Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 lutego 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 1 lutego 2016 roku, odmówił K. B. prawa do wypłaty odsetek od wyrównania za okres od 1 marca 2015 roku do 21 stycznia 2016 roku. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, w razie ustalenia prawa do świadczenia wyrokiem sądu. Organ rentowy wskazał, że prawomocny wyrok sądu wpłynął do organu rentowego w dniu 11 grudnia 2015 roku, a uprawomocnił się w dniu 26 grudnia 2015 roku, zaś ZUS w dniu 8 stycznia 2016 roku wydał decyzję o przyznaniu emerytury i jej zawieszeniu z powodu braku świadectwa pracy. Świadectwo pracy zostało złożone w dniu 4 stycznia 2016 roku. Rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z dniem 28 lutego 2015 roku. Decyzją z dnia 14 stycznia 2016 roku organ rentowy podjął wypłatę świadczenia od dnia 1 marca 2015 roku - tj. od rozwiązania stosunku pracy. Zdaniem ZUS wobec zachowania ustawowego terminu brak jest podstaw prawnych do wypłaty odsetek. /decyzja - k. 83 akt ZUS/

Od powyższej decyzji odwołanie w dniu 14 marca 2016 roku złożył K. B., wnosząc o jej zmianę i ustalenie prawa do wypłaty odsetek ustawowych od wyrównania emerytury w wysokości ustalonej na mocy decyzji ZUS z dnia 14 stycznia 2016 roku, za okres od 1 marca 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku, w wysokości 29.845,60 zł. Zdaniem ubezpieczonego organ rentowy jeszcze przed wydaniem wyroku ustalającego prawo do świadczenia dysponował materiałem dowodowym pozwalającym na przyznanie emerytury, wydał błędną decyzję, mimo spełnienia warunków do uzyskania tego prawa, co potwierdził późniejszy wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 18 listopada 2015 roku ( sygn. akt VIII 418/15). W ocenie ubezpieczonego przysługuje mu zatem prawo do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia, od dnia następującego po przewidzianym ustawowo terminie do wydania przez ZUS decyzji z dnia 9 lutego 2015 roku - tj. po upływie 30 dni od rozwiązania stosunku pracy (28 lutego 2015 roku). /odwołanie - k. 2 - 4/

W odpowiedzi na odwołanie wniesionej w dniu 23 marca 2016 roku organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji. ZUS powołując się na treść art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku
o systemie ubezpieczeń społecznych ( t. j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 963 ze zm.) wskazał, że opóźnienie w wypłacie świadczenia nastąpiło z przyczyn niezależnych od organu, a ustalenia faktyczne pozwalające na przyznanie prawa do emerytury nastąpiły dopiero przed Sądem rozpoznającym odwołanie. Decyzja wykonująca wyrok została natomiast wydana w terminie krótszym niż 30 dni. /odpowiedź na odwołanie - k. 5 - 5 verte/

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie. Wnioskodawca poparł odwołanie. Pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie. /stanowiska stron - e-protokół z dnia 18 listopada 2016 roku - 00:00:51 - 00:01:09 - płyta
- k. 19; pismo procesowe - k. 10 - 11/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony K. B. urodził się w dniu (...). /okoliczność bezsporna, a nadto: wniosek - plik I akt ZUS/

Decyzją z dnia 31 grudnia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział
w Ł. odmówił K. B. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku nie udokumentował wymaganych 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz nie ukończył 60 lat. Do stażu pracy w szczególnych warunkach nie zaliczono okresów zatrudnienia: od 18 maja 1990 r. do 30 września 1998 r., jako pracy w szczególnych warunkach, gdyż świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie spełnia wymogów formalnych – zostało wystawione przez archiwum. Prawo do wystawiania świadectw wykonywania prac w szczególnych warunkach ma pracodawca, likwidator, syndyk lub następca prawny. Ubezpieczony udowodnił ogólny staż pracy wynoszący 27 lat,
3 miesiące i 8 dni okresów składkowych i nieskładkowych. /okoliczność bezsporna, a nadto: decyzja –plik I akt ZUS/

