Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 6 maja 2016 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi, wydanym w sprawie III C 749/13, zasądził od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. V. (...) na rzecz powoda S. K. kwotę 2664,17 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 3 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty, zaś w pozostałej części powództwo oddalił. Ponadto Sąd odstąpił od obciążenia powoda kosztami postępowania.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany, zaskarżając go w części uwzględniającej powództwo i zarzucając mu:

1. naruszenie przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a. art. 321 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i przekroczenie przedmiotowych granic żądania pozwu, tj. zasądzenie na rzecz powoda kwoty 2.164,17 zł jako uzupełnienie kosztów naprawy pojazdu, podczas gdy z treści żądania pozwu wprost wynika, że powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz kwoty 18.135,95 zł tytułem zwrotu kosztów naprawy skrzyni biegów, co w konsekwencji doprowadziło do orzeczenia przez Sąd Rejonowy co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem pozwu,

b. art. 102 k.p.c. poprzez jego zastosowanie i uznanie, że w stanie faktycznym zawisłej sprawy wystąpił wypadek szczególnie uzasadniony, umożliwiający skorzystanie przez sąd z dobrodziejstwa zwolnienia strony, która uległa w swoich żądaniach w całości, z obowiązku zwrotu kosztów stronie przeciwnej, podczas gdy w przedmiotowej sprawie nie zachodziły wyjątkowe okoliczności i należało postąpić zgodnie z podstawową i fundamentalną normą z zakresie rozstrzygania o kosztach procesu, tj. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu unormowaną w art. 98 k.p.c.;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, mianowicie:

a. art. 822 k.c. w zw. z art. 361 k.c. poprzez ich zastosowanie i przyjęcie, że w przedmiotowej sprawie miała zastosowanie zasada pełnego odszkodowania wyrażona w Kodeksie cywilnym, podczas gdy w rzeczywistości uległa ona modyfikacji, zgodnie z zawartą przez strony umową ubezpieczenia auto - casco, poprzez zastosowanie odmiennych zasad określających sposoby obliczenia wysokości szkody, a wynikających z przedmiotowej umowy i Ogólnych Warunków Ubezpieczenia AC,

b. art. 353 ¹ k.c. w zw. z § 22 ust. 2-5 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia AC poprzez ich niezastosowanie i zmianę woli stron umowy ubezpieczenia auto - casco w zakresie zasad określających sposób obliczania wysokości należnego odszkodowania w przypadku wystąpienia zdarzenia ubezpieczeniowego, polegającą na zasądzeniu od pozwanego na rzecz powoda kwoty 500 zł tytułem zwrotu kosztów sporządzonej opinii prywatnej, podczas gdy umowa łącząca strony wprost przewiduje, że wszelkie koszty związane z ustaleniem przyczyny powstania i rozmiaru szkody (w tym powołanych przez strony rzeczoznawców) każda ze stron ponosi we własnym zakresie, a wypłacone odszkodowanie nie może być wyższe od poniesionej szkody i sumy ubezpieczenia.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, zmianę rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu przed Sądem I instancji i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego tych kosztów, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem I instancji wedle norm przepisanych oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem II instancji wedle norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zarzuty podniesione w apelacji okazały się zasadne i skutkowały zmianą zaskarżonego orzeczenia.

Uznając ustalenia faktyczne poczynione w postępowaniu pierwszoinstancyjnym za prawidłowe, Sąd Okręgowy podziela je i przyjmuje za własne.

W postępowaniu przed Sądem I instancji doszło do obrazy art. 321 § 1 k.p.c., na co słusznie zwrócił uwagę apelant. Zgodnie z powołanym przepisem, Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Granice wyrokowania wyznacza żądanie powództwa, które determinowane jest przez jego treść i podstawę faktyczną żądania. Formułuje je powód już w pozwie, który zgodnie z art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c. powinien zawierać m.in. dokładnie określone żądanie oraz przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających to żądanie. Zakaz orzekania ponad żądanie, będący przejawem zasad dyspozycyjności i kontradyktoryjności, oznacza, że o treści wyroku zarówno w sensie pozytywnym, jak i negatywnym decyduje żądanie strony. Sąd nie może zasądzać czego innego od tego, czego żądał powód, więcej niż żądał powód, ani na innej podstawie faktycznej niż wskazana przez powoda (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 maja 2016 roku, I ACa 1356/13, lex/el).

W pozwie powód dochodził kwoty 18.135,95 zł tytułem zwrotu kosztów naprawy skrzyni biegów oraz kwoty 500 złotych tytułem zwrotu kosztów sporządzenia opinii technicznej, jaką powód uzyskał przed wytoczeniem powództwa. Sąd Rejonowy zasądził kwotę 2.664,17 złotych, uzasadniając, że kwota ta stanowi uzupełnienie kosztów naprawy oraz kwotę 500 złotych tytułem zwrotu kosztów wydatkowanych na opinię prywatną, z uwagi na treść której powód wytoczył powództwo. Sąd a quo błędnie przyjął, że powód dochodził pozwem odszkodowania za szkodę w pojeździe, wynikającą ze zdarzenia, które miało miejsce w dniu 25 lipca 2012 roku. Nie ulega wątpliwości, że co do kwoty
2.164,17 zł Sąd orzekał w oparciu o inną podstawę faktyczną, aniżeli zaoferowaną przez powoda, tym samym naruszając art. 321 § 1 k.p.c. i zasądzając ponad żądanie pozwu.

