Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : Sędzia SA Lilla Mateuszczyk

Sędziowie: SA Alicja Myszkowska

SO (del.) Bożena Rządzińska (spr.)

Protokolant: sekr. sąd. Lidia Milczarek

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2016 r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa J. S.

przeciwko Wojewódzkiemu Szpitalowi (...) w Ł. Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej i (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki i pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 1 marca 2016 r. sygn. akt II C 1541/09

I.  z apelacji pozwanych zmienia zaskarżony wyrok w punktach: 1, 2c, 2d, 2e, 2f,

5, 6, 7, 8 i 9 w ten sposób, że:

a)  w punkcie 1. zasądzoną od pozwanych in solidum kwotę 881 001,50 zł obniża do kwoty 877 370,93 zł (osiemset siedemdziesiąt siedem tysięcy trzysta siedemdziesiąt złotych dziewięćdziesiąt trzy grosze), zasadzając nadto od pozwanego Wojewódzkiego Szpitala (...) w Ł. Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej kwotę 3 630,57 zł (trzy tysiące sześćset trzydzieści złotych pięćdziesiąt siedem groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 27 listopada 2009 roku do dnia 31 grudnia 2015 r., a za okres od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty z ustawowymi odsetkami za opóźnienie,

b)  w punkcie 2c kwotę 31 180 zł obniża do kwoty 27 900 (dwadzieścia siedem tysięcy dziewięćset) zł,

c)  w punkcie 2d kwotę 76 320 zł obniża do kwoty 58 860 (pięćdziesiąt osiem tysięcy osiemset sześćdziesiąt) zł,

d)  punktowi 2e nadaje brzmienie: „rentę na zwiększone potrzeby za okres od grudnia 2009r. do dnia 31 sierpnia 2013r. w kwocie po 3 420 (trzy tysiące czterysta dwadzieścia) zł miesięcznie, za okres od 1 września 2013r. do lutego 2015r. w kwocie po 2 850 (dwa tysiące osiemset pięćdziesiąt) zł miesięcznie, płatną do dziesiątego dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami od uchybienia terminowi płatności każdej z rat do dnia 31 grudnia 2015r., zaś od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty z ustawowymi odsetkami za opóźnienie,

e)  w punkcie 2f kwotę po 5 620 zł miesięcznie obniża do kwoty po 4 770 (cztery tysiące siedemset siedemdziesiąt) zł miesięcznie,

f)  punktowi 5. nadaje brzmienie: „zasądza od Wojewódzkiego Szpitala (...) w Ł. Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej na rzecz J. S. 5 773,60 (pięć tysięcy siedemset siedemdziesiąt trzy złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania,

g)  uchyla punkt 6.,

h)  punkt 7. oznacza jako punkt 6.,

i)  uchyla punkt 8.,

j)  punkt 9. oznacza jako punkt 7. nadając mu brzmienie: „ nakazuje pobrać od Wojewódzkiego Szpitala (...) w Ł. Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi kwotę 10 810,20 (dziesięć tysięcy osiemset dziesięć złotych dwadzieścia groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

II.  oddala apelację pozwanych w pozostałej części;

III.  oddala apelację powódki;

IV.  zasądza od Wojewódzkiego Szpitala (...) w

Łodzi Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej na rzecz J. S. kwotę 5 400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym;

V.  zasądza od J. S. na rzecz (...)

Akcyjnej w W. kwotę 4 321 (cztery tysiące trzysta dwadzieścia jeden) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 551/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 1 marca 2016r. Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie z powództwa J. S. przeciwko Wojewódzkiemu Szpitalowi (...) w Ł. Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej oraz (...) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę:

- w pkt. 1. zasądził od pozwanych Wojewódzkiego Szpitala (...) w Ł. Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej oraz (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki J. S. tytułem zadośćuczynienia kwotę 881 001,50zł wraz z ustawowymi odsetkami biegnącymi dla pozwanego Wojewódzkiego Szpitala (...) w Ł. Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej od dnia 27 listopada 2009 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku za okres zaś od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, a dla pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. z ustawowymi odsetkami od dnia 28 grudnia 2009 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku za okres zaś od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty z odsetkami ustawowymi za opóźnienie z tym zastrzeżeniem, że spełnienie powyższego świadczenia przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego z obowiązku zapłaty do wysokości uiszczonej sumy;

- w pkt. 2. zasądził od pozwanego Wojewódzkiego Szpitala (...) w Ł. Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej na rzecz powódki J. S.:

a)  tytułem dalszego zadośćuczynienia kwotę 118 998,50zł wraz z ustawowymi

odsetkami od dnia 27 listopada 2009 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku za okres zaś od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty z odsetkami ustawowymi za opóźnienie;

b)  tytułem odszkodowania kwotę 400zł z ustawowymi odsetkami liczonymi za

okres od dnia 18 kwietnia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku, za okres zaś od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty z ustawowymi odsetkami za opóźnienie;

c)  tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby należnej za okres od

marca 2009 roku do listopada 2009 roku kwotę 31 180zł wraz z ustawowymi odsetkami za okres od dnia 27 listopada 2009 roku do dnia do dnia 31 grudnia 2015 roku za okres zaś od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty z ustawowymi odsetkami za opóźnienie;

d)  tytułem skapitalizowanej części renty na zwiększone potrzeby należnej za okres

od marca 2012 roku do lutego 2015 roku kwotę 76 320zł wraz z ustawowymi odsetkami za okres od dnia 11 marca 2015 roku do dnia do dnia 31 grudnia 2015 roku za okres zaś od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty z ustawowymi odsetkami za opóźnienie;

e)  rentę na zwiększone potrzeby należną za okres od grudnia 2009 roku do lutego

2015 roku w kwotach po 3 500zł miesięcznie każda, płatną do dnia dziesiątego każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami od uchybienia terminowi płatności każdej z rat do dnia 31 grudnia 2015 roku za okres zaś od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty z odsetkami ustawowymi za opóźnienie;

f)  rentę na zwiększone potrzeby należną okres od marca 2015 roku i na przyszłość

w kwotach po 5 620zł miesięcznie każda, płatną do dnia dziesiątego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami od uchybienia terminowi płatności każdej z rat do dnia 31 grudnia 2015r. za okres zaś od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty z odsetkami ustawowymi za opóźnienie;

- w pkt. 3. oddalił powództwo w pozostałej części;

- w pkt. 4. stwierdził, iż zasądzone w punkcie 2. podpunktach e) i f) wyroku roszczenie jest tożsame z roszczeniem zaspokojonym na podstawie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia z dnia 30 sierpnia 2012 roku zmienionego następnie postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 stycznia 2013 roku;

- w pkt. 5. zasądził solidarnie od pozwanych Wojewódzkiego Szpitala (...) w Ł. Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej oraz (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki J. S. kwotę 2 618,52zł tytułem zwrotu kosztów postępowania;

- w pkt. 6. zasądził od pozwanego Wojewódzkiego Szpitala (...) w Ł. Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej na rzecz powódki J. S. kwotę 3 155,08zł tytułem pozostałej części kosztów postępowania;

- w pkt. 7. ściągnął z zasądzonego na rzecz powódki J. S. roszczenia kwotę 1 201,13zł tytułem nieuiszczonej części kosztów sądowych;

- w pkt. 8. nakazał pobrać solidarnie od pozwanych Wojewódzkiego Szpitala (...) w Ł. Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej oraz (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Łodzi kwotę 8 167, 71 zł tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych;

- w pkt. 9. nakazał pobrać od Wojewódzkiego Szpitala (...) w Ł. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Łodzi kwotę 2 642,49zł tytułem pozostałej części nieuiszczonych kosztów sądowych.

Uzasadniając opisane rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy wskazał, że w pozwie z

dnia 30 października 2009r. małoletnia powódka J. S. reprezentowana przez przedstawicielkę ustawową – matkę A. S. wniosła o zasądzenie od pozwanych in solidum kwot: 1 000 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; po 3 500 zł miesięcznie tytułem renty na zwiększone potrzeby za okres od 1 stycznia 2009r. Na terminie rozprawy w dniu 28 stycznia 2010r. pełnomocnik powódki wniósł o zasądzenie odsetek ustawowych za okres od 10 lipca 2009r. w zakresie zadośćuczynienia wynoszącego 500 000zł., rat renty w kwotach po 500zł. Pismem z dnia 8 kwietnia 2012r., którego odpis doręczono pełnomocnikowi szpitala w dniu 17 kwietnia 2013r., pełnomocnik powódki rozszerzył żądanie pozwu o kwotę 3 881,72 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwanym odpisu pisma zawierającego rozszerzenie żądania pozwu .

Pismem z dnia 9 marca 2015r. doręczonym pełnomocnikom pozwanych na terminie rozprawy w dniu 10 marca 2015r. pełnomocnik powódki rozszerzył żądanie pozwu w zakresie renty do kwot po 8 000 zł miesięcznie za okres od 10 marca 2012r. z ustawowymi odsetkami od kwot po 3 500 zł od dnia doręczenia odpisu pozwu, co do kwot zaś przekraczających 3 500 zł – od dnia doręczenia pozwanym odpisu pisma zawierającego rozszerzenie żądania pozwu. Na rozszerzone w zakresie renty żądanie pozwu złożyły się: 200 zł tytułem wydatków na dodatkowe pampersy; 800 zł na dodatkową rehabilitację; 300 zł na prywatne wizyty lekarskie; 1 100 zł na leki; 1 000 zł na specjalne wyżywienie; 240 zł na środki pielęgnacyjne; 180 zł na opłaty za przedszkole; 480 zł na logopedę; 300 zł; 3 400 zł z tytułu 12 godzinnej opieki nad powódką.

