Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach - II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Beata Piwko

Sędziowie: SSO Małgorzata Klesyk

SSO Rafał Adamczyk (spr.)

Protokolant: starszy protokolant sądowy Iwona Cierpikowska

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2016 r. w Kielcach na rozprawie

sprawy z powództwa G. D.

przeciwko Skarbowi Państwa - Państwowemu Gospodarstwu Leśnemu Lasom Państwowym Nadleśnictwu P. oraz Skarbowi Państwa - Nadleśnictwu W.

o uzgodnienie stanu prawnego nieruchomości ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym

na skutek apelacji pozwanego Skarbu Państwa - Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Nadleśnictwa P.

od wyroku Sądu Rejonowego we Włoszczowie z dnia 9 marca 2016 r., sygn. akt I C 16/15

1. oddala apelację;

2. zasądza od pozwanego Skarbu Państwa - Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Nadleśnictwa P. na rzecz powódki G. D. kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 845/16

UZASADNIENIE

Po ostatecznym sprecyzowaniu żądania, powódka G. D. domagała się uzgodnienia stanu prawnego nieruchomości ujawnionego w księgach wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym, poprzez nakazanie:

- wykreślenia z księgi wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy we Włoszczowie działek nr (...) o powierzchni 0,09 ha i nr (...)o powierzchni 0,06 ha, położonych w obrębie K., gmina K. i wpisanie w ich miejsce działek: nr (...) o powierzchni 0,0527 ha, nr (...) o powierzchni 0,0879 ha, nr (...)o powierzchni 0,0046 ha i nr (...) o powierzchni 0,0082 ha, położonych w obrębie K., gmina K., zgodnie z mapą sporządzoną przez geodetę uprawnionego A. W., przyjętą do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w dniu 22 maja 2015 r. za identyfikatorem (...)

- wykreślenia z księgi wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy we Włoszczowie działki nr (...) o powierzchni 0,65 ha, położonej w obrębie K., gmina K. i wpisanie w jej miejsce działki nr (...) o powierzchni 0,6418 ha, położonej w obrębie K., gmina K., zgodnie z mapą sporządzoną przez geodetę uprawnionego A. W., przyjętą do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w dniu 22 maja 2015 r. za identyfikatorem(...)

- wykreślenia z księgi wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy we Włoszczowie działki nr (...) o powierzchni 0,0537 ha, położonej w obrębie K., gmina K. oraz działki nr (...) o powierzchni 0,0893 ha, położonej w obrębie K., gmina K. (k. 146-148).

Pozwany Skarb Państwa - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo P. wniósł o oddalenie powództwa (k. 38).

Wyrokiem z dnia 9 marca 2016 r. Sąd Rejonowy we Włoszczowie nakazał wykreślić: z księgi wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy we Włoszczowie w dziale I działkę nr (...) o powierzchni 0,0537 ha, położoną w obrębie K., gmina K. oraz działkę nr (...) o powierzchni 0,0893 ha, położoną w obrębie K., gmina K.; z księgi wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy we Włoszczowie w dziale I działkę nr (...) o powierzchni 0,65 ha, położoną w obrębie K., gmina K.; z księgi wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy we Włoszczowie w dziale I działkę nr (...) o powierzchni 0,09 ha oraz nr (...)o powierzchni 0,06 ha, położone w obrębie K., gmina K. (punkt I); nakazał wpisać: w księdze wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy we Włoszczowie w dziale I działkę nr (...) o powierzchni 0,6418 ha, położoną w obrębie K., gmina K., zgodnie z mapą sporządzoną przez biegłego geodetę uprawnionego A. W., przyjętą do zasobów geodezyjnych i kartograficznych przez Starostę Powiatowego we W. za numerem (...)w księdze wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy we Włoszczowie w dziale I działki: nr (...) o powierzchni 0,0527 ha, nr (...) o powierzchni 0,0879 ha, nr (...)o powierzchni 0,0046 ha oraz nr(...) o powierzchni 0,0082 ha, położone w obrębie K., gmina K., zgodnie z mapą sporządzoną przez biegłego geodetę uprawnionego A. W., przyjętą do zasobów geodezyjnych i kartograficznych przez Starostę Powiatowego we W. za numerem (...)(punkt II); zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu (punkt III) (k. 234 - 235).

