności niesporne)

W okresie od dnia 10 sierpnia 1974 roku do dnia 31 marca 1983 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) w P. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku montera wewnętrznych instalacji sanitarnych.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 31 marca 1983 roku, k. 22, karta obiegowa zmiany, k. 28, wniosek o rozwiązanie umowy o pracę, k, 31, karta obiegowa zmiany, k. 32 akt sprawy)

Przedmiotem działalności (...) w P. było wykonywanie instalacji wodnych, kanalizacyjnych i centralnego ogrzewania. Początkowo odwołujący montował wewnętrzne instalacje sanitarne. W okresie od dnia 17 lutego 1975 roku do dnia 28 grudnia 1976 roku ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową i następnie korzystał z dni wolnych po jej odbyciu. Po powrocie do zakładu pracy, w dniu 29 grudnia 1976 roku ubezpieczony pracował w warsztacie przy ul. (...), gdzie nadal montował i konserwował instalacje wewnętrzne. Odwołujący wykonywał też prace hydrauliczne.

W okresie od dnia 12 września 1978 roku do dnia 26 stycznia 1979 roku skarżący odbywał podstawowy kurs spawalnictwa gazowego, a w dniu 30 kwietnia 1979 roku ubezpieczonemu wydano książeczkę spawacza. Po uzyskaniu tych uprawnień, z dniem 1 listopada 1980 roku wnioskodawca został skierowany do brygady pracowniczej zatrudnionej przy budowie bloków. Do jego wyłącznych obowiązków należało spawanie instalacji gazowych i centralnego ogrzewania. Odwołujący zajmował się tylko i wyłącznie spawaniem gazowym w okresie od dnia 1 listopada 1980 roku do ustania stosunku zatrudnienia, to jest do dnia 31 marca 1983 roku. Prace te wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, nie wykonując jednocześnie innych czynności.

(dowód: książeczka spawacza – k. 4-4v, zeznania świadka B. M., nagranie od minuty 14:40 do minuty 20:31, k. 17v, umowa o pracę z dnia 28 grudnia 1976 roku, k. 29, zaświadczenie kwalifikacyjne, k. 30, zeznania świadka Z. P., nagranie od minuty 2:21 do minuty 7:54, zeznania świadka M. W., nagranie od minuty 7:54 do minuty 10:31, protokół z rozprawy z dnia 1 grudnia 2016 roku, k. 42-42v akt sprawy)

Pracodawca nie wystawił wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.) zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

- ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia). Należy dodać, że warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale wykonuje prace o jakich mowa w rozporządzeniu (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku w sprawie II UKN 39/00).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Należy jednak wskazać, że stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych nie ma charakteru wiążącego i podlega kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Również brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko takie dokumenty stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument ten podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku w sprawie o sygn. akt I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany piętnastoletni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, a w dniu (...) 2015 roku ukończył 60 lat i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Organ rentowy uznał, że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych przez co najmniej przez 15 lat. Wnioskodawca twierdził zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem pracował w takich warunkach po uzyskaniu uprawnień spawalniczych w (...) w P.. Ubezpieczony wskazywał, że pomimo posiadania angażu na stanowisko montera instalacji wewnętrznych, wykonywał tylko i wyłącznie praca polegające na spawaniu instalacji gazowych i centralnego ogrzewania.