Sąd Okręgowy ustalił: matka powódki w celu odbycia porodu zgłosiła się do pozwanego szpitala w dniu 4 września 2008r. o godzinie 4.35 z regularną czynnością skurczową macicy. Około godziny 11.15 tego samego dnia stwierdzono świadczący o przebytym stresie przez płód, odpływ zielonych wód płodowych. Przyczynami takiego stresu może być niedotlenienie bądź infekcja. Około godziny 18.00 czynności skurczowe osłabły, o 20.00 ich już nie stwierdzano. Choć wyniki badań z godziny 18.00 dawały podstawę do podłączenia wlewu z oksytocyną celem stymulacji czynności skurczowej, to zamiast niej powódce około godziny 1.00 podano relanium, które – z uwagi na swoje działanie przeciwskurczowe – mogło jedynie bardziej jeszcze opóźnić poród.

Kiedy w godzinach popołudniowych w dniu 4 września 2008r. stwierdzono u matki powódki mogący świadczyć o rozwoju infekcji wzrost leukocytozy, podano jej antybiotyk. Postępowanie takie wdraża się, ilekroć bierze się pod uwagę zastosowanie cesarskiego cięcia, na jego zastosowanie zdecydowano się jednak dopiero o godzinie 7.30 następnego dnia, kiedy nie stwierdzono postępu akcji porodowej. Z podjęciem decyzji o zastosowaniu cesarskiego cięcia zwlekano z uwagi na przekonanie o braku bezpośredniego zagrożenia życia powódki, jak również ze względu na przekonanie, iż „Każdej kobiecie należy dać szansę, by mogła urodzić po bożemu, czyli siłami natury”. Po narodzinach u powódki stwierdzono długie pauzy w rytmie pracy serca. Do sytuacji takich prowadzi z reguły uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego bądź węzła zatokowego, których przyczynami są niedotlenienie bądź infekcja. Wcześniejszy przebieg ciąży matki powódki był prawidłowy, wykonywane bowiem wtedy badania nie wykazywały infekcji. Po urodzeniu powódce wykonano morfologię, która także nie ujawniła cech wrodzonej infekcji. Okoliczności powyższe nakazują wykluczyć u powódki występowanie wrodzonego zakażenia. Prawidłowe było także leczenie powódki wdrożone wobec niej po urodzeniu. W przypadku ciąż powikłanych z niedotlenieniem płodu występującym jeszcze w czasie trwania samej ciąży stwierdza się z kolei zwykle zahamowania wzrostu płodu, małowodzie, obniżony profil biofizyczny płodu bądź też nieprawidłowości w badaniach przepływów naczyniowych. W przypadku powódki jednak niczego takiego nie stwierdzono, pierwszym zaś sygnałem świadczącym o zaburzeniach jej utlenowania było odpłynięcie zielonego płynu owodniowego o godzinie 11.15 w dniu 4 września 2008r., a zatem ponad 6 godzin po przyjęciu do pozwanej placówki. W zaistniałej sytuacji, wobec nieujawnienia jakichkolwiek okoliczności mogących świadczyć o wcześniejszym niedotlenieniu powódki, uznać należało, iż stan jej zdrowia pozostaje w związku przyczynowym z brakiem aktywnego prowadzenia porodu w pozwanym szpitalu, stwierdzone zaś u niej niedotlenienie ma charakter okołoporodowy. Niedotlenienie to dotknęło również mięsień sercowy powódki, od pierwszej doby bowiem występowały u niej zwolnienia akcji serca, stwierdzono także podwyższony poziom enzymów CK oraz AspAT świadczący o uszkodzeniu komórek mięśnia sercowego. Towarzyszył temu jednocześnie podwyższony poziom kwasu mlekowego, co również przypisać należy przebytemu niedotlenieniu. Przy jednoczesnym braku zmian anatomicznych i czynnościowych mogących odpowiadać za nieprawidłową funkcję serca, jego uszkodzenie tłumaczyć można zatem wyłącznie przebytym niedotlenieniem. Jego następstwem jest tzw. zespół tachykardia – bradykardia z dysfunkcją węzła zatokowego powodujący powstawanie szybkich zaburzeń rytmu pracy serca przybierający postać migotania przedsionków oraz późniejszego spowalniania akcji serca. Dysfunkcja układu elektrycznego bodźcoprzewodzącego serca zagraża stałym niedotlenieniem wielu organów ciała, w tym ośrodkowego układu nerwowego. Z uwagi na powyższe, w dniu 11 lutego 2009r. wykonano implantację rozrusznika serca, niemniej powódka i tak wymaga stałego nadzoru kardiologicznego, każdorazowe bowiem wyczerpanie się baterii wszczepionego rozrusznika lub też jakiekolwiek inne defekty zaburzające czynność stymulującą stanowić będzie zagrożenie życia i zdrowia powódki. Wdrożone wobec powódki leczenie farmakologiczne dolegliwości kardiologicznych polegające wcześniej na podawaniu leku propranolol nie jest prowadzone od roku 2012. Z uwagi na zaburzenia kardiologiczne nie ma natomiast potrzeby odbywania wyjazdów sanatoryjnych. Zmiany wieku powódki nie wpłyną także na ewentualną potrzebę stosowania farmakoterapii. Uszczerbek kardiologiczny powódki ocenić należy na 30%.

Powódka po urodzeniu oceniona została w pierwszej minucie życia na 4 punkty w skali A., co świadczy o urodzeniu w stanie średniej zamartwicy. Powódka wykonywała pojedyncze oddechy, występowała u niej ponadto sinica obwodowa i obniżone napięcie mięśniowe. Z uwagi na powyższe podjęto wobec niej działania, jakie zwykle podejmuje się względem noworodków urodzonych w stanie ciężkim celem uratowania ich życia. Od pierwszej doby u powódki obserwowano nieprawidłowości w zakresie układu nerwowego w postaci zmiennego napięcia mięśniowego, braku odruchów ssania i szukania, jak również występowanie apatii, nadwrażliwości na dotyk objawiającej się reakcją w postaci żałosnego płaczu, co samo w sobie jest objawem świadczącym o niedotlenieniu ośrodkowego układu nerwowego. O jego wystąpieniu świadczył nadto objaw tzw. zachodzącego słońca polegający na tym, że przy otwartych oczach dziecka jego gałki oczne skierowane są ku dołowi, a powyżej tęczówki widoczny jest rąbek białkówki. Przy jednoczesnym braku odruchu ssania u powódki występowały wymioty, zaleganie pokarmu podawanego sondą do żołądka. Tego typu objawy obserwuje się zarówno przy zamartwicy jak i infekcji wewnątrzmacicznej.

Podczas kolejnej hospitalizacji powódki w lutym 2009r. u powódki rozpoznano opóźnienie rozwoju psychoruchowego towarzyszące wiotkości i zalecono – jako następstwo niedotlenienie okołoporodowego – rehabilitację ruchową. Przy okazji kolejnej hospitalizacji mającej miejsce miesiąc później u powódki rozpoznano padaczkę objawową w przebiegu encefalopatii niedokrwienno – niedotleniowej. Są to schorzenia nie rokujące wyleczenia, z uwagi na które powódka wymaga jednocześnie stałej rehabilitacji psychomotorycznej i stałego podawania leków przeciwpadaczkowych. Rehabilitacja powyższa nie wyeliminuje konieczności sprawowania nad powódką specjalistycznej opieki. Powódka wykazuje objawy bardzo głębokiego opóźnienia we wszystkich – z wyjątkiem słuchu - sferach rozwojowych, jest dzieckiem wyłącznie leżącym, bez kontaktu wzrokowego, nie podejmuje celowej aktywności, a jedynie ruchy mimowolne, nie prowadzi obserwacji otoczenia, stale utrzymuje się u niej oczopląs i zez wynikające z zaburzeń neurologicznych, jak również ślinienie się, okresowo jedynie reaguje na dźwięk swojego imienia, swoje potrzeby sygnalizuje płaczem, nie spełnia kierowanych do niej poleceń, nie zgłasza potrzeb fizjologicznych, karmiona jest łyżką, ale stałych pokarmów nie odgryza, natomiast pije przez smoczek. Występujące u powódki zaburzenia wzroku wynikają ze spowodowanej encefalopatią niedotleniowo – niedokrwienną ślepoty korowej. Wszystkie te schorzenia sprawiają, że urodzona w roku 2008r. powódka faktycznie nie jest w stanie wyjść poza stadium dziecka w wieku 5 – 6 miesięcy, trwały uszczerbek neurologiczny na zdrowiu określić należy na 100%. Tak samo ocenić należy trwały uszczerbek na zdrowiu z punktu widzenia lekarza rehabilitanta. Dalsze rokowania określić należy jako niekorzystne, poziom opóźnienia uniemożliwia bowiem prowadzenie terapii mowy. Powódka nigdy jednocześnie nie osiągnie samodzielności ani też zdolności do samodzielnej egzystencji, zawsze też zależna będzie od opieki innych osób, jak również zawsze też jej życie zależeć będzie od zagwarantowania stałej stymulacji elektrycznej pracy serca. Stan powódki kwalifikuje ją jedynie do zajęć ogólno stymulujących. Powódka wymaga jednocześnie intensywnego usprawniania psychomotorycznego w warunkach ambulatoryjnych jak również specjalistycznej opieki psychopedagogicznej i zapewnienia zaopatrzenia ortopedycznego ułatwiającego uczestniczenie w środowisku. Z uwagi na ciągłe przebywanie w pozycji leżącej i małą ruchliwość powódka bardziej też aniżeli inne dzieci narażona jest na infekcje oraz zmiany skórce np. odleżyny. Infekcjom takim sprzyja ponadto obniżone napięcie mięśniowe, które naraża powódkę również na zaparcia, zaburzenia trawienia i wchłaniania. Konieczność stałego stosowania pieluchomajtek sprzyja z kolei zaburzeniom mikcji oraz występowaniu infekcji wstępujących. Z powodu obniżonego napięcia mięśniowego powódka wymaga z kolei korzystania z wózka inwalidzkiego dziecięcego z podparciem na głowę zapewniającego jednoczesną stabilizację głowy i tułowia, jak również stosowania indywidualnych urządzeń pionizujących, specjalnego łóżeczka oraz obuwia ortopedycznego korekcyjnego. Zaopatrzenie to dostępne jest w ramach NFZ. Powódka może także liczyć na częściowe dofinansowanie ze środków PFRON udziału w turnusach rehabilitacyjnych. W badaniu EEG u powódki stwierdzono nieprawidłową funkcję mózgu, występowanie zmian uogólnionych z nasileniem w okolicach centralnych. Koszty spowodowanym przebytym niedotlenieniem są trudne do oszacowania, powódce potrzebna jest bowiem permanentna pomoc osoby trzeciej we wszystkich czynnościach. Opiekę taką zapewnie powódce jej matka. W ramach opieki nad powódką jej matka zabiera ją do lekarzy: okulisty raz na 3 miesiące, pediatry raz na 4 miesiące, rehabilitanta 4 razy w tygodniu, logopedy i psychologa raz na 2 tygodnie.