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 26 czerwca 1991 r. Sąd Rejonowy w Radomsku (sygn. akt Ns 759/90) wydał postanowienie, na mocy którego K. i S. K. (rodzice powódki) nabyli na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, własność nieruchomości położonej w K., oznaczonej w ewidencji gruntów m. in. jako działki nr (...), o łącznej powierzchni 0,15 ha, przedstawionej na mapie sporządzonej w 1991 r. przez geodetę F. P., dla której to nieruchomości nie było urządzonej księgi wieczystej ani zbioru dokumentów. W dniu 7 września 1966 r. Państwowe Biuro Notarialne we W. na wniosek Okręgowego Zarządu Lasów Państwowych w R. z dnia 6 grudnia 1965 r. założyło księgę wieczystą nr (...), w której ujawniono prawo własności Skarbu Państwa dla nieruchomości będącej w zarządzaniu i użytkowaniu Lasów Państwowych Nadleśnictwa K., o łącznej powierzchni 4954,96 ha. Tytuł własności Skarbu Państwa dla objętej wnioskiem nieruchomości oraz pozostawanie jej w zarządzie i użytkowaniu OZLP w R. zostały stwierdzone zaświadczeniem Prezydium Powiatowej Rady Narodowej we W. z dnia 26 kwietnia 1965 r., nr (...). W dniu 21 lipca 1993 r. K. K. (2) złożyła do Sądu Rejonowego w Radomsku wniosek o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości położonej w K., oznaczonej w ewidencji gruntów nr (...)o łącznej powierzchni 3,40 ha. W dniu 7 października 1993 r. Sąd Rejonowy w Radomsku założył księgę wieczystą nr (...) (obecnie (...)), w której dokonano wpisów zgodnie z wnioskiem. W dniu 19 listopada 1996 r. aktem notarialnym (Rep. A nr (...)) K. i S. K. darowali córce G. D. całe należące do nich gospodarstwo rolne, w tym działki nr (...), stąd w miejsce dotychczasowych właścicieli, zgodnie z wnioskiem zawartym w akcie notarialnym, wpisano jako właściciela nieruchomościG. D.. W dniu 10 sierpnia 2007 r. Lasy Państwowe Nadleśnictwa W., jako następca prawny nadleśnictwa K., ujawniony w dziale II księgi wieczystej (...), złożyły do Sądu Rejonowego we Włoszczowie wniosek o sprostowanie oznaczenia nieruchomości. W dniu 10 listopada 2007 r. w miejsce oddziału leśnego nr (...) o powierzchni 25,25 ha wpisano działki nr: (...) o łącznej powierzchni 24,32 ha i część działki nr (...), położone w obrębie K., gmina K., zgodnie z rozliczeniem powierzchni i wykazem synchronizacyjnym sporządzonym przez geodetę J. W.. W dniu 22 maja 2013 r. na wniosek Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Nadleśnictwa P. działki nr (...) zostały odłączone z księgi wieczystej (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Jędrzejowie IX Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą we Włoszczowie, a następnie działki te zostały wpisane do nowej księgi wieczystej (...), w której dziale II jako właściciela nieruchomości ujawniono Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo P.. Sąd pierwszej instancji na podstawie opinii biegłego z zakresu geodezji A. W. ustalił, że przy rozliczeniu działek nr (...) wsi K. z księgi wieczystej (...), w odniesieniu do obowiązującej ewidencji gruntów, zaszła konieczność dokonania podziału działki nr (...) obrębu K. i wydzielenia z niej działek nr (...). Jednocześnie w wyniku przeprowadzonych pomiarów i analitycznego obliczenia powierzchni działek nr (...) nastąpiła zmiana ich powierzchni, co zostało przedstawione w wykazie synchronizacyjnym na mapie nr(...) Na mapie zaktualizowano powierzchnie działek nr (...) oraz dokonano podziału działki nr (...) obrębu K. na działki nr (...) celem rozliczenia działek nr (...) wsi K. z księgi wieczystej (...) w odniesieniu do obowiązującej ewidencji gruntów. W wyniku rozliczenia, działce nr (...) o powierzchni 0,09 ha wsi K. z księgi wieczystej (...) odpowiadają działki nr (...), o łącznej powierzchni 0,0961 ha, obrębu K. gminy K. oraz w wyniku rozliczenia, działce nr (...) o powierzchni 0,06 ha wsi K. z księgi wieczystej (...) odpowiadają działki nr (...) o łącznej powierzchni 0,0573 ha obrębu K., gminy K.. Różnica w powierzchniach nastąpiła w wyniku przeprowadzonych pomiarów i rozliczenia powierzchni z dokładnością do metrów kwadratowych. Rozliczenie zostało przedstawione na mapie przyjętej do zasobu geodezyjnego pod numerem (...)

