Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2016 r. w Gdańsku

sprawy B. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o świadczenie przedemerytalne

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 kwietnia 2016 r., sygn. akt VI U 3346/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na rzecz B. K. kwotę 102,00 ( sto dwa 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

SSA Iwona Krzeczowska - Lasoń SSA Małgorzata Gerszewska SSA Daria Stanek

Sygn. akt III AUa 1293/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 listopada 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B. - po rozpatrzeniu wniosku B. K. z dnia 26 września 2013 r. - odmówił wnioskodawczyni prawa do przyznania świadczenia przedemerytalnego. Powołując się na przepisy ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2013 r., poz.170) organ rentowy podał, iż wniosek o świadczenie przedemerytalne załatwia się decyzją odmowną, ponieważ podana podstawa prawna rozwiązanego stosunku pracy nie uprawnia do przyznania świadczenia przedemerytalnego. Jednocześnie organ rentowy wskazał, iż na podstawie przedłożonej dokumentacji wnioskodawczyni udowodniła staż pracy wynoszący łącznie 35 lat, 5 miesięcy i 5 dni.

Odwołanie od tej decyzji wniosła ubezpieczona B. K., domagając się zmiany decyzji i przyznania jej prawa do dochodzonego świadczenia. W uzasadnieniu swego żądania ubezpieczona wskazywała, że jej ostatni zakład pracy – Spółdzielnia (...) – zwolnił ją po ponad czterech latach nienagannej pracy, odmawiając podania przyczyn rozwiązania umowy o pracę. Nie można w żaden sposób skłonić tego pracodawcy do podania, dlaczego zwolnił ubezpieczoną z pracy. Twierdziła ona też, że spełnia wszystkie warunki otrzymania świadczenia przedemerytalnego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, powołując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2016 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznał ubezpieczonej B. K. prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia
27 września 2014 r. (pkt 1) oraz nie stwierdził odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej
do wydania decyzji (pkt 2), sygn. akt VI U 3346/14.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

B. K. (urodzona (...)) w dniu 26 września 2014 r. złożyła wniosek o świadczenie przedemerytalne. Ostatnim zatrudnieniem ubezpieczonej przed złożeniem powyższego wniosku było zatrudnienie w Spółdzielni (...) w K., na podstawie umowy o pracę na czas określony (od 1 października 2011 r.
do 30 listopada 2015 r.) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku sprzątacza. Pracę
na tym stanowisku wykonywała ona na terenie(...) Szpitala (...)
im. dr B. w I.. Pismem z dnia 4 lutego 2014 r. pracodawca wypowiedział ubezpieczonej tę umowę o pracę ze skutkiem rozwiązującym w dniu 22 lutego 2014 r.
Na dzień rozwiązania tego stosunku pracy ubezpieczona posiadała okres uprawniający
do emerytury w wymiarze 35 lat, 5 miesięcy i 5 dni.

Od dnia 19 marca 2014 r. B. K. została zarejestrowana jako osoba bezrobotna, a prawo do zasiłku dla bezrobotnych przysługiwało jej od 27 marca 2014 r. Z dniem 23 września 2014 r. upłynęło 180 dni pobierania przez nią tego zasiłku, a w okresie pobierania tego zasiłku nie odmówiła ona bez uzasadnionej przyczyny odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia,
albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych.

Spór w rozpoznawanej sprawie dotyczył tego, czy umowa o pracę łącząca ubezpieczoną B. K. ze Spółdzielnią (...) w K. została rozwiązana z powodów uprawniających ubezpieczoną do nabycia prawa
do świadczenia przedemerytalnego.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd Okręgowy przytoczył, iż ustawowe warunki nabycia prawa do tego świadczenia określone zostały w przepisach ustawy z dnia
30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 170
ze zm.).

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 i pkt 5 tej ustawy prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje między innymi osobie, która:

- do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r.
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008r. Nr 69, poz.415 ze zm.), zwanej dalej „ustawą o promocji zatrudnienia”, w którym była zatrudniona przez okres
nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat – kobieta i 60 lat – mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn,

- do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy
w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona
przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn.

Za okres uprawniający do emerytury, o którym mowa w ust. 1, uważa się okres ustalony zgodnie z przepisami art. 5 – 9, art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (art. 2 ust. 2 ustawy
o świadczeniach przedemerytalnych).