Korzystanie z usług logopedy uzasadnia obniżona sprawność aparatu oralnego powódki, a także nieprawidłowości funkcjonalne w sferze orofacjalnej i głębokie zaburzenia rozwoju mowy. Również te zaburzenia wywołane są mikrouszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego, którego przyczyną było niedotlenienie okołoporodowe. Charakter i intensywność schorzeń uzasadniają korzystanie z zajęć neurologopedycznych 6 razy w tygodniu. Koszt godziny takich zajęć wynosi 100 zł. Stan powódki wymaga korzystania z dodatkowych zajęć logopedycznych poza tymi, które dostępne są w ramach NFZ. Z uwagi na sytuację materialną rodziny, w której pracą zawodową zajmuje się zarabiający 1 600 zł miesięcznie ojciec powódki, jej przedstawicielka ustawowa stara się ograniczać przejazdy taksówką na rzecz częstszego korzystania z komunikacji miejskiej, co jednak – wobec niepełnosprawności dziecka – jest dla niej dużym utrudnieniem. Koszt dodatkowej – poza limitem gwarantowanym przez NFZ w postaci 80 dni zabiegowych w roku po 1 godzinie zajęć – godziny rehabilitacji w warunkach domowych wynosi 100 zł. Prócz tego w przypadku powódki zachodzi wskazanie do korzystania z fizjoterapii 6 razy w tygodniu po 1,5 godziny. W sytuacji braku dostępności takiej rehabilitacji w ramach NFZ koszt godziny takich zajęć wynosi 80 – 120 zł.

W związku z koniecznością zapewnienia należytej opieki nad powódką jej matka ponosi też stałe wydatki na zakup pampersów w kwotach po 100 zł miesięcznie. Faktycznie sprawowana piecza nad powódką trwa nie mniej niż 12 godzin na dobę, w praktyce jednak matka powódka znajdować musi się w stałej gotowości zapewnienia takiej opieki w porze nocnej z uwagi na możliwość wyrządzenia sobie krzywdy przez samą powódkę. Stan powódki uzasadnia potrzebę sprawowania nad nią nadzoru nieprzerwanie przez całą dobę. Powódka wymaga w szczególności częstszego niż u dzieci zdrowych mycia, przebierania, karmienia i pojenia, a także częstszej zmiany pampersów. Dzieci w wieku, jaki powódka osiągnęła, są w stanie informować o swoich dolegliwościach, co w przypadku powódki jest jednak niemożliwe. Jej opiekunowie są zatem skazani na prowadzenie nieprzerwanej wnikliwej obserwacji powódki. W związku z opieką nad powódką jej matka otrzymuje świadczenia z ubezpieczenia społecznego w łącznej wysokości 700 zł, z czego 120 zł stanowi zasiłek rehabilitacyjny, 400 zł – zasiłek wychowawczy. Przed narodzinami powódki jej matka pracowała jako fryzjerka z wynagrodzeniem miesięcznym wynoszącym 1 300 zł, w związku jednak z koniecznością zapewnienia powódce opieki zrezygnowała z tego zatrudnienia.

Organizując terapię powódki i czynnie w niej uczestnicząc jej matka poniosła także wydatki za noclegi w izolatce kliniki pediatrii podczas mających miejsce co jakiś czas hospitalizacji powódki w łącznej wysokości 400 zł.

Od września 2013r. powódka uczęszcza do przedszkola miejskiego z grupą integracyjną, raz w tygodniu uczestniczy ponadto w zajęciach prowadzonych w (...) dla (...) w Ł..

Mając na uwadze brak jakichkolwiek nieprawidłowości na etapie prowadzenia ciąży, a także leczenia wdrożonego po narodzinach powódki, doznaną przez powódkę szkodę, wyrażającą się łącznie 230% trwałym uszczerbkiem na zdrowiu przyznanym przez lekarzy neurologa, rehabilitanta oraz neurologa, wiązać należało z nieprawidłowościami, jakie zaistniały w pozwanym szpitalu w trakcie prowadzenia akcji porodowej w dniach 4 – 5 września 2008r. Brak stosownej reakcji na symptomy rozwijającej się infekcji wewnątrzmacicznej personelu pozwanej placówki jak również brak aktywnego prowadzenia akcji porodowej przejawiający się zaniechaniem podania oksytocyny w sytuacji, w której wskazanie do jej podania zachodziło już od godziny 18.00 dnia 4 września 2008r., jak również zwlekanie z dokonaniem cesarskiego cięcia do dnia następnego, kiedy to akcja porodowa – między innymi dzięki zaaplikowanemu w nocy relanium – całkowicie już ustała, daje podstawę do oparcia odpowiedzialności pozwanej placówki na przepisie art. 430 § 1 k.c. w zw. z art. 415 k.c., jego ubezpieczyciela zaś – na przepisie art. 822 § 1 i 4 k.c. Jak wynika z poczynionych ustaleń, decydując się na przeprowadzenie cesarskiego cięcia dopiero w dniu następnym personel pozwanej placówki miał na względzie sztywne trzymanie się zasady, iż zabieg taki wedle ogólnie obowiązujących zaleceń wykonywany winien być wtedy dopiero, kiedy akcja porodowa nie przyniesie pożądanego rezultatu w ciągu sztywno wyznaczonego przedziału czasowego, odważył się przy tym – wystawiając jednocześnie życie i zdrowie powódki na ogromne ryzyko - zignorować symptomy świadczące o tym, iż w przypadku powódki akcja porodowa nie przebiega w sposób książkowy, pozwalający się zatem trzymać zaleceń znajdujących zastosowanie w sytuacjach typowych, nie odbiegających od podręcznikowo znanych schematów. Wobec występujących w przypadku powódki anomalii świadczących o zagrożeniu życia dziecka zalecenia te uznać należało za nieaktualne w sytuacji, jaka miała miejsce w dniach 4 – 5 września 2008r.

Sąd Okręgowy stwierdził, że mając na uwadze wyjątkowo drastyczny charakter krzywdy powódki wyrażającej się pozbawieniem jej jakichkolwiek szans na prowadzenie normalnego życia w przyszłości i skazanie jej wegetację, w której zaspokajanie najbardziej prozaicznych potrzeb życiowych zależne będzie od obecności osób gotowych otoczyć ją taką opieką, żądanego przez stronę powodową zadośćuczynienia w kwocie 1 000 000 zł nie sposób określić mianem wygórowanego. Kwota spełnia wszystkie kryteria wypracowane w orzecznictwie i doktrynie. Mając na uwadze przywołane na wstępie podstawy odpowiedzialności obu pozwanych, jak również fakt, iż odpowiedzialność pozwanego ubezpieczyciela ograniczona jest z mocy art. 824 § 1 k.c., jak również fakt, iż wskutek dokonanego w sprawie zabezpieczenia roszczenia o rentę wysokość tejże sumy, wynoszącej początkowo 1 000 000 zł, uległa zmniejszeniu do 927 370 zł, a także zastrzeżony w umowie stron 5% udział własny pozwanego szpitala, in solidum zasądzeniu podlegała od obu pozwanych kwota 881 001,50 zł, brakującą zaś część zadośćuczynienia w kwocie 118 998,50 zł - wobec niekwestionowanego przez stronę powodową wyczerpania sumy ubezpieczenia zasądzono wyłącznie od pozwanego szpitala.

Orzekając o należnych powódce w oparciu o przepis art. 481 § 1 k.c. odsetkach za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia sąd miał na względzie, iż wobec pozwanego szpitala opóźnienie to powstało w dniu następnym po doręczeniu odpisu pozwu wraz odpisem pisma zawierającego rozszerzenie żądania pozwu, wobec zaś jego ubezpieczyciela – stosownie do art. 817 § 1 k.c. – z upływem 30 dni od dnia stanowiącego w niniejszej sprawie zgłoszenie szkody doręczenia odpisu pozwu oraz pisma zawierającego jego rozszerzenie.

