Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Andrzej Tekieli

Protokolant Katarzyna Witkowska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Jeleniej Górze M. M. (1)

po rozpoznaniu w dniu 27 września 2016 roku

sprawy S. B. ur. (...) w K.

s. E. i M. z domu B. (...)

oskarżonego z art. 13 § 1 kk w związku z art. 286 § 1 kk i inne

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Kamiennej Górze

z dnia 25 lutego 2016 r. sygn. akt II K 430/15

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok wobec oskarżonego S. B.,

II.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze w kwocie 240 zł.

Sygn. akt VI Ka 253/16

UZASADNIENIE

1. S. b. (...) został oskarżony o to, że:

I. w okresie pomiędzy 15.09.2011 r. a 20.01.2012 r. w K. woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z P. K. oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej usiłował doprowadzić (...) Centrum (...) z/s we W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 5822,50 zł w ten sposób, że w celu uzyskania odszkodowania z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej innego uczestnika ruchu wprowadził pokrzywdzonego w błąd co do okoliczności przebiegu kolizji z dnia 12.09.2011 r. z jego udziałem poprzez podanie nieprawdziwych danych co do uszkodzeń pojazdu marki A. (...) o nr rej. (...) oraz nieprawdziwego przebiegu zdarzenia drogowego, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na odmowną decyzję pokrzywdzonego podmiotu z dnia 20.01.2012 r. co do wypłaty świadczenia,

t.j. o czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k.

II. w dniu 03.10.2011 r. w K. woj. (...) działając wspólnie i w porozumieniu z P. K. oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził (...) Centrum (...) z/s we W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 8232,50 zł w ten sposób, że P. K. w celu uzyskania odszkodowania z ubezpieczenia Autocasco pojazdu marki A. (...) o nr rej. (...) wprowadził pokrzywdzonego w błąd co do okoliczności przebiegu kolizji z dnia 12.09.2011 r. z udziałem pojazdu marki A. (...) kierowanego przez P. K. oraz pojazdu marki A. (...) o nr rej. (...) kierowanym przez S. B. poprzez podanie nieprawdziwych danych co do uszkodzeń pojazdu marki A. (...) oraz nieprawdziwego przebiegu zdarzenia drogowego,

t.j. o czyn z art. 286 § 1 k.k.

2. P. K. został oskarżony o to, że:

I. w dniu 03.10.2011 r. w K. woj. (...) działając wspólnie i w porozumieniu ze S. B. oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził (...) Centrum (...) z/s we W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 8232,50 zł w ten sposób, że w celu uzyskania odszkodowania z ubezpieczenia Autocasco pojazdu marki A. (...) o nr rej. (...) wprowadził pokrzywdzonego w błąd co do okoliczności przebiegu kolizji z dnia 12.09.2011 r. z udziałem pojazdu marki A. (...) kierowanego przez P. K. oraz pojazdu marki A. (...) o nr rej. (...) kierowanego przez S. B. poprzez podanie nieprawdziwych danych co do uszkodzeń pojazdu marki A. (...) oraz nieprawdziwego przebiegu zdarzenia drogowego,

t.j. o czyn z art. 286 § 1 k.k.

II. w okresie pomiędzy 15.09.2011 r. a 20.01.2012 r. w K. woj. (...) działając wspólnie i w porozumieniu ze S. B. oraz w celu osiągnięcia korzyści majątkowej usiłował doprowadzić (...) Centrum (...) z/s we W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 5822,50 zł w ten sposób, że S. B. w celu uzyskania odszkodowania z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej innego uczestnika ruchu drogowego wprowadził pokrzywdzonego w błąd co do okoliczności przebiegu kolizji z dnia 12.09.2011 r. z udziałem pojazdu marki A. (...) kierowanego przez P. K. oraz pojazdu marki A. (...) o nr rej. (...) kierowanego przez S. B. poprzez podanie nieprawdziwych danych co do uszkodzeń pojazdu marki A. (...) oraz nieprawdziwy przebieg zdarzenia drogowego, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na odmowną decyzję pokrzywdzonego podmiotu z dnia 20.01.2012 r. co do wypłaty świadczenia,

t.j. o czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze wyrokiem z dnia 17 marca 2016r. sygn. akt IIK 430/15:

1.  S. B. i P. K. uznał za winnych popełnienia zarzucanego im czynu opisanego w punktach I i II części wstępnej wyroku przy przyjęciu, że działali oni w wykonaniu z góry powziętego zamiaru w okresie od 14.09.2011 r. do 20.01.2012 r., to jest popełnienia czynu stanowiącego występek z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i w zw. z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył im kary po 6 (sześć) miesięcy pozbawienia wolności,

2.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 k.k. warunkowo zawiesił wykonanie orzeczonych wobec S. B. i P. K. kar pozbawienia wolności na okres próby wynoszący po 2 (dwa) lata,

3.  na podstawie art. 33 § 2 k.k. orzekł wobec S. B. i P. K. grzywny w wysokości po 50 (pięćdziesiąt) stawek dziennych, określając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 (dziesięciu) złotych,

4.  na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec S. B. obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w części przez zapłatę kwoty 1 940 zł na rzecz (...) Centrum (...) z/s we W.,

5.  na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec P. K. obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w części przez zapłatę kwoty 3 882,50 zł na rzecz (...) Centrum (...) z/s we W.,

6.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k., art. 633 k.p.k., art. 627 k.p.k. i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23.06.1973r. o opłatach w sprawach karnych zasądził od S. B. koszty sądowe w części, to jest w kwocie 846,89 zł na rzecz Skarbu Państwa i nie wymierzył mu opłaty,

7.  na podstawie art. 627 k.p.k. i art. 633 k.p.k. oraz art. 2 ust. 1 pkt 2 i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23.06.1973r. o opłatach w sprawach karnych zasądził od P. K. koszty sądowe w kwocie 1 066,89 zł na rzecz Skarbu Państwa, w tym wymierzył mu opłatę w wysokości 220 zł.

Apelację od powyższego wyroku wniósł oskarżony S. B. za pośrednictwem swego obrońcy. Na podstawie art. 438 pkt 2 kpk zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na treść rozstrzygnięcia, a to:

- art. 193§1 kpk w zw. z art. 201 kpk i art. 366§1 kpk poprzez oparcie rozstrzygnięcia na opiniach biegłych sądowych, które zostały sporządzone na podstawie prywatnego materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu likwidacyjnym przez pracowników (...), w szczególności dokumentacji zdjęciowej miejsca zdarzenia jak i pomiarów pojazdów oskarżonych, zakresu uszkodzeń tych pojazdów, w sytuacji gdy biegli sądowi nie sporządzali opinii na podstawie własnych ustaleń, czy też, na podstawie materiałów zgromadzonych przez organy ścigania, a w szczególności przez osoby posiadające kwalifikacje zawodowe wskazujące na bezstronne zgromadzenie materiału dowodowego, a dodatkowo opinia biegłego sądowego A. P. była wydana na podstawie materiału dowodowego zebranego przed pouczeniem oskarżonych o przysługujących im prawach w szczególności przed postawieniem stosownych zarzutów,

- art. 5§2 kpk w zw. z art. 7 i art. 410 kpk poprzez nieuwzględnienie, że pojazd którym poruszał się w dniu kolizji oskarżony S. B. posiadał z przodu charakterystyczne ślady kontaktu ze skarpą, jak również na skarpie uwidocznione zostały ślady uderzenia przez pojazd, a w tej sytuacji skoro nie można było jednoznacznie sprawdzić jakiego rodzaju ślady pozostały na skarpie z uwagi na wykonany w niedługim czasie po zaistnieniu kolizji remont drogi to wątpliwości te winny zostać wzięte pod rozwagę na korzyść oskarżonego,

- art. 5§2 kpk w zw. z art. 7 i art. 410 kpk poprzez nieuwzględnienie , że oskarżony S. B. podał, w zgłoszeniu szkody określone elementy, które uległy uszkodzeniu w dniu kolizji, w kierowanym przez niego pojeździe m-ki A. (...), a ewentualne dodatkowe uszkodzenia tego pojazdu nigdy nie były objęte jego zgłoszeniem szkody jak i nie twierdził on, że uległy uszkodzeniu w dniu kolizji z oskarżonym P. K., oskarżony S. B. twierdził jedynie, że przed zastaniem kolizji pojazd którym się poruszał nie miał innych widocznych uszkodzeń co w żadnym wypadku nie wyłącza możliwości posiadania przez ten pojazd innych uszkodzeń o których istnieniu oskarżony nie wiedział,

