Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2016 r. w Gliwicach

sprawy A. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o prawo do emerytury pomostowej

na skutek odwołania A. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

z dnia 24 marca 2016 r. nr (...)

oddala odwołanie.

(-) SSO Mariola Szmajduch

Sygn. akt VIII U 1018/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 marca 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. w oparciu o przepisy ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (jednolity tekst Dz. U. z 2015r., poz. 965 ze zm.) odmówił ubezpieczonemu A. O. przyznania prawa do emerytury pomostowej, ponieważ nie spełnił przesłanek określonych w art. 4 i w art. 49 powołanej ustawy o emeryturach pomostowych. Organ rentowy podkreślił, że ubezpieczony wprawdzie legitymuje się ponad 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym i ukończył 60 lat życia, jednak nie wykazał, że przepracował 15 lat w warunkach szczególnych w rozumieniu przedmiotowej ustawy, a jedynie 6 lat, 8 miesięcy i 18 dni takiej pracy, tj. zatrudnienie pod ziemią.

Odwołanie od tej decyzji złożył ubezpieczony wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu oraz w toku procesu podnosił, że do takiej pracy organ rentowy winien mu zaliczyć również okresy: od 15 marca 1982r. do 31 marca 1984r., kiedy w jego ocenie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu, pracę bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla oraz od 1 czerwca 1984r. do 31 grudnia 1990r., kiedy to, jego zdaniem, wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu, pracę przy bezpośrednim sterowaniu procesami technologicznymi mogącymi stwarzać zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego, bądź prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego. Niezależnie od powyższego domagał się łącznego zaliczenia tych okresów z okresem pracy pod ziemią, który już wcześniej został przez ZUS zaliczony.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo organ rentowy podkreślił, że wskazane przez odwołującego okresy pracy w warunkach szczególnych, odnosiły się do prawa do emerytury o której mowa w art. 32 w zw. z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U z 2016r., poz. 887 ze zm.). Nie są natomiast wymienione jako okresy pracy w warunkach szczególnych w ustawie z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 31 grudnia 2008r., Nr 237, poz. 1656 z późn. zm.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony A. O., urodzony (...), w dniu 1 marca 2016r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wniosek o przyznanie prawa do emerytury pomostowej.

Organ rentowy zaskarżoną decyzją z dnia 24 marca 2016r. odmówił przyznania prawa do wnioskowanego świadczenia. Uzasadniając wskazał, że odwołujący po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Jednocześnie organ rentowy ustalił, że ubezpieczony wykazał ponad 25 lat pracy ogółem, a jednocześnie nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy do pracy w warunkach szczególnych zaliczył odwołującemu wyłącznie okres pracy górniczej w KWK (...) od 27 czerwca 1975r. do 14 marca 1982r. Równocześnie ZUS nie uznał za pracę w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia:

-

od 15 marca 1982r. do 31 marca 1984r. w charakterze ślusarza remontowego
w Zakładzie (...),

-

od 1 czerwca 1984r. do 31 grudnia 1990r. w charakterze inspektora technicznego ds. odbioru i doboru węgla w Centrali (...) S.A. w K..

W toku procesu Sąd ustalił dodatkowo, że w pierwszym ze spornych okresów, ubezpieczony w trakcie zatrudnienia w KWK (...) z dniem 15 marca 1982r. przeniósł się z pracy dołowej do pracy na powierzchnię, z uwagi na posiadany zawód technika górnika o specjalności przeróbka mechaniczna węgla. Od tej daty pracował jako ślusarz remontowy w Zakładzie (...). Do zakresu jego obowiązków należało w tym okresie, usuwanie awarii kruszarek, przesiewaczy, urządzeń wzbogacających węgiel, tj. urządzeń pracujących w procesie technologicznym przeróbki mechanicznej węgla. Jego bezpośrednim przełożonym w tym okresie był kierownik oddziału zwałów. Ubezpieczony pracował w brygadzie remontowej gdzie byli zatrudnieni elektromonterzy, konserwatorzy i mechanicy. Pracował przez pełne dniówki przy usuwaniu awarii tego sprzętu. Sporadycznie był też wysyłany na zwały jako operator spycharki. W roku 1983 odwołujący został przeniesiony do oddziału (...)-73. Był to nowopowstały oddział, obsługujący nowe zwały. Wchodził on w skład zakładu przeróbczego tak jak odział remontowy, w którym pracował przed przeniesieniem. Na zwałach ubezpieczony zajmował się załadunkiem węgla na wagony przy użyciu spycharki.