Dokonując oceny wysokości zgłoszonego żądania zasądzenia kwoty 3 881,72 zł, żądanie to uznać należało za zasadne w zakresie kwoty 400 zł z tytułu wydatków poniesionych przez matkę powódki na wspólne z nią noclegi w związku z powtarzającymi się hospitalizacjami powódki. Niezasadną ocenić należało pozostałą część roszczenia o zapłatę kwoty 3 881,72 zł, na którą składać miały się wydatki z tytułu posiłków dla powódki. Nie wykazano również istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy wywołanymi akcją porodową schorzeniami powódki a zakupem leków potwierdzonych przedłożonymi przez stronę powodową rachunkami. Co do wykazanych przedłożonymi przez powódkę rachunkami wydatków na przejazdy taxi, uwzględnione zostały one w ramach zasądzonej powódce renty na zwiększone potrzeby.

O należnych na podstawie art. 481 § 1 k.c. odsetkach od kwoty 400 zł orzeczono zasądzając je za okres od dnia 18 kwietnia 2013r., to jest od dnia następnego po doręczeniu pełnomocnikowi pozwanego odpisu pisma zawierającego rozszerzenie żądania pozwu.

Jak wynika z opinii biegłych lekarzy, wyrządzona powódce szkoda skutkowała powstaniem po jej stronie zwiększonych potrzeb, o jakich mowa w przepisie art. 444 § 2 k.c. Jednym z zasadniczych elementów tychże zwiększonych potrzeb jest zapewnienie powódce bieżącej opieki.

Z uwagi na brak pochodzącego od strony powodowej dowodu przeciwnego, przyjąć należało – co Sądowi jest wiadomym z innych spraw odszkodowawczych - iż stawka na wskazanym przez stronę powodową poziomie 9,50 zł obowiązuje dopiero od lipca 2009r., wcześniej zaś obowiązywała stawka wynosząca 7,50 zł za godzinę. Tym samym też spowodowany wypadkiem wzrost potrzeb powódki - przy uwzględnieniu faktu, iż w soboty, niedziele i święta stawka ta jest każdorazowo wyższa o 100% - z tytułu opieki innych osób w okresie do czerwca 2009r. Sąd Okręgowy określił następująco: - w okresie od marca do czerwca 2009r. na kwotę 3 420 zł miesięcznie, za cały zaś okres 4 miesięcy - 13 680 zł, (12 godzin razy 22 dni razy 7,50zł = 1 980 + 8 dni razy 12 godzin razy 15zł = 1 440zł, co razem da 3 420zł); - w okresie od lipca do listopada 2009r., kiedy to pozwanemu szpitalowi doręczono odpis pozwu, czyli w okresie 5 miesięcy, kiedy to stawka za godzinę opieki (...) wynosiła w dni powszednie 9,50 zł, w pozostałe zaś dni – 19 zł, w skali miesiąca zaś 4 332 zł (12 godzin razy 22 dni razy 9,50zł = 2 508 + 8 dni razy 12 godzin razy 19zł = 1 824zł, co razem da 4 332zł). W konsekwencji żądanie pozwu w zakresie renty w kwotach po 3 500 zł Sąd nie uznał za wygórowane. Okoliczność powyższa skutkowała zasądzeniem za wskazany okres skapitalizowanej renty w wysokości 17 500 zł (3 500zł razy 5 miesięcy), łącznie zaś z rentą skapitalizowaną za okres wcześniejszy w wysokości 13 680 zł – zasądzeniem skapitalizowanej renty w kwocie 31 180 zł. Odsetki od wskazanej wyżej należności zasądzeniu podlegały – jak miało to miejsce w odniesieniu do zadośćuczynienia - za okres od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pozwu.

Orzekając o wysokości renty na zwiększone potrzeby żądanej przez stronę powodową za okres od stycznia 2009r. podzielić należało stanowisko strony pozwanej, iż w początkowym okresie życia powódki zakres opieki nad nią wymuszony doznanym niedotlenieniem nie odbiegał zasadniczo od opieki nad każdym innym dzieckiem w wieku powódki, które urodziłoby się zdrowe. Z powyższych względów przyjąć należało, iż o występowaniu zwiększonych, wywołanych doznanym niedotlenieniem, potrzeb powódki mówić można nie wcześniej, niż po upływie pierwszego półrocza życia powódki, a zatem od marca 2009r. W okresie wcześniejszym zapotrzebowanie powódki na opiekę nie różniło się od takiego zapotrzebowania każdego rówieśnika powódki, stąd też oddalenia powództwa o rentę za okres poprzedzający marzec 2009r. Dysproporcja w zakresie powyższych potrzeb między powódką a jej rówieśnikami musiała stopniowo ujawniać się i narastać wykazując przy tym progresję dopiero po upływie pierwszego okresu życia powódki. Skoro jednocześnie – jak wynika z opinii biegłych lekarzy – powódka zatrzymała się w swoim rozwoju na etapie dziecka 5 – 6 miesięcznego, to - z braku innych miarodajnych danych w tym zakresie jako cezurę przyjąć należało upływ pierwszego półrocza, jako ten okres, po którym wywołane niedotlenieniem zwiększone potrzeby powódki zamanifestowały się. Orzekając o wysokości renty na zwiększone potrzeby mieć należało na uwadze wreszcie fakt, iż w świetle potwierdzonej opiniami biegłych lekarzy konieczności sprawowania nieprzerwanej 24 godzinnej opieki nad powódką zgłoszone przez stronę powodową żądania rekompensaty takiej opieki jedynie w wymiarze 12 godzin nie może uznane zostać za wygórowane. Okoliczności powyższe nakazują przyjąć, iż umiarkowane w tym zakresie żądanie strony powodowej uwzględnia fakt, iż wraz z ukończeniem pierwszego półrocza życia powódka w dalszym ciągu wymagałyby intensywnej opieki ze strony osób bliskich, pozwala zaś jednocześnie wyważyć trudną do uchwycenia różnicę pomiędzy dzieckiem zdrowym, a dotkniętym porażeniem mózgowym.

W realiach niniejszej sprawy nie jest jednocześnie sporne, że w związku z koniecznością sprawowania całodobowej opieki nad powódką, jego matka zrezygnowała ze świadczenia pracy, stąd koszt takiej opieki powinien zostać uwzględniony w ramach renty z art. 444 § 2 k.c. Okoliczność bowiem, że opiekę nad poszkodowanym sprawują jego domownicy, nie pozbawia go prawa żądania zwiększonej z tego tytułu renty uzupełniającej.

Mając na uwadze przyjętą w wyroku datę, w jakiej pozwany szpital znalazł się w opóźnieniu z wypłatą żądanej od niego w pozwie renty, żądanie powyższe podlegało kapitalizacji w zakresie rat wymagalnych do daty powstania opóźnienia, raty zaś należne za okres od grudnia 2010r. podlegały zasądzeniu osobno jako renta bieżąca w kwotach po 3 500 zł, uwzględniających wysokość obowiązującej wtedy stawki (...).

Za okres objęty dokonanym przez stronę powodową rozszerzeniem żądania pozwu zasądzono rentę w kwotach po 5 620 zł. Na kwoty powyższe – poza żądanymi przez pełnomocnika powódki, a opiewającymi na 3 400 zł w skali miesiąca kosztami opieki złożyły się: 100 zł z tytułu zakupu pampersów, na tyle bowiem koszt ich zakupu w złożonych przez siebie zeznaniach określiła je przedstawicielka ustawowa powódki, 240 zł na środki pielęgnacyjne takie jak krem do ciała, chusteczki, zasypki (powódka jest dzieckiem leżącym, wydatek uznać należało za zasadny), 300 zł na przejazdy, 480 zł z tytułu dodatkowych zajęć z logopedą, 800 zł na dodatkową rehabilitację, 300 zł na prywatne wizyty lekarskie.

Nie uwzględniono natomiast żądania zasądzenia tytułem renty kwot wynoszących: 1 100 zł na leki, nie wykazano bowiem konieczności przyjmowania dodatkowych leków, 1 000 zł na specjalne wyżywienie, 180 zł na opłaty za przedszkole, z popierania bowiem tego żądania strona powodowa zrezygnowała.

Orzekając o należnych na podstawie art. 481 § 1 k.c. odsetkach za opóźnienie w zapłacie rat renty w kwotach po 5 620 zł, odsetki te zasądzeniu podlegały w zakresie rat należnych od marca 2015r. za okres od dnia 11. każdego kolejnego miesiąca, a zatem w zakresie rat należnych od miesiąca, w którym dokonano rozszerzenia żądania pozwu w zakresie renty, co się zaś tyczy renty w należnej za okres wcześniejszy, to za okres objęty dokonanym rozszerzeniem pomiędzy marcem 2012r. a lutym 2015r. odsetki te zasądzeniu podlegały od dnia 11 marca 2015r., a zatem od dnia następnego dnia po dokonanym rozszerzeniu w zakresie skapitalizowanej na kwotę 76 320 zł części rat rentowych obejmujących różnicę pomiędzy rentą pierwotnie dochodzoną w kwotach po 3 500 zł a zasądzoną częścią renty rozszerzonej w wysokości 5 620 zł miesięcznie (5 620zł – 3 500zł = 2 120zł razy 36 miesięcy).

Mając na uwadze wynik postępowania polegający na tym, iż względem pozwanego szpitala powódka utrzymała się z żądaniem pozwu w 90%, wobec zaś jego ubezpieczyciela – w 68%, o należnych od każdego z tych pozwanych kosztach postępowania orzeczono zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. Orzekając o powyższych kosztach uwzględniono wynagrodzenie pełnomocników obu stron w kwotach po 7 217zł. na podstawie § 6 pkt 7 obowiązującego w toku postępowania Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Uwzględniając fakt, iż nieuiszczone w sprawie koszty sądowe wyraziły się kwotą 12 011,34 zł, na zasadzie art. 113 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, od powódki jako przegrywającej proces w 10% pobrać należało tytułem obciążającego ją udziału w kosztach kwotę 1 201,13 zł, od pozwanych zaś solidarnie 68% powyższych kosztów, brakującą zaś różnicą obciążając pozwany szpital jako ten, który przegrał sprawę w 90%.

