Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2016 roku

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Robert Grygiel

Protokolant Karina Zbroińska

po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2016 roku w Częstochowie na rozprawie

sprawy B. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o świadczenie przedemerytalne

na skutek odwołania B. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 28 czerwca 2016 roku Nr (...)- (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w S. z dnia 28 czerwca 2016 roku numer(...) i przyznaje B. K. prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia 15 maja 2016 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. na rzecz B. K. kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu koszów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 1060/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 czerwca 2016 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił przyznania B. K. prawa do świadczenia przedemerytalnego.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczona wprawdzie legitymuje się wymaganym stażem emerytalnym, jednakże jej stosunek pracy nie został rozwiązany wyłącznie z przyczyn dotyczących zakładu pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła B. K., domagając się jej zmiany i przyznania jej prawa do świadczenia przedemerytalnego, a także zasądzenia od organu rentowego na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona wskazała, że rozwiązanie z nią stosunku pracy nastąpiło z inicjatywny pracodawcy, tj. w drodze wypowiedzenia zmieniającego, którym zmieniono jej stanowisko pracy i wynagrodzenie. Zdaniem odwołującej fakt, że nie przyjęła ona zaproponowanych warunków, nie czyni jej współwinną rozwiązania umowy o pracę, ponieważ nastąpiło to z przyczyn od niej niezależnych. Na proponowanym jej stanowisku pakowacza eksportu wymagane jest dźwiganie i przenoszenie paczek o wadze nawet 20 kg, do czego nie jest ona zdolna z uwagi na dyskopatię i problemy z kręgosłupem – ma orzeczony zakaz dźwigania ciężarów powyżej 10 kg oraz zakaz pracy stojącej i obciążającej biodra. W takich okolicznościach wypowiedzenie jej umowy o pracę było tak naprawdę wypowiedzeniem zmieniającym, na które nie miała wpływu. Fakt zaś, że w treści świadectwa pracy znalazł się zapis o rozwiązaniu umowy na podstawie art. 42 k.p. nie powoduje, że rozwiązanie stosunku pracy nie nastąpiło z przyczyn dotyczących pracodawcy, tym bardziej, że obok wskazany był również art. 10 ustawy
o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy
z przyczyn niedotyczących pracowników.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powołując się na argumentację zwartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

B. K. urodziła się (...). W dniu 16 maja 2016 roku ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie jej prawa od świadczenia przedemerytalnego, do którego załączyła między innymi wystawione przez (...) S.A. w Z. świadectwo pracy z dnia 2 lutego 2015 roku,
z którego wynika, że w okresie od 3 listopada 1995 roku do 31 stycznia 2015 roku była zatrudniona w tej firmie, a jej stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania umowy
o pracę przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem ustawowego okresu wypowiedzenia – art. 30 § 1 pkt 2 k.p. w związku z art. 42 k.p. (w związku art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania
z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników).

Staż emerytalny ubezpieczonej na dzień rozwiązania stosunku pracy z ostatnim pracodawcą wynosi 28 lat, 7 miesięcy i 6 dni okresów składkowych oraz 8 lat,
5 miesięcy i 8 dni okresów nieskładkowych, co łącznie stanowi 37 lat i 17 dni.

Od dnia 17 listopada 2015 roku B. K. pozostaje zarejestrowana
w (...) Urzędzie Pracy w Z. jako osoba bezrobotna, w tym
w okresie od 17 listopada 2015 roku do 14 maja 2016 roku pobierała zasiłek dla bezrobotnych i nie odmówiła w tym czasie bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych.

(v. akta rentowe)

W dniu 3 listopada 1995 roku odwołująca podjęła pracę w (...) S.A.
w Z. na stanowisku starszego specjalisty ds. ekonomicznych w Biurze (...). Z dniem 1 lutego 1998 roku ubezpieczona została przeniesiona na stanowisko kierownika Biura (...), następnie z dniem 1 kwietnia 2009 roku na stanowisko zastępcy kierownika ds. finansowych w Biurze (...), z dniem 12 stycznia 2011 roku na stanowisko specjalisty ds. finansów i controlingu w Dziale (...), a z dniem 1 listopada 2011 roku na stanowisko starszego specjalisty ds. księgowości w Dziale Księgowości, za wynagrodzeniem w kwocie 3.500,00 zł brutto miesięcznie. Do obowiązków ubezpieczonej na tym stanowisku należało współdziałanie z bankami, opisywanie umów, księgowanie – była to typowa praca biurowo-administracyjna. W okresach od 17 maja 2012 roku do 9 listopada 2012 roku, od 12 listopada 2012 roku do 31 grudnia 2012 roku, od 1 stycznia 2013 roku do 10 maja 2013 roku, od 13 maja 2013 roku do 31 października 2013 roku, od 4 listopada 2013 roku do 31 grudnia 2013 roku, od 1 stycznia 2014 roku do 30 kwietnia 2014 roku, od 2 maja 2014 roku do 24 października 2014 roku, od 31 października 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku, od 1 stycznia 2015 roku do 16 stycznia 2015 roku oraz od 19 stycznia 2015 roku do 31 stycznia 2015 roku B. K. była niezdolna do pracy.

