Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 listopada 2015 r. znak (...)- (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił S. F. prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłej w dniu 17 października 2015 r. J. M..

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż ustalił, że wnioskodawca jest właścicielem zakładu pogrzebowego i osobą obcą w stosunku do zmarłej, z którą nie łączyły go żadne relacje. ZUS wskazał, że ustawodawca w sposób jednoznaczny określił wysokość zasiłku pogrzebowego a także krąg osób fizycznych oraz innych podmiotów, które z tytułu pokrycia kosztów pogrzebu mogą ubiegać się o wypłatę tego świadczenia. Podkreślił, że w przypadku gdy koszty pogrzebu poniesione zostały przez osobę nie będącą w rozumieniu ustawy członkiem rodziny zmarłego zasiłek przysługuje w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższej niż kwota 4000 zł. Organ rentowy wskazał, że w katalogu podmiotów uprawnionych do zasiłku pogrzebowego nie są wymienione zakłady pogrzebowe w związku z czym, nie są one stroną w postępowaniu o zasiłek pogrzebowy. Organ rentowy wywiódł, że zakłady pogrzebowe są jednostkami, które zawodowo trudnią się organizowaniem pochówków i czerpią z tej działalności zyski. Stąd też w przypadku pochowania osoby obcej o zasiłek pogrzebowy nie może ubiegać się właściciel lub współwłaściciel zakładu pogrzebowego, lecz odpowiednia instytucja wymieniona w ustawie jako uprawniona do zasiłku pogrzebowego. W rezultacie wnioskodawcę S. F. jako właściciela zakładu pogrzebowego, który zorganizował pochówek zmarłej J. M., organ rentowy uznał za podmiot nieuprawniony do zasiłku pogrzebowego.

Ponadto organ rentowy wskazał, że do wniosku o wypłatę zasiłku pogrzebowego wnioskodawca winien załączyć wyłącznie rachunki i faktury. Tym samym załączone przez S. F. pokwitowania organ uznał za niestanowiące dowodu w sprawie o zasiłek pogrzebowy (decyzja - k. 1 akt zasiłkowych).

S. F. wniósł odwołanie od powyższej decyzji domagając się zmiany zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie mu zasiłku pogrzebowego po zmarłej J. M.. Odwołujący się wskazał, że pośredniczył w załatwieniu zasiłku pogrzebowego na prośbę swojego znajomego I. T., który wynajmował zmarłej mieszkanie. Zauważył, że J. M. nie ma żadnej rodziny, która mogłaby zająć się jej pochówkiem. Wskazał, że jest właścicielem firmy pogrzebowej, jednakże w tym wypadku występuje jako osoba fizyczna, która faktycznie poniosła koszty pochówku J. M. (odwołanie – k.5).

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Organ rentowy ponownie podkreślił, że wnioskodawca jest właścicielem zakładu pogrzebowego, który dokonał pochówku J. M. oraz że pokwitowania wystawione na wnioskodawcę przez Urząd Miejski w D.nie stanowią dowodu w sprawie. Organ rentowy podniósł, że ustawodawca wyraźnie określił podmioty, które pokrywają koszty pogrzebu osoby samotnej nie posiadającej rodziny i pośród tych podmiotów nie ma zakładów pogrzebowych. Organ rentowy podkreślił, że upoważnienia do wykonania usług związanych z pogrzebem J. M. udzielił wnioskodawcy I. T. i upoważnienie to odwołujący się przyjął jako przedstawiciel firmy Usługi (...) a nie jako osoba fizyczna (odpowiedź na odwołanie - k. 11-12).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 października 2015 r. zmarła ubezpieczona emerytka J. M..

Niesporne, nadto:

-

wniosek – k. 11-14 akt zasiłkowych,

-

odpis skrócony aktu zgonu – k. 9 akt zasiłkowych,

-

dane osoby zmarłej- k. 7, 8 akt zasiłkowych.

Zwłoki J. M. zostały znalezione przez jej współlokatora o godzinie 18:00 w wynajmowanym przez nią mieszkaniu w W.. Zawiadomiony o tym fakcie wynajmujący zmarłej mieszkanie I. T. zwrócił się do S. F. będącego właścicielem firmy Usługi (...) w N. o zorganizowanie pogrzebu J. M.. W tym celu w dniu 22 października 2015 r. udzielił mu „pełnomocnictwa” jako przedstawicielowi firmy Usługi (...) do wykonania usług związanych z pogrzebem J. M. oraz załatwienia zasiłku pogrzebowego w ZUS.