Apelacje od opisanego rozstrzygnięcia wywiodły wszystkie strony.

Pozwany (...) S.A. w W. zaskarżając w części wyrok tj. w punkcie 1. sentencji ponad kwotę 877.370,93 zł w zakresie zasądzającym ponad sumę ubezpieczenia; w punktach 5. i 8. sentencji w całości jako zasądzających od (...) SA. w W. koszty procesu oraz koszty sądowe ponad sumę ubezpieczenia, zarzucił:

1)  naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 822 § 1 i 2 k.c. i 824 § 1 k.c.

poprzez pominięcie faktu, że stosownie do zawartej umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pozwany (...) S.A. w W. odpowiada do wysokości sumy ubezpieczenia stanowiącej kwotę 950.000 zł, a tym samym zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty przekraczającej granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela;

2)  naruszenie przepisu prawa procesowego, tj. art. 319 k.p.c. poprzez

pominięcie ograniczenia odpowiedzialności pozwanego (...) S.A. w W. do aktualnej wysokości sumy ubezpieczenia.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w zaskarżonej części;

2)  zmianę postanowienia o kosztach procesu zawartego w punkcie 5. sentencji

i nieobciążanie tymi kosztami pozwanego (...) S.A. w W.;

3)  zmianę postanowienia o kosztach sądowych zawartego w punkcie 8.

sentencji zaskarżonego wyroku i nieobciążanie tymi kosztami pozwanego (...) S.A. w W.;

4)  zasądzenie od powódki na rzecz strony pozwanej (...) S.A. w W.

kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika będącego radcą prawnym.

Pozwany Wojewódzki Szpital (...) w Ł.

zaskarżył wyrok w części, tj.:

1.  w zakresie punktu 1 – w części zasądzającej odsetki ustawowe od

niezaskarżonej kwoty 881.001,50 zł od dnia 27 listopada 2009 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., za okres zaś od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia 1 marca 2016 r. (dzień wyrokowania w sprawie) ustawowe odsetki za opóźnienie, tj. w skapitalizowanej łącznej wysokości 663.647,57 zł;

2.  w zakresie punktu 2 a - w całości;

3.  w zakresie punktu 2 b - w części zasądzającej odsetki ustawowe od

niezaskarżonej kwoty 400,00 zł od dnia 18 kwietnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015r., za okres zaś od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia 1 marca 2016 r. (dzień wyrokowania w sprawie) ustawowe odsetki za opóźnienie, tj. w skapitalizowanej łącznej wysokości 124,94 zł;

4.  w zakresie punktu 2 c - w części:

a)  zasądzającej skapitalizowaną rentę na zwiększone potrzeby ponad kwotę

18.600,00 zł;

b) zasądzającej odsetki ustawowe od kwoty 31.180,00 zł od dnia 27

listopada 2009 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. za okres zaś od dnia stycznia 2016r. do dnia 1marca 2016r. (dzień wyrokowania w sprawie) ustawowe odsetki za opóźnienie, tj. w skapitalizowanej łącznej wysokości 23.487,51 zł;

5.  w zakresie punktu 2 d - w części:

a)  zasądzającej skapitalizowaną część renty na zwiększone potrzeby ponad

kwotę 47.880,00 zł;

b)  zasądzającej odsetki ustawowe od kwoty 76.320,00 zł od dnia 11 marca

2015 r. do dnia do dnia 31 grudnia 2015 r., za okres zaś od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia 1 marca 2016r. (dzień wyrokowania w sprawie) ustawowe odsetki za opóźnienie, tj. w skapitalizowanej łącznej wysokości 5.844,23 zł;

6.  w zakresie punktu 2 e - w części - ponad kwotę 2.280,00 zł tytułem renty na

zwiększone potrzeby za okres od grudnia 2009 r. do lutego 2015 r.;

7.  w zakresie punktu 2 f - w części - ponad kwotę 3.610,00 zł tytułem renty na

zwiększone potrzeby za okres od marca 2015 r. i na przyszłość;

8.  w zakresie punktu 5 - w całości;

9.  w zakresie punktu 6 - w całości;

10.  w zakresie punktu 8 - w całości;

11.  w zakresie punktu 9 - w całości.

Skarżący zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj.:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, polegającej na:

- przyjęciu, iż materiał zgromadzony w sprawie (opinie biegłych sądowych, zeznania świadków, dokumentacja medyczna) uzasadnia zasądzenie na rzecz Powódki kwoty zadośćuczynienia w łącznej wysokości 1.000.000,00 zł oraz kwoty 31.180,00 zł tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby należnej za okres od marca 2009 roku do listopada 2009 roku, kwoty 76.320,00 zł tytułem skapitalizowanej części renty na zwiększone potrzeby należnej za okres od marca 2012 roku do lutego 2015 roku kwoty po 3.500,00 zł tytułem renty na zwiększone potrzeby należnej za okres od grudnia 2009 roku do lutego 2015 roku, kwoty po 5.620,00 zł tytułem renty na zwiększone potrzeby należnej za okres od marca 2015 roku i na przyszłość;

- przyjęciu, iż na łączny uszczerbek na zdrowiu Powódki składa się także uszczerbek w wysokości 100 % w zakresie rehabilitacji, podczas gdy jest on tożsamy z uszkodzeniami o charakterze neurologicznym, co w konsekwencji powinno skutkować uznaniem, iż Powódka doznała uszczerbku na zdrowiu w wysokości 130 % (a nie 230 %);

- pominięciu wniosków płynących z opinii biegłej z zakresu rehabilitacji medycznej w zakresie w jakim podniosła, iż leczenie specjalistyczne i rehabilitacyjne może być realizowane w ramach umowy z NFZ i PFRON oraz w przedszkolu, zaś dodatkowa „prywatna" fizjoterapia jest uzasadniona 2 razy w tygodniu;

- pominięciu okoliczności, iż Powódka część czasu spędza w przedszkolu oraz na zajęciach logopedycznych i rehabilitacyjnych i jest wówczas objęta profesjonalną opieką osób trzecich, co w konsekwencji oznacza, że przyjęty przez Sąd wymiar 12 godzin opieki przez osoby trzecie jest rażąco zawyżony;

- bezzasadnym przyjęciu, iż Powódce należą się koszty opieki w soboty, niedziele i święta według stawek profesjonalnej opieki pielęgniarskiej w zwiększonej wysokości, podczas gdy Powódka nie udowodniła, że kiedykolwiek taką specjalistyczną pomoc otrzymała;

b)  art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w stosunku do Pozwanego

ad. 2 i przyjęcie, iż Pozwany ad. 2 jest w stanie ponieść koszty postępowania na rzecz Powódki oraz nieuiszczone koszty sądowe na rzecz Skarbu Państwa.

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, ti.:

a)  art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą

na uznaniu, iż przyznana Powódce kwota 1.000.000,00 zł pozostaje odpowiednia tytułem zadośćuczynienia za doznaną przez nią krzywdę, a w konsekwencji zasądzenie na rzecz Powódki rażąco wysokiej kwoty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, sprzecznej z przyjętymi w orzecznictwie sądów powszechnych kryteriami ustalania wysokości zadośćuczynienia oraz z materiałem dowodowym zebranym w sprawie, a także poprzez uznanie, iż Powódka wykazała, iż rozmiar krzywdy przez nią doznany uzasadnia zasądzenie na jej rzecz kwoty zadośćuczynienia ponad 881.001,50 zł;

b)  art. 444 § 2 k.c. poprzez błędną wykładnię pojęcia „odpowiednia renta”,

polegającą na przyznaniu Powódce nieodpowiedniej sumy tytułem renty na zwiększone potrzeby, a w konsekwencji zasądzenie na rzecz Powódki rażąco wysokich kwot tytułem skapitalizowanych rent oraz renty za określone okresy w wysokości po 3.500,00 zł oraz po 5.620,00 zł miesięcznie, które to kwoty nie wynikają z materiału dowodowego zebranego w sprawie;

c) art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 5 k.c. poprzez jego błędną wykładnię

polegającą na przyjęciu, że Pozwany ad. 2 pozostawał w opóźnieniu ze spełnieniem świadczeń w postaci zadośćuczynienia, odszkodowania i rent na rzecz Powódki, podczas gdy okoliczności niniejszej sprawy świadczą o tym, że Pozwany ad. 2 nie miał możliwości wcześniejszego niż data wyrokowania ustalenia okoliczności koniecznych do podjęcia decyzji w przedmiocie jego odpowiedzialności i wysokości należnych Powódce świadczeń, mimo zachowania należytej staranności, co w konsekwencji doprowadziło do tego, że wysokość odsetek ustawowych od zasądzonych kwot pozostaje sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

W związku z powyższym, skarżący szpital wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w zaskarżonej

części, jak również zmianę postanowień w przedmiocie rozstrzygnięcia o kosztach procesu przed Sądem I instancji;

2)  zasądzenie od Powódki na rzecz Pozwanego ad. 2 kosztów postępowania

apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

3)  nieobciążanie Pozwanego ad. 2 kosztami postępowania apelacyjnego w

przypadku oddalenia przez Sąd Apelacyjny apelacji pozwanego Szpitala, na podstawie art. 102 k.p.c.