Długotrwałe nieobecności odwołującej w pracy powodowały w 2012 roku zatory, jednakże z uwagi na to, że w księgowości zatrudnionych było wówczas 5 osób, istniała możliwość podziału zadań. Z dniem 1 stycznia 2013 roku w Dziale Księgowości wprowadzono nowy system komputerowy, dzięki któremu spadło zapotrzebowanie na pracę księgowych i możliwe było ograniczenie zatrudnienia. Obecnie w Dziale Księgowości (...) S.A. w Z. pracują 3 osoby,
a obok odwołującej została zwolniona druga osoba korzystająca z długotrwałych zwolnień lekarskich.

W dniu 28 października 2014 roku, w trakcie przerwy pomiędzy kolejnymi zwolnieniami lekarskimi, pracodawca wypowiedział odwołującej warunki pracy
i płacy, od dnia 1 lutego 2015 roku proponując jej stanowisko pakowacza eksportu za wynagrodzeniem w kwocie 11,30 zł na godzinę. W odpowiedzi na powyższe, pismem z dnia 29 października 2014 roku ubezpieczona odmówiła przyjęcia nowych warunków umowy o pracę, wskazując że jako osoba poważnie chora fizycznie nie podoła obowiązkom na proponowanym jej stanowisku pracy, na którym wymagane jest dźwiganie/przenoszenie paczek o wadze nawet 20 kg.

Zgodnie z wystawionym przez lekarza chirurga – ortopedę traumatologa zaświadczeniem lekarskim z dnia 13 października 2014 roku odwołująca nie może wykonywać pracy stojącej i obciążającej biodra, a ponadto zgodnie z wystawionym przez lekarza neurologa zaświadczeniem lekarskim z dnia 22 października 2014 roku nie może dźwigać ciężarów o masie powyżej 10 kg.

Zgodnie z zaświadczeniem lekarskim nr (...) z dnia 29 października 2014 roku, wystawionym w ramach profilaktycznych badań lekarskich, B. K. jest zdolna do wykonywania pracy na stanowisku pakowacza eksportu, formowacza kartonów do dnia 29 października 2016 roku. Od powyższego orzeczenia ubezpieczona nie odwoływała się.

(v. akta rentowe i osobowe ubezpieczonej oraz jej wyjaśnienia – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 30 listopada 2016 roku, zeznania świadka D. S. – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 30 listopada 2016 roku)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku
o świadczeniach przedemerytalnych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 roku, poz. 170 ze zm.), prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 roku, nr 69, poz. 415, ze zm.), zwanej dalej „ustawą o promocji zatrudnienia”, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat – kobieta oraz 60 lat – mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn, lub

W myśl art. 2 ust. 3 ustawy, świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1)nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

2)w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia
w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

3)  złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180 dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych (art. 2 ust. 3).

W niniejszej sprawie niesporne jest, że na dzień rozwiązania stosunku pracy
z (...) S.A. w Z. B. K. miała ukończone 55 lat życia oraz legitymowała się stażem emerytalnym w wymiarze przekraczającym 30 lat. Podobnie niesporne jest, że po okresie pobierania zasiłku chorobowego od dnia 17 listopada 2015 roku B. K. pozostaje zarejestrowana w (...) Urzędzie Pracy w Z. jako osoba bezrobotna, w tym w okresie od 17 listopada 2015 roku do 14 maja 2016 roku pobierała zasiłek dla bezrobotnych i nie odmówiła w tym czasie bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych, zaś wniosek o przyznanie jej prawa do świadczenia przedemerytalnego złożyła przed upływem 30 dni od wydania przez (...) Urząd Pracy zaświadczenia potwierdzającego okresy zarejestrowania jako osoba bezrobotna i pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Spór w niniejszej sprawie dotyczy jedynie kwestii, czy do rozwiązania stosunku pracy łączącego B. K. z (...) S.A. w Z. doszło na warunkach określonych w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 29 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, przyczyny dotyczące zakładu pracy oznaczają:

a.  rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników lub zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku - Kodeks pracy, w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z tych przyczyn u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników;

b.  rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy
z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych albo technologicznych;

c.  wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego w przypadku śmierci pracodawcy lub gdy odrębne przepisy przewidują wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego w wyniku przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę i niezaproponowania przez tego pracodawcę nowych warunków pracy i płacy;

d.  rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika na podstawie art. 55 § 11 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy z uwagi na ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika.