S. F. zajął się przetransportowaniem zwłok J. M., a następnie, wobec braku informacji o posiadaniu przez J. M. osób bliskich mogących zajął się jej pochówkiem. Zorganizował na swój koszt pogrzeb zmarłej poprzez prowadzony przez siebie zakład pogrzebowy oraz zakład pogrzebowy należący do J. F.. Wyłożył na ten cel środki finansowe jako osoba fizyczna.

Dowód:

-

odpis skrócony aktu zgonu – k. 9 akt zasiłkowych,

-

zeznania świadka I. T. – k.27-28,

-

pełnomocnictwo – k. 8,

-

przesłuchanie S. F. w charakterze strony – k. 28.

Na koszty pogrzebu J. M. złożyły się koszty usług pogrzebowych, w tym: przewozu zwłok, przechowania zwłok w chłodni, zakupu trumny, krzyża, tabliczki, ubrania, przygotowania zwłok do pogrzebu, wykopania grobu, pochowania zmarłej i zakopania grobu, zakupu wieńca, opłacenia miejsca pochówku, opłacenia kosztów wjazdu na cmentarz, nadzoru i wynajęcia kaplicy w łącznej kwocie 4133,40 złotych.

Pochówek organizował i opłacał S. F. ze środków własnych i został wskazany jako nabywca usług we wszystkich rachunkach związanych z opłaceniem pogrzebu J. M..

Dowód:

-

przesłuchanie S. F. w charakterze strony – k. 28,

-

faktura VAT nr (...) wystawiona przez Usługi (...)– k. 3 akt zasiłkowych,

-

faktura VAT nr (...) wystawiona przez Usługi (...) – k. 4 akt zasiłkowych,

-

pokwitowania – k. 15 akt zasiłkowych.

Sąd zważył, co następuje.

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Zgodnie z art. 77 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity – Dz. U. z 2015 r. , poz. 748, z późń. zm.), zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:

1)  ubezpieczonego;

2)  osoby pobierającej emeryturę lub rentę;

3)  osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania;

4)  członka rodziny osoby wymienionej w pkt 1 i 2.

Członkami rodziny, o których mowa w art. 77 ust. 1 pkt 4 są osoby wymienione w art. 67 ustawy, tj. dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione, wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, małżonek oraz rodzice, pod którym to pojęciem należy także rozumieć ojczyma, macochę oraz przysposabiających.

Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu, a także pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego, jeśli pokryły te koszty. (art. 78 ust. 1 i 2 ustawy). W przypadku poniesienia kosztów pogrzebu przez inną osobę niż członek rodziny osoby zmarłej, pracodawcę, dom pomocy społecznej, gminę, powiat, osobę prawną kościoła lub związku wyznaniowego świadczenie przysługuje w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu nie wyższej jednak niż 4000 złotych (art. 79 ust. 1 w zw. z art. 80 ustawy), w myśl aktualnego brzmienia przepisu art. 80 ustawy.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o przesłuchanie odwołującego S. F., zeznań świadka I. T. oraz o zgromadzone dokumenty nie znajdując podstaw do zakwestionowania wiarygodności wymienionych korespondujących ze sobą dowodów. Organ rentowy w zaskarżonej decyzji oraz w toku procesu nie zakwestionował wysokości żadnego z udokumentowanych fakturami kosztów pogrzebu J. M.. Podnosił jedynie, że koszty wynikające z tych dokumentów S. F. pokrył jako przedsiębiorca pogrzebowy a nie osoba fizyczna. Organ rentowy nie naprowadzał dowodów mogących wskazywać, że S. F. sam nie byłby w stanie ponieść wykazanych kosztów bądź, że koszty usług wyszczególnionych w fakturach byłyby zawyżone. Organ rentowy stanął na stanowisku, że pokwitowania dokumentujące wynajęcie placu na pochówek, opłacenie wjazdu na cmentarz, pokrycie kosztów nadzoru i wynajęcia kaplicy wystawione przez Urząd Miejski w D. nie stanowią dowodów poniesienia kosztów pogrzebu w rozumieniu przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412).