Powódka zaskarżając wyrok w części oddalającej powództwo o rentę za okres od 1.03.2015r. i na przyszłość oraz w części orzekającej o kosztach procesu (pkt 5, 6 i 7 wyroku) zarzuciła:

a)  naruszenie art. 444 § 2 k.c. poprzez przyjęcie, że wysokość renty z tytułu

zwiększonych potrzeb powódki winna wynosić 5.620 zł miesięcznie, podczas gdy z zebranego materiału dowodowego oraz ustaleń Sądu Okręgowego wynika, iż kwota ta znacznie przekracza 8.000 zł dochodzone przez powódkę;

b)  art. 98 § 1 k.p.c. i art. 100 zd. 2. k.p.c. poprzez stosunkowe rozliczenie

kosztów procesu w sytuacji, gdy powódka wygrała proces w 90%, a ostateczne rozstrzygnięcie zależało od opinii biegłych i oceny Sądu, a roszczenie wobec ubezpieczyciela odpowiadającego w ramach sumy gwarancyjnej nie mogło być odpowiednio skonstruowane przy wnoszeniu sprawy i zostało ograniczone do tej sumy.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego

wyroku w pkt. 2f poprzez zasądzenie renty w kwocie po 8.000 zł miesięcznie, poczynając od 1.03.2015r. i na przyszłość wraz z odsetkami ustawowymi jak w wyroku oraz zasądzenie od pozwanych in solidum kosztów zastępstwa procesowego w pełnej wysokości, a także zasądzenie kosztów procesu za II instancję.

W odpowiedzi na apelację powódki, pozwany Szpital wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja powódki nie jest uzasadniona, zaś apelacje pozwanych zasługują na uwzględnienie, przy czym apelacja pozwanego ubezpieczyciela w całości, a pozwanego szpitala w części.

Odnosząc się do apelacji pozwanego (...) Zakładu (...). S.A. należy stwierdzić, że słuszny jest zarzut naruszenia art. 822 § 1 i 2 i 824 § 1 k.c.

W świetle przywołanych regulacji, granicę gwarancyjnej odpowiedzialności ubezpieczyciela stanowi suma ubezpieczenia uzgodniona przez strony umowy ubezpieczeniowej, która w niniejszej sprawie określona została na 1 milion złotych z uwzględnieniem udziału własnego ubezpieczonego Szpitala w wysokości 5% (czyli 50.000 zł). W związku z zapisami umowy odpowiedzialność ubezpieczyciela w tym zakresie została skutecznie wyłączona. Suma gwarancyjna za jedno zdarzenie po pomniejszeniu o udział własny wynosiła zatem 950.000 zł.

W okolicznościach badanej sprawy należy ponadto uwzględnić wypłacone na rzecz powódki przez ubezpieczyciela świadczenie wynikające z realizacji postanowienia o zabezpieczeniu żądania renty na zwiększone potrzeby wydanego przez Sąd na czas trwania niniejszego postępowania. Łącznie z tego tytułu pozwany (...) S.A. wypłacił na rzecz powódki kwotę 72.629,07 zł, o którą należy pomniejszyć sumę gwarancyjną. Ostatecznie suma ta wynosi 977.370,93 zł (1.000.000 – 50.000 zł udziału własnego – 72.629,07 zł wypłaconego świadczenia w toku procesu).

Skoro Sąd Okręgowy w kwestionowanym wyroku w pkt. 1, 5 i 8 orzekł ponad górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela, wyrok we wskazanym zakresie podlegał korekcie.

W tym miejscu należy dodać, za apelującym, że zapis określający w pkt. 1 wyroku odpowiedzialność pozwanych in solidum nie chroni przed przeprowadzeniem egzekucji zasądzonych kwot w całości od obu pozwanych, co czyni zarzut naruszenia art. 319 k.p.c. uzasadnionym.

Apelacja powódki nie jest zasadna.

Kwestionowana wysokość renty na zwiększone potrzeby nie znajduje uzasadnienia w zgromadzonym materiale dowodowym. Skarżąca, domagając się wyższej renty, w istocie wykracza poza podstawę faktyczną, którą nie zostały objęte wydatki na rehabilitację i zajęcia logopedyczne w takim rozmiarze, jaki podnosi apelacja.

W piśmiennictwie przyjmuje się zgodnie, że renta z art. 444 § 2 k.c. ma charakter odszkodowawczy, a nie alimentacyjny. Wprawdzie przyznanie renty z tego tytułu nie jest uzależnione od wykazania, że poszkodowany zwiększone potrzeby faktycznie zaspokaja i ponosi związane z tym wydatki (zob. wyr. SN z 4.3.1969 r., I PR 28/68, niepubl.; z 11.3.1976 r., IV CR 50/76, OSN 1977, Nr 1, poz. 11 z glosą J. Rezlera, NP 1978, Nr 6, s. 964; Legalis), jednakże w ramach podstawy faktycznej, konieczność i zakres ich ponoszenia należy udowodnić. Wbrew wywodom apelacji, elementy składające się na zakres dochodzonego świadczenia nie pozostają bez znaczenia, albowiem każdy z nich wymaga uzasadnienia i wykazania. Przykładem zarysowanej tezy jest choćby żądanie zaliczenia w skład renty na zwiększone potrzeby powódki kosztów lekarstw czy specjalnego odżywiania, które w istocie nie występują, co więcej, nie znajdują uzasadnienia w przedstawionych dowodach, z opinii biegłych wynika bowiem bezspornie okoliczność niepoddawania powódki terapii farmakologicznej, nie zachodzi też konieczność stosowania specjalnego wyżywienia u małoletniej. Zwiększenie potrzeb stanowi w istocie rzeczy o szkodzie przyszłej, wyrażającej się w stale powtarzających się wydatkach na ich zaspokojenie. Dokładnie określone żądanie wraz z powołanymi na jego uzasadnienie okolicznościami faktycznymi określa zakres prawa podmiotowego poddanego ochronie, a w konsekwencji wytycza granice rozpoznania sprawy, co ma również znaczenie z punktu widzenia obrony prowadzonej przez stronę przeciwną. Konkludując powyższy wątek należy stwierdzić, że dochodzenie renty na zwiększone potrzeby w określonym rozmiarze jest wynikiem sumy poszczególnych wydatków ponoszonych na zaspokajanie konkretnych zwiększonych potrzeb będących następstwem czynu zabronionego, określonych kwotowo przez uprawnionego. W tym znaczeniu, żądanie sformułowane przez powódkę winno pozostawać w związku z wykazanymi potrzebami, tym bardziej, że zostały one określone w opiniach biegłych w toku postępowania przed Sądem I instancji. Skoro skarżąca dochodziła ich w innym oraz niższym od wynikającego z opinii biegłych rozmiarze, rzeczą Sądu nie było korygowanie tak sformułowanego roszczenia z urzędu.

Zarzut naruszenia art. 98 k.p.c. i art. 100 k.p.c. nie zasługuje na aprobatę. Przewidziane w zd. 2 art. 100 k.p.c. obciążenie przeciwnika obowiązkiem zwrotu

wszystkich kosztów w sytuacji, gdy strona uległa tylko co do nieznacznej części żądania należy odnieść do sytuacji, w której jest to wartość tak nieznaczna, że w określonej sytuacji życiowej strona nie wdałaby się w proces, gdyby takiego roszczenia miała dochodzić lub przed takim się bronić (tak komentarz do art. 100 KPC red. Marszałkowska-Krześ 2016, wyd. 17/J. Gibiec), co w badanej sprawie oczywiście nie występuje.

Odwołanie się w art. 100 k.p.c. do "oceny sądu", w sposób wyraźny wskazuje na zastosowanie tego przepisu przede wszystkim w sytuacjach, w których o wysokości żądania pozwu sąd orzeka na podstawie art. 322 k.p.c., tj. na podstawie "własnej oceny", gdy ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione. Przepis ten, wobec niezamieszczenia w nim wzmianki o zadośćuczynieniu, nie ma zastosowania do zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 445 § 1 k.c. (por. komentarz do art. 100 KPC T. I red. Piasecki 2016, wyd. 7/Ciepła).

Konkludując, w realiach badanej sprawy, Sąd Okręgowy był uprawniony do zastosowania art. 100 zd. 2 k.p.c. uznając, że część żądania, której uległa powódka nie jest nieznaczna. Ocena powyższa nie jest dowolna, przeciwnie, znajduje oparcie w realiach niniejszej sprawy.

Pozwany Szpital w swej apelacji zakwestionował wysokość zadośćuczynienia w zakresie kwoty 118.998,50 zł (pkt 2a), odsetki ustawowe od dat wcześniejszych niż wyrok wydany w sprawie przez Sąd Okręgowy, wysokość skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby oraz renty bieżącej jak też rozstrzygnięcie o kosztach postępowania, formułując zarzuty naruszenia prawa procesowego – art. 233 § 1 k.p.c. i art. 102 k.p.c. jak i prawa materialnego – art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 6 k.c., art. 444 § 2 k.c. i art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 5 k.c.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., należy zgodzić się ze skarżącym, że uszczerbek ustalony przez biegłego rehabilitanta jest tożsamy z uszkodzeniami o charakterze neurologicznym, co w konsekwencji skutkuje przyjęciem, że powódka doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu w 130%.

Rację ma też skarżący wywodząc, że powódka część czasu od września 2013r. spędza w przedszkolu integracyjnym, co wpływa na zakres sprawowanej przez osoby trzecie bezpośredniej opieki dobowej. W dni robocze należy uznać za uzasadnioną opiekę w wymiarze około 8 godzin, zaś w soboty, niedziele i święta w wymiarze 12 godzin dziennie, zatem średnio około 10 godzin dziennie.

Należy także podzielić stanowisko apelującego o przyjęciu zawyżonej stawki opieki odpowiadającej stawkom profesjonalnej opieki pielęgniarskiej w soboty, niedziele i święta, której w sprawie nie wykazano.