Zasadne okazały się również poniesione zarzuty dotyczące naruszenia prawa materialnego, których konsekwencją było błędne ustalenie rozmiaru szkody. Bezspornie strony sporu łączyła umowa ubezpieczenia auto - casco, którą integralną część stanowiły Ogólne Warunki Ubezpieczenia Autocasco. Zgodnie z § 22 ust. 2 zd. drugie powołanej umowy, koszty związane z ustaleniem przyczyn powstania i rozmiaru szkody każda ze stron ponosi we własnym zakresie. Powyższe postanowienie umowy, znajdujące oparcie w art. 822 § 2 k.c., ogranicza zasadę pełnego odszkodowania określoną przez art. 361 § 1 i 2 k.c. Zatem w świetle wiążącej strony umowy brak było podstaw do zasądzenia od pozwanego kosztów, które powód poniósł przed wszczęciem procesu sądowego, ażeby uzyskać opinię prywatną dotyczącą przyczyn powstania uszkodzenia w automatycznej skrzyni biegów zamontowanej w pojeździe, jak i kosztów niezbędnych do jej naprawy. Strony umowy wprost przewidziały, że koszty takie są ponoszone we własnym zakresie, stąd pozwany nie jest zobowiązany do ich uiszczenia. Nie ma też najmniejszych podstaw, ażeby takie porozumienie stron uznać za bezskuteczne, zwłaszcza że powód w toku postępowania nie kwestionował, iż jest on związany postanowieniami Ogólnych Warunków Ubezpieczenia Autocasco.

Trafność powyższych zarzutów skutkowała wydaniem orzeczenia o charakterze reformatoryjnym, w oparciu o art. 386 § 1 k.p.c. i oddaleniem powództwa w całości.

Za uzasadnione uznać należy zażalenie pozwanego w przedmiocie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania przed Sądem I instancji. W realiach niniejszej sprawy brak jest podstaw do stosowania art. 102 k.p.c. Podnieść należy, że uzasadnienie sporządzone przez Sąd a quo nie przedstawia argumentacji, która w stopniu dostatecznym uzasadnia odstąpienie od generalnej reguły odpowiedzialność za wynik procesu (vide art. 98 k.p.c.). Ponadto w uzasadnieniu nie zostało przedstawione rozumowanie, które to doprowadziło Sąd do konstatacji, że sytuacja osobista, majątkowa oraz okoliczności sprawy wskazując, że zasadne jest odstąpienie od obciążenia powoda kosztami poniesionymi przez przeciwnika. Sądowi Rejonowemu zwrócić uwagę należy, że w art. 102 k.p.c. mowa jest o szczególnych okolicznościach. Dotyczą one nie tylko samego przebiegu procesu, lecz także okoliczności pozostających poza postępowaniem, np. takich jak stan majątkowy czy sytuacja życiowa stron. W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, iż zastosowanie art. 102 k.p.c., ze względu na sytuację majątkową strony, które może występować jedynie wówczas, gdy znajduje się ona w wyjątkowo trudnej sytuacji majątkowej, a wytaczając powództwo, była subiektywnie przeświadczona o słuszności dochodzonego roszczenia (postanowienia SN: z dnia 3 lutego 2011 r., I CZ 171/10, LEX nr 738386; z dnia 11 sierpnia 2010 r., I CZ 51/10, LEX nr 737252; z dnia 19 września 2013 r., I CZ 183/12, LEX nr 1388472; z dnia 5 lipca 2013 r., IV CZ 58/13, LEX nr 1396462; z dnia 17 kwietnia 2013 r., V CZ 124/12, LEX nr 1341727). Szczególną okolicznością uzasadniającą zastosowanie art. 102 k.p.c. nie jest sam fakt zwolnienia strony od kosztów sądowych ani wiek strony (postanowienia SN: z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09, LEX nr 564753; z dnia 26 stycznia 2007 r., V CSK 292/06, LEX nr 232807; z dnia 23 sierpnia 2012 r., II CZ 93/12, LEX nr 1219500; z dnia 5 lipca 2012 r., IV CZ 42/12, LEX nr 1228597; z dnia 23 maja 2012 r., III CZ 25/12, LEX nr 1214589; z dnia 13 grudnia 2012 r., IV CZ 142/12, LEX nr 1288746).

Jako, że powód przegrał sprawę w całości, toteż pozwanemu należy się zwrot wszystkich poniesionych kosztów procesu, zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 98 k.p.c.. Koszty poniesione przez pozwanego przed Sądem I instancji to kwota 2.400 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Koszty zastępstwa procesowego Sąd wyliczył stosownie do § 6 pkt 5) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. - Dz.U. z 2013, poz. 490 z późn. zm.), a to z uwagi na przepis intertemporalny - § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015, poz. 1804).

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd orzekł w oparciu o regułę określoną w art. 98 k.p.c. Pozwanemu należy się zwrot kwoty 734 złotych, na którą złożyła się kwota 134 złotych tytułem opłaty od apelacji, uiszczonej stosownie do art. 13 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. - Dz.U. z 2016, poz. 623 z późn. zm.) oraz kwota 600 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji. Koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym Sąd Okręgowy wyliczył stosownie do § 6 pkt 5) w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. - Dz.U. z 2013, poz. 490 z późn. zm.), a to z uwagi na przepis intertemporalny - § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015, poz. 1804).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 kpc orzekł jak w wyroku.