Zgodnie z § 16 pkt 2 do wniosku o zasiłek pogrzebowy powinny być dołączone rachunki poniesionych kosztów pogrzebu. Rozporządzenie w żadnym miejscu nie wskazuje, co należy rozumieć pod pojęciem „rachunek”. W sytuacji, gdy organ rentowy nie wskazał inne definicji legalnej tego pojęcia, Sąd uznał, że jest to dokument poświadczający uiszczenie określonej kwoty za określony rodzaj towaru bądź usługi. Takimi dokumentami są pokwitowania wystawione odwołującemu się przez Urząd Miejski w D., którym organ rentowy odmawiał przymiotu rachunku. W ocenie Sądu przedmiotowe dokumenty dostatecznie potwierdzają uiszczenia opłat w nich określonych przez S. F.. W rezultacie nie sposób przyjmować, czego z resztą organ rentowy nie kwestionował, że koszty pochówku J. M. wynikające z tych pokwitowań odwołujący się uiścił.

W rezultacie Sąd przyjął, że zgromadzone w sprawie dokumenty, przesłuchanie odwołującego się oraz zeznania świadka I. T. wskazują jednoznacznie na poniesienie przez S. F. wszelkich kosztów pogrzebu J. M..

Odnosząc się do zarzutów organu rentowego co do udzielenia umocowania odwołującemu się do zorganizowania pogrzebu J. M. przez I. T. Sąd zauważył, że wobec poniesienia przez S. F. przedmiotowych kosztów owo umocowanie nie ma znaczenia w sprawie. Mogłoby je mieć w przypadku konieczności wzajemnych rozliczeń pomiędzy S. F. i I. T.. I. T., podobnie jak odwołujący się, jest osobą obcą w stosunku do zmarłej J. M., lecz z okoliczności sprawy wynika, że pomimo owego „pełnomocnictwa” w żaden sposób nie partycypował w organizacji bądź opłaceniu pogrzebu emerytki. Nie ma przy tym wątpliwości, że tych czynności dokonał S. F..

Na tle tak ustalonego stanu faktycznego spornym pozostawało jedynie prawo odwołującego do zasiłku pogrzebowego po zmarłej J. M. jako przedsiębiorcy pogrzebowego.

Przytoczony na wstępie przepis art. 78 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przewidujący, iż świadczenie przysługuje osobie pokrywającej koszty pogrzebu (a dodatkowo także innym wyszczególnionym podmiotom) nie ogranicza w żaden sposób, podobnie jak dalsze regulacje ustawowe, kręgu uprawnionych osób np. do pozostających w bliskiej znajomości ze zmarłym, spokrewnionych z nim czy spowinowaconych, wspólnie zamieszkujących etc. Oznacza to, że każda osoba, która pokryje koszty pogrzebu osoby wymienionej w art. 77 ust. 1 ustawy może dochodzić zasiłku pogrzebowego z tego tytułu. Osobą taką może być krewny, powinowaty, przyjaciel, współpracownik, sąsiad czy daleki znajomy. Brak jakichkolwiek podstaw do uznania, by nie mogła być nią osoba zupełnie obca dla zmarłej, choć w praktyce zazwyczaj osoby takie nie zlecają pochówków i nie dochodzą świadczeń z tym związanych. Obowiązek sprawiania pochówku przez gminę wynikający z art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity - Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728) nie wyłącza możliwości organizacji i ponoszenia kosztów pogrzebu przez osoby obce zmarłemu. Na gminie ciąży obowiązek organizacji tylko tych pochówków, którymi nie zajęły się inne osoby. Należy zauważyć, że w takiej sytuacji gmina korzysta z usług konkretnego zakładu pogrzebowego, który i tak w koszt pochówku wlicza własny zysk, albowiem trudno wymagać od zakładu działania charytatywnego w tym zakresie.

