Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 03 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 03 listopada 2016r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z wniosku M. M. (1) oraz małoletnich K. i M. rodzeństwa M. reprezentowanych przez matkę M. M. (1)

z udziałem J. M. (1)

o zobowiązanie sprawcy przemocy w rodzinie do opuszczenia mieszkania

na skutek apelacji uczestnika postępowania J. M. (1)

od postanowienia Sądu Rejonowego w Ostrzeszowie

z dnia 24 maja 2016r. sygn. akt I Ns 617/15

p o s t a n a w i a:

zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, ze wniosek oddalić.

SSO Jan Brzęczkowski SSO Janusz Roszewski SSO Marian Raszewski

II Ca 414/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 24 maja 2016r. Sąd Rejonowy w Ostrzeszowie nakazał uczestnikowi postępowania J. M. (1), aby wraz z rzeczami prawa jego reprezentującymi opuścił, opróżnił i wydał wnioskodawcom M. M. (1), K. M. i M. M. (3) lokal mieszkalny numer (...) położony w B. w gminie O.; orzec o braku uprawnienia uczestnika postępowania (...) M. do otrzymania lokalu socjalnego i orzekł o kosztach postepowania nieprocesowego.

Apelację od postanowienia Sądu Rejonowego w Ostrzeszowie wniósł uczestnik postępowania J. M. (1) zaskarżające je w całości. Zarzucając naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów i dokonanie tej oceny w sposób dowolny przez uznanie, iż istnieją podstawy do uwzględnienia wniosku, podczas gdy faktycznie podstaw takich brak, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienie i oddalenie wniosku.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawcy wnieśli o oddalenie apelacji uczestnika postępowania i zasądzenie od niego na rzecz wnioskodawczyni kosztów procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestnika postępowania jest uzasadniona, mimo nietrafnie podniesionego zarzutu naruszenia prawa procesowego art. 233 §1 k.p.c..

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne dokonane w sprawie przez Sąd Rejonowy przyjmuje je za własne. W takiej sytuacji, gdy sąd odwoławczy orzeka na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w pierwszej instancji i aprobuje dotychczasowe ustalenia, nie musi ich powtarzać (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2007 r., II CSK 18/07, Lex nr 966804; orzeczenie Sadu Najwyższego z dnia 13 grudnia 1935 r., C III 680/34. Zb. Urz. 1936, poz. 379, z dnia 14 lutego 1938 r.., C II 21172/37, Przegląd Sądowy 1938, poz. 380 i z dnia 19 listopada 1998 r., III CKN 792/98, OSNC 1999, nr 4, poz. 83; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2006 r., I CSK 147/05).

Wbrew zarzutom zawartym w apelacji - Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i prawidłowo ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy.

Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie można poprzestać na stwierdzeniu, że została naruszona zasada swobodnej oceny dowodów. W ramach tego zarzutu niezbędne jest wskazanie w apelacji dowodów oraz przyczyn, które dyskwalifikują postępowanie sądu w zakresie dokonanej oceny dowodów. Apelacja powinna wskazać więc, jakie kryteria oceny dowodów zostały przez sąd naruszone przy analizie przeprowadzonych dowodów, co doprowadziło do stwierdzenia braku ich wiarygodności i mocy dowodowej. Tymczasem wbrew twierdzeniom zawartym w jej treści, zarzut ten sprowadza się jedynie do zakwestionowania przez apelującego oceny prawnej żądania wniosku, polegającej na uznaniu, że istnieją podstawy do uwzględnienia wniosku, co oznacza w istocie, że apelujący podniósł zarzutu naruszenia prawa materialnego w postaci błędnej subsumpcji.

Apelacja uczestnika jest natomiast zasadna, w zakresie w jakim apelujący podnosi, że nie było do nakazania opuszczenia lokalu podstaw w myśl art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.).

Zgodnie z nowym art. 11a, jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie swoim zachowaniem, polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie, czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta przemocą może żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia mieszkania.

W myśl art. 2 pkt 1 wskazanej wyżej ustawy, przez członka rodziny należy rozumieć osobę najbliższą w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.) jak też inną osobę wspólnie z nim zamieszkującą lub gospodarującą. Jak wynika z art. 115 § 11 k.k. osobą najbliższą jest zarówno małżonek, jak i dzieci.