Ustalając stawkę za godzinę opieki, jedynie pomocniczo należy wspierać się stawkami usług opiekuńczych i usług specjalistycznych, stosowanymi przez ośrodki pomocy społecznej. Wprawdzie stosowanie tych stawek w praktyce sądów jest dość powszechne, to jednak mając na względzie ich zróżnicowanie oraz odmienność stanów faktycznych w każdej sprawie, brak jest podstaw do uznania, że stosowanie tych stawek jest obligatoryjne. Stanowią one jedynie miernik służący obiektywizacji kosztu opieki, który w stosunku do opieki świadczonej przez rodzica należy stosować jedynie odpowiednio. W niniejszej sprawie niesporne jest, że matka powódki spełnia rolę opiekuńczą w codziennych czynnościach, nie mających charakteru specjalistycznych usług, zatem stawkę godzinową przyjętą przez Sąd I instancji w niedziele i święta należy uznać za zawyżoną. Stawki godzinowe przyjęte w ośrodkach pomocy społecznej za świadczoną pomoc specjalistyczną obarczone są dodatkowymi kosztami składającymi się na wynagrodzenie opiekunek, których to kosztów rodzic nie ponosi i w formie daniny nie odprowadza do Skarbu Państwa.

Mając powyższe na uwadze należy dla potrzeb ustalenia renty z tytułu zwiększonych potrzeb powódki, w części odnoszącej się do korzystania z opieki osoby trzeciej, właściwą stawką będzie dla wszystkich dni, również wolnych i świątecznych kwota 7,50 zł oraz 9,50 zł za jedną godzinę opieki, tj. stawka godzinowa ustalona przez Sąd I instancji dla dni roboczych w poszczególnych okresach.

Natomiast niezasadnie wywodzi skarżący co do zakresu dodatkowej fizjoterapii, określając jej rozmiar na częstotliwość 2 razy w tygodniu w sytuacji, gdy z opinii biegłych wynika konieczność częstszych, bo codziennych zajęć, poza tymi, które zapewnione są w ramach NFZ.

Zarzut przyjęcia zawyżonego kosztu środków pielęgnacyjnych na poziomie 240 zł miesięcznie i określenie go na kwotę 150 zł miesięcznie należy uznać za gołosłowny i dowolny. Powódka jest dzieckiem leżącym, o wysokim stopniu niepełnosprawności, wymagającej szeregu zabiegów pielęgnacyjnych, co uprawnia do uznania za wiarygodne w świetle zeznań przedstawicielki ustawowej sprawującej codzienną opiekę nad powódką przyjęcie wskazanego przez nią kosztu zakupu opisanych środków.

Koszty dojazdu ustalone na kwotę 300 zł również trzeba uznać za uzasadnione, zwłaszcza w sytuacji, gdy powódka, wbrew wywodom apelacji, jest dowożona na rehabilitację. Natomiast dowożenia powódki nie sposób porównać, jak chciałby apelujący z dowożeniem jej jako małego dziecka do szkoły czy lekarza, albowiem innego rodzaju transport, generujący inny koszt, jest konieczny w tych dwóch różnych sytuacjach.

Dowolne są również tezy apelacji o zawyżonym koszcie rehabilitacji prywatnej, poza świadczoną przez NFZ. Doświadczenie życiowe, na które powołuje w tym zakresie skarżący, wydaje się być mocno niewiarygodne w sytuacji tak rozległych potrzeb rehabilitacyjnych małoletniej powódki. Ustalenie tego kosztu na poziomie 500 zł miesięcznie byłoby jawnie sprzeczne z przywołanymi zasadami.

Natomiast rację ma skarżący podnosząc nieuzasadniony koszt prywatnych wizyt lekarskich określony przez Sąd I instancji na kwotę 300 zł miesięcznie. W sprawie nie wykazano, że wizyty u okulisty czy pediatry mają charakter wizyt prywatnych i aby zachodziła taka konieczność. Przeciwnie, z ustaleń Sądu na k. 1311 wynika, że wizyty u okulisty i pediatry odbywają się co 3-4 miesiące, co pozwala przyjąć, że dostęp do tych lekarzy nie jest utrudniony i może być objęty świadczeniami NFZ.

Reasumując, ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy skorygowane w omówionym wyżej zakresie Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Przechodząc do kontroli zaskarżonego orzeczenia w aspekcie norm prawa materialnego, bo w istocie do tego sprowadzają się kolejne zarzuty apelacji, powołując się na opisane wyżej skorygowane ustalenia faktyczne, należy uznać wadliwość ustalenia renty na zwiększone potrzeby, która w ocenie Sądu Apelacyjnego przedstawia się następująco: opieka osób trzecich za okres od III –VI 2009r. -10.800 zł (120 dni x 7.50 zł x 12 godzin), za okres od VII-XI 2009r. – 17.100 zł ( 150 dni x 9.50 zł x 12 godzin), łącznie 27.900 zł, do której to kwoty obniżono sumę zasądzoną w pkt. 2c wyroku.

Opieka osób trzecich za okres od III 2012r. – VIII 2013r. –po 3.420 zł miesięcznie (30dni x 9.50 zł x12 godzin), a od IX 2013r. –II 2015r. po 2.850 zł miesięcznie (30dni x 9.50 zł x 10 godzin), łącznie 58.860 zł, do której to kwoty obniżono sumę zasądzoną w pkt. 2d wyroku.

Opieka za okres od XII 2009r. do 31.VIII. 2013r. -po 3. 420 zł miesięcznie (30dni x 9.50zł x 12 godzin), za okres od 1.IX.2013r. do II 2015r. po 2.850 zł miesięcznie (30dni x9.50 zł x 10 godzin), co znalazło wyraz w zmianie pkt. 2e wyroku, zaś warunki płatności pozostały bez zmian

Na bieżącą rentę na zwiększone potrzeby od III 2015r. składają się: opieka osób trzecich w kwocie żądanej przez powódkę 3.400 zł, pampersy – 100 zł, środki pielęgnacyjne – 240 zł, koszty dojazdów do rehabilitanta- 300 zł, koszty logopedy -480 zł, rehabilitacja-800 zł, łącznie renta w wysokości 4.770 zł, co znalazło odzwierciedlenie w zmianie pkt. 2f wyroku.

Niezasadny jest zarzut naruszenia art. 445 § 1 k.c. traktujący zasądzoną kwotę zadośćuczynienia za rażąco wygórowaną, w odniesieniu do obecnej przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa.

Sąd I instancji trafnie punktem wyjścia prowadzonej analizy uczynił stwierdzenie, że celem zadośćuczynienia jest wyrównanie szkody niemajątkowej (krzywdy). Innymi słowy chodzi o naprawienie szkody, która nie da się wyrazić w pieniądzu, ale jednocześnie możliwe jest zniwelowanie ujemnych następstw zachowania podmiotu odpowiedzialnego realizujących się w sferze psychiki pokrzywdzonego poprzez zapłatę odpowiedniej kwoty. Dlatego zgodnie podkreśla się w judykaturze, że zadośćuczynienie ma przede wszystkim spełnić funkcję kompensacyjną, a dla jej realizacji winno posiadać wartość ekonomiczną, w przeciwnym bowiem razie nie będzie zadośćuczynieniem odpowiednim lecz symbolicznym (por. wyrok SN z 28 września 2001r., IIICKN 427/00, niepubl.).

W związku ze wskazaną naturą komentowanego roszczenia na gruncie przesłanek przewidzianych ustawą podkreśla się obecność tzw. uznania sędziowskiego w ramach określania wysokości sumy należnej z tytułu zadośćuczynienia. Oczywiście powyższe nie oznacza dowolności w opisanym zakresie. Praktyka wypracowała bowiem konkretne kryteria, które winny być uwzględniane w ramach ustalania należnego zadośćuczynienia, prawidłowo wskazane przez Sąd Okręgowy w rozważaniach prowadzonych u podstaw zaskarżonego orzeczenia.

Identyfikując okoliczności istotne z punktu widzenia dokonywanej oceny, Sąd I instancji ważąc ich znaczenie na gruncie określenia odpowiedniej sumy zadośćuczynienia prawidłowo uwzględnił stopnień, intensywność trwania cierpień psychicznych i fizycznych, trwałość, a w zasadzie nieodwracalność skutków czynu niedozwolonego, niekorzystnych rokowań co do stanu zdrowia, a przede wszystkim okoliczność, że szkody doznało nowo narodzone dziecko, które zostało pozbawione jakichkolwiek szans na normalne życie i skazane na wegetację, zależne od obecności osób gotowych otoczyć je opieką. Oceny tej nie zmienia okoliczność wadliwego ustalenia stopnia uszczerbku na zdrowiu powódki (230%), albowiem jest to tylko jeden z mierników wpływających na ustalenie wysokości zadośćuczynienia, a w badanej sprawie w obliczu rozmiaru uszkodzeń i cierpień, celnie opisanych przez Sąd Okręgowy, wyłączających małoletnią powódkę z normalnego funkcjonowania w życiu, ogromu cierpień już doznanych i doznawanych ciągle w związku z permanentną rehabilitacją, upośledzeniem i niepełnosprawnością, miernik ten pełni jedynie rolę dodatkową, nota bene i tak przesądzając o 130% uszczerbku na zdrowiu powódki. Sąd I instancji trafnie również wskazał na linię orzeczniczą Sądu Najwyższego, wedle której zauważalne jest przełamanie tendencji do zasądzania skromnego zadośćuczynienia, a zasądzanie świadczenia o odczuwalnej wartości ekonomicznej, adekwatnej do warunków gospodarki rynkowej. Właściwe też podkreślił wadliwość stosowania procentowego uszczerbku na zdrowiu jako taryfikatora do obliczania wysokości zadośćuczynienia.