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że od formalnej strony stosunek pracy ubezpieczonej rozwiązał się w drodze wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę, w związku z nieprzyjęciem przez pracownika zaproponowanych warunków pracy i płacy (art. 30 § 1 pkt 2 k.p. w zw. z art. 42 § 3 k.p.). Jednocześnie jednak ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że wręczenie odwołującej wypowiedzenia zmieniającego było w rzeczywistości związane z reorganizacją Działu Księgowości wywołaną wprowadzeniem od dnia 1 stycznia 2013 roku nowego systemu komputerowego, dzięki któremu spadło zapotrzebowanie na pracę w tym Dziale. Jak wynika z zeznań słuchanej w charakterze świadka D. S., z 5 osób zatrudnionych w Dziale Księgowości w 2012 roku, obecnie pozostały zaledwie 3. Sąd zauważa wprawdzie, że pomiędzy wprowadzeniem nowego systemu komputerowego, a wypowiedzeniem warunków pracy i płacy ubezpieczonej upłynął znaczny okres czasu, jednakże nie można w tym zakresie pominąć okoliczności, że w tym czasie była ona praktycznie cały czas nieobecna w pracy z powodu kolejnych zwolnień lekarskich. W okresie od 1 stycznia 2013 roku do października 2014 roku B. K. była zdolna do pracy jedynie w okresach od 11 do 12 maja 2013 roku (sobota i niedziela), od 1 do 3 listopada 2013 roku (ustawowo wolny od pracy piątek, sobota i niedziela), w dniu
1 maja 2014 roku (dzień ustawowo wolny od pracy) oraz od 24 do 30 października 2014 roku (w tym weekend przypadający na 25 i 26 października). Faktycznie powrót ubezpieczonej do pracy w dniu 24 października 2014 roku był zatem pierwszym terminem, w którym pracodawca miał realną możliwość odniesienia reorganizacji Działu Księgowości do osoby odwołującej i jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego z możliwości tej niezwłocznie skorzystał, już w dniu 28 października 2014 roku wręczając jej wypowiedzenie zmieniające. Zdaniem Sądu Okręgowego w tych okolicznościach nie ulega wątpliwości, że wręczenie ubezpieczonej wypowiedzenia zmieniającego było spowodowane przyczynami niedotyczącymi pracownika (leżącymi wyłącznie po stronie pracodawcy), tj. reorganizacją Działu Księgowości, polegającą na redukcji zatrudnienia.

W dalszej kolejności należy wskazać, że nie można uznać za współprzyczynienie się odwołującej do rozwiązania stosunku pracy jej odmowy przyjęcia proponowanych warunków pracy i płacy. Proponowane B. K. nowe warunki pracy i płacy w sposób rażący odbiegały bowiem na jej niekorzyść od dotychczasowych warunków zatrudnienia. Na stanowisku starszego specjalisty ds. księgowości w Dziale Księgowości wynagrodzenie ubezpieczonej wynosiło 3.500,00 zł brutto miesięcznie, zaś jako pakowacz eksportu miała otrzymywać wynagrodzenie w kwocie 11,30 zł na godzinę, co przy 176 godzinach pracy w miesiącu daje kwotę 1.988,80 zł brutto,
a więc o ponad 40% niższą od dotychczasowego wynagrodzenia. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że jako pakowacz eksportu B. K. miała wykonywać pracę fizyczną, w tym dźwigać i przenosić ciężary o masie do 20 kg, co było niewskazane z uwagi na jej stan zdrowia, potwierdzony zaświadczeniami lekarskimi z dnia 13 i 22 października 2014 roku, przy czym poza sporem pozostaje, że ocena lekarzy leczących ubezpieczona różniła się od oceny lekarza dokonującego badań wstępnych i okresowych, według którego była ona do tej pracy zdolna – v. zaświadczenie lekarskie nr (...) z dnia 29 października 2014 roku.

Zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 27 sierpnia 2013 roku, II PK 340/12 (LEX nr 1409529), a który to pogląd Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własny, rozwiązanie stosunku pracy z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia, następujące w wyniku odmowy pracownika przyjęcia zaproponowanych przez pracodawcę warunków pracy lub płacy, może być uznane za rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika, jeżeli
z porównania dotychczasowych i proponowanych warunków wynika, że ich przyjęcie prowadziłoby do poważnych zmian na niekorzyść pracownika – art. 10 ust. 1 ustawy z 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. W konsekwencji pracownikowi przysługuje odprawa pieniężna, o której stanowi art. 8 tej ustawy. W takiej bowiem sytuacji, rozwiązanie stosunku pracy jest wprawdzie bezpośrednio skutkiem odmowy pracownika przyjęcia proponowanych warunków, lecz jego istotną przyczynę stanowi działanie pracodawcy zmierzające do poważnego pogorszenia warunków pracy lub płacy.

Podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w P. w wyroku z dnia 3 czerwca 2015 roku, III AUa 1681/14 (LEX nr 1781985), w którym wskazał, że jeżeli warunki wypowiedzenia zmieniającego prowadziły do niekorzystnej zmiany warunków płacy ubezpieczonej i odmowa przyjęcia przez ubezpieczoną takich warunków płacy nie stanowiła współprzyczyny rozwiązania stosunku pracy, to zatem nie można kwestionować, że stosunek pracy ubezpieczonej ustał z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych.

W ocenie Sądu Okręgowego rażąco niekorzystne dla odwołującej nowe warunki pracy i płacy uprawniały ją do odmowy ich przyjęcia, która to odmowa w realiach niniejszej sprawy nie może być traktowana jako współprzyczyna rozwiązania stosunku pracy.

Podobnie należy ocenić fakt iż w świetle zaświadczeń lekarskich z dnia 13 i 22 października 2014 roku wystawionych przez lekarzy leczących jak i w świetle uprzedniej długotrwałej niezdolności do pracy ubezpieczona w obawie o swój stan zdrowia miała prawo być przekonana, że praca pakowacza eksportu mogła by wpłynąć na pogorszenie jej stanu zdrowia (mimo dopuszczenia jej do tej pracy przez lekarza medycyny pracy). W konsekwencji jedyną przyczyną rozwiązania umowy o pracę łączącej B. K. z (...) S.A. w Z. pozostaje reorganizacja (redukcja) zatrudnienia w Dziale Księgowości, która była źródłem wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy, spowodowana wdrożeniem nowego systemu komputerowego, a więc przyczyna dotycząca zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Ustalając stan faktyczny w sprawie Sąd Okręgowy oparł się głównie na treści zeznań świadka D. S. oraz wyjaśnień ubezpieczonej, w pełni potwierdzonych treścią dokumentów znajdujących się w aktach osobowych odwołującej. Powyższe dowody stanowią spójną i jednolitą całość, a ich wiarygodność nie była w toku procesu kwestionowana przez organ rentowy.

Należy też w tym miejscu wskazać, że na takie okoliczności wskazują zarówno zeznania świadka D. S. jak i treść pisma konsultacyjnego do związków zawodowych z dnia 27 października 2014 roku, w którym jako przyczynę planowanego wypowiedzenia wskazano „zmiany organizacyjne w zakładzie”.

Wypowiedzenie warunków płacy i pracy z dnia następnego tj. z 28 października 2014 roku, w istocie nie wskazuje na żadne przyczyny, dla których dokonano tej czynności a jedynie wskazuje, że „w związku z długotrwałą chorobą zaistniała konieczność rozdysponowania Pani dotychczasowego zakresu czynności pomiędzy innych pracowników”. Sformułowanie to w istocie wskazuje tylko na pewien fakt jaki zaistniał w zakładzie a nie na przyczynę, gdyż jak wynika z zeznań świadka D. S. rozdysponowanie takie było konieczne tylko do końca roku 2012, a od 1 stycznia 2013 roku zapotrzebowanie na ilość pracowników w pionie finansowo księgowym spadło o dwie osoby z racji wdrożenia nowego programu komputerowego.

Potwierdza to również fakt, że pracodawca uznając że do wypowiedzenia warunków płacy i pracy doszło z przyczyn niedotyczacych pracownika wypłacił odwołującej odprawę o jakiej mowa w art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (t. jedn. Dz. Ust. z 2016 roku, poz. 1474), co potwierdza informacja z dnia 5 października 2016 roku (k. 34 akt sprawy)

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. oraz przepisów powołanych w treści uzasadnienia, zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i przyznał B. K. prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia 15 maja 2016 roku.

O kosztach orzeczono na mocy art. 98 § 1, 3 i 4 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800 ze zm.).