Istotą całej ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie jest m.in. ochrona pokrzywdzonych przemocą przed dalszym krzywdzeniem (art. 3 ust. 1 pkt 3), co wiąże się ze stycznością z osobą stosującą przemoc. Należy przy tym zaznaczyć, że ustawodawca wprowadzając do ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie art. 11a dał narzędzie szybkiej reakcji wobec osób, które stosując przemoc wobec najbliższych faktycznie z nimi mieszkają. Ma on bowiem na celu ochronę przed osobą sprawcy przemocy bezpośrednio po jej zaistnieniu w rodzinie.

Nie ulega wątpliwości, że uczestnik postępowania, w okresie wskazanym
w ustaleniach sądu, znęcał się fizycznie i psychicznie nad wnioskodawcami będącymi wówczas członkami jednej rodziny. Jego zachowanie stanowiło nie tylko czyn karalny, bowiem został skazany prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności, ale również wypełniało warunki do ochrony członków rodziny na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Sytuacja rodzinna jednak uległa zmianie na skutek rozwiązania małżeństwa wnioskodawczyni M. M. (1) i uczestnika postępowania J. M. (2) w dniu 7 października 2014 roku przez Sąd Okręgowy w Kaliszu.

Z chwilą ustania małżeństwa tj. z chwilą uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwiązanie małżeństwa przez rozwód małżonkowie przestają być w stosunkach wzajemnych osobą najbliższymi w rozumieniu tego unormowania. Rodzina powstała w wyniku zawarcia małżeństwa przestaje istnieć. Orzeczenie rozwodu jest najdalej idąca ochroną przed przemocą byłej rodziny, która uległa trwałemu rozpadowi, bowiem wraz z jego orzeczeniem powstaje nowa sytuacja prawna, która w zakresie stosunków z byłym małżonkiem pozwala na orzeczenie w wyroku rozwodowym o sposobie korzystanie ze wspólnego mieszkania z wyłączeniem praw do dalszego w nim zamieszkiwania byłego małżonka stosującego przemoc, w tym także przez orzeczenie jego eksmisji ( art. 58 §2 zd.2 KRO), a w razie odstąpienia od tego obowiązku, uprawnia na wniosek byłego małżonka do zmiany tego rozstrzygnięcia w trybie postępowania nieprocesowego. (wytyczne SN z 1978r.) W stosunku do wspólnych małoletnich dzieci stosunki rodzinne w wyniku orzeczenia rozwodu zostają zmodyfikowane orzeczeniem w zakresie władzy rodzicielskiej, której to rodzic stosujący przemoc może zostać pozbawiony albo mogą zostać ograniczone jego kontakty osobiste związane z jej wykonywaniem.

Uczestnik J. M. (1) w skutek rozwodu nie zalicza się zatem do członków rodziny wnioskodawczyni. Wprawdzie w stosunku do dzieci jest osobą najbliższą, lecz brak jest podstaw do uznania, że faktycznie zamieszkuje z nimi we wspólnym mieszkaniu lub z nimi prowadzi gospodarstwo domowe. Tymczasem wspólne zajmowanie mieszkania osoby stosującej przemoc jest kolejną konieczną przesłanką zobowiązania do opuszczenia lokalu.

Uczestnik w chwili wydania skarżonego wyroku odbywał karę pozbawienia wolności
i brak jest dowodu, że po opuszczeniu zakładu karnego wprowadzi się do przedmiotowego lokalu. Brak jest też danych, aby podejmował jakiekolwiek kroki w celu aby dostać się do lokalu wbrew woli wnioskodawców, czy miał bezpośredni kontakt z wnioskodawczynią
i ich dziećmi.

Podkreślić należy, ze w żadnym razie przepis ten nie może służyć do uregulowania stosunków prawnych do lokalu na przyszłość po orzeczonym rozwodzie Tym bardziej nie uzasadnia go wskazywany interes prawny wnioskodawczyni wynikający z toczącego się postępowania o podział majątku wspólnego wynikający z czasu potrzebnego na poszukiwanie przez nią innego lokalu mieszkalnego. W takiej sytuacji ochronie prawa do zamieszkiwania na czas tego postępowania służy uprawnienie do żądania udzielenia zabezpieczenia wniosku w trybie art. 755§1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. W każdym innym przypadku, w sytuacji przemocy byłego małżonka, lub zagrożeniem jej stosowania wobec członków byłej rodziny, przewidziana jest ochrona prawnokarna, nie zaś według art. 11a ww. ustawy.

W tej sytuacji skoro nie zostały spełnione przesłanki do zobowiązywania uczestnika do opuszczenia lokalu mieszkalnego w trybie art.11a ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.), uwzględnienie wniosku nie było zasadne i dlatego zmieniając z mocy art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. wniosek należało oddalić.

SSO Jan Brzęczkowski SSO Janusz Roszewski SSO Marian Raszewski