Zważywszy na brzmienie art. 78 i nast. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych bez znaczenia pozostaje, czy osoba ponosząca koszty pochówku jest zatrudniona, bezrobotna, czy prowadzi działalność gospodarczą czy też ma inne jeszcze inne źródło dochodu. Sam fakt bycia przedsiębiorcą, choćby akurat pogrzebowym, nie wyłącza zatem możliwości ubiegania się o zasiłek pogrzebowy niezależnie od rodzaju tej działalności. Osoba fizyczna prowadząca działalność pozarolniczą (a taką osobą jest S. F.) nie traci z racji wykonywania działalności statusu osoby fizycznej. W sprawach związanych z zakresem działalności to ta osoba może pozywać do sądu (np. z uwagi na nieotrzymanie zapłaty za usługi) czy być pozywaną (np. za nienależyte wykonanie tych usług), nie zaś firma czy zakład przez nią prowadzone. Sam zatem fakt posiadania statusu przedsiębiorcy nie może przesądzać o braku uprawnień zasiłkowych. Podobnie bez znaczenia pozostaje tu rodzaj wykonywanej działalności. W przypadku odwołującego prowadzenie działalności akurat w branży pogrzebowej gwarantuje zaistnienie po jego stronie motywacji do zorganizowania pochówku osobie samotnej w okolicznościach braku zainteresowania organizowaniem takiego pogrzebu ze strony innych osób. Nie sposób jednak przyjmować przy tym, że przedsiębiorca pogrzebowy będący tą samą osobą, co nabywca jego usług czy też zupełnie inną osobą miałby rezygnować z własnych zysków, albowiem sprzeciwiałoby się to celowi gospodarczemu jego działalności i niweczyło sens jego działania.

Użyte w art.78 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych określenie „osoba” obejmuje wszystkie osoby fizyczne i osoby prawne. W obrębie ogólnej kategorii osób fizycznych nie zachodzi żadne pierwszeństwo krewnych lub innych osób bliskich przed osobami obcymi; od wszystkich wymagane jest pokrycie kosztów pogrzebu. Tym samym przepisy art.78-79 ustawy wprowadzają zasadę wypłaty zasiłku pogrzebowego lub zwrotu kosztów pogrzebu w udokumentowanej wysokości – oprócz bliskich – także osobom „obcym”, bez jakiegokolwiek ich różnicowania, oraz na rzecz podmiotów wymienionych w art.78 ust.2 (pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat, osoba prawna kościoła lub związek wyznaniowy). Jedynymi podmiotami wyłączonymi z możliwości ubiegania się o zasiłek pogrzebowy, pomimo zorganizowania pogrzebu i pokrycia jego kosztów są – na podstawie art. 79 ust.2 ustawy – oprócz Państwa, co jest oczywiste – organizacje polityczne i społeczne, jeżeli zasiłek nie przysługuje im z tytułu pokrycia kosztów pogrzebu własnego pracownika ( wyrok SN z dnia 13 grudnia 2010r., I UK 222/10, LEX nr 1120428).

Na gruncie niniejszej sprawy jest oczywiste, że w sytuacji, w której ktoś z członków rodziny osoby zmarłej, nieuprawniony wprost do zasiłku pogrzebowego, zleciłby odwołującemu S. F., jako przedsiębiorcy, wykonanie usług pogrzebowych i opłacił je z własnych środków, nie mógłby oczekiwać, aby odwołujący zrezygnował choćby z części osiąganego z tego tytułu zysku. W przeciwnym razie jego działalność pozbawiona byłaby celu gospodarczego, a w grę wchodziłaby raczej działalność charytatywna.

S. F. ubiegając się o zasiłek pogrzebowy po zmarłej J. M. przedłożył dwie faktury, z których jedna wystawiona była w ramach jego własnej działalności gospodarczej. Oczywistym jest, iż organizując pogrzeb, odwołujący działał z intencją zapewnienia sobie zysku. Skoro jednak na skutek takiej pobudki zdecydował się na pokrycie dodatkowych kosztów za usługi, których jego firma nie oferuje – karawan, kondukt, wynajęcie placu i kaplicy – przewidując ich odzyskanie w ramach zasiłku pogrzebowego – brak jest jakichkolwiek podstaw do odmówienia mu wypłaty świadczenia w wysokości tych kosztów. Argument, że koszty te zostały poniesione nie przez odwołującego a przez jego zakład jest chybiony, bo zakład, w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, nie jest odrębnym od niej bytem. Kwestia, czy dany koszt został poniesiony przez prowadzącego indywidualną działalność przedsiębiorcę w związku z tą działalnością czy nie, ma znaczenie dla rozliczeń podatkowych, ale nie wpływa na określenie podmiotu ponoszącego ten koszt – osoby fizycznej. W wystawionych fakturach jako nabywca widnieje odwołujący (bez wskazania firmy), trudno zatem przyjąć, by koszty z nich wynikające były traktowane jako koszty związane z prowadzoną działalnością. Pokwitowania wystawione przez inne osoby zaopatrzone w adnotacje o uiszczeniu zapłaty gotówką stanowią bez wątpienia podstawę do wypłaty na rzecz wskazanego w nich nabywcy usługi zasiłku pogrzebowego.