Z kolei art. 2 ust. 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych stanowi,
że świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie
co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie
o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1) nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

2) w okresie obierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

3) złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Przepis art. 2 ust. 1 pkt 29 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz.415 ze zm.) stwierdza, że ilekroć
w ustawie jest mowa o przyczynach dotyczących zakładu pracy – oznacza to:

a) rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rozwiązania
z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników lub zgodnie
z przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21,
poz. 94 ze zm.) w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z tych przyczyn u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników,

b) rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy, z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych albo technologicznych,

c) wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego w przypadku śmierci pracodawcy lub gdy odrębne przepisy przewidują wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego w wyniku przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę
i niezaproponowanie przez tego pracodawcę nowych warunków pracy i płacy,

d) rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika na podstawie art. 55 § 1 ¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) z uwagi
na ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika.

W kontekście przywołanych regulacji normatywnych Sąd Okręgowy przypomniał,
iż do rozwiązania z ubezpieczoną B. K. stosunku pracy łączącego ją
ze Spółdzielnią (...) w K. doszło w wyniku wypowiedzenia
przez pracodawcę umowy o pracę zawartej na czas określony. W piśmie z dnia 4 lutego
2014 r. pracodawca ten nie wskazał przyczyny wypowiedzenia ubezpieczonej umowy
o pracę. Nie miał takiego obowiązku, gdyż zgodnie z § 4 art. 30 Kodeksu pracy pracodawca tylko w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony powinien wskazać przyczynę wypowiedzenia.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy dawał – w ocenie Sądu Okręgowego – podstawę dla dokonania ustalenia, iż do rozwiązania powyższego stosunku pracy doszło
z przyczyn uprawniających ubezpieczoną do nabycia dochodzonego świadczenia. Przyczyna wypowiedzenia nie dotyczyła bowiem ubezpieczonej. Z zeznań świadka J. Ż. (1) (osoby, która podpisała wypowiedzenie ubezpieczonej umowy o pracę) wynikało, iż nie znał on przyczyn wypowiedzenia. Świadek ten wyjaśnił ponadto, że nigdy nie widział ubezpieczonej i miał bardzo małą wiedzę w tej materii. Z kolei bezpośredni przełożony ubezpieczonej świadek I. L. także nie znał przyczyn wypowiedzenia ubezpieczonej umowy o pracę. Wyrażał on jedynie przypuszczenia, że być może przyczyny te wiązały się z tym, że ubezpieczona zatrudniona została na czas choroby bądź urlopu innego pracownika. Mimo iż to on wręczył wypowiedzenie, to nie znał on jego przyczyn,
gdyż przełożeni nie informowali go o tym, dlaczego ma ubezpieczonej je doręczyć. Świadek L. nie miał przy tym żadnych zarzutów do powódki ani też zastrzeżeń do jej pracy.

Sąd I instancji doszedł zatem do przekonania, że powyższe dowody wskazywały,
iż - po pierwsze - inicjatywa rozwiązania umowy o pracę z ubezpieczoną pochodziła
od pracodawcy i po drugie – iż przyczyna wypowiedzenia nie dotyczyła pracownicy,
lecz leżała po stronie pracodawcy. Żaden z dokumentów zebranych w aktach osobowych ubezpieczonej prowadzonych przez Spółdzielnię (...) nie potwierdzał
przy tym przypuszczeń świadka I. L. co do tego, aby była ona zatrudniona na podstawie umowy na zastępstwo, w miejsce innej pracownicy.

Dokonując subsumcji powyższych okoliczności faktycznych pod właściwe przepisy prawa materialnego, Sąd Okręgowy dostrzegł, iż jak już wyżej wskazano art. 2 ust. 1 pkt 29 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, mówiąc o przyczynach dotyczących zakładu pracy, rozumie przez to m. in. rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Chodzi zatem o ustawę z dnia 13 marca 2003 r. (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 192 z ze zm.) albo o przepisy Kodeksu pracy w przypadku rozwiązania stosunku pracy
lub stosunku służbowego z tych przyczyn u pracodawcy zatrudniającego mniej niż
20 pracowników. W momencie wypowiedzenia ubezpieczonej pismem z dnia 4 lutego 2014 r. umowy o pracę jej pracodawca – Spółdzielnia (...) w K. – zatrudniała więcej niż 20 pracowników, a zatem w kwestii, czy przyczyny wypowiedzenia były przyczynami niedotyczącymi ubezpieczonej, zastosowanie będą miały przepisy ustawy
z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Na podstawie art. 10 ust. 1 tej ustawy pracodawca może zastosować tak zwany indywidualny tryb zwolnienia pracownika z przyczyn leżących wyłącznie po jego stronie
i gdy nie dochodzi do zwolnień grupowych w rozumieniu art. 1 ustawy. Przy wykładni tego przepisu podkreśla się w orzecznictwie, iż pracownik dochodzący świadczeń przewidzianych ustawą z 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązania z pracownikami stosunków pracy
z przyczyn niedotyczących pracowników ma udowodnić, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn jego niedotyczących, a nie musi wykazywać, że były to przyczyny leżące po stronie pracodawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2011 r.,
I PK 185/10, LEX nr 1119478). Sąd Okręgowy podkreślił, iż zarówno sam tytuł ustawy,
jak i treść jej art. 1 ust. 1 w sposób szeroki definiują przyczyny rozwiązania stosunków pracy z pracownikami. Chodzi bowiem o przyczyny niedotyczące pracownika.