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy przyjął, że powództwo jest zasadne w świetle art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jednolity Dz. U. 2016 r., poz. 790, ze zmianami; dalej powoływana jako u.k.w.h.). Sąd pierwszej instancji wskazał, iż stanem prawnym ujawnionym w księdze wieczystej jest treść wpisów ujawniających prawa na nieruchomości, a wpis dotyczący oznaczenia nieruchomości (dział I - O) w zasadzie nie dotyczy stanu prawnego. Sąd Rejonowy, odwołując się do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 1996 r., III CZP 200/95, OSNC 1996/5/67, zauważył jednak, że wyjątkowo, gdy ta sama część większych nieruchomości jest objęta dwiema księgami wieczystymi, w których są ujawnieni różni właściciele, dopuszczalne jest uzgodnienie stanu prawnego wymienionego w jednej z tych ksiąg z rzeczywistym stanem prawnym przez wykreślenie z niej wpisów dotyczących wyodrębnionych geodezyjnie działek. W ocenie Sądu pierwszej instancji, taka sytuacja zachodziła w niniejszej sprawie, bowiem działki nr (...) obejmują fragment gruntu wchodzący w skład działek nr (...), co wynika z wykazu synchronizacyjnego z mapy ewidencji gruntów, oznaczonego numerem (...) Ponadto Sąd Rejonowy uznał, iż ujawnienie w dziale II księgi wieczystej nr (...) jako właściciela Zarządu Lasów Państwowych w R. na podstawie zaświadczenia Prezydium Powiatowej Rady Narodowej nie było prawidłowe, bowiem zaświadczenie nie jest tytułem własności. Powołując się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2012 r., V CSK 51/11, OSNC 2012/6/78, Sąd pierwszej instancji podkreślił, że jeżeli istnieją dwa sprzeczne tytuły własności nieruchomości w postaci ostatecznej decyzji administracyjnej i prawomocnego wyroku, sąd rozstrzyga, kto jest właścicielem nieruchomości. W niniejszej sprawie wpis w księdze wieczystej nr (...) nie został ujawniony na podstawie ostatecznej decyzji administracyjnej, lecz w oparciu o zaświadczenie. Ponadto, sporne działki zostały nabyte w drodze uwłaszczenia przez poprzedników prawnych powódki G. K. K. i S. K.. Sąd Rejonowy podniósł, że cel powództwa z art. 10 ust. 1 u.k.w.h. zostanie osiągnięty poprzez wykreślenie: z księgi wieczystej (...) działek nr (...); z księgi wieczystej (...) działki nr (...); z księgi wieczystej (...) działek nr (...), a następnie wpisanie w księdze wieczystej (...) działki nr (...), natomiast w księdze wieczystej (...) wpisanie działek nr (...). Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd pierwszej instancji wskazał przepis art. 102 k.p.c., uznając, iż zachodzi wyjątkowy przypadek, usprawiedliwiający nieobciążanie pozwanych tymi kosztami. Przyczyną wniesienia pozwu były błędy w oznaczeniu nieruchomości w księgach wieczystych, powielające błędy z ewidencji gruntów, za której prowadzenie odpowiada Starosta (...), stąd - zdaniem Sądu Rejonowego - koszty postępowania zmierzającego do usunięcia tych niezgodności nie powinny obciążać pozwanych.

Pozwany Skarb Państwa – Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo P. wniósł apelację od powyższego wyroku. Zaskarżył orzeczenie Sądu Rejonowego w całości. Zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego, mające wpływ na wynik sprawy, to jest:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny materiału dowodowego z pominięciem jego istotnej części, tj. dokumentów, z których jednoznacznie wynika, że prawo własności Skarbu Państwa dla nieruchomości oznaczonej nr działek (...), będącej w zarządzie ówcześnie Lasów Państwowych Nadleśnictwa K., a obecnie Nadleśnictwa P., dla której została założona przez Państwowe Biuro Notarialne we W. na wniosek Okręgowego Zarządu Lasów Państwowych w R. księga wieczysta nr (...), wynika z ostatecznej decyzji Okręgowego Zarządu Lasów Państwowych w R., będącej konsekwencją wykonania przepisów ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o sprzedaży nieruchomości Państwowego Funduszu Ziemi oraz uporządkowaniu niektórych spraw związanych z przeprowadzeniem reformy rolnej i osadnictwa rolnego (Dz. U. z 1958 r., nr 17, poz. 71), co zostało potwierdzone zaświadczeniem Prezydium Powiatowej Rady Narodowej we W. z dnia 26 kwietnia 1965 r., i uznanie tym samym, iż Skarbowi Państwa nie przysługuje prawo własności do przedmiotowych nieruchomości;

- art. 233 § 1 i 2 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, polegające na zupełnym pominięciu dla oceny okoliczności, iż w postępowaniu wszczętym przez poprzedników prawnych powódki, dokonano błędnej analizy mapy z dnia 29 kwietnia 1991 r., sporządzonej przez geodetę inż. P., z której jednoznacznie wynika, że działki oznaczone numerami (...) stanowią własność Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych, a w konsekwencji wadliwe przyjęcie, zarówno na etapie subsumcji, jaki i wyrokowania, iż nieruchomości te stanowią całość gospodarstwa rolnego, które nabyli poprzednicy prawni powódki;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny materiału dowodowego z pominięciem jego istotnej części, tj. dokumentów złożonych przez stronę pozwaną w postaci map przeglądowych drzewostanów Państwowego Nadleśnictwa K. z lat 1948 i 1963 oraz szkicu granicznego nr (...) z 5 lipca 1961 r., z których jednoznacznie wynika, iż nieruchomości oznaczone w ewidencji gruntów numerami (...)stanowią własność Skarbu Państwa;

- art. 233 § 1 i 2 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, polegające na zupełnym pominięciu faktu, iż z treści aktu notarialnego Rep. A (...), na podstawie którego rodzice powódki darowali jej m. in. działki oznaczone numerami (...) wynika, że na darowanej nieruchomości nie ma lasu, a z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszym postępowaniu jednoznacznie wynika, iż nieruchomości te stanowią użytek - las, na których rośnie drzewostan około dziewięćdziesięcioletni;

- art. 233 k.p.c. poprzez zaakceptowanie przez Sąd pierwszej instancji błędnego ustalenia areału powierzchni poprzez jej zwiększenie w sytuacji, gdy powierzchnia działek gruntu oznaczonych numerami (...)powinna wynosić 0,15 ha, a obecnie, zgodnie z tym co przyjął Sąd Rejonowy, wynosi 0,1534 ha.

Wskazując na powyższe zarzuty, strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu we Włoszczowie oraz o zasądzenie od powódki na rzecz strony pozwanej kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie odwoławcze.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że podstawą wpisu prawa własności Skarbu Państwa do działek nr (...) w prowadzonej przez Sąd Rejonowy we Włoszczowie księdze wieczystej (...) oraz działki oznaczonej nr (...) - podzielonej m.in. na działki nr (...) - były przepisy ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o sprzedaży nieruchomości Państwowego Funduszu Ziemi oraz uporządkowaniu niektórych spraw związanych z przeprowadzeniem reformy rolnej i osadnictwa rolnego (Dz. U. z 1958 r., nr 17, poz. 71). O przejęciu tych działek orzeczono ostateczną decyzją Okręgowego Zarządu Lasów Państwowych w R., a zaświadczenie wydane przez Prezydium Powiatowej Rady Narodowej we W. z dnia 26 kwietnia 1965 r. potwierdzało okoliczność przejęcia nieruchomości na własność Skarbu Państwa . Sąd Rejonowy błędnie przyjął, iż wpis prawa własności Skarbu Państwa w księdze wieczystej (...) został ujawniony na podstawie zaświadczenia wydanego przez Prezydium Powiatowej Rady Narodowej we W.. Skarżący argumentował, że Sąd pierwszej instancji do ustalenia stanu faktycznego w niniejszym postępowaniu przyjął wypis aktu notarialnego Rep. A nr (...), na mocy którego K. i S. K. darowali powódce należące do nich gospodarstwo rolne. Z powyższego aktu notarialnego wynika, iż na przedmiotowym gospodarstwie rolnym nie ma lasu . Grunty te oznaczone są natomiast w ewidencji gruntów jako las. Ponadto na części przedmiotowej nieruchomości rośnie las około 90 - letni. Poprzednicy prawni powódki mieli świadomość, iż są jedynie właścicielami gruntów niestanowiących lasu. Ponadto skarżący zarzucił, że Sąd Rejonowy dopuszczając dowód z akt sprawy o sygn. I Ns 759/90, dotyczącej nabycia własności gospodarstwa rolnego przez S. i K. K. (2) na podstawie art. l ust. l ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, pominął w swoich rozważaniach dokument w postaci mapy z dnia 29 kwietnia 1991 r., sporządzonej przez geodetę F. P., z której jednoznacznie wynika, iż działki oznaczone numerami (...) wchodzą do zasobu nieruchomości pozostających w zarządzie Lasów Państwowych. Finalnie, skarżący zauważył, że zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego w Radomsku poprzednicy prawni powódki nabyli na podstawie uwłaszczenia nieruchomości oznaczone, między innymi, numerami (...), których powierzchnia wynosiła 0,15 ha. W niniejszej sprawie Sąd pierwszej instancji „zwiększył” powierzchnię powyższych działek i zgodnie z wydanym w sprawie wyrokiem powierzchnia działek nr (...) obecnie wynosi 0,1534 ha (działka nr (...) o powierzchni 0,0527 ha + działka nr (...) o powierzchni 0,0879 ha + działka nr (...) o powierzchni 0,0046 ha + działka nr (...) o powierzchni 0,0082 ha = 0,1534 ha) (k. 258-261).