Osobnego rozważenia wymaga możliwość uzyskania zasiłku pogrzebowego za koszty objęte fakturą wystawioną przez samego S. F. w ramach prowadzonej działalności (opatrzoną pieczątką firmową) – fakturą opiewającą na najwyższą kwotę i obejmującą koszt pochówku oraz utensyliów pogrzebowych. Oczywistym jest, że faktura taka obejmuje nie tylko realne koszty poniesione przez S. F., ale i zysk przedsiębiorcy. Wprawdzie organ rentowy nie podnosił, aby w dokumencie były wskazane zawyżone w stosunku do cennika koszty usług czy nabytych przedmiotów, a tym samym brak było podstaw do takiego przyjęcia, niemniej jednak oczywistym jest, że określając cenę danych usług przedsiębiorca uwzględnia w niej także własny zysk. Najpewniej podobna sytuacja dotyczy sprzedaży akcesoriów pogrzebowych zbywanych przed przedsiębiorcę pogrzebowego po cenie wyższej niż cena ich nabycia. Może rodzić to wątpliwości w zakresie możliwości dochodzenia przez takiego przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną zwrotu w ramach zasiłku pogrzebowego kosztów objętych wystawioną przez siebie fakturą. Wątpliwości te nie powinny jednak powodować automatycznego nieuwzględnienia wymienionych kosztów. Faktura bowiem poza zyskiem przedsiębiorcy (osoby fizycznej) obejmuje też realne poniesione przez niego wydatki związane z zakupem sprzedawanych później akcesoriów, a także uwzględnia w pewnym zakresie inne koszty związane z prowadzoną działalnością – zakupu (wynajęcia) lokalu pogrzebowego, zakupu przedmiotów np. środków transportu niezbędnych do organizacji ceremonii pogrzebowych, zatrudniania pracowników i innych kosztów prowadzenia działalności, w tym dochodu odwołującego jako przedsiębiorcy za wykonaną pracę. Koszty takie związane z funkcjonowaniem firmy oraz zysk przedsiębiorcy są uwzględniane przy szacowaniu cen oferowanych usług pogrzebowych. Wyodrębnienie z kwoty objętej fakturą czystego zysku S. F. byłoby utrudnione, najprawdopodobniej nawet dla niego samego. Zdaniem Sądu takie wyodrębnienie jest zbyteczne, zwłaszcza na gruncie sprawy niniejszej. Trudno bowiem oczekiwać od odwołującego działania polegającego na rezygnacji z zysku przy pochówku obcej mu osoby.

Wykonywaniem usług pogrzebowych przedsiębiorcy pogrzebowi zajmują się zawodowo. Każdorazowo koszt pogrzebu poniesiony przez osobę organizującą ten pogrzeb, np. rodzinę zmarłego, obejmuje m.in. także zarobek tych przedsiębiorców, jest on bowiem uwzględniany w cenie oferowanych przez nich usług pogrzebowych. Każdorazowo zatem organ rentowy wypłacając zasiłek pogrzebowy finansuje wymieniony zysk. Przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie przewidują możliwości oceniania przez organ rentowy, czy poniesione przez występującego z wnioskiem o zasiłek koszty pogrzebu nie są nadmierne lub nieuzasadnione. Aby zapobiec wydatkowaniu przez organ rentowy zbyt dużych środków na pokrywanie zbytecznych kosztów pochówków (w tym związanych z wybieraniem usługodawców oferujących wyższe ceny usług) ustawodawca wprowadził, zamiast możliwości oceniania zasadności poniesienia przez organizatora pogrzebu określonych wydatków, maksymalną wysokość przysługującego zasiłku pogrzebowego. Przedsiębiorcy pogrzebowi ustalając koszty usług kierują się aktualną wysokością zasiłku pogrzebowego kształtując średnie koszty na takim poziomie, by wraz z dodatkowymi wydatkami na zakup kwiatów, opłaty za użytkowanie pomieszczeń w czasie ceremonii, opłaty za pochowanie w określonym miejscu i warunkach etc. odpowiadały one maksymalnemu zasiłkowi pogrzebowemu. Gdyby za pogrzeb J. M. zapłaciła osoba zlecająca jego organizację bądź gmina, faktury przedstawione organowi rentowemu opiewałyby najprawdopodobniej na dokładnie te same kwoty i organ rentowy najprawdopodobniej nie widziałby przeszkód w wypłacie świadczenia osobie, która je uiściła.