Decyzją z dnia 9 lutego 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił K. B. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku nie udokumentował wymaganych 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Do stażu pracy w szczególnych warunkach nie zaliczono okresów zatrudnienia: od 18 maja 1990 r. do 30 września 1998 r., jako pracy w szczególnych warunkach, ponieważ na świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach podano zajmowane przez ubezpieczonego stanowisko operator urządzeń dźwigowych, które nie jest zgodne
z wykazem, stanowiącym załącznik do powołanych na świadectwie zarządzeń resortowych oraz okresu od 1 września 1971 r. do 31 sierpnia 1990 r., ponieważ na podstawie dołączonych do wniosku o emeryturę umowy o pracę i angaży nie można stwierdzić pracy w warunkach szczególnych, gdyż zakład nie powołał się na odpowiednie Zarządzenie Ministra z podaniem odpowiedniego działu, pozycji i punktu wykazu. Ubezpieczony udowodnił ogólny staż pracy wynoszący 27 lat, 3 miesiące i 8 dni okresów składkowych i nieskładkowych. /okoliczność bezsporna, a nadto: decyzja – plik I akt ZUS/

Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia 18 listopada 2015 roku wydanym
w sprawie o sygn. akt VIII U 418/15 zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 9 lutego 2015 roku
w ten sposób, że przyznał K. B. prawo do emerytury poczynając od dnia 1 lutego 2015 roku oraz oddalił odwołanie od decyzji z dnia 31 grudnia 2014 roku. /okoliczność bezsporna, a nadto: wyrok - k. 45 - załączonych akt o sygn. VIII U 418/15/

W uzasadnieniu powyższego wyroku Sąd wskazał, że na podstawie zgromadzonych dokumentów oraz osobowych źródeł dowodowych w postaci niebudzących wątpliwości, wiarygodnych i logicznych zeznań świadków i wnioskodawcy ustalił, że wnioskodawca do dnia 1 stycznia 1999 roku wykazał ponad 15 - letni staż pracy w szczególnych warunkach. Na podstawie zeznań świadków Sąd ustalił, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał obowiązki na stanowiskach wymienionych w wykazie A rozporządzenia
z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz. 43 ze zm.). Jednocześnie Sąd oddalił odwołanie od decyzji z dnia 31 grudnia 2014 roku, ponieważ w dacie wydania decyzji przez organ rentowy ubezpieczony nie ukończył jeszcze 60 lat. /uzasadnienie wyroku - k. 47 - 60 załączonych akt o sygn. VIII U 418/15/

Wyrok wraz z uzasadnieniem został doręczony organowi rentowemu wraz z aktami ZUS w dniu 11 grudnia 2015 roku. /okoliczność bezsporna - pismo - k. 55 plik I akt ZUS/

Wyrok z dnia 18 listopada 2015 roku uprawomocnił się z dniem 29 grudnia 2015 roku. /okoliczności bezsporne, a nadto: stwierdzenie prawomocności - k. 25 verte/

Decyzją z dnia 8 stycznia 2016 roku organ rentowy wykonując wyrok z dnia 18 listopada 2015 roku przyznał K. B. emeryturę od dnia 1 lutego 2015 roku, tj. od daty określonej w wyroku. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że zgodnie z art. 25 ustawy emerytalnej podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, wysokość emerytury zostanie ustalona w ostatecznej kwocie z chwilą podjęcia wypłaty emerytury, tj. po rozwiązaniu stosunku pracy i zgłoszeniu wniosku o podjęcie wypłaty emerytury. Średnie dalsze trwanie życia zostanie ustalone na dzień zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury. /okoliczność bezsporna, a nadto: decyzja - k. 67 - plik I akt ZUS/

W dniu 4 stycznia 2016 roku wnioskodawca złożył do organu rentowego świadectwo pracy z dnia 27 lutego 2015 roku, stanowiące dowód rozwiązania stosunku pracy
z pracodawcą, u którego był zatrudniony w chwili składania wniosku o emeryturę. /okoliczność bezsporna, a nadto: pismo - k. 69 oraz świadectwo pracy - k. 71 plik I akt ZUS/

Ostatni stosunek pracy wnioskodawcy został rozwiązany za porozumieniem stron
z dniem 28 lutego 2015 roku. /okoliczność bezsporna, a nadto: świadectwo pracy - k. 71 plik I akt ZUS/

Decyzją z dnia 14 stycznia 2016 roku - znak (...) - organ rentowy po rozpatrzeniu wniosku z dnia 4 stycznia 2016 roku ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury od dnia 1 marca 2015 roku, tj. od miesiąca następującego po miesiącu, w którym ustały ubezpieczenia emerytalne i rentowe. /okoliczność bezsporna, a nadto: decyzja - k. 72 - plik I akt ZUS/

W dniu 1 lutego 2016 roku ubezpieczony złożył wniosek o wypłatę ustawowych odsetek od niewypłaconej w terminie emerytury. /okoliczność bezsporna, a nadto: wniosek - k. 82 - plik I akt ZUS/

Tak ustalony stan faktyczny nie był sporny pomiędzy stronami. Szczegółowych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał w oparciu o całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie, w tym w aktach ZUS oraz w załączonych aktach sprawy o sygn. akt VIII U 418/15.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne.

Zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( t. j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 963 ze zm.), jeżeli Zakład
- w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Jak stanowi art. 118 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 roku, poz. 887 ze zm.) organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120.

W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego (ust. 1 a).

Przez wyjaśnienie „ostatniej niezbędnej okoliczności” rozumieć należy wyjaśnienie ostatniej okoliczności koniecznej do ustalenia samego istnienia prawa wnioskodawcy do świadczenia. Jak słusznie wskazał Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 19 stycznia 2012 roku, III AUa 1549/11 ( LEX nr 1124837), wyjaśnienie okoliczności niezbędnej do wydania decyzji oznacza dokonanie czynności mającej na celu ustalenie stanu faktycznego, czyli przeprowadzenie dowodów i ich ocenę.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa ( tak SN w wyroku
z dnia 25 stycznia 2005 roku, sygn. akt I UK 159/04, publ. OSNP 2005/19/308).

Pamiętać należy jednak, że wydanie błędnej decyzji w sytuacji, gdy organ rentowy nie dysponował wystarczającym materiałem dowodowym pozwalającym na ustalenie prawa wnioskodawcy do żądanego świadczenia, nie skutkuje obciążeniem organu odpowiedzialnością z tego tytułu (tak też Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 27 lipca 2016 roku, sygn. akt III AUa 533/16, publ. LEX nr 2106933).

Istotnie Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia z dnia 18 listopada 2015 roku wydanym w sprawie o sygn. akt VIII U 418/15 zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 9 lutego 2015 roku w ten sposób, że przyznał K. B. prawo do emerytury poczynając od dnia 1 lutego 2015 roku. Sąd w przeciwieństwie do organu rentowego uznał bowiem, że wnioskodawca spełnia wszystkie warunki do uzyskania prawa do emerytury. Ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999 roku ubezpieczony wykazał ponad 15 - letni staż pracy
w szczególnych warunkach.

W świetle § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...) ).

Stosownie do § 2 ust. 2 powołanego rozporządzenia okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac
w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w uchwale
z dnia 27 maja 1985 roku ( sygn. akt III UZP 5/85, publ. LEX nr 14635) w postępowaniu odwoławczym przed radami nadzorczymi oddziałów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
i okręgowymi sądami pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe dopuszczalne jest przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeżeli zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy z powodu likwidacji zakładu pracy lub zniszczenia dokumentów dotyczących takiego zatrudnienia. Przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków nie jest dopuszczalne w postępowaniu przed organem rentowym.

Regulacja § 2 rozporządzenia, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca
w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zatem zastosowania dopiero
w postępowaniu odwoławczym przed Sądem. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach Sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków
( por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85 – LEX 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84 – LEX 14625).

Skoro zatem w rozpoznawanej sprawie dopiero na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego przed Sądem I instancji (w szczególności na podstawie zeznań świadków i przesłuchania w charakterze strony wnioskodawcy) można było poczynić ustalenia w zakresie wykonywania przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych
i prawidłowo je zakwalifikować, to nie można było stwierdzić odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Organ rentowy odmówił przyznania prawa do emerytury, ponieważ uznał, że złożone za sporny okres świadectwo pracy nie odpowiada wymogom wskazanym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz. 43 ze zm.).

Ustalenie przebiegu zatrudnienia wnioskodawcy, rzeczywistego zakresu jego obowiązków w spornym okresie, a w konsekwencji ustalenie, czy rzeczywiście wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w ww. rozporządzeniu stało się możliwe dopiero w przeprowadzonym przez sądem postępowaniu dowodowym, które mogło uwzględnić również osobowy materiał dowodowy.

Organ rentowy słusznie wskazuje, że skoro akta wraz z wyrokiem Sądu wpłynęły do organu rentowego w dniu 11 grudnia 2015 roku, to decyzja z dnia 8 stycznia 2016 roku wykonująca wyrok z dnia 18 listopada 2015 roku została wydana nawet przed upływem 30 dni. Tym bardziej, że wyrok uzyskał prawomocność dopiero z dniem 29 grudnia 2015 roku.

ZUS słusznie wstrzymał wypłatę świadczenia do dnia złożenia świadectwa pracy potwierdzającego rozwiązanie ostatniego stosunku pracy. Poza sporem pozostaje, że wnioskodawca złożył je dopiero w dniu 4 stycznia 2016 roku, co umożliwiło podjęcie wypłaty emerytury od miesiąca następującego po miesiącu, w którym ustąpiły ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

M.U.