Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2016 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Kazimierz Kostrzewa

Protokolant: protokolant sądowy Marta Bartusiak

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2016 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania S. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 10 maja 2016 roku nr (...)

w sprawie S. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu S. D. emeryturę od dnia (...) roku.

Sygn. akt IV U 471/16

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 25 października 2016 r.

Decyzją z dnia 10.05.2016 r. znak: ENS/25/057036988 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił S. D. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu swej decyzji organ rentowy wskazał, iż odwołujący nie spełnia przesłanek przyznania świadczenia emerytalnego określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. 2004 r. Nr 39 poz. 353 z póź. zm.), bowiem nie udokumentował 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze wymienionej w wykazie A bądź B stosownie do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. 1983 r. nr 8, poz. 43 z póź. zm.).

Powyższą decyzję zaskarżył odwołaniem S. D. w który podniósł, że w okresie od 1977 r. do 1998 r., pracował w szczególnych warunkach na stanowisku kierowca samochodu ciągnika w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...). Wykonywał tę pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a praca ta jest wymieniona w załączniku do Rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983 r. w wykazie A Dział VII poz. 3, co zamierza wykazać świadectwem pracy, zeznaniami świadków oraz dokumentacją pracowniczą. W konsekwencji odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji organu rentowego poprzez przyznanie mu prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie, podnosząc argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Organ rentowy podniósł, że wydane na podstawie rozporządzenia Zarządzenie Nr (...)Dyrektora (...) z dnia 10.11.1983 r. w sprawie zaliczenia prac do prac w warunkach szczególnych nie przewidywało stanowiska kierowcy ciągnika i również po zmianie przepisów resortowych wprowadzonej Zarządzeniem wewnętrznym (...) Dyrektora (...) z dnia 31.10.1990 r. w sprawie zmiany Zarządzenia Nr (...) dot. zaliczenia prac do prac w warunkach szczególnych stanowisko kierowcy ciągnika nie zostało do tych prac zaliczone.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący S. D. ur. (...) w dniu (...) r. osiągnął 60 lata życia. Legitymuje się okresem zatrudnienia wynoszącym ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. W dniu 25.04.2016 r. wystąpił z wnioskiem o emeryturę.

/okoliczności bezsporne/

Ponadto Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołujący w okresie od 02.08.1977 r. do 18.08.1998 r. pracował w wymiarze pełnego etatu w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w T. na stanowisku kierowcy ciągnika. Odwołujący pracował w D. (...) u tego pracodawcy w pełnym wymiarze czasu pracy i stale na stanowisku kierowcy ciągnika marki U. (...), U. (...) i (...)z przyczepą. Odwołujący dowoził na przyczepie dopiętej do ciągnika kompresor i inne materiały np. kręgi do studzienek, rury potrzebne do usuwania awarii sieci wodociągowej i wywoził np. ziemię wydobytą z wykopu na wysypisko śmieci, pracował również przy remontach sieci wodociągowej. Ziemia ta nie nadawała się do zasypania wykopu, ponieważ była mokra z powodu awarii i w to miejsce przywoził nową - suchą ziemię. Pracował co najmniej po 8 godzin, w soboty krócej, chyba że nie zdążono usunąć awarii to dłużej. Odwołujący dowoził materiały i je wywoził obsługując wszystkie ekipy do usuwania awarii, których było 5-6 u tego pracodawcy. Nie miał przestojów, bo awarie sieci zdarzały się ciągle, a ponadto pracował przy planowych remontach sieci.