W odpowiedzi na apelację, powódka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Powódka podkreśliła, że wbrew twierdzeniom apelacji, z akt księgi wieczystej (...)wynika wprost, iż podstawą wpisu własności Skarbu Państwa w zakresie objętych pozwem działek było zaświadczenie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej we W. nr (...) z dnia 26 kwietnia 1965 r. Świadczą o tym zarówno zapisy działu II tej księgi wieczystej, jak i treść wniosku Państwowego Zarządu Lasów Państwowych w R. z dnia 3 grudnia 1965 r., złożonego do PBN we W., dotyczącego założenia księgi wieczystej i wpisu prawa własności. Powódka wskazała również, że księga (...) była prowadzona także dla innych nieruchomości pozostających w zarządzie Lasów Państwowych, w tym dla nieruchomości przejętej na rzecz Skarbu Państwa od L. M. i tej nieruchomości dotyczy opisana przez pełnomocnika pozwanej w apelacji decyzja Okręgowego Zarządu Lasów Państwowych w R.. Decyzja ta nie ma jednak żadnego związku z działkami, do których odnosił się pozew, a samo pozostawanie tej decyzji w księdze wieczystej nie może stanowić o zarzucie, iż Sąd dokonał nieprawidłowej oceny materiału dowodowego. W zakresie sformułowanego przez skarżącego zarzutu błędnego ustalenia areału poprzez zwiększenie powierzchni nieruchomości, powódka podniosła, że tożsamość działek objętych pozwem, ich powierzchnie, granice oraz stan prawny zostały wyjaśnione przez Sąd poprzez sporządzenie na potrzeby sprawy opinii geodezyjnej, której celem było ustalenie, czy działki nr (...) w obrębie K. są tożsame z działkami nr (...) położonymi w K.. Opinia ta nie była kwestionowana przez pozwaną w czasie trwania procesu. Powódka oceniła jako bezzasadne zarzuty pozwanego dotyczące błędnej analizy mapy sporządzonej przez geodetę inż. P. w 1991 r. Mapa stanowiła bowiem jedynie materiał pomocniczy w sprawie, z którego korzystał także biegły geodeta W. (k. 269 - 270).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Skarżący zarzucił Sądowi Rejonowemu dokonanie błędnych ustaleń faktycznych na podstawie wadliwie i niewszechstronnie ocenionego materiału dowodowego. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o nieprawidłowości ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu apelującego odpowiada rzeczywistości; skarżący może jedynie wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, iż Sąd rażąco naruszył ustanowione w art. 233 § 1 k.p.c. zasady oceny wiarygodności i mocy konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając, i że to naruszenie miało wpływ na wynik sprawy (por. m. in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000 r., I CKN 1169/99, OSNC 2000/7-8/139 i z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00, OSNC 2000/10/189). Nie jest przy tym wystarczająca sama polemika naprowadzająca wnioski odmienne, lecz wymagane jest wskazanie, w czym wyraża się brak logiki lub uchybienie regułom doświadczenia życiowego w przyjęciu wniosków kwestionowanych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., IV CKN 1316/00, LEX nr 80273). Strona pozwana nie sprostała tym wymaganiom. Wbrew jej zarzutom, ustalenia Sądu pierwszej instancji zostały oparte na całokształcie materiału dowodowego, który oceniony zgodnie ze wskazaniami logiki i doświadczenia życiowego, doprowadził Sąd Rejonowy do prawidłowych wniosków, podzielanych przez Sąd Okręgowy i przyjętych za własne. Należy przypomnieć, że przy rozpoznawaniu powództwa z art. 10 ust. 1 u.k.w.h. przedmiotem postępowania dowodowego jest ustalenie, czy istotnie zachodzi, pomiędzy ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym nieruchomości, niezgodność uzasadniająca jej usunięcie przez dokonanie prawidłowych wpisów. Dotyczy to również sytuacji, gdy ta sama, lecz odmiennie oznaczona ewidencyjnie działka, jest objęta dwiema księgami wieczystymi, w których są ujawnieni różni właściciele (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2008 r., II CSK 434/07, LEX nr 497678; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2002 r., III CKN 405/99, OSNC 2002/11/142 i uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2003 r., III CZP 70/03, OSNC 2004/12/192). Ciężar dowodu, iż rzeczywisty stan prawny nieruchomości jest odmienny od ujawnionego w księdze wieczystej spoczywa na stronie powodowej. Wypełnienie tego obowiązku procesowego polega na wykazaniu prawdziwego stanu prawnego nieruchomości, co niekiedy - tak jak w rozpoznawanej sprawie - łączy się także z udowodnieniem, że podstawa istniejącego wpisu jest pozbawiona mocy prawnej. Wbrew twierdzeniom skarżącego, Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił – opierając się przede wszystkim na dokumentach znajdujących się w aktach sprawy i aktach ksiąg wieczystych oraz na opinii biegłego geodety A. W. - że istnieje niezgodność między treścią księgi wieczystej (...) a stanem prawnym nieruchomości oznaczonej jako działki nr (...) o powierzchni 0,0537 ha i nr (...) o powierzchni 0,0893 ha oraz pomiędzy treścią księgi wieczystej (...) a stanem prawnym nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...) o powierzchni 0,65 ha, bowiem jako właściciel tych nieruchomości jest wpisana osoba niebędąca właścicielem. Trafne jest również ustalenie Sądu pierwszej instancji, iż działki uprzednio oznaczone numerami ewidencyjnymi (...) (obecnie odpowiadające działkom: nr (...) o powierzchni 0,0527 ha, nr(...) o powierzchni 0,0879 ha, nr (...) o powierzchni 0,0046 ha oraz nr (...) o powierzchni 0,0082 ha), dla których była prowadzona księga wieczysta (...), zostały nabyte przez rodziców powódki - K. K. (2) i S. K. w trybie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. nr 27, poz. 250, ze zmianami), na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 26 czerwca 1991 r., sygn. Ns 