Natomiast powoływanie się przez skarżącego na zacytowane przez Sąd I instancji porównawczo orzeczenie SN w sprawie I CSK 389/10 jako zawierające odmienny stan faktyczny, co miałoby wpływać na wysokość zadośćuczynienia w niniejszej sprawie, tym bardziej jest chybione, jeśli zważy się na skutki zdarzenia szkodzącego, nie zaś na okres pobytu w szpitalu matki małoletniej powódki. Czas, w jakim wystąpił brak reakcji lekarzy na symptomy rozwijającej się infekcji wewnątrzmacicznej u matki powódki pozostaje bowiem bez wpływu na ocenę wysokości zadośćuczynienia w sytuacji rozległości wyrządzonych urazów, będących skutkiem deliktu medycznego.

Opierając się zatem na całokształcie okoliczności sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2014 r. sygn. akt II CSK 436/13), dla oceny wysokości zadośćuczynienia Sąd I instancji prawidłowo dokonał indywidualizacji krzywdy, poprzez wskazanie okoliczności wynikających z konkretnego stanu faktycznego, które miały wpływ na ocenę zakresu krzywdy poszkodowanej.

Podsumowując, całokształt okoliczności istotnych z punktu widzenia regulacji art. 445 § 1 k.c. czyni uprawnioną tezę, iż zasądzona zaskarżonym wyrokiem kwota zadośćuczynienia 1.000.000 zł jest sumą odpowiednią dla zniwelowania krzywdy doznanej przez powódkę i odpowiada kryteriom, wypracowanym przez judykaturę.

Kwestionując rozstrzygnięcie o odsetkach poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 481 § 1 k.c., co do zasady rację ma skarżący, jednakże nie można zgodzić się z wnioskami, jakie wywiódł na tej podstawie w realiach badanej sprawy.

W punkcie wyjścia stwierdzić należy, iż odsetki należą się wierzycielowi w wypadku, gdy dłużnik popadł w opóźnienie ze spełnieniem świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 k.c.). O opóźnieniu w spełnieniu świadczenia można mówić wówczas, gdy mimo nadejścia terminu spełnienia świadczenia, czyli chwili jego wymagalności, dłużnik nie wykonał swego obowiązku.

Gdy odnieść powyższe uwagi do zadośćuczynienia i odszkodowania i renty, ujawnia się problem określenia wymagalności tego rodzaju świadczenia pieniężnego. W kwestii określenia chwili wymagalności odsetek od zadośćuczynienia za krzywdę wyróżnić można trzy stanowiska. Wedle pierwszego, odsetki należne są od daty zasądzenia zadośćuczynienia (tak wyr. SN z 30.10.2003 r., IV CK 130/02, z 11.10.2002r. I CKN 1065/00, z 18.4.2002r. II CKN 605/00, z 18.11.2003r. II CK 235/02, wyr. SN z 30.10.2003r. IV CK 130/02 – publ. L.). Według drugiego stanowiska dłużnik jest opóźniony od momentu doręczenia wezwania go do spełnienia świadczenia (wyr. SN z 19.2.2002 r. II UKN 202/01, z 22.2.2007 r. I CSK 433/06, wyr. SN z 22.2.2007 r. I CSK 433/06 – publ.L.). Wreszcie pogląd trzeci zwraca uwagę na konieczność oceniania kwestii wymagalności odsetek i rozstrzygania jej indywidualnie w każdym konkretnym przypadku (por. wyrok SN z 8.03. 2013r. III CSK 192/12, wyrok SA w Katowicach z 7.9.2007 r., I ACA 458/07, OSA w K. 2007, Nr 4, poz. 4) – L.).

W tym miejscu zaakcentować wypada, że ostatnio jako dominujące przyjmowane jest zapatrywanie, że zadośćuczynienie za krzywdę winno być co do zasady uiszczone niezwłocznie po wezwaniu przez uprawnionego (art. 455 k.c.). Ten moment wyznacza także stan opóźnienia, który powstaje od dnia, w którym zobowiązany ma zadośćuczynienie zapłacić (tak SN w uzasadnieniu wyroku z dnia 18 lutego 2011r., I CSK 243/10, L. wraz z przywołanym orzecznictwem). Przyjęcie zaś istnienia stanu opóźnienia jest możliwe wówczas, gdy dłużnik nie spełnia w terminie świadczenia pieniężnego określonego co do wysokości (tak SN w wyroku z dnia 17 czerwca 2010r., III CSK 308/09, L.).

Sąd Apelacyjny w niniejszej sprawie przychyla się do stanowiska prezentowanego w wyroku SN z dnia 24 lipca 2014r II CSK 595/13 (publ. L.), w którym wyrażono pogląd, że z uwagi na ocenny charakter wysokości zadośćuczynienia, dla ustalenia terminu jego wymagalności istotne jest, czy dłużnik znał wysokość żądania uprawnionego, a nadto czy znał lub powinien znać okoliczności decydujące o rozmiarze należnego od niego zadośćuczynienia.

Przenosząc powyższe na grunt badanych okoliczności podnieść należy, że Sąd I instancji zasądził dochodzone świadczenia od daty doręczenia odpisu pozwu oraz od dat doręczenia pism zawierających rozszerzenie powództwa, czyli od dat, w których sprecyzowane były poszczególne żądania tak co do wysokości, jak i wymagalności już w toku trwającego postępowania sądowego. Opóźnienie liczone zatem od dnia następnego po doręczeniu odpisu pozwu stronie pozwanej, stanowiącego wezwanie do spełnienia świadczenia należy uznać za prawidłowe. W tym stanie rzeczy zapatrywanie o słuszności zasądzenia odsetek od daty wyrokowania, należy uznać za nieuprawnione, aczkolwiek należy zgodzić się ze skarżącym, iż ustalenie terminu początkowego zasądzenia odsetek uzależnione jest od okoliczności konkretnego wypadku. W niniejszej sprawie podkreślenia wymaga, że pozwany 6,5 roku przed wyrokowaniem znał wysokość żądania i rozmiar krzywdy powódki, który nie zmieniał się w sposób istotny na przestrzeni tych lat, co więcej nie ulegał zmianie od daty zdiagnozowania małoletniej w 2009r. Natomiast zarzut o braku odpowiedzialności za długość prowadzonego procesu, w tym oczekiwania na wydanie opinii przez biegłych sądowych nie może zasługiwać na aprobatę w sytuacji aktywności dowodowej strony pozwanej, inicjującej sporządzanie kolejnych opinii, przede wszystkim w obliczu kwestionowania zasady odpowiedzialności. W takim stanie rzeczy ryzyko opóźnienia spełnienia świadczenia musi obciążać zobowiązanego.

Wreszcie za bezzasadny uznać trzeba zarzut naruszenia art. 102 k.p.c. Sąd I instancji, stosownie do adekwatnej w realiach niniejszej sprawy zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów, uwzględnił wyniki przeprowadzonego postępowania i obciążył pozwanego częścią kosztów postępowania. Wskazana regulacja art. 102 k.p.c. stanowi wyjątek od zasady ponoszenia odpowiedzialności za wynik prowadzonego sporu cywilnego, a w niniejszej sprawie brak jakichkolwiek okoliczności uzasadniających odstąpienie od tejże zasady w odniesieniu do strony pozwanej, która nie jest osobą fizyczną. Przekonanie skarżącego o wyjątkowości instytucji szpitala, nie nastawionego na zysk, który nie ma realnej możliwości tworzenia oszczędności i powołany jest przede wszystkim do leczenia pacjentów należy uznać za uprawnione. Jednakże charakter działalności, w świetle uregulowań ustawowych w przedmiocie odstąpienia od obciążenia kosztami sądowymi nie jest okolicznością różnicującą podmioty ubiegające się o skorzystanie z art. 102 k.p.c., tym bardziej, że skarżący nie wykazał braku środków na pokrycie części zaledwie kosztów sądowych prowadzonego od 2009r. procesu odszkodowawczego.

Stosownie do opisanego wyniku przeprowadzonej kontroli instancyjnej Sąd Apelacyjny z apelacji obu pozwanych zmienił zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., orzekając jak w sentencji, w pozostałej części apelację pozwanego szpitala oraz apelację powódki oddalił na podstawie art. 385 k.p.c.

Opisana niewielka zmiana zaskarżonego wyroku w zakresie renty na zwiększone potrzeby nie spowodowała konieczności kwotowej korekty orzeczenia o kosztach procesu w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, które winno być oparte na regulacji 100 k.p.c. zdanie drugie, jako że ostatecznie powódka uległa ze swym żądaniem w nieznacznej części, mieszczącej się w 10% ustalonej już przez Sąd Okręgowy. Uwzględnienie apelacji pozwanego ubezpieczyciela spowodowało natomiast zmianę podmiotową w rozstrzygnięciu o kosztach, jako, że tenże ubezpieczyciel został wyłączony od obowiązku ponoszenia kosztów postępowania przed Sądem Okręgowym.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w sposób następujący: pozwanemu (...) S.A. wygrywającemu swoją apelację, w oparciu o zasadę wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasądzone zostały koszty postępowania apelacyjnego od przegrywającej powódki w kwocie 4. 321 zł, na którą złożyły się: opłata od apelacji – 721 zł oraz koszty zastępstwa procesowego strony pozwanej w wysokości 3.600 zł ustalone stosownie do regulacji § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804).

Powódce wygrywającej apelację pozwanego Szpitala w znacznej części należne są na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. koszty zastępstwa procesowego w kwocie 10.800 zł stosownie do § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800).

Pozwanemu Szpitalowi wygrywającemu apelację powódki w całości należne są w oparciu o zasadę wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. koszty zastępstwa procesowego w kwocie 5.400 zł ustalone stosownie do § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804).

Kompensując wskazane koszty zasądzeniu na rzecz powódki podlegała ich różnica w kwocie 5. 400 zł.