Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lutego 2015 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Zbigniew Szczuka

Protokolant: protokolant sądowy Beata Gawrońska

po rozpoznaniu w dniu 3 lutego 2015 r. w Warszawie

sprawy K. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

z udziałem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

na skutek odwołania K. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

z dnia 2 kwietnia 2014 r. znak: (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

W dniu 12 maja 2014 r. K. S. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. z dnia 2 kwietnia 2014r., znak: (...), ustalającej, że odwołujący nie podlega ubezpieczeniom społecznym od dnia 1 stycznia 2013 r. z tytułu zgłoszenia do ubezpieczeń dokonanego przez spółkę (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. przy ul. (...).

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że decyzja ZUS zapadła na podstawie wadliwego ustalenia oraz oceny stanu faktycznego. Zdaniem odwołującego brak możliwości przeprowadzenia przez ZUS kontroli u płatnika składek, tj. spółki (...) sp. z o.o. nie może obciążać odwołującego, z uwagi na fakt, iż odwołujący w tym okresie przebywał na zwolnieniu lekarskim. Odwołujący podniósł, że nie jest wspólnikiem spółki (...)sp. z o.o., a spółki (...) sp. z o.o., która jest większościowym wspólnikiem spółki – płatnika składek w niniejszej sprawie. Co więcej, przepisy Kodeksu Spółek Handlowych nie zabraniają zatrudniania członków zarządu na podstawie umów o pracę. W ocenie odwołującego wszelkie „insynuacje Zakładu jakoby umowa o pracę odwołującego była nieważna są całkowicie bezpodstawne”. Podkreślił ponadto, iż za bezpodstawne należy uznać twierdzenia ZUS, jakoby umowa o pracę odwołującego zawarta ze spółką (...) sp. z o.o. była nieważna oraz że odwołujący nie udowodnił, że wytworzenie stanowiska zajmowanego przez niego było niezbędne i konieczne. W ocenie odwołującego, za gołosłowne należy uznać także twierdzenia ZUS co do tego, iż podstawą przedmiotowej decyzji ma być fakt zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych na krótko przed zajściem zdarzenia rodzącego prawa do świadczeń z tych ubezpieczeń. Ponadto, ZUS powołując się na to iż „czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna” nie wyjaśnił o którą czynność prawną chodzi, a także w żaden sposób nie udowodnił tej okoliczności. Mając na uwadze powyższe odwołująca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji organu ubezpieczeniowego (odwołanie k. 2-22 a.s.)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 4 czerwca 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż nieprawdą jest, że kontrola u płatnika składek – spółki (...) sp. z o.o. nie mogła zostać przeprowadzona jedynie z powodu choroby odwołującego się. Czynności ZUS wykazały, iż pod adresem spółki wskazanym w dokumentacji oraz innym, wskazanym przez księgową spółki fizycznie nie zlokalizowano siedziby tejże spółki. ZUS podniósł także, iż zgodnie z informacją w KRS spółki (...) sp. z o.o. na dzień podpisania umowy o pracę przez tę spółkę z K. S., tj. 31 grudnia 2012 r., jej 100% udziałowcem była spółka (...) sp. z o.o., której całość udziałów posiadał K. S.. ZUS wskazał również na wady prawne dokumentów przedłożonych przez odwołującego. Umowa zbycia udziałów z dnia 27 grudnia 2012 r. zawarta pomiędzy odwołującym, a J. T. nie spełnia wymogu określonego w art. 180 k.s.h. Co więcej, odwołujący w dniu 1 stycznia 2013 r. został zatrudniony na podstawie umowy o pracę jako prezes zarządu, u płatnika (...) sp. z o.o. za wynagrodzeniem 20.000,00 zł miesięcznie. ZUS poniósł, że w przesłanych przez płatnika dokumentach nie wykazano wiarygodnych dowodów potwierdzających faktyczne wykonywanie pracy przez odwołującego. W ocenie organu rentowego, stanowisko pracy odwołującego zostało stworzone specjalnie dla niego. Zdaniem ZUS analiza akt osobowych odwołującego wykazała, iż ubezpieczony w roku 2013 r. był zdolny do pracy jedynie przez 36 dni roboczych. Co więcej, z tytułu zatrudnienia płatnik nie opłacił żadnych składek, natomiast łączna kwota zasiłków, o które ubiegał się odwołujący do dnia wydania przedmiotowej decyzji przekroczyła kwotę 110.000,00 zł. Zdaniem ZUS fakt, iż w 28 września 2012 r. odwołujący postanowieniem Sądu Rejonowego dla Pragi-Północ, IX Wydział Gospodarczy ds. upadłościowych i naprawczych z dnia 28 września 2012 r. (sygn. akt IX Gzd 39/12) został pozbawiony prawa prowadzenia działalności gospodarczej na okres 10 lat, oraz że odwołujący nie przedstawił żadnych dowodów przemawiających na okoliczność wysokich kwalifikacji i doświadczenia odwołującego, potwierdza fakt, iż zajmowane przez odwołującego stanowisko w spółce (...) sp. z o.o. nie było niezbędne i konieczne. Ponadto organ rentowy zauważył, iż jest to kolejne zgłoszenie odwołującego się do ubezpieczeń z tytułu umowy o pracę z bardzo wysokim wynagrodzeniem przez płatnika, z którym odwołujący się był zawsze powiązany kapitałowo, osobowo i – nierzadko rodzinnie, przy jednoczesnym braku uregulowania należności wobec ZUS na podstawie których możliwe było korzystanie ze świadczeń z systemu ubezpieczeń społecznych. Wobec powyższego organ rentowy podkreślił w odpowiedzi na odwołanie, iż decyzją z dnia 2 kwietnia 2014 r. nr: (...) zasadnie stwierdzono, iż K. S. nie podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika (...) sp. z o.o. (odpowiedź na odwołanie k. 23-25 a.s).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony K. S. w dniu 31 grudnia 2013 r. zawarł z (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. przy ul. (...), umowę o pracę na czas nieokreślony, na stanowisku prezesa zarządu w pełnym wymiarze czasu pracy, za wynagrodzeniem w wysokości 20.000,00 zł miesięcznie plus premia uznaniowa do 500 % wartości wynagrodzenia ze stawki płacy zasadniczej (umowa o prace k. 8-11 a.s). W dniu 7 stycznia 2013 r. ubezpieczony został zgłoszony przez płatnia składek – spółkę (...) sp. z o.o. od dnia 1 stycznia 2013 r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, tj.: emerytalnego, rentowych, chorobowych i wypadkowego (zgłoszenie -dokumentacja akt rentowych) W okresie od dnia 11 lutego 2013 r. do 27 grudnia 2013 r. K. S. przebywał na zwolnieniach lekarskich bądź urlopach bezpłatnych, z wyłączeniem 7 dni roboczych. W dniu wydania przedmiotowej decyzji przez ZUS, K. S. również przebywał na zwolnieniu lekarskim. Co więcej, K. S. był pierwszą i jedyną osobą zgłoszoną do ubezpieczeń społecznych przez spółkę (...) sp. z o.o. Z odpisu KRS spółki na dzień wydania przedmiotowej decyzji wynika, iż jedynym udziałowcem spółki (...) sp. z o.o. była spółka (...) sp. z o.o., której całość udziałów posiadał K. S..