759/90, a Skarbowi Państwa nie przysługuje prawo własności tych nieruchomości. Badając rzeczywisty stan prawny nieruchomości, Sąd ocenia skuteczność zdarzenia cywilnoprawnego, z którego strona sporu wywodzi swoje prawo. Powódka powoływała się na treść wymienionego postanowienia Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 26 czerwca 1991 r., sygn. Ns 759/90, natomiast pozwany Skarb Państwa wskazywał na istnienie ostatecznej decyzji administracyjnej, na podstawie której uzyskał własność nieruchomości. Zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c., prawomocne orzeczenie wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Związanie stron, o którym mowa w tym przepisie polega na związaniu tych osób dyspozycją zawartej w sentencji wyroku skonkretyzowanej, zindywidualizowanej i trwałej normy prawnej wywiedzionej przez sąd z norm generalnych i abstrakcyjnych zawartych w przepisach prawnych. Sąd pierwszej instancji był więc związany prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Radomsku, na podstawie którego K. K. (2) i S. K. nabyli z dniem 4 listopada 1971 r. własność działek nr (...). Dodatkowo wypada zauważyć, że Skarb Państwa – Lasy Państwowe Nadleśnictwo w P. był uczestnikiem postępowania w sprawie Ns 759/90 Sądu Rejonowego w Radomsku i uznawał wniosek (k. 13v akt Ns 759/90). W procesie o uzgodnienie stanu prawnego nieruchomości ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym sąd nie może badać, czy zainteresowany nabył własność nieruchomości z mocy prawa na podstawie art. 1 ustawy z 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest ponadto pogląd, że sąd jest związany decyzją administracyjną, jednak tylko decyzją ostateczną (por. m.in. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2013 r., III CZP 4/13, LEX nr 1312518; uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2007 r., III CZP 46/07, OSNC 2008/3/30). W tym zakresie skarżący zarzucał Sądowi Rejonowemu pominięcie ostatecznej decyzji administracyjnej, na mocy której została założona księga wieczysta Kw nr (...). Sąd pierwszej instancji prawidłowo jednak stwierdził, iż podstawą wpisu własności w tej księdze wieczystej na rzecz Skarbu Państwa – Nadleśnictwa K. było zaświadczenie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej we W. z dnia 26 kwietnia 1965 r. (k. 19 i k. 200 akt księgi wieczystej). Zgodnie z art. 9 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o sprzedaży nieruchomości Państwowego Funduszu Ziemi oraz uporządkowaniu niektórych spraw związanych z przeprowadzeniem reformy rolnej i osadnictwa rolnego (tekst jednolity Dz. U. z 1989 r., nr 58, poz. 348, ze zmianami) – w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 czerwca 1989 r. - nieruchomości rolne i leśne, objęte we władanie Państwa do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, przejmuje się na własność Państwa bez względu na ich obszar, jeżeli znajdują się one nadal we władaniu Państwa lub zostały przekazane przez Państwo w użytkowanie innym osobom fizycznym lub prawnym. Nieruchomości te przejmuje się bez odszkodowania, a długi i ciężary zabezpieczone na tych nieruchomościach umarza się, z wyjątkiem służebności gruntowych, których utrzymanie w mocy uznane zostanie za niezbędne (ust. 1). O przejęciu nieruchomości rolnych na własność Państwa orzeka organ administracji rolnej prezydium powiatowej rady narodowej, a o przejęciu nieruchomości leśnych - rejon lasów państwowych (ust. 3 zdanie pierwsze). Pozwany nie przedstawił ostatecznej decyzji właściwego organu, na mocy której mogło dojść do przejęcia na własność Skarbu Państwa spornych nieruchomości. Do decyzji Okręgowego Zarządu Lasów Państwowych w R. z dnia 4 stycznia 1959 r. odwołuje się orzeczenie znajdujące się na k. 23 akt księgi wieczystej Kw nr (...), jednak z treści tego orzeczenia nie wynika, aby odnosiło się ono do działek nr (...) (orzeczenie jest adresowane do L. M. i jest w nim mowa o przejętej na rzecz Skarbu Państwa od L. M. nieruchomości leśnej, położonej w M. K., gromada K., o powierzchni 16 ha). Z kolei, podstawą wpisu własności w księdze wieczystej (...), założonej dla nieruchomości składającej się między innymi z działek nr (...), było również omawiane zaświadczenie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej we W. z dnia 26 kwietnia 1965 r. oraz decyzja o oddaniu nieruchomości w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Leśnemu Lasom Państwowym Nadleśnictwa P.. Powódka przedstawiła dowód nabycia własności nieruchomości przez jej poprzedników prawnych – prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w Radomsku, wydane w sprawie Ns 759/90, natomiast pozwany nie wykazał, aby dysponował innym orzeczeniem Sądu lub ostateczną decyzją administracyjną, z której wynikałoby, że Skarb Państwa jest właścicielem spornych nieruchomości. Nie ma uzasadnionych podstaw do wniosku, że w następstwie uchylenia z dniem 1 stycznia 1992 r. art. 16 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych (będącego odpowiednikiem art. 9 tej ustawy w pierwotnym brzmieniu) uległ zmianie stan prawny i kompetencję do orzekania o przejęciu nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa przeszły na sądy powszechne. Sąd orzekający w procesie o uzgodnienie stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nie może badać spełnienia przesłanek przejęcia nieruchomości rolnej z mocy tej regulacji. Po uchyleniu wymienionego przepisu, w związku z wyczerpaniem się przewidzianej w nim formuły porządkowania spraw związanych z przeprowadzeniem reformy rolnej, nie jest też możliwe uzyskanie decyzji administracyjnej o przejęciu na własność Skarbu Państwa nieruchomości rolnej w trybie tej ustawy (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2012 r., IV CSK 379/11, LEX nr 1243069).