Organ rentowy nie wskazywał, aby któryś z kosztów objętych załączonymi do wniosku o zasiłek fakturami i pokwitowaniami nie stanowił kosztu pogrzebu. Także w ocenie Sądu wszystkie te wydatki podlegają zaliczeniu do takich kosztów. Z analizy akt innych postępowań wynika natomiast, że kwoty te odpowiadają przyjętym zwyczajom, o czym świadczy również przyjęcie określonego przez ustawodawcę limitu kosztów na poziomie 4000 złotych.

Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie zawiera definicji koszów pogrzebu ani wyszczególnienia rodzajów wydatków składających się na te koszty. Zakres przedmiotowy tego pojęcia nie został również sprecyzowany przez orzecznictwo czy doktrynę powstałe w odniesieniu do przepisów tej ustawy. Pojęciem kosztów pogrzebu ustawodawca posłużył się jednak nie tylko w przepisach z zakresu ubezpieczeń społecznych, ale także w przepisach prawa cywilnego m. in. w art. 446 § 1 Kodeksu cywilnego regulującym zakres odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu deliktu polegającego na wyrządzeniu szkody na osobie ze skutkiem śmiertelnym. Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach kilkukrotnie odnosił się do pojęcia kosztów pogrzebu w sprawach, w których zastosowanie znalazł wymieniony przepis. I tak w chociażby w niepublikowanym wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 1982 r. wydanym w sprawie II CR 556/81 (LEX nr 8388) wymieniono wydatki składające się na koszty pogrzebu, a wśród nich poza kosztami bezpośrednio związanymi z pogrzebem jak przewóz zwłok, nabycie trumny czy zakup miejsca na cmentarzu także zwrot wydatków odpowiadających zwyczajom danego środowiska, w tym koszt postawienia nagrobku (w granicach kosztów przeciętnych, jeżeli nawet koszty rzeczywiste, np. z uwagi na materiał lub wystrój nagrobku były znacznie wyższe), wydatki na wieńce i kwiaty, koszty zakupu odzieży żałobnej czy wydatki na poczęstunek osób biorących udział w pogrzebie. Powołane orzeczenie Sądu Najwyższego może być pomocne także przy określaniu zakresu przedmiotowego pojęcia kosztów pogrzebu zawartego w ustawie o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych.

Łączna suma wydatków poczynionych przez S. F. w związku z pogrzebem J. M. wyniosła 4133,40 złotych. Odwołujący domagał się przyznania prawa do zasiłku w kwocie 4000 złotych, co odpowiada limitowi ustawowemu wynikającemu z art. 80 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Odwołujący mógł zatem, zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, otrzymać świadczenie w wysokości odpowiadającej maksymalnej kwocie.

Mając na uwadze powyższe Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w sposób wskazany w punkcie I. wyroku.

Zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a zd. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. W przypadku odwołania od decyzji organu rentowego obowiązek takiego stwierdzenia ciąży na Sądzie. W sprawie niniejszej Sąd stanął na stanowisku, że postępowanie dowodowe prowadzące do wydania prawidłowej decyzji w przedmiocie zasiłku pogrzebowego po zmarłej B. B. mogło zostać w pełni zrealizowane przez organ rentowy. ZUS miał możliwość uzyskania tożsamych informacji o stanie faktycznym na etapie postępowania administracyjnego. Podjęcie prawidłowego rozstrzygnięcia była, w ocenie Sądu, możliwa już w toku rozpoznania sprawy przez organ rentowy. Wydaje się, że organ rentowy powinien uwzględniać aktualny pogląd Sądu Najwyższego odnośnie kręgu osób uprawnionych do zasiłku pogrzebowego wyrażony w wyroku z dnia 13 grudnia 2010 r. wydanym w sprawie I UK 222/10 i opublikowanym w OSNP 2012/5-6/70. Stąd też Sąd stwierdził w punkcie II. wyroku odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania prawidłowej decyzji w sprawie, co wiązać się może z konsekwencjami określonymi w odrębnych przepisach.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)

2 stycznia 2017 r.