Z dniem 1 czerwca 1984r. ubezpieczony przeniósł się do Centrali Zbytu (...) w K. na stanowisko inspektora ds. technicznego odbioru i doboru węgla. Praca na tym stanowisku polegała na kontroli jakości węgla na kopalniach, na pobieraniu prób, kontrolnym ważeniu węgla przed jego sprzedażą. W tym czasie stale jeździł codziennie na 5 kopalń (...) gdzie pracował w Zakładzie (...) przy pobieraniu węgla z urządzeń pracujących w ciągu technologicznym, czyli przenośnika taśmowego, przesiewaczy, urządzeń wzbogacających. Próby te po zakończeniu dniówki roboczej zawoził do laboratorium funkcjonującego przy Centrali Zbytu (...). Sporadycznie udawał się też na zwały gdzie uczestniczył przy pobieraniu próbek, obmiarach zwałów, przy załadunkach węgla skąd również pobierane były próbki, a dodatkowo prowadził ocenę czystości i sprawności technicznej wagonów, w których węgiel był następnie transportowany. Faktycznie jego praca wyglądała w ten sposób, że codziennie udawał się bezpośrednio na wybraną kopalnię, gdzie, po rozpoczęciu dniówki roboczej udawał się w pierwszej kolejności na miejsce załadunku węgla, gdzie sprawdzał stan wagonów. Na czynność tą poświęcał około 1 godziny dziennie. Następnie udawał się na zakład przeróbczy, gdzie pobierano próby. Próbki faktycznie były z maszyn pobierane przez pracowników zakładu przeróbczego, natomiast odwołujący jedynie czynność tą nadzorował, a następnie odbierał pobrane próbki. Z kolei praca na zwałach przypadała przeciętnie raz w tygodniu i trwała kilka godzin. Sytuacje takie zachodziły głównie wtedy gdy dostał takie polecenie w związku z kwestionowaniem jakości węgla przez odbiorców. Natomiast obmiary zwałów były wykonywane na polecenie Ministerstwa Górnictwa. W trakcie wykonywania pracy na tym stanowisku nie był bezpośrednio odpowiedzialny za sterowanie procesami technologicznymi i technicznymi zakładu przeróbczego. Taka odpowiedzialność spoczywała na kierownictwie tego zakładu, tj. sztygarach, nadsztygarach i kierownikach zakładu przeróbczego.

Razem z ubezpieczonym w spornych okresach pracowali A. M. – nadsztygar przeróbki mechanicznej węgla w KWK (...), G. M. i B. S. - inspektorzy kontroli jakości węgla w Centrali Zbytu (...).

Niezależnie od powyższego Sąd ustalił, że G. M. i B. S. wyrokami Sądu Okręgowego w Katowicach, odpowiednio z dnia 31 stycznia 2012r. (XU (...)) i z dnia 11 kwietnia 2013r. (XU (...)), otrzymali prawo do emerytury wcześniejszej z tytułu pracy w warunkach szczególnych, na podstawie art. 184, w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Z kolei ubezpieczony przyznał wprost, że o prawo do takiego świadczenia się nie starał, bowiem miał świadomość, że nie spełnia warunku posiadania na dzień 31 grudnia 1998, ogólnego stażu pracy w wymiarze 25 lat.

Ubezpieczony 60 lat ukończył 23 maja 2014r. Również niesporne pomiędzy stronami było, iż ubezpieczony po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie: akt organu rentowego, akt osobowych ubezpieczonego z okresu jego zatrudnienia w KWK (...) (k.24), zeznań świadków A. M., G. M. i B. S. (k.30-35), przesłuchania ubezpieczonego (k.49-51), jego akt osobowych z okresu pracy w Centrali Zbytu (...) oraz akt spraw XU 1211/11 i XU (...), dołączonych do akt niniejszej sprawy. Przeprowadzonym dowodom Sąd przyznał walor wiarygodności i mocy dowodowej. Zgromadzona w sprawie dokumentacja została sporządzona w sposób rzetelny i nie budzący wątpliwości, a zeznania świadków i odwołującego są spójne, wzajemnie się potwierdzają i uzupełniają, dając łącznie pełny obraz przebiegu i charakteru zatrudnienia odwołującego w spornych okresach. Nadto zeznania świadków korelują z zapisami w dokumentacji osobowej ubezpieczonego. Sąd miał też na uwadze, że świadkowie w większości byli współpracownikami zatrudnionymi na takim samym stanowisku, zaś świadek A. M. był pośrednio przełożonym ubezpieczonego, mieli oni zatem bezpośrednie informacje w zakresie charakteru i wymiaru, pracy świadczonej przez ubezpieczonego. Odmienną kwestią pozostaje, że Sąd dokonał odmiennej oceny prawnej charakteru czynności zawodowych wykonywanym przez ubezpieczonego w spornych okresach.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego A. O. nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 31 grudnia 2015r., poz. 965 z późn. zm.) prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Natomiast po myśli art. 3 ust. 1, 4 i 7 ustawy prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane
w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace, o których mowa w ust. 1. Za takich pracowników uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Z kolei zgodnie z art. 49 powoływanej ustawy, prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Natomiast jak stanowi art. 11 ustawy o emeryturach pomostowych, pracownik wykonujący prace górnicze, o których mowa w art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1, 4-7, nabywa prawo do emerytury pomostowej, jeżeli:

1) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

2) ma okres pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Odwołujący bezspornie po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywał pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, zatem okolicznością sporną w niniejszej sprawie było ustalenie, czy ubezpieczony spełnia warunki do nabycia prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych.

Analiza treści tego przepisu prowadzi do wniosku, że regulacja ta znajduje zastosowanie w stosunku do osób, które nie wykonywały pracy po dniu
31 grudnia 2008r. oraz legitymują się wymaganym 15 - letnim okresem pracy
w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych.

W kwestii nabycia emerytury pomostowej na podstawie ww. regulacji wypowiedział się również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 marca 2012r. (w sprawie II UK 164/11), gdzie podkreślił, że: „Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle art. 4 i 49 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. Nr 237, poz. 1656 ze zm.), jest legitymowanie się wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze (w rozumieniu tej ustawy lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy o emeryturach pomostowych, a więc po 1 stycznia 2009r. Z kolei osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową, która nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze i legitymuje się w związku
z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do tej emerytury jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych).”

Powyższe oznacza, że kryterium weryfikacji szczególnego charakteru prac wykonywanych do dnia 31 grudnia 2008r. stanowią przepisy nowej ustawy, tj. ustawy o emeryturach pomostowych, a nie dotychczas obowiązujące, tj. przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.). Bezpośrednią konsekwencją tego jest obowiązywanie wykazu prac w warunkach szczególnych z ustawy o emeryturach pomostowych z dnia 19 grudnia 2008r. W wykazie tym brak jest pracy górniczej pod ziemią przy wydobyciu węgla, zatem wykonywanej przez niego pracy w takim charakterze nie można łączyć z pracą wymienioną we wspomnianym wykazie.

Odrębną podstawę prawną przyznania prawa do emerytury pomostowej
w związku z wykonywaniem pracy górniczej stanowi art. 11 tej ustawy, który pozwala na przyznanie prawa do tego świadczenia po ukończeniu przez mężczyznę 60 roku życia. Równocześnie jednak przepis ten wymaga udowodnienia w takim wypadku nie mniej niż 15 lat pracy pod ziemią. Bezspornym pomiędzy stronami było, że ubezpieczony pracy takiej wykazał nieco ponad 6 lat i z tego względu nie może, w oparciu o przepis art. 11, nabyć prawa do emerytury pomostowej.

Brak możliwości zsumowania okresów pracy górniczej z okresami pracy w warunkach szczególnych wymienionymi w wykazie powoduje, że ubezpieczony nawet po ewentualnym wykazaniu ,że w okresach spornych pracował przy pracach w warunkach szczególnych, w rozumieniu obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych), nie udowodni wymaganego 15 letniego okresu takiej pracy. W wykazie tym brak jest stanowisk: ślusarza remontowego w zakładzie przeróbki mechanicznej węgla, operatora spycharki na zwałach węgla, jak również inspektora technicznego ds. odbioru i doboru węgla, zatem wykonywaną przez niego pracę w spornych okresach należy przyporządkować do jednego z rodzajów pracy wymienionych we wspomnianym wykazie.

W ocenie Sądu praca ubezpieczonego w obu spornych okresach, nie odpowiada żadnej z kategorii prac wymienionych w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych, które stanowią wykaz prac w warunkach szczególnych
i w szczególnym charakterze.

W szczególności zarówno pracy ślusarza remontowego w zakładzie przeróbki mechanicznej węgla, jak i operatora spycharki na zwałach węgla, a także inspektora technicznego ds. odbioru i doboru węgla nie wymieniono w żadnej pozycji wykazu prac w warunkach szczególnych (załącznik nr 1). Wprawdzie ubezpieczony podnosi, że jego praca na 2 pierwszych, z wymienionych stanowisk, odpowiada pracy bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla oraz rud metali lub ich wzbogacaniu, wymienionej w wykazie prac w szczególnych warunkach (załącznik nr 1), pod poz. 1. Jednak w ocenie Sądu prace te nie są tożsame. Należy bowiem mieć na uwadze, że określenie "prace bezpośrednio przy przeróbce surowców” należy rozumieć jako wykonywanie czynności związanych z przetwarzaniem surowca lub produktów przejściowych w wyrób lub produkt finalny. Do prac wykonywanych bezpośrednio przy przeróbce można zaliczyć dostarczanie materiałów (surowców) lub półproduktów do stref obróbki, ich przetwarzanie ręczne lub z użyciem narzędzi: odbieranie wyrobów ze stref obróbki itp. Oznacza to, że prace przy zapewnieniu ciągłości procesu technologicznego, lub ładowaniu węgla przy użyciu spycharki, mogą być kwalifikowane jako prace w szczególnych warunkach, tylko i wyłącznie w przypadku ich zgodności z przedstawianą wyżej charakterystyką. W ocenie Sądu ani praca wykonywana przez ubezpieczonego w charakterze ślusarza remontowego, ani też w charakterze operatora spycharki na zwałach, nie odpowiadają przedstawionej powyżej charakterystyce pracy bezpośrednio przy przeróbce surowców. Mianowicie, ubezpieczony jako ślusarz remontowy zajmował się jedynie remontami i naprawami urządzeń służących do takiej przeróbki. Maszyny te w tym czasie nie pracowały, a odwołujący zajmował się wymianą ich elementów. Nie brał zatem bezpośredniego udziału w przetwarzaniu surowców. Podobnie charakteru takiego nie miała jego praca jako operatora spycharki na zwałach, bowiem w tym czasie zwałował węgiel bądź też ładował go na wagony, natomiast sam węgiel z procesu jego przetwarzania był odbierany przy pomocy taśmociągów, które usypywały go na zwałach.

Załącznik nr 1 do ustawy z 2008r. o emeryturach pomostowych wymaga, aby związek pracy z przeróbką mechaniczną węgla był bezpośredni. Z kolei to, czy praca danej osoby pozostaje w takim związku z przeróbką surowca, zależy od analizy i oceny czynności należących do zakresu jej obowiązków. Decydujące znaczenie ma w tym kontekście nie miejsce zatrudnienia, ale rodzaj wykonywanych czynności (vide wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 15 marca 2012r. (...) SA/Gl 602/11 – LEX nr 1131975).

Przechodząc do dalszych rozważań, Sąd uznał, że nie ma również racji ubezpieczony twierdząc, że jego praca jako inspektora technicznego ds. odbioru i doboru węgla odpowiada pracom wymienionym w wykazie prac w szczególnym charakterze (załącznik nr 2), pod poz. 13, gdzie wymieniono prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technologicznymi mogącymi stwarzać zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego, a także pod poz. 14 gdzie wymieniono prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego. W ocenie Sądu praca ubezpieczonego w ostatnim spornym okresie nie może być przypisana do żadnej z powyższych kategorii, bowiem ubezpieczony jak sam przyznał, nie zajmował się w tym czasie bezpośrednim sterowaniem procesami technologicznymi, a jedynie sprawdzał parametry produktów w nim powstających.

Należy mieć na uwadze, że warunkiem niezbędnym i przesądzającym o możliwości zakwalifikowania prac do "prac przy bezpośrednim sterowaniu procesami technologicznymi mogącymi spowodować zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego”(pkt 13 zał. nr 2) jest zaliczenie danego zakładu (instalacji) do kategorii dużego ( (...)) i/lub zwiększonego ( (...)) ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013r., poz. 1232, z późn. zm.) oraz rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 31 stycznia 2006r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo do zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz. U.
z 2006r. Nr 30, poz. 208): przy czym, warunkiem decydującym jest wykonywanie pracy polegającej na bezpośrednim sterowaniu, to jest pracy wykonywanej przez osoby wyspecjalizowane w obsłudze urządzeń, maszyn i instalacji, niezbędne do zapewnienia pełnej kontroli parametrów sterowanych urządzeń (a nie ich naprawiania lub konserwowania). Dotyczy to pracowników, których zadaniem jest reagowanie na odchylenia (poza dopuszczalne granice) parametrów sterowanego procesu/instalacji, przed zadziałaniem automatyki zabezpieczeniowej lub podejmowanie działań korygujących tak aby nie dopuścić do wystąpienia poważnej awarii. "Bezpieczeństwo publiczne" w aspekcie prac o szczególnym charakterze oznacza brak bezpośredniego zagrożenia środowiska, w tym zdrowia i/lub życia obywateli w zakresie szerszym niż populacja pracowników danego zakładu. W bardziej ogólnym podejściu "bezpieczeństwo publiczne” jest to ogół warunków i instytucji chroniących życie, zdrowie, mienie obywateli oraz majątek ogólnonarodowy, ustrój i suwerenność państwa przed zjawiskami groźnymi dla ładu prawnego. Skutki dla bezpieczeństwa publicznego w tym przypadku zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002r.
w sprawie poważnych awarii objętych obowiązkiem zgłoszenia do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2003r., Nr 5, poz. 58).