Skarżący bezpodstawnie wskazuje, że w postępowaniu sądowym wszczętym przez poprzedników prawnych powódki, dokonano wadliwej analizy mapy z dnia 29 kwietnia 1991 r., sporządzonej przez geodetę F. P. (k. 6 akt sprawy Ns 759/90 Sądu Rejonowego w Radomsku Ns 759/90). Na mapie tej, w rubryce „nazwisko właściciela - posiadacza” przy działkach nr (...) nie wymieniono Skarbu Państwa - obie rubryki pozostają puste. Niezależnie od tego, wyrys z mapy ewidencyjnej został sporządzony na podstawie danych z ewidencji gruntów, które nie muszą odzwierciedlać stanu prawnego nieruchomości. Przedmiotowa mapa nie może więc stanowić dowodu, że strona pozwana jest właścicielem powyższych nieruchomości.

Błędna jest również argumentacja strony pozwanej, kwestionująca prawidłowość oceny dowodów dokonanej przez Sąd Rejonowy i zarzucająca temu Sądowi pominięcie treści aktu notarialnego Rep. A (...), na podstawie którego rodzice darowali powódce, między innymi, działki gruntu oznaczone numerami (...) (k. 13 - 16). Nawet jeśli z oświadczeń złożonych przez poprzedników prawnych G. D. wynikało, iż darowana nieruchomość nie jest zalesiona (k. 14), to ta okoliczność nie mogła podważyć poprawności rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji. Niniejsza sprawa dotyczy bowiem niezgodności stanu prawnego nieruchomości ujawnionego w księgach wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym, a nie ze stanem faktycznym, stąd zakres samoistnego posiadania gruntów przez którąkolwiek ze stron pozostaje irrelewantną kwestią. Ubocznie wypada dostrzec, że na mapie sporządzonej przez geodetę F. P. (k. 6 akt sprawy Ns 759/90 Sądu Rejonowego w Radomsku Ns 759/90) działki nr (...) zostały oznaczone jako las. Ponieważ między stronami było sporne, czy objęte żądaniem pozwu działki nr (...), położone we wsi K. są tożsame z działkami nr (...) w obrębie K., Sąd pierwszej instancji przeprowadził dowód z opinii biegłego geodety A. W.. Opierając się na tej opinii, Sąd Rejonowy ustalił, że w wyniku rozliczenia, działce nr (...) o powierzchni 0,09 ha wsi K. z księgi wieczystej (...) odpowiadają działki nr (...) o łącznej powierzchni 0,0961 ha, obrębu K., gminy K., natomiast działce nr (...) o powierzchni 0,06 ha wsi K. z księgi wieczystej (...) odpowiadają działki nr (...) o łącznej powierzchni 0,0573 ha, obrębu K., gminy K.. Różnica w powierzchniach nastąpiła na skutek przeprowadzonych pomiarów i rozliczenia powierzchni z dokładnością do metrów kwadratowych. Rozliczenie to biegły przedstawił na mapie przyjętej do zasobu geodezyjnego pod numerem P. (...).2015.461 (k. 138 – 139, 189). Pozwany Skarb Państwa - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasów Państwowych Nadleśnictwa P. nie zgłaszał zastrzeżeń do opinii, w szczególności nie kwestionował prawidłowości wyliczenia różnicy w powierzchni nieruchomości, którą biegły A. W. szczegółowo uzasadnił (k. 138). Tym samym zarzut błędnego ustalenia powierzchni działek nie mógł być uznany za skuteczny.