- art. 5§2 kpk w zw. z art. 7 i art. 410 kpk poprzez nieuwzględnienie, że sam zakres uszkodzeń przodu pojazdu A. (...), którym w dniu kolizji poruszał się oskarżony P. K. nie może świadczyć o braku korelacji uszkodzeń obu pojazdów, albowiem po kolizji obydwa pojazdy znajdowały się w całkiem innych miejscach, a oskarżony S. B. po zapoznaniu się podczas obecnego postępowania z dokumentacją zdjęciową szkodę w pojeździe oskarżonego P. K. wskazał, że zakres uszkodzeń pojazdu drugiego oskarżonego jest większy niż istniejący w dniu kolizji z kierowanym przez niego pojazdem m-ki A. (...);

Nadto zarzucił:

III. naruszenie przepisów postępowania, a to art. 14§1 kpk w zw. z art. 399§1 kpk, mającego wpływ na treść rozstrzygnięcia a polegającego na wyjście poza granice aktu oskarżenia i uznanie, że oskarżony S. B. dopuścił się zarzucanego mu czynu w okresie od 14 września 2011r. do dnia 20 stycznia 2012r. w sytuacji, gdy aktem oskarżenia objęte było działanie oskarżonych w okresie od dnia 15 września 2011r. do dnia 20 stycznia 2011r. a w związku z tym, orzeczenie Sądu skazujące oskarżonego za określony czyn zabroniony wychodzi poza granice oskarżenia i w tym zakresie jest niedopuszczalne,

IV Na podstawie art. 447§4 kpk zaskarżył postanowienie Sądu I instancji z dnia 18.02.2016r. w przedmiocie oddalenia wniosku dowodowego obrony S. B. co do zobowiązania biegłego sądowego W. C. do wydania uzupełniającej opinii, albowiem rozstrzygnięcie takie naruszyło treść art. 193§1 kpk w zw. z art. 201 kpk i skutkowało niemożliwością ustalenia w jaki sposób biegły doszedł do przekonania o braku korelacji uszkodzeń obu pojazdów w szczególności uszkodzeń tyłu pojazdu m-ki A. (...) z przodem pojazdu m-ki A. (...) i czy za oceną taką biegłego przemawiają głównie rozmiar uszkodzeń pojazdu A. (...), których to rozmiar nie może mieć wpływu na prawnokarną odpowiedzialność oskarżonego S. B..

Stawiając powyższe zarzuty obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uniewinnienie oskarżonego S. B. od popełnienia wszystkich zarzucanych mu czynów zabronionych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Bezzasadny jest zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego: art. 193 § 1 k.p.k. w zw. z art. 201 k.p.k. i art. 366 § 1 k.p.k. Sąd Okręgowy podkreśla, iż o ile opinia biegłego sądowego z zakresu kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych A. P. (2) (k. 142-169) została wykonana w postępowaniu przygotowawczym z inicjatywy prowadzącego to postępowanie, o tyle druga z opinii, wydana przez biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej, ruchu drogowego, rekonstrukcji i przebiegu wypadków drogowych oraz wyceny wartości pojazdów i kosztów napraw powypadkowych, W. C. (1) została przeprowadzona na złożony wniosek dowodowy obrony (k. 306). Nadto w toku rozprawy głównej przed Sądem I Instancji obrońca oskarżonego S. B. nie zakwestionował skutecznie jej zasadności ani wiarygodności, co również zauważył Sąd Rejonowy oddalając wniosek dowodowy o wydanie opinii uzupełniającej (k. 353). Sąd Odwoławczy wskazuje iż za biegłego uznaje się osobę, która posiada w danej dziedzinie wiadomości specjalnie, czyli takie, które wykraczają poza normalną, powszechną w danych warunkach wiedzę, z uwzględnieniem faktu rozwoju i powszechności wiadomości określonego typu w procesie zmian w sferze wiedzy ogólnej (zob. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 stycznia 2015r. sygn. akt. II AKa 238/14). Jasnym jawi się więc, iż mając do dyspozycji określony materiał dowodowy jest on w stanie zadecydować, czy wydanie opinii jest możliwe w zakresie zadanych mu pytań. W realiach niniejszej sprawy obaj biegli byli w stanie wydać opinię i odpowiedzieć jednoznacznie na zadane im pytania, na podstawie przedstawionych im materiałów, co równoznaczne jest z faktem iż zgromadzony materiał dowodowy okazał się w pełni wystarczający i nie było konieczne jego uzupełnienie. W swoich opiniach zarówno A. P. (2), jak i W. C. (2), bez żadnych wątpliwości uznali, iż uszkodzenia obu samochodów nie mogły powstać w czasie ani okolicznościach opisywanych przez oskarżonych.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 5 § 2 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k.