W celu ustalenia prawidłowości zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i podstaw wymiaru składek na te ubezpieczenia za K. S. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej z płatnikiem składek, organ rentowy w dniu 27 listopada 2013 r. wszczął postępowanie wyjaśniające w sprawie (zawiadomienie o wszczęciu postępowania – k. 16 a.r.).

W toku postępowania wyjaśniającego, na podstawie dokumentacji przedstawionej przez płatnika składek, ZUS ustalił, iż od momentu zgłoszenia (...) sp. z o.o. jako płatnika składek, tj. w dniu 1 stycznia 2013 r., spółka ta nie zatrudniała pracowników, a 7 stycznia 2013 r. płatnik zgłosił ubezpieczonego do ubezpieczeń społecznych. W ocenie organu rentowego umowa o pracę zawarta pomiędzy stronami została zawarta dla pozoru wyłącznie w celu uzyskania prawa do wypłaty świadczeń z ubezpieczeń społecznych a nie w celu faktycznego wykonywania zatrudnienia. Mając na względzie powyższe organ rentowy w decyzji z dnia 2 kwietnia 2014 r. stwierdził, iż K. S. jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu począwszy od dnia 1 stycznia 2013 r. (decyzja nr (...) dok. akt rentowych).

Od powyższej decyzji organu rentowego, ubezpieczony K. S. odwołał się do Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, inicjując tym samym niniejsze postępowanie odwoławcze.

Odwołujący przed podjęciem zatrudnienia u płatnika (...) sp. z o.o. pracował w firmie (...) sp. z o.o. na stanowisku dyrektora koordynatora na ¼ etatu za wynagrodzeniem 8.550,00 zł brutto plus premia uznaniowa do 300% wartości wynagrodzenia ze stawki płacy zasadniczej, a od dnia 1 czerwca 2010 r. na stanowisku dyrektora koordynatora na pełen etat za wynagrodzeniem 34.400,00 zł miesięcznie brutto plus premia uznaniowa w wysokości do 200% wartości wynagrodzenia ze stawki płacy zasadniczej (k. 13-14 a.r.).

Na podstawie zeznań odwołującego Sąd Okręgowy ustalił, iż K. S. posiada wykształcenie średnie techniczne. Odwołujący nie przedstawił jednakże jakichkolwiek zaświadczeń potwierdzających posiadanie takowego wykształcenia przez odwołującego. Odwołujący przyznał, iż może obsługiwać wózki widłowe. Zatrudnienie w spółce (...) sp. z o.o. było na stanowisku prezesa zarządu, a do czynności odwołującego należało głównie wykonywanie czynności zarządczych, nadzorczych oraz reprezentacyjnych (k. 8 a.s.). Odwołujący stwierdził ponadto, że: „myślą przewodnią było to, żebym był gdzieś zatrudniony”. Charakter zatrudnienia odwołującego w (...) sp. z o.o. miał charakter specyficzny z uwagi na brak świadczenia pracy pod kierownictwem, albowiem odwołujący jest prezesem tej spółki. Odwołujący wskazał, iż wynagrodzenie wynikające z zawartej umowy o pracę na czas nieokreślony w spółce (...) sp. z o.o. określone było na 20.000,00 zł brutto plus premia uznaniowa do 500,00 zł wartości brutto i w dniu zawierania umowy o pracę, tj. 31 grudnia 2012 r. odwołujący nie zdawał sobie sprawy z kondycji finansowej, w jakiej znajduje się spółka. Zdaniem odwołującego był to przejściowy kryzys, bowiem w 2014 r. spółka wypracowała zysk na poziomie ok 40.000,00 zł (na podstawie dowodu z zeznań odwołującego K. S. k. 109-111 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych oraz z zeznań i oświadczeń odwołującego (k. 109-111 a.s) Zdaniem Sądu, dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty nie były przez strony sporu kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z treści tych dokumentów okoliczności należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy. Z kolei zeznania odwołującej korespondują z pozostałym zgromadzonym materiałem dowodowym, a zatem brak było podstaw by odmówić im wiarygodności.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy materiał dowodowy zgromadzony w sprawie należało uznał za kompletny i wystarczający do wydania orzeczenia kończącego postępowanie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie K. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. z dnia 2 kwietnia 2014r., znak: (...) nie jest zasadne i zasługuje na oddalenie.

O zakwalifikowaniu zatrudnienia jako czynności pracowniczych rozstrzygają przepisy charakteryzujące stosunek pracy. W ich świetle wymagane jest więc stwierdzenie, czy praca wykonywana przez pracownika na rzecz pracodawcy była dostosowana do charakteru stosunku pracy, czyli polegała na wykonywaniu pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem (art. 22 § 1 k.p.).

Z obowiązku pracodawcy, polegającego na zgłoszeniu do ubezpieczenia społecznego pracowników należy wysnuć wniosek, iż przesłankę nawiązania stosunku ubezpieczenia oraz wynikające z tego stosunku prawo do świadczeń stanowi nie samo zawarcie umowy o pracę, lecz zatrudnienie.

Wykonywanie pracy - a nie samo zawarcie umowy- w ramach stosunku pracy, zgodnie z ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2007r., Nr 11, poz. 74) uprawnia do świadczeń przewidzianych w wyżej wymienionych ustawach (m.in. do świadczeń chorobowych, świadczeń emerytalno- rentowych). Oznacza to także, że zobowiązanie pracownika powinno polegać na wykonywaniu pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz do świadczenia wynagrodzenia przez pracodawcę- art. 22 k.p.(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 r. I UK 74/10).

Stan faktyczny niniejszej sprawy zasadniczo był w głównej mierze bezsporny pomiędzy stronami. Odwołująca jak i pełnomocnik organu rentowego nie składali zastrzeżeń do składanych zeznań stron ani nie składali dodatkowych wniosków dowodowych. Kwestia zawarcia umowy o pracę przez odwołującego z (...) sp. z o.o., oraz fakt zgłoszenia odwołującej do systemu ubezpieczeń społecznych z tytułu zawartej umowy o prace nie stanowiły kwestii spornej pomiędzy stronami postępowania. Rozbieżność stanowisk dotyczyła natomiast faktycznego wykonywania zatrudnienia odwołującego w spółce (...) sp. zo.o., z tytułu którego miał otrzymywać wynagrodzenie w kwocie 20.000,00 zł miesięcznie plus premia uznaniowa w wysokości 500% wynagrodzenia zasadniczego oraz interpretacji przepisów co do charakteru zatrudnienia odwołującej, (a tym samym do istnienia po jej stronie prawa do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom) z tytułu pozostawania przez nią w stosunku zatrudnienia u zainteresowanej.