W ocenie Sądu I instancji materiał dowodowy zebrany w sprawie wskazywał jednoznacznie, iż przyczyna wypowiedzenia ubezpieczonej umowy o pracę leżała po stronie pracodawcy. Mimo iż zatrudniał on także nowych pracowników, przyczyny wypowiedzenia leżały po jego stronie, gdyż pracodawca nie miał zastrzeżeń do jakości świadczonej
przez ubezpieczoną pracy. Zeznający w sprawie świadkowie, mimo iż byli osobami bezpośrednio związanymi z wypowiedzeniem umowy (jeden podpisywał w imieniu pracodawcy pismo wypowiadające powódce umowę o pracę, drugi wręczał jej to pismo jako bezpośredni przełożony) nie potrafili wskazać konkretnych powodów zwolnienia ubezpieczonej. Arbitralna, niczym nieuzasadniona przyczyna wypowiedzenia obciąża w tej sytuacji pracodawcę i musi być kwalifikowana jako niedotycząca pracownika w rozumieniu zarówno art. 10 ust. 1 w związku z art. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jak i w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 29 lit. a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r.
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz art. 2 ust. 1 pkt 2 i pkt 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych.

Rozstrzygając o żądaniu odwołania Sąd Okręgowy miał także na uwadze, iż pozostałe warunki nabycia przez ubezpieczoną prawa do świadczenia przedemerytalnego nie były między stronami sporne. Ubezpieczona posiadała bowiem do dnia rozwiązania stosunku pracy, to jest do 22 lutego 2014 r. okres uprawniający do emerytury w wymiarze 35 lat oraz spełniała przesłanki wskazane w ust. 3 art. 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy stwierdził, że na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 5 tej ustawy ubezpieczona nabyła prawo do spornego świadczenia, gdyż do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu przepisów ustawy
o promocji zatrudnienia, w zakładzie pracy była zatrudniona przez okres nie krótszy niż
6 miesięcy.

Z powyższych motywów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w związku z powołanymi wyżej przepisami prawa materialnego zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonej prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia następnego po złożeniu przez nią wniosku (art. 7 ust. 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych).

W punkcie II wyroku Sąd Okręgowy nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS
w zw. z art. 11 pkt 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych), albowiem istotnych
dla rozstrzygnięcia sporu okoliczności co do przyczyn rozwiązania z ubezpieczoną stosunku pracy dokonano dopiero w postępowaniu sądowym na podstawie dowodów, którymi nie dysponował organ rentowy na etapie prowadzonego przez siebie postępowania administracyjnego.

Apelację od wyroku wywiódł pozwany organ rentowy, zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, polegający na przyjęciu, że zachodzą podstawy do uznania, iż przyczyna wypowiedzenia ubezpieczonej umowy o pracę leżała
po stronie pracodawcy i tym samym powódka spełnia wszystkie przesłanki warunkujące prawo do świadczenia przedemerytalnego, podczas gdy okoliczności sprawy świadczą o tym, że rozwiązanie stosunku pracy nie nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy,
w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, konsekwencją czego jest naruszenie norm prawa materialnego, tj. art. 2 ust. l pkt 5 ustawy
z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 170) oraz naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów
i dokonanie przez Sąd ustaleń faktycznych sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz przyjęcie, że przyczyna wypowiedzenia ubezpieczonej umowy
o pracę leżała po stronie pracodawcy.

Powołując się na powyższą podstawę apelacji pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania sądowi I instancji oraz o zasądzenie od ubezpieczonej na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji podniesiono, iż zdaniem organu rentowego postępowanie dowodowe nie wykazało, że do rozwiązania stosunku pracy z ubezpieczoną doszło z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Spółdzielnia (...) w K. pismem z dnia 19.02.2016 r. poinformowała, że na miejsce ubezpieczonej został zatrudniony inny pracownik - K. R.. Z przedłożonego w toku postępowania wykazu liczby pracowników zatrudnionych w Spółdzielni (...) w K. na stanowiskach sprzątaczy wynika, że po zwolnieniu ubezpieczonej liczba zatrudnionych sprzątaczy nie uległa zmniejszeniu Ponadto, według pisma ww. Spółdzielni z dnia 08.09.2015 r. nie nastąpiła  likwidacja stanowiska pracy odwołującej, jak również wypowiedzenie umowy o pracę nie było związane z przyczynami ekonomicznymi. Pozwany wskazał również, że zarówno świadek J. Ż. (2) (podpisał wypowiedzenie umowy o pracę), jak i świadek I. L. (bezpośredni przełożony ubezpieczonej) nie znali przyczyn wypowiedzenia umowy o pracę ubezpieczonej.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczona wniosła o ponowne rozpatrzenie swojej prośby i nie obciążani jej kosztami zastępstwa procesowego. Na rozprawie apelacyjnej w dniu 21 grudnia 2016 r. ubezpieczona wniosła nadto o zwrot kosztów przejazdu do sądu, przedkładając bilet kolejowy za przejazd na trasie I. – G. G. (51 zł
za przejazd w jedną stronę).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się nieuzasadniona.

Przedmiotem niniejszej sprawy była ocena prawidłowości stanowiska organu rentowego o odmowie przyznania B. K. prawa do świadczenia przedemerytalnego na podstawie ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. Nr 120, poz. 1252).

We wskazanym powyżej zakresie Sąd Apelacyjny w całości podziela trafne
i rzeczowe rozważania Sądu I instancji przyjmując je za punkt wyjścia oceny własnej i nie widząc potrzeby ich powielania. Wobec gruntownej analizy zebranego sprawie materiału dowodowego i rozważań Sądu Okręgowego, Sąd Apelacyjny nie dostrzegł uzasadnienia
dla podnoszonego w apelacji zarzutu przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów
czy też poczynienia ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Zdaniem Sądu odwoławczego to właśnie zaproponowana przez pozwanego ocena dowodów pomija zawarte w kodeksie postępowania cywilnego reguły rządzące postępowaniem dowodowym i nie uwzględnia istotnych okoliczności, na jakie zwrócił uwagę Sąd Okręgowy, a które miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

Zważyć należy, że choć pracodawca nie ma obowiązku podawania przyczyny uzasadniającej rozwiązanie stosunku pracy w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę na czas określony, to jednak dla wyjaśnienia, czy zachodzą przesłanki określone w jej art. 10 ust. 1, potrzebne jest ustalenie tychże przyczyn.

Wobec sporu co do tego, czy umowa o pracę łącząca ubezpieczoną ze Spółdzielnią (...) w K. została rozwiązana z powodów uprawniających wnioskodawczynię do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego, przypomnieć należy, że zgodnie z art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która
do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat
dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn. Przepis art. 2 ust. 1 pkt 29 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r.
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy stanowi natomiast, iż przez przyczyny dotyczące zakładu pracy należy rozumieć m. in. rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników lub zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeksu pracy,
w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z tych przyczyn
u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników.

Jak wynika z materiału dowodowego Spółdzielnia (...) zatrudniała
w dniu 4 lutego 2014 r., tj. w dniu złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu ubezpieczonej umowy o pracę ponad 140 pracowników, a zatem pojęcie rozwiązania stosunku pracy
z przyczyn dotyczących zakładu pracy Sąd I instancji trafnie odniósł do regulacji ustawy
z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. W roku 2014 zwolniono 26 pracowników. Do rozwiązania stosunku pracy z ubezpieczoną doszło w dniu 22 lutego 2014 r. Od 23 stycznia do 22 lutego zwolniono 5 osób, natomiast od 22 lutego 2014 r. do 24 marca 2014 r. – 10 osób. Przy takich ustaleniach stwierdzić należy, że zwolnienia nie miały charakteru zwolnień grupowych. Przepis art. 10 ww. ustawy przewiduje jednak stosowanie trybu zwolnień indywidualnych
(tj. zwolnień, których liczba jest mniejsza niż wskazana w art. 1 ust. 1 ustawy),
pod warunkiem, że pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników rozwiązuje stosunek pracy z przyczyn niedotyczących podmiotu zatrudnianego, które stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, przy czym zwolnienia te w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż wskazana w art. 1 ustawy. Brzmienie art. 10 ust. 1 ustawy dopuszcza, pod warunkiem zatrudniania co najmniej 20 pracowników, rezygnację w tym trybie nawet z tylko jednego pracownika. Nie ulega wątpliwości, że rozwiązanie stosunku pracy z ubezpieczoną miało miejsce właśnie w trybie zwolnień indywidualnych.