Z kolei do prac, które mogą być zakwalifikowane do prac wymienionych w pkt 14 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych należą prace wykonywane na instalacjach technologicznych lub obiektach technicznych, które nie są zaliczone do kategorii dużego ( (...)) lub zwiększonego ( (...)) ryzyka wystąpienia poważnej awarii na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 31 stycznia 2006r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz. U.
z 2006r. Nr 30, poz. 208), oraz na których awaria techniczna, w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. z 2002r. Nr 62, poz. 558, z póżn. zm.), może spowodować skutki stanowiące podstawę do wprowadzenia stanu klęski żywiołowej (art. 2 ustawy o stanie klęski żywiołowej), przy czym skutki te będą co najmniej równoważne skutkom poważnej awarii przemysłowej, określonym w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002r. w sprawie poważnych awarii objętych obowiązkiem zgłaszania do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2003r., Nr 5, poz. 58). Z powyższego jednoznacznie wynika, że prace, które mogą być rozpatrywane jako możliwe do zaliczenia do rodzajów prac ujętych w pkt 14 zał. nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, muszą spełniać wymogi związane z bezpośrednim sterowaniem co w rozumieniu przedmiotowej ustawy obejmuje prace wykonywane przez osoby wyspecjalizowane w obsłudze urządzeń, maszyn i instalacji, niezbędne do zapewnienia pełnej kontroli parametrów sterowanych urządzeń (a nie naprawianych, konserwowanych). Dotyczy to pracowników, których zadaniem jest reagowanie na odchylenia (poza dopuszczalne granice) parametrów sterowanego procesu/instalacji przed zadziałaniem automatyki zabezpieczeniowej lub podejmowanie działań korygujących, tak aby nie dopuścić do wystąpienia poważnej awarii ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego.

Do powyższych kategorii nie powinny być zaliczane m. in. prace wykonywane przez pracowników utrzymania ruchu, prace naprawcze, monterskie, czy też probiercze i kontroli jakości. Niewątpliwie bardzo odpowiedzialne z punktu widzenia zapewnienia bezpieczeństwa oraz właściwych parametrów biznesowych prace probiercze i kontroli jakości, nie spełniają warunku bezpośredniego sterowania procesem technicznym.

Również takie przesłanki jak na przykład zmienne warunki klimatyczne, gazoniebezpieczne rodzaje prac zagrożenia wybuchem, hałas, zagrożenie porażenia prądem, upadkiem z wysokości i inne uwarunkowania dotyczące charakterystyk miejsca pracy oraz występujących zagrożeń zawodowych, nie mogą wpływać na ocenę tych prac jako prac o szczególnym charakterze. Stanowią one bowiem zagrożenie czynnikami szkodliwymi, które powinny być eliminowane zgodnie z wymogami Kodeksu pracy.

W związku z powyższym prace kontrolne wykonywane na stanowisku inspektora technicznego ds. odbioru i doboru węgla, nie odpowiadają pracom wymienionym w pkt 13 i 14 zał. 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, bowiem
z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika jednoznacznie, że w ramach nadzoru jakości węgla ubezpieczony nie wykonywał prac bezpośrednio przy sterowaniu procesami technologicznymi ani nie decydował o odstępstwach od procedur w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa ludzi i sprzętu lub zmianach i korektach parametrów pracy instalacji lub realizacji procesów technologicznych w czasie sytuacji awaryjnych. Za takie niewątpliwie nie można uznać jego odpowiedzialności za jakość węgla kierowanego do elektrowni czy ciepłowni, którego jakość mogła by w najmniejszym stopniu decydować o bezpiecznej pracy tych zakładów, bowiem w strukturze organizacyjnej zarówno elektrowni jak i ciepłowni wyodrębnione są służby nawęglania, do obowiązków których należy właśnie dopasowanie właściwych parametrów węgla, tak aby do sytuacji awaryjnej nie doszło. Z kolei ocena jakości węgla dokonywana przez odwołującego miała jedynie wpływ na ocenę wartości handlowej tego surowca.

Reasumując, ubezpieczony nie wykazał 15 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych o której mowa w art. 49, wobec czego brak jest podstaw do przyznania świadczenia w oparciu o ten przepis.

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak
w sentencji.

(-) SSO Mariola Szmajduch