Przeprowadzone postępowanie sądowe wykazało, że strony umowy nie miały zamiaru i nie realizowały konstrukcyjnych cech stosunku pracy, dotyczącego rozmiaru wykonywanej pracy, i pod nadzorem zwierzchnika (pracodawcy) w ilości gwarantowanej świadczenie tej pracy.

W ocenie Sądu zakres podporządkowania pracowniczego odwołującego w ramach zawartej umowy o pracę zawartej z (...) sp. z o.o., był iluzoryczny. Odwołujący nie wykazał, iż rzeczywiście wykonywał pracę na stanowisku prezesa zarządu. W toku postępowania sądowego K. S. nie przedłożył do Sądu żadnych dowodów poświadczających świadczenie przez niego pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie przedstawił także, żadnych wniosków o przeprowadzenie dowodów w postaci zeznań świadków – np. kontrahentów spółki, którzy potwierdziliby jego faktyczny zakres wykonywanych obowiązków, czy innych pracowników spółki (...) sp. z o.o., - w przedmiotowej sprawie odwołujący jest jedynym pracownikiem zatrudnionym przez (...) sp. z o.o. Uwagę Sądu zwraca także wygórowana stawka wynagrodzenia otrzymywana z tytułu zatrudnienia w (...) sp. z o.o.. Odwołujący począwszy od stycznia 2013 r. miał otrzymywać wynagrodzenie w wysokości zasadniczej 20.000,00 zł brutto miesięcznie, jednakże biorąc pod uwagę wykształcenie oraz kwalifikacje zawodowe posiadane przez odwołującego, nie uzasadniają one w ocenie Sądu tak wysokiej stawki wynagrodzenia, a przesądzają jedynie o zamiarze K. S. w uzyskiwaniu wysokich kwot świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Tezę tę potwierdza również sytuacja finansowa spółki z roku 2013 r. – spółka przynosiła znaczne straty finansowe.

Sąd Okręgowy biorąc pod uwagę całokształt materiału dowodowego w sprawie, w tym stanowisko odwołującego zawarte w odwołaniu od zaskarżonej decyzji, iż wszystkie jego czynności zmierzały do objęcia ubezpieczeniem społecznym z tytułu zatrudnienia u płatnika (...) sp. z o.o. na podstawie umowy o pracę, uznał, że w niniejszej sprawie doszło do pozornego zawarcia umowy o pracę, co dodatkowo potwierdza okoliczność, iż odwołujący zeznał, że „myślą przewodnią było to, żebym był gdzieś zatrudniony” (k 109 a.s).

W związku z powyższym umowa o pracę z dnia 31 grudnia 2012 r. została oceniona przez Sąd jako nieważna zgodnie z art. 58 § 1 k.c. Powołany przepis wskazuje, że czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, że na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcie obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ustalenie, czy umowa zmierza do obejścia prawa, czy jest pozorna wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności jej zawarcia, celu jaki strony zamierzały osiągnąć, charakteru wykonywanej pracy i zachowania koniecznego elementu stosunku pracy, jakim jest wykonywanie pracy podporządkowanej (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 1995 r., I PZP 7/95, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1997 r., I PKN 276/97).

Postępowanie dowodowe w rozpoznawanej sprawie wykazało, że K. S. zawarł ze spółką (...) sp. z o.o. umowę o pracę, jednakże zdaniem Sądu zatrudnienie odwołującej nie wypełniała cech stosunku pracy, tj. podporządkowania pracodawcy, świadczenia pracy w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, adekwatności wynagrodzenia do faktycznie wykonywanych czynności, a także kondycja finansowa spółki (...)sp. z o.o. w roku 2013. Sąd Okręgowy uznał, że zatrudnienie K. S. było czynnością prawną zmierzającą do obejścia art. 22 k.p. i w związku z tym odwołujący jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. nie może podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu.

Mając na uwadze powyższe okoliczności w przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy uznał, iż umowa o pracę zawarta pomiędzy stronami była czynnością prawną zmierzającą do obejścia prawa, w celu uzyskania dodatkowych świadczeń systemu ubezpieczeń społecznych.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

(...)