Zdaniem Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie brak było jakichkolwiek wątpliwości, co do sprawstwa oskarżonego S. B., co do zarzucanych mu czynów. Nie posiadał ich także Sąd Rejonowy wydając zaskarżony wyrok.

Zarzut obrazy art. 7 k.p.k. nie może sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu, lecz musi prowadzić do wykazania jakich konkretnie uchybień w zakresie zasad logicznego rozumowania dopuścił się Sąd I instancji w ocenie zebranego materiału dowodowego. Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom Sądu I instancji odmiennego poglądu nie może zaś prowadzić do wniosku o popełnieniu przez ten Sąd błędu w ustaleniach faktycznych. (por. wyrok SN z dnia 20 lutego 1975r. w sprawie II KR 355/4, OSNPG 1975/9/84). Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie może również sprowadzać się wyłącznie do odmiennej oceny materiału dowodowego. Jak wyżej zostało to podkreślone powinien polegać na wykazaniu, jakich uchybień w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego dopuścił się sąd w dokonanej przez siebie ocenie materiału dowodowego (por. wyrok SN z dnia 22 stycznia 1975 r., I KR 197/74, OSNKW 1975 r., z. 5, poz. 58).

W realiach rozpatrywanej sprawy brak jest naruszenia przepisu art. 410 k.p.k. Wskazać należy, iż Sąd I Instancji wydał wyrok w sposób prawidłowy na podstawie oceny całokształtu ujawnionego w toku rozprawy głównej materiału dowodowego.

Skarżący w swojej apelacji nie przedstawia żadnych nowych, istotnych okoliczności podejmując się jedynie polemiki z ustaleniami Sądu Rejonowego.

Obrona prawidłowo podnosi w złożonej apelacji iż pojazd S. B. posiadał z przodu charakterystyczne ślady kontaktu ze skarpą, a także iż na skarpie ujawniono ślady obcego materiału w obrębie wystających wierzchołków kamieni, błędna jest jednakże jego konkluzja, że rodzi to wątpliwości, co do winy oskarżonego S. B.. Jednoznacznie wskazuje na to opinia biegłego W. C. (1), gdzie wykluczył on opcję kolizji pojazdu oskarżonego ze skarpą wykazując iż w sytuacji kolizji, jaka miałaby miejsce w wersji wydarzeń prezentowanej przez oskarżonego, jego pojazd doznałby dodatkowych uszkodzeń, jak choćby: wgnieceń, pęknięć, rozerwań czy przedziurawień, których jednakże brak jest w obrębie dolnej części zderzaka i występujących tam elementów pojazdu (k. 345).

Oskarżony istotnie podał, jakie elementy uległy uszkodzeniu w dniu kolizji, jednakże obaj biegli w złożonych do akt sprawy opiniach jednoznacznie wykazali iż uszkodzenia te nie mają związku przyczynowo - skutkowego z zaistniałą kolizją.

Nie zasługuje na poparcie argumentacja obrońcy oskarżonego S. B. odnośnie zakresu uszkodzeń pojazdu P. K. oraz jego korelacji z zaistniałą domniemaną kolizją. Sąd Rejonowy prawidłowo przyznał pełny walor wiarygodności w tej kwestii opiniom biegłych, którzy jednoznacznie wskazali iż uszkodzenia pojazdu P. K. przede wszystkim nie korelują z wysokością i umiejscowieniem szkód na samochodzie oskarżonego S. B. (k. 348) i wskazują iż ich przyczyną było uderzenie słup lub narożnik (k. 161). Wyjaśnienia oskarżonego S. B. w tej kwestii należy uznać tylko i wyłącznie za przyjętą przez niego linię obrony, której zasadnie Sąd Rejonowy nie dał wiary.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 14 § 1 k.p.k. w zw. z art. 399 § 1 k.p.k.