Trzeba wskazać, że prawo do emerytury w obniżonym wieku stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego i w związku z tym nie można poprzestać tylko na jego uprawdopodobnieniu, lecz musi być w sposób jednoznaczny i stanowczy udowodnione. Skoro bowiem prawo do wcześniejszej emerytury jest przywilejem, osoba, która chce skorzystać z tego prawa, musi udowodnić w sposób szczegółowy i nie budzący żadnych wątpliwości, że przysługuje jej to prawo, gdyż spełniła wszystkie przewidziane prawem warunki.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w okresie zatrudnienia we wskazanym wyżej zakładzie pracy Sąd oparł się na zeznaniach świadków B. M., Z. P., M. W. oraz na zeznaniach wnioskodawcy, a także na dokumentach zawartych w aktach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Dowody te, w ocenie Sądu, zasługują na wiarę, gdyż są spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają. Świadkowie i wnioskodawca pracowali we wskazanym powyżej zakładzie pracy i opisali w sposób logiczny zakres obowiązków skarżącego. Organ rentowy nie przedstawił zaś w toku postępowania żadnych dowodów, które pozwoliłyby na podważenie wiarygodności złożonych zeznań.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że wnioskodawca nie wskazał dokładnie w odwołaniu okresu, w którym rozpoczął świadczenie obowiązków w charakterze spawacza. W wyjaśnieniach informacyjnych ubezpieczony wskazywał jedynie, że zakres jego czynności zmienił się z końcem 1980 roku. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci zeznań bezpośrednio współpracujących ze skarżącym świadków, pozwolił ustalić, że pracodawca powierzył ubezpieczonemu obowiązki spawacza najpóźniej z dniem 1 listopada 1980 roku.

Mając na uwadze spójne, kompatybilne, a w konsekwencji przekonujące i wiarygodne zeznania świadków Sąd ustalił, iż wnioskodawca w okresie od dnia 1 listopada 1980 roku do dnia 31 marca 1983 roku, pracując w (...) w P. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace spawalnicze. Ubezpieczony pracował w brygadzie skierowanej do pracy przy budowie budynków mieszkalnych. Tamże skarżący zajmował się tylko i wyłącznie spawaniem gazowym rur i instalacji. Podkreślenia wymaga, że H. W. posiadał niezbędne uprawnienia, albowiem z dniem 30 kwietnia 1979 roku uzyskał książkę spawacza potwierdzającą ukończenie kursu spawalnictwa gazowego. Innej pracy w wyżej wymienionym okresie wnioskodawca nie wykonywał.

Mając powyższe na względzie, nie budzi wątpliwości, że wnioskodawca od dnia 1 listopada 1980 roku do dnia 31 marca 1983 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w Wykazie A, Dziale XIV, pkt 12 stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, tj. prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym. Stanowisko to wymienione zostało również w zarządzeniu Ministra Budownictwa i (...) z dnia 6 grudnia 1983 r. w dziale XIV, poz. 12 pkt 1, tj. stanowisko spawacza elektrycznego i gazowego.

Okoliczności powyższej nie zmienia fakt, iż wnioskodawca nie otrzymał świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jak także pracodawca ubezpieczonego nie zmienił warunków umowy o pracę ani nie wystawił stosownych angaży. Wprawdzie H. W. formalnie był zatrudniony jako monter wewnętrznych instalacji sanitarnych, jednakże o charakterze pracy wykonywanej w warunkach szczególnych nie decyduje nazwa zajmowanego stanowiska, ale rodzaj faktycznie wykonywanej pracy. A ten, jak wynika z zeznań świadków, w przypadku wnioskodawcy, był niezmienny w całym okresie zatrudnienia i polegał na spawaniu instalacji grzewczych. Nawet jeśli w dokumentach pracowniczych ubezpieczonego w sposób nieprawidłowy została wskazana nazwa stanowiska zajmowanego przez ubezpieczonego, to i tak nie może to być decydującym kryterium w zakresie jego oceny pod kątem zakwalifikowania do prac wykonywanych w szczególnych warunkach, zwłaszcza wobec kategorycznych i w pełni przez Sąd podzielonych zeznań powołanych w sprawie świadków (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 17 maja 2013 roku, sygn. akt III AUa 1585/12).

W związku z tym, że wykazany przez wnioskodawcę okres pracy w warunkach szczególnych wynosi więcej niż 15 lat, stwierdzić należało, iż spełnia on wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Trzeba bowiem wskazać, że wnioskodawcy do przyznania prawa do wcześniejszej emerytury brakowała jedynie 1 miesiąca i 25 dni, a przeprowadzone postępowanie ponad wszelką wątpliwość udowodniło, że skarżący wykonywał w (...) w P. czynności polegające na spawaniu gazowym przez okres 2 lat i 5 miesięcy.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.