Odnosząc się do zarzutów pominięcia przez Sąd Rejonowy przy ocenie dowodów map gospodarczych i map przeglądowych drzewostanów Państwowego Nadleśnictwa K. z lat 1948 i 1963 oraz szkicu granicznego nr 311 z dnia 5 lipca 1961 r. (k. 165 - 176), należy zwrócić uwagę, że dokumenty te zostały przede wszystkim sporządzone na potrzeby przeglądu drzewostanów. Strona pozwana nie przybliżyła okoliczności powstania wymienionych map, a wobec braku ich oryginałów, części z nich nawet nie poświadczyła za zgodność. Nie powtarzając wcześniejszych rozważań o mocy dowodowej map ewidencyjnych, należy podnieść, że skarżący nie żądał poddania wymienionych dokumentów analizie biegłego geodety. Trudno zatem przeceniać ich miarodajność dla potrzeb niniejszego postępowania i przyznać im walor decydujący o wykazaniu przez pozwanego tytułu prawnego do przedmiotowych działek - zwłaszcza wobec istnienia prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 26 czerwca 1991 r., wydanego w sprawie Ns 759/90, którego integralną częścią była inna mapa, wykonana przez geodetę F. P..

Z przyczyn wskazanych wyżej, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 5 pkt 8 i § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804) – w brzmieniu obowiązującym przed dniem 27 października 2016 r. Na koszty te składa się wynagrodzenie pełnomocnika powódki w kwocie 300 zł.

SSO Małgorzata Klesyk SSO Beata Piwko SSO Rafał Adamczyk