Sąd Okręgowy w pełni podziela pogląd Sąd I Instancji iż obaj oskarżeni, w tym S. B., dopuścili się przypisanych im czynów w okresie od 14 września 2011r. do 20 stycznia 2012r. W uzasadnieniu do zaskarżonego wyroku zostało jednoznacznie wskazane iż za okres rozpoczęcia ich działania przyjęto datę zgłoszenia kolizji przez P. K.. Dla Sądu Odwoławczego jasnym jawi się iż ten dzień tak naprawdę był faktycznym początkiem działania obu sprawców. S. B. w swoim zgłoszeniu szkody przyznał iż dokonuje tego z uwagi na fakt iż powziął informację, że takiego zgłoszenia dokonał już wcześniej P. K.. Logicznym jest więc - skoro zgłoszenie oskarżonego S. B. było następstwem podobnej czynności wykonanej wcześniej przez drugiego z oskarżonych, że za w pełni uzasadnione należy uznać modyfikację opisu oraz kwalifikacji czynu na datę 14 września 2011r., co też prawidłowo wykazał w uzasadnieniu do zaskarżonego wyroku Sad Rejonowy. Dodać należy, że w żadnym wypadku nie jest to wyjście poza granice aktu oskarżenia.

Bezzasadny jest zarzut naruszenia treści art. 193 § 1 k.p.k. w zw. z art. 201 k.p.k.

Sąd II Instancji wskazuje, że złożone w niniejszej sprawie opinie biegłych były pełne, wiarygodne i wyjaśniały wszelkie wątpliwości o czym była już mowa powyżej. Wyczerpującą ocenę odnośnie opinii zawarto we wcześniejszej części rozważań, co do których pozostaje się odnieść. Wskazać przy tym należy, że Sąd I Instancji oddalając wniosek dowodowy prawidłowo wskazał iż biegły W. C. (1) odpowiedział w swojej opinii na pytanie sformułowane przez obrońcę, przez co wniosek obrońcy zasadnie uznano za oczywiście zmierzający do przedłużenia postępowania.

Sąd Okręgowy w pełni podziela rozważania Sądu Rejonowego w zakresie wymierzonej oskarżonym kary. Zasadnie uznano stopień szkodliwości społecznej czynu jako umiarkowany. Oskarżeni działali wspólnie i w porozumieniu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej na szkodę towarzystwa ubezpieczeniowego przy czym ich działanie trwało kilka miesięcy, przygotowali wspólnie wersję wydarzeń oraz szkic zdarzenia. Prawidłowo wskazano w uzasadnieniu do zaskarżonego orzeczenia iż działanie oskarżonych, w tym S. B. naraziło ubezpieczyciela na niepotrzebne koszty oraz żmudny proces wykazania iż wyłudzili oni nienależną im kwotę. W świetle tych rozważań za w pełni uzasadnione należy uznać wymierzenie kary 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd II Instancji podziela jednocześnie pogląd Sądu I Instancji iż wobec oskarżonego zachodzi pozytywna prognoza kryminologiczna, przez co możliwe było skorzystanie dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności na okres 2 lat. Czas ten pozwoli zweryfikować jego postawę, w szczególności, czy będzie przestrzegać porządku prawnego.

Za zasadne należy uznać wymierzenie kary grzywny w wysokości 50 stawek dziennych w wysokości po 10 zł każda. Grzywna w tej wysokości nie razi nadmierną surowością, a jednocześnie jest wystarczająco dotkliwa dla oskarżonego, by uświadomić mu naganność postępowania. Prawidłowy jest pogląd wyrażony w uzasadnieniu do zaskarżonego wyroku, iż tak wymierzona grzywna, jako kara realnie dotkliwa wzbudzi w oskarżonym poszanowanie dla prawa oraz uświadomi iż jego naruszanie jest nieopłacalne.

Ograniczając uzasadnienie jedynie do oskarżonego S. B., Sąd II Instancji w pełni podziela wymierzony oskarżonym obowiązek naprawienia szkody doznanej przez ubezpieczyciela, przy czym określenie kwoty należnej do zapłaty wobec S. B. w wysokości 1940 zł należy uznać za zasadne, albowiem rzeczywistą korzyść majątkową osiągnął jedynie P. K..

Orzeczenie o kosztach sądowych znajduje swoje uzasadnienie w art. 626 § 1 k.p.k. Składają się na nie kwota 220zł wynikająca z art. 8 w zw. art. 2 ust. 1 pkt.2 w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. Nr 49, poz. 223 z 1983r. z późn. zm.) oraz kwota 20 zł wynikająca z § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym.