Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie IV Wydział Cywilny – Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Balcerak-Tkacz

po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2016 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym sprawy

z powództwa (...) Sp. z o.o. w W.

przeciwko M. K.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe
w Warszawie z dnia 1 sierpnia 2016 r., sygn. akt I C 814/16 upr

oddala apelację.

SSO Małgorzata Balcerak-Tkacz

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...) (...)

3.  (...)

(...)r.

SSO Małgorzata Balcerak-Tkacz

IV Ca 2070/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 1 sierpnia 2016 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Południe
w Warszawie zasądził od pozwanej M. K. na rzecz powódki (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 332,11 zł wraz
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 3 lutego 2016 roku do dnia zapłaty (pkt I), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt II) oraz zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 158,85 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu (pkt III).

Apelację od orzeczenia Sądu Rejonowego wniosła powódka, zaskarżając wyrok
w części oddalającej powództwo, zarzucając naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie,
iż powódka nie poniosła kosztów opłat i prowizji, których domagała się od pozwanej oraz przyjęcie, iż pozwana nie otrzymała umowy pożyczki wraz z regulaminem oraz tabelą opłat
i prowizji, a także art. 385 ¹ § 1 k.c. poprzez przyjęcie, iż postanowienia umowy pożyczki
w zakresie opłat i prowizji stanowią niedozwolone postanowienia umowne oraz art. 58 § 1 i 2 w zw. z art. 359 § 2 ¹ i 2 ² k.c. poprzez przyjęcie, iż postanowienia umowy pożyczki w zakresie opłat i prowizji stanowią próbę obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych, a ponadto
są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i jako takie są nieważne. Powódka wniosła
o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 509,81 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz kosztami procesu za obie instancje, względnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania wraz z pozostawieniem temu sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sprawa niniejsza z uwagi na przedmiot sporu oraz jego wartość rozpoznawana była
w postępowaniu uproszczonym. W postępowaniu takim, zgodnie z art. 505 ⁹ § 1 ¹ pkt 1 i 2 k.p.c., apelację można oprzeć na zarzutach enumeratywnie wymienionych - na naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, bądź
na naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, opisane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i przyjmuje
je
za własne. Z uwagi na powyższe, nie zachodzi potrzeba powtórzenia poczynionych już ustaleń (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2007 roku, sygn. akt II CSK 18/07, Lex nr 966804).

Sąd Rejonowy przyjął, iż postanowienia umowy pożyczki w zakresie opłat i prowizji – jako klauzule abuzywne – nie wiązały pozwanej (art. 385 ¹ § 1 k.c.). Pomocniczo Sąd pierwszej instancji wskazał, iż postanowienia umowy będące podstawą do naliczenia opłat
i prowizji były nieważne jako zmierzające do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych, a także sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 58 k.c.).

W ocenie Sądu Okręgowego, podzielającego co do zasady rozważania Sądu Rejonowego, koniecznym wydawało się doprecyzowanie, iż zarówno w doktrynie, jak
i w orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, iż sankcja nieważności z art. 58 k.c.
ma pierwszeństwo przed sankcją niezwiązania konsumenta niedozwolonymi postanowieniami umownymi (zob. M. Bednarek, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, 2013, s. 773,
E. Łętowska, K. Osajda, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, 2012, s. 648, W. Popiołek, [w:] H. Pietrzykowski (red.) Komentarz, 2015, t. 1, art. 385 ^{( 1)}, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2011 roku, sygn. akt III CZP 119/10, OSNC 2011, Nr 9, poz. 95, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2011 roku, sygn. akt I CSK 218/10, MoP 2011, Nr 18, s. 99, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 listopada 2012 roku, sygn. akt VI ACa 824/12, Legalis, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 marca 2014 roku, sygn. akt VI ACa 1086/13, Legalis). W takiej sytuacji przyjąć należało, iż powództwo podlegało oddaleniu, w pierwszej kolejności, z uwagi na nieważność postanowień umowy pożyczki
w zakresie opłat i prowizji, jako zmierzających do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych oraz sprzecznych z zasadami współżycia społecznego.

W realiach sprawy powódka udzieliła pozwanej pożyczki w kwocie 500,00 zł (k. 28). Kwota pożyczki podlegała oprocentowaniu w wysokości 16,00 % w skali roku. Nadto, powódka obciążyła pozwaną opłatami i prowizjami (k. 41). Pozwanej naliczona została opłata od wypłaty środków w kwocie 120,00 zł (wyliczona jako 20,00 zł + 20 % od wypłacanej kwoty 500,00), opłaty miesięczne za utrzymanie konta (2 x 60,00 zł) oraz opłaty za pisemne wezwania do zapłaty (łącznie 235,00 zł). Opłaty te stanowiły łączną kwotę 475,00 zł (k. 17). Oznacza to, iż kwota naliczona przez powódkę tytułem opłat i prowizji stanowiła 95 % kwoty pożyczki. W takiej sytuacji nie ulegało wątpliwości, iż działanie powódki zmierzało
do obejścia bezwzględnie wiążących przepisów o odsetkach maksymalnych (art. 359 § 2 ¹ k.c.). Sąd Rejonowy prawidłowo wskazał, iż zarówno odsetki umowne, jak i pozaodsetkowe koszty naliczone przez powódkę pełniły tę samą funkcję w związku z udzieleniem pożyczki przez powódkę. Nominalna wysokość opłat naliczonych przez powódkę oderwana była
od realnych kosztów związanych z utrzymaniem konta pozwanej, czy skierowaniem do niej wezwań do zapłaty, w szczególności, gdy weźmie się pod uwagę, iż powódka zawodowo zajmuje się udzielaniem pożyczek, a zatem podejmowane przez nią działania mają charakter zautomatyzowany, co pozwala na zracjonalizowanie kosztów pojedynczych czynności.
W takim stanie rzeczy postanowienia umowy pożyczki w tym zakresie należało uznać
za nieważne zarówno jako zmierzające do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych, jak również sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Wysokość opłat i prowizji naliczonych przez powódkę miała charakter rażąco wygórowany i jako taka stała
w sprzeczności z zasadami uczciwości oraz ochrony praw konsumenta. Z tych względów Sąd Rejonowy zasadnie oddalił powództwo w zaskarżonym zakresie.

Na marginesie wskazać należało, iż praktyka naliczania kosztów i prowizji przez podmioty udzielające pożyczki spotkała się z reakcją ustawodawcy. Ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 roku o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw, w ustawie z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim dodany został art. 36a, który wprowadza ustawowe ograniczenie w naliczaniu pozaodsetkowych kosztów pożyczki. Przepis ten jednak nie mógł znaleźć zastosowania w niniejszej sprawie, ponieważ stosuje się go do pożyczek udzielonych po dniu wejścia w życie w/w nowelizacji, tj. 11 marca 2016 roku. Niemniej jednak, nieobowiązywanie tego przepisu nie mogło świadczyć o tym,
iż powódka naliczyła zgodnie z prawem opłaty i prowizje, którymi obciążyła pozwaną. Kwestia ta bowiem podlegała badaniu na gruncie art. 58 k.c.

Reasumując, Sąd Rejonowy zasadnie oddalił powództwo w zaskarżonym zakresie, przy czym w uzasadnieniu wskazać należało, iż skoro postanowienia umowy zostały uznane
za nieważne, jako zmierzające do obejścia przepisów o odsetkach ustawowych, to nie zachodziła potrzeba badania ich abuzywności, choć Sąd pierwszej instancji trafnie przyjął,
iż również z tego względu pozwana nie była nimi związana.

Zaskarżony wyrok odpowiadał prawu, dlatego też Sąd Okręgowy, na podstawie
art. 385 k.p.c., oddalił apelację powódki jako bezzasadną.

Małgorzata Balcerak – Tkacz