Sąd I instancji trafnie powołał się na zaakceptowany w orzecznictwie sądów powszechnych wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2011 r. (I PK 185/10, LEX
nr 1119478), w którym Sąd ten wyjaśnił, iż sformułowanie „z przyczyn niedotyczących pracowników”, którym posługuje się zarówno art. 1, jak i art. 10 ww. ustawy, oznacza,
że pracownik dochodzący świadczeń przewidzianych ustawą z 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników ma udowodnić, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn jego niedotyczących, a nie musi wykazywać, że były to przyczyny leżące po stronie pracodawcy.

Przyczynami niedotyczącymi pracownika są wszystkie okoliczności niezwiązane
z jego cechami psychofizycznymi i sposobem wywiązywania się przez niego z obowiązków pracowniczych, a zatem przyczyny leżące po stronie pracodawcy i inne obiektywne, które nie leżą po stronie pracodawcy, ale również nie leżą po stronie pracownika, a które jednak stanowią wyłączną przyczynę rozwiązania stosunku pracy jako niedotyczącą pracownika.

Należy zatem jeszcze raz wyraźnie podkreślić, że w celu wykazania, iż do rozwiązana stosunku pracy doszło z przyczyn niedotyczących pracownika pracownik nie ma obowiązku udowodnienia przyczyny dotyczącej pracodawcy, ma jedynie powinność wykazania,
że przyczyna nie dotyczy jego samego.

Sąd Okręgowy w rozpoznawanej sprawie prawidłowo ocenił, że B. K. powyższemu obowiązkowi zadośćuczyniła.

W kontekście powyższych rozważań prawnych o braku konieczności dowodzenia przez ubezpieczoną, że przyczyną rozwiązania stosunku pracy była przyczyną leżąca
po stronie pracodawcy, nie może odnieść zamierzonego przez apelującego skutku argumentacja, zgodnie z którą wypowiedzenie wnioskodawczyni umowy o pracę nie było związane z przyczynami ekonomicznymi ani nie doszło do likwidacji stanowiska odwołującej. Jak już wyżej wyjaśniono nie jest istotne, czy rzeczywista przyczyna rozwiązania stosunku pracy leżała po stronie pracodawcy. Istotne jest natomiast wykazanie, że przyczyna ta nie dotyczyła pracownika. Kontynuując rozważania wskazać należy,
że podnoszoną przez pozwanego okoliczność, iż na miejsce ubezpieczonej został zatrudniony inny pracownik należy uznać za nieudowodnioną. Mając na uwadze, że spółdzielnia zatrudniała średnio 140 – 150 pracowników na stanowiskach sprzątaczy, samo wskazanie
na zatrudnienie nowego pracownika nie dowodzi, że został on zatrudniony na miejsce ubezpieczonej. Nawet zresztą gdyby tak było, z materiału dowodowego nie wynika,
aby do zakończenia współpracy z wnioskodawczynią doszło z powodów jej dotyczących. Przeczy temu fakt, że przesłuchani w sprawie w charakterze świadków przełożeni wnioskodawczyni nie znali przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę ubezpieczonej, a nadto bezpośredni przełożony - I. L. jednoznacznie zeznał, że nie miał żadnych zastrzeżeń do ubezpieczonej ani do wykonywanej przez nią pracy.

W ocenie Sądu Apelacyjnego z postępowania dowodowego przeprowadzonego w toku postępowania pierwszoinstancyjnego wynika zatem bezsprzecznie, iż do rozwiązania stosunku pracy, jaki łączył B. K. ze Spółdzielnią (...) doszło z przyczyn niedotyczących pracownicy. Pozwany organ rentowy, na którym ciążył
w tym zakresie ciężar dowodu, nie zdołał wykazać okoliczności przeciwnej.

W tym stanie rzeczy, uznając za prawidłowe ustalenie Sądu I instancji,
iż ubezpieczona spełniła wszystkie przesłanki prawa do świadczenia przedemerytalnego, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w pkt 1 sentencji.

W pkt 2 sentencji, uwzględniając wniosek ubezpieczonej, Sąd Apelacyjny zasądził
od pozwanego jako strony przegrywającej sprawę na rzecz B. K. kwotę
102 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję, działając w tym zakresie
na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c.

SSA Iwona Krzeczowska – Lasoń SSA Małgorzata Gerszewska SSA Daria Stanek