/dowód: akta osobowe,

pismo pracodawcy z dnia 18.05.2016 r. -k. 15 as,

zeznania świadka Z. S. –k. 20v as,

zeznania świadka M. H. –k. 20-21 as,

zeznania świadka M. C. –k. 21 as,

zeznania świadka K. S. –k. 24 as,

zeznania odwołującego –k. 24-25 as/

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków: Z. S., M. H., M. C. i K. S., że odwołujący w okresie zatrudnienia w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w T. od 02.08.1977 r. do 18.08.1998 r. pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy ciągnika marki U. (...), U. (...) i (...) z przyczepą. Odwołujący dowoził na przyczepie dopiętej do ciągnika kompresor i inne materiały np. kręgi do studzienek, rury potrzebne do usuwania awarii lub remontu sieci wodociągowej i wywoził np. ziemię wydobytą z wykopu na wysypisko śmieci, pracował również przy remontach sieci wodociągowej. Nie jeździł innymi pojazdami w tym czasie. Zeznania te korespondują z dostępną dokumentacją pracowniczą. Słuchani w sprawie świadkowie pracowali z odwołującym na przestrzeni spornego okresu i dzięki temu posiadali wiedzę na ten temat. Zeznania świadków korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym i pozwalały w sposób wiarygodny ustalić rzeczywisty charakter pracy odwołującego we wskazanym okresie.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom odwołującego, ponieważ były spójne konsekwentne i nie zawierały wewnętrznych sprzeczności. Depozycje te potwierdzały dowody z zeznań świadków i z dokumentów.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, w szczególności zalegających w aktach rentowych i aktach osobowych, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości Sądu, zarówno treść jak i forma dokumentów nie były kwestionowane prze strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich jakie należałoby uwzględnić urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego w tym wynikającego z art. 244 i art.245 k.p.c.

Sąd rozważył, co następuje:

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie czy S. D. przysługuje prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 748 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Stosownie do treści art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.). Z §1 Rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze , wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, ze za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. §4 pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Kwestią sporną pomiędzy stronami było ustalenie, czy S. D. był zatrudniony w warunkach szczególnych w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w T. od 02.08.1977 r. do 18.08.1998 r. kiedy pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy ciągnika marki U. (...), U. (...) i (...) z przyczepą.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji. Natomiast w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia (§ 4 ust. 3). W myśl § 21 ust. 1, 4 i 5 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury lub renty z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 22 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 maja 1985 r., III UZP 5/85 wyjaśnił, że w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe dopuszczalne jest przeprowadzenie przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeżeli zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Pogląd ten został rozwinięty w znowelizowanym art. 473 kpc, który stanowi, że w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron. W postępowaniu przed tymi sądami okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń mogą być udowadniane wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi (por. wyr. SN z dnia 02.02.1996 r. II URN 3/95 OSNP 1996/16/239). Organ rentowy nie uznał odwołującemu pracy w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w T. od 02.08.1977 r. do 18.08.1998 r. na stanowisku kierowcy ciągnika marki U. (...), U. (...) i (...) z przyczepą ponieważ stanowisko to nie zostało wymienione w przepisach resortowych. Pracodawca odwołującego potwierdził że odwołujący w spornym okresie wykonywał tylko takie zatrudnienie oraz potwierdził treść przepisów resortowych. odwołujący nie uzyskał od pracodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 czerwca 2009 r. I UK 24/09 stwierdził, że świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. (LEX nr 518067). Dokument taki nie tworzy praw podmiotowych, nie ma też cech wyłączności w zakresie dowodowym, lecz podlega sądowej kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej (tak Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 30 września 2015 r. III AUa 537/15 (LEX nr 1817530).

Organ rentowy w niniejszym postępowaniu podniósł, że wydane na podstawie rozporządzenia Zarządzenie (...) Dyrektora (...) z dnia 10.11.1983 r. w sprawie zaliczenia prac do prac w warunkach szczególnych nie przewidywało stanowiska kierowcy ciągnika i również po zmianie przepisów resortowych wprowadzonej Zarządzeniem wewnętrznym (...)Dyrektora (...) z dnia 31.10.1990 r. w sprawie zmiany Zarządzenia Nr (...) dot. zaliczenia prac do prac w warunkach szczególnych stanowisko kierowcy ciągnika nie zostało do tych prac zaliczone, a pracodawca nie wystawił odwołującemu świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych. W tej sytuacji, rzeczą Sądu było odpowiednie uzupełnienie zgromadzonych w sprawie dowodów i ustalenie jakie prace i w jakim wymiarze czasu pracy rzeczywiście wykonywał wnioskodawca, ta bowiem okoliczność, przesądza o ewentualnym istnieniu przesłanek dla przyznania dochodzonego świadczenia. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 06.05.2004 r. II UK 344/03 OSNP 2004/23/407 wskazał, że wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w warunkach szczególnych przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Kwestie powyższe reguluje zaś rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, które w § 1 ust. 2 stanowi, iż właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B. …Jedynie zatrudnienie w wymiarze co najmniej 15 lat na stanowiskach ściśle ustalonych przez wymienione wyżej organy (wykonywanie pracy w szczególnych warunkach), przy równoczesnym osiągnięciu wieku emerytalnego: 60 lat dla mężczyzn, uzasadniają przyznanie prawa do emerytury określonej w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wykonywana przez uprawnionych praca (jej rodzaj) powinna być wymieniona w wykazie A załącznika, bowiem tylko taka praca uprawnia do wcześniejszej emerytury. Stosownie do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 r. III ZP 30/01zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 118 ze zm.) pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach są - bez względu na status własnościowy pracodawcy - prace wymienione w § 4-8a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) OSNP 2002/10/243. W tej sytuacji nie ma znaczenia czy dla danego pracodawcy zostały wydane przepisy resortowe o ile tylko pracownik wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, pracę na jednym ze stanowisk wymienionych w załączniku 1 wykazie A.

Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczają w szczególności: obowiązek wyprowadzenia przez sąd z zebranego materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych (zgodnych z zasadami logicznego rozumowania), ramy proceduralne (ocena dowodów musi respektować pewne warunki określone przez prawo procesowe, w szczególności art. 227-234 k.p.c.), wreszcie poziom świadomości prawnej sędziego oraz dominujące poglądy na sądowe stosowanie prawa. Swobodna ocena dowodów dokonywana jest przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych, ale powinna także uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok SN z 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000 nr 17, poz. 655).

Skoro więc w niniejszej sprawie odwołujący nie dysponował świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach to zasadnym stało się ustalenie okoliczności w jakich odwołujący świadczył pracę na stanowisku kierowcy ciągnika marki U. (...), U. (...) i (...) z przyczepą na podstawie zeznań świadków, jego zeznań oraz dowodów z dokumentów. W oparciu o nie Sąd ustalił, iż odwołujący w okresie od 02.08.1977 r. do 18.08.1998 r., kiedy pracował w wymiarze pełnego etatu w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w T. na stanowisku kierowcy ciągnika, był przydzielony do D. (...) i w pełnym wymiarze czasu pracy i stale na stanowisku kierowcy ciągnika marki U. (...), U. (...) i (...) z przyczepą. Odwołujący dowoził na przyczepie dopiętej do ciągnika kompresor i inne materiały np. kręgi do studzienek, rury potrzebne do usuwania awarii sieci wodociągowej i wywoził np. ziemię wydobytą z wykopu na wysypisko śmieci, pracował również przy remontach sieci wodociągowej. Ziemia ta nie nadawała się do zasypania wykopu, ponieważ była mokra z powodu awarii i w to miejsce przywoził nową - suchą ziemię. Pracował co najmniej po 8 godzin, w soboty krócej, chyba że nie zdążono usunąć awarii to dłużej. Odwołujący dowoził materiały i je wywoził obsługując wszystkie ekipy do usuwania awarii, których było 5-6 u tego pracodawcy. Nie miał przestojów, bo awarie sieci zdarzały się ciągle, a ponadto pracował przy planowych remontach sieci. W ocenie Sądu należało zaliczyć odwołującemu okres od 02.08.1977 r. do 18.08.1998 r. jako okres pracy w warunkach szczególnych tj. wymienioną w wykazie A dział VIII, poz. 3 rozporządzenia RM z dnia 07 lutego 1983 r. Po uwzględnieniu tego okresu zatrudnienia, odwołujący legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych określonych w wykazie A w wymiarze co najmniej 15 lat.

Biorąc powyższe ustalenia pod uwagę odwołujący spełnia przesłanki do przyznania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w szczególnych warunkach, wynikające z treści art. 32 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a w szczególności § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. 1983 r. nr 8, poz. 43 z póź. zm.). S. D. osiągnął bowiem wiek 60 lat ((...)posiada wymagany okres zatrudnienia (ponad 25 letni okres składkowy i nieskładkowy), a przede wszystkim spełnia kwestionowaną dotąd przez organ rentowy przesłankę w postaci co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, ponieważ po uznaniu mu spornego okresu pracy w warunkach szczególnych tj. od 02.08.1977 r. do 18.08.1998 r. kiedy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy był zatrudniony jako kierowca ciągnika legitymuje się ponad 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Sąd przyznał odwołującemu prawo do emerytury od dnia (...) r. tj. od osiągnięcia 60 roku życia na podstawie art. 129 ust. 1 powołanej ustawy.

Mając na względzie powyższe orzeczono na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego i art.477 ¹⁴ §2 k.p.c.